Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα

(Ανακατεύθυνση από Captain America: The Winter Soldier)

Το Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα (πρωτότυπος τίτλος: Captain America: The Winter Soldier) είναι αμερικανική ταινία με υπερήρωες, παραγωγής 2014, η οποία βασίζεται στον χαρακτήρα των Marvel Comics, Captain America. Η παραγωγή έγινε από τα Marvel Studios και η διανομή από τη Walt Disney Studios Motion Pictures. Αποτελεί συνέχεια της ταινίας του 2011 Ο Πρώτος Εκδικητής: Captain America και την ένατη ταινία του κινηματογραφικού σύμπαντος της Marvel (MCU). Την ταινία σκηνοθέτησαν οι Άντονι και Τζο Ρούσο, ενώ το σενάριο έγραψε το δίδυμο Κρίστοφερ Μάρκους και Στίβεν ΜακΦίλι. Στον πρωταγωνιστικό ρόλο του Στιβ Ρότζερς/Captain America επιστρέφει ο Κρις Έβανς, πλαισιωμένος από τους Σκάρλετ Τζοχάνσον, Σεμπάστιαν Σταν, Άντονι Μακί, Κόμπι Σμόλντερς, Φρανκ Γκρίλο, Έμιλι ΒανΚαμπ, Χέιλι Άτγουελ, Ρόμπερτ Ρέντφορντ και Σάμιουελ Λ. Τζάκσον. Στο Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα, οι Captain America, Black Widow και Falcon ενώνουν τις δυνάμεις τους για να αποκαλύψουν μια συνωμοσία που συμβαίνει μέσα στην Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α., ενώ έρχονται αντιμέτωποι με ένα μυστηριώδη δολοφόνο γνωστό ως Στρατιώτης του Χειμώνα.

Captain America 2:
Ο Στρατιώτης του Χειμώνα

Captain America: The Winter Soldier
Κινηματογραφική αφίσα
ΣκηνοθεσίαΆντονι Ρούσο
Τζο Ρούσο
ΠαραγωγήΚέβιν Φάιγκι
ΣενάριοΚρίστοφερ Μάρκους
Στίβεν ΜακΦίλι
Βασισμένο σεCaptain America
των Τζο Σάιμον
Τζακ Κίρμπι
ΠρωταγωνιστέςΚρις Έβανς
Σκάρλετ Τζοχάνσον
Σεμπάστιαν Σταν
Άντονι Μακί
Κόμπι Σμόλντερς
Φρανκ Γκρίλο
Έμιλι ΒανΚαμπ
Χέιλι Άτγουελ
Ρόμπερτ Ρέντφορντ
Σάμιουελ Λ. Τζάκσον
ΜουσικήΧένρι Τζάκμαν
ΤραγούδιΧένρι Τζάκμαν
ΦωτογραφίαΤρεντ Όπαλοκ
ΜοντάζΤζέφρι Φορντ
Μάθιου Σμιντ
ΕνδυματολόγοςΤζουντιάνα Μακόβσκι
Εταιρεία παραγωγήςMarvel Studios
ΔιανομήWalt Disney Studios Motion Pictures
Πρώτη προβολή13 Μαρτίου 2014 (El Capitan Theatre)
Κυκλοφορία4 Απριλίου 2014 (ΗΠΑ)
Διάρκεια136 λεπτά[1]
ΠροέλευσηΗνωμένες Πολιτείες
ΓλώσσαΑγγλικά
Προϋπολογισμός$170–177 εκατομμύρια[2][3]
Ακαθάριστα έσοδα$714.4 εκατομμύρια[2]
ΠροηγείταιΟ Πρώτος Εκδικητής: Captain America (Captain America franchise)
Thor 2: Σκοτεινός Κόσμος (MCU franchise)
ΈπεταιCaptain America: Εμφύλιος Πόλεμος (Captain America franchise)
Φύλακες του Γαλαξία (MCU franchise)

Οι Μάρκους και ΜακΦίλι ξεκίνησαν να γράφουν τη συνέχεια τον Ιούλιο του 2011, την περίοδο περίπου που κυκλοφόρησε η ταινία Ο Πρώτος Εκδικητής. Το σενάριο είναι εμπνευσμένο από την ιστορία του Στρατιώτη του Χειμώνα από τα κόμικ που έγραψε ο Εντ Μπρουμπέικερ, καθώς επίσης και από ταινίες συνωμοσίας φαντασίας της δεκαετίας του 1970 όπως Οι Τρεις Μέρες του Κόνδορα (1975). Η ταινία εξερευνά την οργάνωση Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α., όπως παρομοίως η πρώτη ταινία είχε εξερευνήσει τον στρατό των ΗΠΑ, μετά και την απεικόνιση του Ρότζερς να δουλεύει για την οργάνωση στην ταινία Οι Εκδικητές (2012). Τον Ιούνιο του 2012, τα αδέλφια Ρούσο υπέγραψαν για να σκηνοθετήσουν την ταινία, ενώ το κάστινγκ ξεκίνησε τον επόμενο μήνα. Τα γυρίσματα ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 2013 στο Λος Άντζελες και συνεχίστηκαν στην Ουάσινγκτον και στο Κλίβελαντ. Οι σκηνοθέτες χρησιμοποίησαν πρακτικά εφέ και έντονη δουλειά από κασκαντέρ, αλλά δημιουργήθηκαν επίσης και 2500 λήψεις με οπτικά εφέ από έξι διαφορετικές εταιρίες.

Το Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα έκανε πρεμιέρα στο Λος Άντζελες στις 13 Μαρτίου 2014 και κυκλοφόρησε στις αίθουσες στις Ηνωμένες Πολιτείες στις 4 Απριλίου 2014, ως μέρος της Δεύτερης Φάσης του MCU. Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε στις 3 Απριλίου 2014.[4] Η ταινία είχε εμπορική και κριτική επιτυχία, λαμβάνοντας επαίνους για τις ερμηνείες και τις σκηνές δράσης της, ενώ είχε έσοδα περισσότερα από $714 εκατομμύρια παγκοσμίως, γινόμενη η έβδομη ταινία με τα περισσότερα έσοδα του 2014. Έλαβε υποψηφιότητα για Όσκαρ στην κατηγορία «Καλύτερων Οπτικών Εφέ». Μια συνέχεια με τίτλο Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος, επίσης σκηνοθετημένη από τα αδέλφια Ρούσο, κυκλοφόρησε το 2016.

Πλοκή Επεξεργασία

Δύο χρόνια μετά τη Μάχη στη Νέα Υόρκη,[α] ο Στιβ Ρότζερς δουλεύει στην Ουάσινγκτον για την Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. υπό τον Διευθυντή Νικ Φιούρι. Μαζί με την Πράκτορα Νατάσα Ρόμανοφ και την αντιτρομοκρατική ομάδα S.T.R.I.K.E., με ηγέτη τον Ράμλοου, στέλνονται να απελευθερώσουν κάποιους ομήρους. Ωστόσο, αποστολή της Ρόμανοφ είναι να πάρει τα δεδομένα των υπολογιστών του πλοίου για τον Φιούρι. Επιστρέφοντας, ο Ρότζερς έρχεται αντιμέτωπος με τον Φιούρι και ενημερώνεται για το πρότζεκτ Insight. Ο Φιούρι, μη μπορώντας να αποκρυπτογραφήσει τα δεδομένα, αρχίζει να υποψιάζεται πως κάτι τρέχει και ζητάει από τον ανώτερό του και Γραμματέα Εσωτερικής Ασφάλειας, Αλεξάντερ Πιρς, να καθυστερήσει το πρότζεκτ.

Ο Φιούρι δέχεται επίθεση από μία ομάδα δραστών με ηγέτη τον Στρατιώτη του Χειμώνα. Καταφέρνει να το σκάσει και πηγαίνει στο διαμέρισμα του Ρότζερς, προειδοποιώντας τον πως η Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. έχει συμβιβαστεί. Ο Στρατιώτης του Χειμώνα πυροβολεί τον Φιούρι κι εκείνος, πριν πεθάνει, παραδίδει στον Ρότζερς ένα USB με τα δεδομένα από το πλοίο. Την επόμενη μέρα, ο Πιρς καλεί τον Ρότζερς αλλά εκείνος αρνείται πως γνωρίζει οτιδήποτε και ο Πιρς τον ανακηρύσσει ως φυγά. Αργότερα, ο Ρότζερς συναντά τη Ρόμανοφ και, χρησιμοποιώντας τα δεδομένα, ανακαλύπτουν μια μυστική αποθήκη της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α.. Εκεί, ενεργοποιούν έναν υπερυπολογιστή ο οποίος περιέχει συντηρημένο το μυαλό του Άρνιμ Ζόλα. Ο Ζόλα αποκαλύπτει πως από τη στιγμή που ιδρύθηκε η Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α., η Υ.Δ.Ρ.Α. ενεργούσε κρυφά μέσα σε αυτήν και συνειδητοποιούν πως ο Πιρς είναι ο αρχηγός της Υ.Δ.Ρ.Α..

Ο Ρότζερς και η Ρόμανοφ αποζητούν τη βοήθεια του πρώην αλεξιπτωτιστή της αεροπορίας των ΗΠΑ, Σαμ Γουίλσον, ο οποίος δέχεται να τους βοηθήσει. Βρίσκουν τον Πράκτορα Τζάσπερ Σίτγουελ και τον αναγκάζουν να αποκαλύψει πως ο Ζόλα ανέπτυξε έναν αλγόριθμο με τον οποίο εντόπισαν άτομα που αποτελούν απειλή για την Υ.Δ.Ρ.Α. και μέσω του Insight, θα τα εξολοθρεύσουν. Οι Ρότζερς, Ρόμανοφ και Γουίλσον δέχονται επίθεση από τον Στρατιώτη του Χειμώνα και ο Ρότζερς τον αναγνωρίζει ως τον παιδικό του φίλο, Μπάκι Μπαρνς, ο οποίος είχε σκοτωθεί στον πόλεμο. Στην πραγματικότητα, η Υ.Δ.Ρ.Α. πήρε το σώμα του, έκανε πειράματα και τον χρησιμοποιούσε όλα αυτά τα χρόνια. Η Μαρία Χιλ καταφέρνει να τους σώσει και τους πάει σε ένα ασφαλές καταφύγιο όπου ο Φιούρι, ο οποίος σκηνοθέτησε τον θάνατό του, σχεδιάζει να σαμποτάρει το σχέδιο της Υ.Δ.Ρ.Α..

Ενώ τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας καταφτάνουν για την έναρξη του Insight, ο Ρότζερς αποκαλύπτει τα πραγματικά σχέδια της Υ.Δ.Ρ.Α.. Η Ρόμανοφ, μεταμφιεσμένη ως μέλος του Συμβουλίου, αφοπλίζει τον Πιρς και ο Φιούρι τον αναγκάζει να ξεκλειδώσει τη βάση δεδομένων ώστε η Ρόμανοφ να διαρρεύσει απόρρητες πληροφορίες που θα εκθέσουν την Υ.Δ.Ρ.Α. στο κοινό. Έπειτα από μια διαμάχη, ο Φιούρι σκοτώνει τον Πιρς. Στο μεταξύ, ο Ρότζερς και ο Γουίλσον καταφέρνουν να αντικαταστήσουν τα δύο από τα τρία τσιπ που χρειάζονται για να αποτρέψουν τα σχέδια της Υ.Δ.Ρ.Α., αλλά ο Στρατιώτης του Χειμώνα τους εμποδίζει να ολοκληρώσουν την προσπάθεια. Τελικά, ο Ρότζερς τα καταφέρνει και τα Helicarriers καταστρέφουν το ένα το άλλο. Καθώς καταρρέουν, ο Ρότζερς πέφτει στον ποταμό Ποτόμακ και ο Στρατιώτης του Χειμώνα, αρχίζοντας να έχει κάποιες μνήμες, τον σώζει και εξαφανίζεται στο δάσος. Η Ρόμανοφ εμφανίζεται μπροστά στην επιτροπή της Γερουσίας για να δώσει εξηγήσεις, ο Φιούρι σχεδιάζει να καταδιώξει ό,τι απέμεινε από την Υ.Δ.Ρ.Α. και οι Ρότζερς και Γουίλσον αποφασίζουν να βρουν τον Στρατιώτη του Χειμώνα.

Στις σκηνές μετά τους τίτλους τέλους, ο Βαρόνος Βόλφγκανγκ φον Στράκερ ισχυρίζεται πως η «εποχή των θαυμάτων» ξεκίνησε, καθώς επιστήμονες εξετάζουν ένα γεμάτο ενέργεια σκήπτρο[β] και παρατηρούν δύο αδέλφια· το αγόρι έχει υπεράνθρωπη ταχύτητα ενώ η κοπέλα τηλεκινητικές δυνάμεις. Στη δεύτερη σκηνή, ο Μπαρνς επισκέπτεται το Ινστιτούτο Σμιθσόνιαν, βλέποντας όσα αφορούν εκείνον και τον Captain America από την εποχή του πολέμου.

Ηθοποιοί και χαρακτήρες Επεξεργασία

 
Το καστ και οι συντελεστές του Captain America: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα στη Διεθνή Comic-Con του Σαν Ντιέγκο το 2013. (Από αριστερά προς δεξιά: παραγωγός Κέβιν Φάιγκι, ΒανΚαμπ, Μακί, Σμόλντερς, Τζάκσον, Τζοχάνσον, σκηνοθέτες Άντονι και Τζο Ρούσο, Έβανς, Γκρίλο, Σταν).
  • Κρις Έβανς ως Στιβ Ρότζερς/Captain America:
    Ένας βετεράνος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ο οποίος ενισχύθηκε στο μέγιστο της ανθρώπινης ικανότητας από έναν πειραματικό ορό, βρέθηκε σε αναστολή έπειτα από την παραμονή του στον πάγο για πολλά χρόνια και τώρα προσπαθεί να προσαρμοστεί στον εικοστό πρώτο αιώνα.[7] Περιγράφοντας την προσαρμογή του χαρακτήρα του στον σύγχρονο κόσμο, ο Έβανς είπε: «Δεν έχει να κάνει τόσο με το σοκ σε σχέση με την τεχνολογία... Έχει να κάνει περισσότερο με τις κοινωνικές διαφορές. Έχει βρεθεί από τη δεκαετία του 1940 στο σήμερα· προέρχεται από έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι ήταν πιο έμπιστοι και οι απειλές όχι τόσο βαθιές. Τώρα, είναι πιο δύσκολο να πεις ποιος έχει δίκιο και ποιος όχι. Οι πράξεις που κάνεις για να προστατέψεις τους ανθρώπους από απειλές μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την ελευθερία και την ιδιωτικότητα. Αυτό είναι σκληρό για τον Στιβ να το καταπιεί».[8] Ο Έβανς προπονήθηκε στα παρκούρ, Βραζιλιάνικο Ζίου Ζίτσου, καράτε, πυγμαχία, κικ μπόξινγκ και γυμναστική για την ταινία, καθώς τα αδέλφια Ρούσο πίστευαν πως φέρνοντας τον Ρότζερς στη σύγχρονη εποχή σήμαινε επίσης πως εκείνος είχε μελετήσει και αποκτήσει τις ικανότητες πάνω σε σύγχρονες πολεμικές τέχνες και τεχνικές. Φρόντισαν επίσης η ασπίδα του χαρακτήρα, η οποία χρησιμοποιείτο παραδοσιακά ως αμυντικό όπλο, να γίνει ένα πιο επιθετικό όπλο.[9]
  • Σκάρλετ Τζοχάνσον ως Νατάσα Ρόμανοφ/Black Widow:
    Μια υψηλά εκπαιδευμένη κατάσκοπος και δολοφόνος η οποία δουλεύει για την Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. κι ενώνει τις δυνάμεις της με τον Ρότζερς.[10] Ο σεναριογράφος Κρίστοφερ Μάρκους είπε πως η Black Widow ήταν μια «τέλεια αντίθεση» σε σχέση με τον Captain America, περιγράφοντάς την ως «εξαιρετικά σύγχρονη, όχι πολύ ταπεινή και απλά πολύ ειλικρινή και ευθύ λαμβάνοντας υπόψη από πού προέρχεται ο Στιβ, ξέρεις, έναν άντρα από τη δεκαετία του 1940. Δεν είναι πρόσκοπος, αλλά είναι συνεσταλμένος και έχει ένα ηθικό πυρήνα, ενώ ο δικός της ηθικός πυρήνας μετακινείται συνεχώς».[11] Οι Ρούσο πρόσθεσαν: «Εκείνη είναι ένας χαρακτήρας ο οποίος λέει ψέματα για να ζει. Αυτό είναι που κάνει. Αντίθετα, εκείνος είναι ένας χαρακτήρας που λέει την αλήθεια. Δώσε τους ένα πρόβλημα και θα βρουν διαφορετικούς τρόπους να το προσεγγίσουν. Τον πιέζει να εκμοντερνιστεί κι εκείνος την πιέζει να βάλει κάποιου βαθμού ακεραιότητα στη ζωή της».[12] Όταν ρωτήθηκε για τη σχέση της Ρόμανοφ με τον Ρότζερς, η Τζοχάνσον απάντησε: «Έπειτα από μια σειρά ατυχών περιστατικών, θα βρεθούν σε μια κατάσταση όπου η φιλία τους θα γίνει πιο στενή. Μοιράζονται αρκετές ομοιότητες επειδή ζουν σε άμυνα χωρίς να βασίζονται σε κανέναν. Επίσης, οι δυο τους έχουν δουλέψει για την κυβέρνηση κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής τους καριέρας. Μέσω της φιλίας τους, αρχίζουν να αναρωτιούνται τι θέλουν και ποια είναι η πραγματική τους ταυτότητα».[13]
  • Σεμπάστιαν Σταν ως Μπάκι Μπαρνς/Στρατιώτης του Χειμώνα:
    Ο παιδικός και καλύτερος φίλος του Ρότζερς ο οποίος επανεμφανίζεται ως ένας ενισχυμένος δολοφόνος που έχει υποστεί πλύση εγκεφάλου, έπειτα από τον υποτιθέμενο θάνατό του κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.[9][14] Σχετικά με τον χαρακτήρα, ο Φάιγκι είπε: «Ο Στρατιώτης του Χειμώνα μεθοδικά, σχεδόν ρομποτικά, ακολουθεί διαταγές για 70 χρόνια».[15] Ο Σταν είπε πως παρά τη συμφωνία του με τα Marvel Studios για εμφάνισή του σε εννέα ταινίες, συμπεριλαμβανομένης κι αυτής στον Πρώτο Εκδικητή, δεν ήταν σίγουρος πως ο Μπάκι θα είχε μια άμεση επιστροφή[16] και πως άκουσε πως ο επίσημος τίτλος της συνέχειας θα ήταν «Ο Στρατιώτης του Χειμώνα» μέσω ενός φίλου που είχε παρευρεθεί στην Comic-Con του Σαν Ντιέγκο.[17] Ο Σταν πέρασε από σκληρή φυσική προπόνηση πέντε μηνών για να προετοιμαστεί για τον ρόλο και έκανε ιστορική έρευνα δηλώνοντας: «Βούτηξα μέσα σε όλη την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Έψαξα για την Κα Γκε Μπε. Είδα όλων των ειδών τις κατασκοπευτικές ταινίες και όλων των ειδών τα ντοκιμαντέρ σχετικά με εκείνη την περίοδο και τι αφορούσε. Έμαθα τα πάντα σχετικά με εκείνη τη χρονική περίοδο. Τα πάντα σχετικά με την πλύση εγκεφάλου».[18] Ο Σταν προπονείτο επίσης καθημερινά με ένα πλαστικό μαχαίρι ώστε να είναι σε θέση να κάνει τα κόλπα του Στρατιώτη του Χειμώνα με τα μαχαίρια χωρίς να χρειάζεται βοήθεια από κάποιον κασκαντέρ.[19] Όσον αφορά τη μετάβαση του Μπάκι στον Στρατιώτη του Χειμώνα, ο Σταν είπε: «Ξέρεις, η αλήθεια της όλης κατάστασης είναι πως παρά το ότι δείχνει πολύ διαφορετικός και τα πράγματα είναι διαφορετικά για εκείνον, όλα εξακολουθούν να προέρχονται από το ίδιο άτομο. Θεωρώ πως θα μπορείς να το δεις αυτό ό,τι κι αν συμβεί. Μέρος του στόχου μου ήταν να βεβαιωθώ πως θα δεις μια προέκταση αυτής της εκδοχής αλλά με ένα διαφορετικό χρώμα κατά κάποιο τρόπο. Πιστεύω πως πρόκειται ακόμα για το ίδιο άτομο».[20] Ο Σταν δήλωσε πως ένιωσε πως η εισαγωγή του χαρακτήρα στον Στρατιώτη του Χειμώνα ήταν μια «προεπισκόπηση του χαρακτήρα», με περισσότερα στοιχεία του να εξερευνούνται στην τρίτη συνέχεια Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος.[21]
  • Άντονι Μακί ως Σαμ Γουίλσον/Falcon:
    Ένας πρώην αλεξιπτωτιστής εκπαιδευμένος από τον στρατό σε εναέρια μάχη με τη χρήση μιας ειδικά σχεδιασμένης συσκευής που φέρει φτερά.[9] Για τον ρόλο, ο Μακί είπε: «[Ο Γουίλσον είναι] ένας πραγματικά έξυπνος τύπος ο οποίος πέρασε από μια σημαντική στρατιωτική εκπαίδευση κι έγινε ένας ηγέτης τακτικής».[22] Σημείωσε επίσης: «Είναι ο πρώτος Αφρο-Αμερικανός υπερήρωας. Με κάνει να αισθάνομαι πως όλη η δουλειά που έκανα αποδίδει. Έχω ένα γιο, ανίψια και ανιψιές, και μου αρέσει η ιδέα πως μπορούν να ντύνονται ως Falcon κατά τη διάρκεια του Χάλοουιν. Τώρα έχουν κάποιον τον οποίο μπορούν να έχουν ως είδωλο. Αυτό είναι μια τεράστια τιμή για μένα».[23] Η Marvel, η οποία προσέλαβε τον Μακί λόγω της «ενέργειάς του και της αίσθησης της διασκέδασής του»,[12] δεν τον άφησε να διαβάσει το σενάριο πριν υπογράψει.[24] Ο Μακί προπονείτο δύο φορές την ημέρα για πέντε μήνες και ακολουθούσε δίαιτα 11,000 θερμίδων την ημέρα για να προετοιμαστεί για τον ρόλο.[25] Σχολιάζοντας τη σχέση του Ρότζερς με τον Γουίλσον, ο Έβανς είπε: «Γνωρίζοντας τον χαρακτήρα του Μακί, βλέπει πως είχε υπηρετήσει στο παρελθόν και τώρα δουλεύει σε ένα πρόγραμμα όπου συμβουλεύει βετεράνους που επιστρέφουν σπίτι έχοντας διαταραχή μετατραυματικού στρες - συνδέονται σε αυτό το επίπεδο. Πιστεύω πως και οι δύο είναι τραυματισμένοι πολεμιστές που δεν έχουν κανέναν. Ο Καπ δεν έχει κανέναν. Πιστεύω πως ο Μακί ξέρει πώς να χειριστεί τέτοιου είδους ανθρώπους. … Μερικές φορές όταν τα πράγματα είναι άσχημα, το να εμπιστεύεσαι έναν ξένο είναι ένας τρόπος για να προχωρήσεις».[26]
  • Κόμπι Σμόλντερς ως Μαρία Χιλ:
    Μια υψηλόβαθμη πράκτορας της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. η οποία δουλεύει πολύ στενά με τον Νικ Φιούρι.[27] Η Σμόλντερς είπε πως έκανε η ίδια κάποιες από τις δύσκολες σκηνές του χαρακτήρα της στην ταινία εξηγώντας: «Προσπαθώ να κάνω τις δύσκολες σκηνές όταν μπορώ. Επιτρέπεται να κάνεις συγκεκριμένες δύσκολες σκηνές. Υπάρχει μια εξαιρετική ομάδα από κασκαντέρ οι οποίοι κάνουν την περισσότερη δουλειά στην ταινία. Αλλά, μελέτησα πολύ Τάε Κβον Ντο. Έκανα επίσης αρκετή προπόνηση με όπλα επειδή δεν είμαι και πολύ άνετη με αυτά. Έπρεπε να τα συνηθίσω γιατί είναι μέρος του χαρακτήρα που υποδύομαι [...] μου αρέσει να έρχομαι σε πραγματική επαφή καθώς έτσι νιώθω σαν να έχω την κυριαρχία όταν βρίσκομαι στο γύρισμα και παρά το ότι δεν το βλέπεις στην οθόνη, μπορεί να ρίχνω κάτω ανθρώπους εκτός κάμερας».[28]
  • Φρανκ Γκρίλο ως Μπροκ Ράμλοου:
    Ο διοικητής της αντιτρομοκρατικής ομάδας S.T.R.I.K.E. της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α..[29] Ο Γκρίλο, σε μια συνέντευξη τον Ιούνιο του 2014, υπαινίχθηκε την επιστροφή του ως το alter-ego του χαρακτήρα, Crossbones, στη συνέχεια της ταινίας.[30]
  • Έμιλι ΒανΚαμπ ως Σάρον Κάρτερ/Πράκτορας 13:
    Μια πράκτορας της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. στην οποία ανατέθηκε να φυλάει τον Ρότζερς εν αγνοία του.[9][31] Σχετικά με τον χαρακτήρα, η ΒανΚαμπ είπε: «Υποδύομαι την Πράκτορα 13/Σάρον Κάρτερ την οποία όλοι γνωρίζουν, αλλά σε αυτή την ταινία δεν ακουμπάμε πραγματικά αυτό το θέμα. Απλά την συστήνουμε κατά κάποιο τρόπο. Όταν την βλέπουμε για πρώτη φορά συνειδητοποιούμε πως ζει δίπλα στον Captain America... κάτι σαν να συμβαίνει μεταξύ τους και όπως όλοι γνωρίζουμε από τα κόμικ, οι δυο τους έχουν μια on/off ερωτική σχέση για χρόνια. Έχουν μια πολύ περίπλοκη σχέση. Είναι σχεδόν σαν να φυτεύουν απλά τους σπόρους τώρα. Σαν να αφήνουν χώρο για να πάνε όπου αυτοί θέλουν να πάνε με αυτό που συμβαίνει».[32] Όσον αφορά την πρόσληψή της για τον ρόλο, ο Τζο Ρούσο είπε: «Θέλαμε κάποια που ο Καπ θα έδειχνε άμεσο ενδιαφέρον για εκείνην. Θα έπρεπε να ήταν ένα ισχυρογνώμων άτομο και θεωρήσαμε πως η δουλειά της Έμιλι στη σειρά Revenge ήταν ένα εξαιρετικό δοκιμαστικό για το τι θα μπορούσε να γίνει αυτός ο χαρακτήρας. Είναι προφανώς πολύ αξιόπιστη με τη φυσικότητα, δείχνει πολύ καλά στην οθόνη και μοιάζει ακόμα και στον χαρακτήρα από τα κόμικ».[33]
  • Χέιλι Άτγουελ ως Πέγκι Κάρτερ:
    Μια συνταξιούχος στρατιωτική πράκτορας, συν-ιδρύτρια της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. και πρώην ερωτικό ενδιαφέρον του Στιβ Ρότζερς.[34] Όταν έλαβε το σενάριο, η Άτγουελ συνειδητοποίησε πως ο χαρακτήρας «θα ήταν 96 χρονών και θα ήμουν γεμάτη προσθετικά».[35] Η ομάδα των οπτικών εφέ δεν ήταν ικανοποιημένη με το αρχικό μακιγιάζ που χρησιμοποιήθηκε για να δείχνει η Άτγουελ μεγαλύτερη και τελικά, κατέφυγαν στο να την κάνουν να δείχνει μεγαλύτερη μέσω CGI μεθόδων.[36]
  • Ρόμπερτ Ρέντφορντ ως Αλεξάντερ Πιρς:
    Ένας ανώτερος αξιωματούχος μέσα στην Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α.,[34] μέλος του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ασφαλείας και παλιός σύντροφος του Νικ Φιούρι.[37] Ο Ρέντφορντ προσλήφθηκε για τον ρόλο εν μέρει ως φόρος τιμής στους ρόλους που είχε σε θρίλερ της δεκαετίας του 1970 όπως το Οι Τρεις Μέρες του Κόνδορα,[38] και για αυτό που οι σκηνοθέτες περιέγραψαν ως «ένας θρύλος της υποκριτικής να υποδύεται έναν ρόλο αχρείου» όπως ο Χένρι Φόντα στην ταινία Κάποτε στη Δύση.[39] Όσο για το τι τον τράβηξε στην ταινία, ο Ρέντφορντ είπε πως τον ενδιέφερε επειδή ήταν διαφορετικός από τις συνήθεις δουλειές του[40] και «ήθελα να βιώσω αυτή τη νέα μορφή κινηματογραφικής παραγωγής όπου κάποιου είδους καρτούν χαρακτήρες ζωντανεύουν μέσω υψηλής τεχνολογίας».[41]
  • Σάμιουελ Λ. Τζάκσον ως Νικ Φιούρι:
    Ο διευθυντής της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α..[42] Σχετικά με τον αμφισβητήσιμο κώδικα δεοντολογίας του Φιούρι, ο Τζάκσον είπε: «Σχεδόν οτιδήποτε βγαίνει από το στόμα του Νικ Φιούρι είναι ψέμα κατά μία έννοια. Πρέπει να διερωτηθεί, λέει ψέματα ακόμα και στον εαυτό του; Έχει μια πολύ καλή ιδέα του τι συμβαίνει αλλά η παράνοιά του τον σταματάει από το να πιστέψει κάποια κομμάτια της όλης κατάστασης».[8] Ο Τζάκσον πρόσθεσε: «Βλέπεις τον Νικ Φιούρι του γραφείου να μιλάει για την καθημερινή δουλειά στην Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. και την πολιτική σε αντίθεση με αυτά τα άλλα πράγματα. Είναι ωραίο να τον έχεις να έρχεται αντιμέτωπος με τον Captain America και να είναι σε θέση να του μιλήσει στρατιώτης προς στρατιώτη και να προσπαθεί να του εξηγήσει το πώς άλλαξε ο κόσμος προς μια άλλη κατεύθυνση για όσο καιρό εκείνος βρισκόταν στον πάγο. Κάποιοι από αυτούς που ήταν εχθροί μας, τώρα είναι σύμμαχοί μας - να προσπαθεί να καταλάβει 'Πώς μπορούμε να εμπιστευτούμε αυτούς τους τύπους;' ή 'Πώς εμπιστευόμαστε τους τύπους που δεν εμπιστευόμασταν στο να μας εμπιστευτούν;' Και εξηγώντας του πως το μαύρο και το άσπρο των καλών/κακών τύπων έχει πλέον μετατραπεί σε γκρίζο».[37] Ο ΜακΦίλι είπε: «Ο Φιούρι αντιπροσωπεύει ένα εμπόδιο για τον Στιβ κατά κάποιο τρόπο. Δεν συμφωνούν πάντα στο πώς η Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. οφείλει να δρα».[12] Οι σεναριογράφοι έδωσαν στον Φιούρι έναν πιο προεξέχων ρόλο στον Στρατιώτη του Χειμώνα, αφού μέσα σε μια πλοκή όπου η Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. διαλύεται, ο Φιούρι θα «δεχόταν το κτύπημα». Σκόπευαν επίσης να απεικονίσουν έναν χαρακτήρα που μέχρι τώρα είχε απεικονιστεί γεμάτος αυτοπεποίθηση και να δίνει διαταγές, πιο ευάλωτο, για να ενισχύσουν την αίσθηση του κινδύνου που υπήρχε μέσα στη συνωμοσία της Υ.Δ.Ρ.Α..[39]

Επιπρόσθετα, οι Τόμπι Τζόουνς,[43] Μαξιμιλιάνο Χερνάντεζ[44] και Γκάρι Σάντλινγκ[45] επαναλαμβάνουν τους ρόλους τους από προηγούμενες ταινίες του MCU ως Άρνιμ Ζόλα, Τζάσπερ Σίτγουελ και Γερουσιαστής Στερν αντίστοιχα. Ο Ζορζ Σαν-Πιέρ υποδύεται τον Ζορζ Μπατρόκ, έναν μισθοφόρο και αυθεντία στο savate (ένα γαλλικού είδους κικ μπόξινγκ).[46][47] Ο Κάλαν Μάλβεϊ υποδύεται τον Τζακ Ρόλινς, ένα μέλος της ομάδας S.T.R.I.K.E..[48][49] Οι Τσιν Χαν, Τζένι Άγκατερ, Άλαν Ντέιλ και Μπέρναρντ Γουάιτ εμφανίζονται ως μέλη του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ασφαλείας.[50][51] Οι κωμικοί ηθοποιοί Ντάνι Πούντι[51] και Ντ.Σι. Πίρσον[52] έχουν μικρούς ρόλους ως ένας τεχνικός της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. και ένας υπάλληλος σε μαγαζί Apple αντίστοιχα. Ο Γκάρι Σινίζ αφηγείται το θεματικό κομμάτι για τον Captain America στην έκθεση του Ινστιτούτου Σμιθσόνιαν και ο Σταν Λι κάνει μια μικρή εμφάνιση ως ο φύλακας του Ινστιτούτου.[51] Ο δημιουργός του Winter Soldier (Στρατιώτη του Χειμώνα), Εντ Μπρουμπέικερ, κάνει μια μικρή εμφάνιση ως ένας από τους επιστήμονες που δουλεύουν πάνω στον χαρακτήρα.[53][54] Ο συν-σκηνοθέτης Τζο Ρούσο εμφανίζεται ως ένας από τους γιατρούς[52] και οι σεναριογράφοι Κρίστοφερ Μάρκους και Στίβεν ΜακΦίλι κάνουν μικρές εμφανίσεις ως δύο ανακριτές της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α.. Οι Τόμας Κρέτσμαν, Χένρι Γκούντμαν, Ελίζαμπεθ Όλσεν και Άαρον Τέιλορ-Τζόνσον εμφανίζονται, χωρίς ωστόσο τα ονόματά τους να αναγράφονται στους τίτλους, ως Βαρόνος Βόλφγκανγκ φον Στράκερ, Δρ. Λιστ, Scarlet Witch και Quicksilver αντίστοιχα, στην πρώτη από τις δύο σκηνές μετά τους τίτλους τέλους της ταινίας.[55][56][57]

Παραγωγή Επεξεργασία

Ανάπτυξη Επεξεργασία

Προσλάβαμε τους σκηνοθέτες του Καπ επειδή λάτρεψαν την επεξήγησή μας πως θέλαμε πραγματικά να δημιουργήσουμε ένα πολιτικό θρίλερ της δεκαετίας του 1970, μασκαρεμένο ως μια ταινία με υπερήρωες. Όπως είχαμε κάνει και με την πρώτη ταινία - προσλάβαμε τον Τζο Τζόνστον επειδή είπαμε «Θέλουμε να κάνουμε μια ταινία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μασκαρεμένη ως μια ταινία με υπερήρωες». Μου αρέσει που κάνουμε μια συνέχεια η οποία είναι ένα εντελώς διαφορετικό είδος από την πρώτη. Πιστεύω πως είναι διασκεδαστικό. Και στα κόμικ αυτό συμβαίνει συνεχώς.

—Κέβιν Φάιγκι, παραγωγός του Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα[58]

Τον Απρίλιο του 2011, πριν την κυκλοφορία της ταινίας Ο Πρώτος Εκδικητής: Captain America στις κινηματογραφικές αίθουσες, οι σεναριογράφοι Κρίστοφερ Μάρκους και Στίβεν ΜακΦίλι ανακοίνωσαν πως η Marvel τους είχε ήδη προσλάβει για να δουλέψουν πάνω στο σενάριο της συνέχειας.[59] Τον Σεπτέμβριο, ο Κρις Έβανς είπε πως η συνέχεια μπορεί και να μην κυκλοφορούσε μέχρι το 2014.[7] Τον Ιανουάριο του 2012, ο Νιλ ΜακΝτόνα ο οποίος είχε υποδυθεί τον Νταμ Νταμ Ντούγκαν στον Πρώτο Εκδικητή, ανέφερε πως η συνέχεια πιθανόν να μην ξεκινούσε γυρίσματα πριν την ολοκλήρωση της ταινίας Thor 2: Σκοτεινός Κόσμος, κάτι που μάλλον θα συνέβαινε νωρίτερα από το τέλος του 2012.[60] Μέχρι τον Μάρτιο του 2012, η Marvel μείωσε τους πιθανούς σκηνοθέτες της ταινίας σε τρεις υποψηφίους: Τζορτζ Νόλφι, Φ. Γκάρι Γκρέι και Άντονι και Τζο Ρούσο.[61] Τα Walt Disney Studios ανακοίνωσαν ως ημερομηνία κυκλοφορίας την 4η Απριλίου 2014. Η Disney δήλωσε: «Το δεύτερο μέρος θα ξεκινήσει από το σημείο όπου τελειώνει η ταινία Οι Εκδικητές, καθώς ο Στιβ Ρότζερς συνεχίζει τη συνεργασία του με τον Νικ Φιούρι και την Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α., ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να προσαρμοστεί στον σύγχρονο κόσμο».[62] Αργότερα, ο Μάρκους παρουσίασε περισσότερες λεπτομέρειες για την ταινία λέγοντας: «Πιστεύω πως τα νερά στα οποία κολυμπά ο Ρότζερς είναι η Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α.. Είναι σίγουρα μια ταινία Captain America. Ξέρεις, αν η πρώτη ταινία αφορούσε τον Αμερικανικό Στρατό, τότε αυτή η ταινία αφορά την Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α... Θα μάθεις για την Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α.. Θα μάθεις από πού προήλθε και πού πηγαίνει και κάποια από τα κουλ πράγματα που έχουν».[12] Τον Απρίλιο, ο Φ. Γκάρι Γκρέι απέσυρε το όνομά του από τους υποψήφιους σκηνοθέτες, επιλέγοντας να σκηνοθετήσει την βιογραφική ταινία για το hip-hop συγκρότημα N.W.A, Straight Outta Compton.[63]

Σενάριο Επεξεργασία

Ο ΜακΦίλι είπε πως η διαδικασία συγγραφής του σεναρίου ξεκίνησε στα μέσα του 2011, περίπου κατά την περίοδο κυκλοφορίας του Πρώτου Εκδικητή, με εκείνον και τον Μάρκους «να ευελπιστούμε πως θα υπάρξει μια δεύτερη ταινία και πετούσαμε διάφορες ιδέες σχετικά με το τι θα μπορούσε να καταπιάνεται για να δούμε τι ταίριαζε καλύτερα».[64] Τους πρώτους μήνες συγγραφής υπήρχε μία διαδικασία μπρος-πίσω με τη Marvel, αλλά όταν ολοκληρώθηκε το βασικό σχεδιάγραμμα, μετέπειτα η ιστορία δεν άλλαξε πάρα πολύ.[65] Επέλεξαν να τοποθετήσουν την ιστορία στο παρόν και αφού «πειραματιστήκαμε με στοιχεία από αναδρομές στο παρελθόν ώστε να έχουμε περισσότερο υλικό από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο»,[66] τελικά αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τις αναδρομές καθώς η ταινία «γινόταν δυσκίνητη».[64] Η ταινία θα ήταν ο «Καπ εναντίον του κόσμου που ζούμε σήμερα»,[67] ενώ θα αποτρεπόταν η υπερβολική κωμωδία σχετικά με την τοποθέτηση του ήρωα σε αυτή την άλλη εποχή, καθώς ο Μάρκους θεωρεί τον Captain «τον πιο προσαρμοστικό άνθρωπο του πλανήτη».[64] Παρά την προηγμένη τεχνολογία, ο τόνος θα ήταν πιο προσγειωμένος στην πραγματικότητα σε αντίθεση με τα στοιχεία φαντασίας που υπήρχαν τόσο στην πρώτη ταινία Captain America όσο και στους Εκδικητές.[67] Ωστόσο, η προέλευση της ιστορίας από κόμικ εγγυόταν πως η ταινία δε θα είχε αληθοφάνεια.[39] Η αποκάλυψη του Άρνιμ Ζόλα αποδείχτηκε πρόκληση κι έπρεπε να ξαναγραφτεί από την αρχή καθώς «αυτό το προσγειωμένο κατασκοπευτικό παρανοϊκό θρίλερ ξαφνικά μεταφέρεται σε μια υπόγεια εγκατάσταση όπου βρίσκεται ένα «φάντασμα σε μηχάνημα» και αλλάζει γρήγορα το είδος της ταινίας», αφού η σκηνή παρουσιάζει περισσότερο στοιχεία επιστημονικής φαντασίας.[68]

Οι Μάρκους και ΜακΦίλι ήθελαν να προσαρμόσουν την ιστορία του Στρατιώτη του Χειμώνα του Εντ Μπρουμπέικερ από τα κόμικ, την οποία περιέγραψαν ως «τον τόνο του σύγχρονου franchise του Καπ»,[69] αλλά τους πήρε αρκετό χρόνο να πείσουν τους εαυτούς τους πως μπορούσαν να το κάνουν.[17] Στο μεταξύ, καθώς σκέφτονταν το πώς να προχωρήσουν από τον τόνο μιας πολεμικής ταινίας όπως ήταν ο Πρώτος Εκδικητής, κατέληξαν σε μια ταινία κατασκοπευτική και αναφέρθηκαν στις ταινίες Οι Τρεις Μέρες του Κόνδορα, Υπόθεση Πάραλαξ και Ανθρωποκυνηγητό ως πηγές επιρροής, θεωρώντας πως μετέφεραν καλύτερα τα θέματα εμπιστοσύνης που είχε ο Captain America και τις αντιφατικές αξίες στις οποίες πίστευε σε σχέση με τον νέο κόσμο τον οποίο ζούσε,[17] με τον Μάρκους να λέει: «Αν τοποθετήσεις αυτόν τον άνθρωπο του 1940 στο παρόν, γεωπολιτικά όλα θα μοιάζουν με συνωμοσία. Απλά όλα τα δείχνουν βρώμικα και ύπουλα και ανειλικρινή και κανένας άνθρωπος δεν θα λέει την αλήθεια».[69] Συγκεκριμένα, η ταινία Οι Τρεις Μέρες του Κόνδορα χρησιμοποιήθηκε ως η βασική πηγή για τη δομή του σεναρίου, ακολουθώντας την ιδέα πως ο πρωταγωνιστής κυνηγιέται από μια απειλή την οποία, τόσο ο ίδιος όσο και το κοινό, ανακαλύπτουν στο μέσο της ταινίας.[39]

Οι σεναριογράφοι ένιωσαν πως η προσέγγισή τους ήταν παρόμοια με αυτήν του Σταν Λι όταν επαναπροσδιόρισε τον ήρωα στις δεκαετίες του 1960 και 1970, με τον «Captain να έρχεται αντιμέτωπος με όλων των ειδών τα θέματα που αφορούσαν τη χώρα εκείνη την εποχή - Βιετνάμ, Watergate και όλα αυτά - κι έτσι μπορεί να έχει άποψη πάνω σε αυτά», κάνοντάς τον τον «τύπο που προέρχεται από μια εποχή όπου τα πράγματα ήταν πιο άσπρο/μαύρο να πρέπει να αντιδράσει στην γκρίζα εποχή του σήμερα».[70] Ο πρόεδρος των Marvel Studios, Κέβιν Φάιγκι, περιέγραψε την ταινία ως πολιτικό θρίλερ[71] και το δίδυμο των σεναριογράφων δυσκολευόταν να ξεδιαλύνει την τρίτη πράξη της ταινίας, με τον Φάιγκι να προτείνει την πτώση της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. και τον Captain America να πολεμά εναντίον του οργανισμού. Οι σεναριογράφοι σκέφτηκαν πως αυτό ήταν ένα εξαιρετικό σημείο πλοκής για την υλοποίηση της «φυσικής εκδήλωσης του Καπ να αλλάξει τον κόσμο».[72] Ο Μάρκους σημείωσε ακόμα πως τα κόμικ της δεκαετίας του 1970 περιείχαν παρόμοιες συνωμοσίες.[69] Η αποκάλυψη της Υ.Δ.Ρ.Α. επιβεβαίωσε και την επιστροφή κάποιων χαρακτήρων ανάμεσα στους κρυφούς κακούς, καθώς επίσης και αναφορές στα κόμικ όπως για παράδειγμα τη διατήρηση του Άρνιμ Ζόλα στη ζωή ως μηχάνημα.[67] Αργότερα, ο Φάιγκι έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τη φύση της ταινίας ως πολιτικό θρίλερ λέγοντας:

Ο Φάιγκι δήλωσε πως ο Στιβ Ρότζερς θα συνεργαζόταν με άλλους χαρακτήρες από τους Εκδικητές όπως η Black Widow και ο Νικ Φιούρι, επειδή σε αντίθεση με τον Τόνι Σταρκ και τον Θορ, οι οποίοι έχουν το δικό τους υποστηρικτικό καστ, ο Ρότζερς δεν είχε πού αλλού να στραφεί «και απλά έβγαζε νόημα το να είναι ο ένας που θα έμενε με όσους απέμειναν από τους Εκδικητές στο τέλος της ταινίας».[74] Οι σεναριογράφοι σκέφτηκαν να συμπεριλάβουν και τον Hawkeye, αλλά «δεν είχε και πολλά να κάνει και ξαφνικά έμοιαζε σαν να του δίναμε μια σύντομη άφεση», με αποτέλεσμα όλα τα κομμάτια που θα συμμετείχε να δοθούν στην Black Widow,[69] ενώ ο Τζο Ρούσο πρόσθεσε πως το πρόγραμμα του Τζέρεμι Ρένερ δε θα βόλευε ώστε να μπορέσει να βρίσκεται στα γυρίσματα της ταινίας.[75] Όσο για το γιατί ο Red Skull από τον Πρώτο Εκδικητή δεν εμφανίστηκε στον Στρατιώτη του Χειμώνα, ο Τζο Ρούσο εξήγησε: «Ξέρω πως έχουμε έναν τύπο σε υπολογιστή, αλλά ο τόνος που κυνηγούσαμε ήταν αυτός του κατασκοπευτικού θρίλερ. Και θέλαμε να προσπαθήσουμε να κρατήσουμε την ταινία όσο πιο προσγειωμένη μπορούσαμε. Και ο Red Skull είναι ένας φανταστικός χαρακτήρας και δεν ταίριαζε απόλυτα στον Καπ 2, κυρίως επειδή η ταινία αφορούσε την πτώση της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α.. Σίγουρα η Υ.Δ.Ρ.Α. υπάρχει και είναι δική του κληρονομιά, αλλά υπάρχει κάτι ενδιαφέρον στο γεγονός πως η κληρονομιά του επιβίωσε χωρίς εκείνον. Και υπάρχουν ακόμα δαίμονες που πρέπει να αντιμετωπιστούν, αλλά όχι απαραίτητα εκείνος».[76] Ο Κρις ΜακΚίννα, ο οποίος είχε δουλέψει με τα αδέλφια Ρούσο στην sitcom Community, συνέβαλε στο σενάριο γράφοντας αστείες ατάκες για την ταινία.[77]

Προ-παραγωγή Επεξεργασία

Είναι δύσκολο να κάνεις μια πολιτική ταινία η οποία δε θα είναι επίκαιρη. Αυτό είναι που κάνει ένα πολιτικό θρίλερ διαφορετικό από ένα απλό θρίλερ. Κι αυτό είναι που προσθέτει στην παράνοια των χαρακτήρων και στην εμπειρία του κοινού αυτής της παράνοιας. Αλλά είμαστε επίσης τόσο εμμονικοί με την ποπ κουλτούρα και αγαπάμε την επικαιρότητα, έτσι πιέζαμε στο να κρατήσουμε σκηνές που, ευτυχώς ή δυστυχώς, διαδραματίστηκαν [όταν ο Έντουαρντ] Σνόουντεν εξέθεσε την Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας (NSA). Αυτά τα πράγματα βρίσκονταν ήδη στο παντού. Όλοι διαβάζαμε τα άρθρα που έβγαιναν αμφισβητώντας τις επιθέσεις από drones, τις προληπτικές επιθέσεις, τις πολιτικές ελευθερίες - τον [Μπαράκ] Ομπάμα να μιλάει για το ποιους θα σκότωναν... Θέλαμε να βάλουμε όλα αυτά στην ταινία επειδή θα έρχονταν σε αντίθεση με [τον τρόπο σκέψης] της γενιάς του Β' Παγκοσμίου Πολέμου [που έζησε ο Captain America].

—Άντονι Ρούσο, συν-σκηνοθέτης της ταινίας Captain America: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα[78]

Μέχρι τον Ιούνιο του 2012, τα αδέλφια Ρούσο άρχισαν τις διαπραγματεύσεις για να σκηνοθετήσουν τη συνέχεια,[79] ενώ επιβεβαιώθηκε πως ο Σάμιουελ Λ. Τζάκσον θα επέστρεφε στο ρόλο του ως ο διευθυντής της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α., Νικ Φιούρι.[42] Ο Φάιγκι αναζήτησε τους Ρούσο όταν είδε το τελευταίο επεισόδιο του δεύτερου κύκλου της σειράς Community, το οποίο είχε σκηνοθετήσει ο Τζο.[80][81] Ο Τζο Ρούσο ανέφερε λεπτομερώς πως αφού η πρόθεση ήταν να δημιουργήσουν ένα πολιτικό θρίλερ, «όλα τα σημαντικά πολιτικά θρίλερ περιέχουν τρέχοντα θέματα τα οποία αντανακλούν την αγωνία του κοινού». Έτσι τα αδέλφια επέλεξαν να συμπεριλάβουν αναφορές σε πολεμικές επιχειρήσεις με drones, σε στοχευμένες δολοφονίες και στην παγκόσμια επιτήρηση. Ο Τζο ανέφερε επίσης το πώς κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, αυτά τα θέματα έγιναν ακόμα πιο επίκαιρα εξαιτίας της αποκάλυψης αρκετών εγγράφων της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας που σχετίζονταν με την παγκόσμια επιτήρηση.[82] Στη Διεθνή Comic-Con του Σαν Ντιέγκο του 2012, ανακοινώθηκε πως ο επίσημος τίτλος της συνέχειας θα ήταν Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα και πως τα αδέλφια Ρούσο θα την σκηνοθετούσαν.[83] Αφού υπέγραψαν για τη σκηνοθεσία, οι Ρούσο συναντήθηκαν με τον Εντ Μπρουμπέικερ για να μάθουν περισσότερα σχετικά με το από πού προήλθε ο χαρακτήρας του Στρατιώτη του Χειμώνα, τον τρόπο σκέψης του και τα θέματα πίσω από αυτόν.[84] Τον Ιούλιο του 2012, ο Άντονι Μακί ξεκίνησε διαπραγματεύσεις για να πρωταγωνιστήσει ως Falcon δίπλα στον Κρις Έβανς,[14] ενώ επιβεβαιώθηκε πως ο Σεμπάστιαν Σταν θα επαναλάμβανε τον ρόλο του ως Τζέιμς Μπαρνς.[14] Μέχρι τον Αύγουστο του 2012, οι Άννα Κέντρικ, Φελίσιτι Τζόουνς και Ίμοτζεν Πουτς ήταν οι βασικές υποψήφιες για τον γυναικείο πρωταγωνιστικό ρόλο της ταινίας.[85]

Τον Σεπτέμβριο του 2012, ο Κρις Έβανς δήλωσε πως τα γυρίσματα θα ξεκινούσαν τον Μάρτιο του 2013.[86] Δήλωσε επίσης πως η προσαρμογή του Ρότζερς στον σύγχρονο κόσμο, η οποία αρχικά προοριζόταν να συμπεριληφθεί στους Εκδικητές, θα ταίριαζε καλύτερα στον Στρατιώτη του Χειμώνα.[87] Στο τέλος του μήνα, η Μεγάλη Επιτροπή Κινηματογράφου του Κλίβελαντ ανακοίνωσε πως τα γυρίσματα της ταινίας θα λάμβαναν χώρα στο Κλίβελαντ, Οχάιο, έπειτα από φορολογική έγκριση της παραγωγής $9.5 εκατομμυρίων.[88] Ο παραγωγός Νέιτ Μουρ είπε η κυβέρνηση του Κλίβελαντ ήταν πολύ βοηθητική κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων των Εκδικητών προσφέροντας μεγάλες τοποθεσίες για αυτά, κάτι το οποίο «προσέφερε ποιότητα στην παραγωγή, κάτι που πιθανόν να μην είχαμε καταφέρει αν κάναμε τα γυρίσματα σε στημένο σκηνικό». Ο ΜακΦίλι αστειεύτηκε πως ενώ έγραφε φιλόδοξες σκηνές δράσης «δεν συνειδητοποίησα πως μια μεγάλη Αμερικανική μητρόπολη θα έλεγε 'Φυσικά, κλείστε τρία μίλια από τον αυτοκινητόδρομο και πηγαίνετε στην πόλη'».[19] Κομμάτια της ταινίας προγραμματίστηκαν επίσης να γυριστούν στην Καλιφόρνια και στην Ουάσινγκτον Ντι Σι.[88][89]

Μέχρι τον Οκτώβριο, οι Εμίλια Κλαρκ, Τζέσικα Μπράουν Φίντλεϊ, Τερέζα Πάλμερ, Ίμοτζεν Πουτς και Άλισον Μπρι θεωρούνταν υποψήφιες για τον ρόλο του ερωτικού ενδιαφέροντος του Ρότζερς στην ταινία,[10] ενώ η Σκάρλετ Τζοχάνσον επέστρεψε για να επαναλάβει τον ρόλο της ως Black Widow.[10] Αργότερα μέσα στον ίδιο μήνα, ο Φρανκ Γκρίλο πέρασε από δοκιμαστικό για τον ρόλο του κακού Crossbones[90] και μέχρι το τέλος του μήνα συμφώνησε υπέγραψε για τον αναφερόμενο ρόλο, ενώ η Κόμπι Σμόλντερς υπέγραψε για να επαναλάβει τον ρόλο της ως Μαρία Χιλ από την ταινία Οι Εκδικητές.[27]

Τον Ιανουάριο του 2013, η Χέιλι Άτγουελ, η οποία είχε υποδυθεί την Πέγκι Κάρτερ στην ταινία Ο Πρώτος Εκδικητής: Captain America, είπε πως δε θα εμφανιζόταν στη συνέχεια.[91] Ωστόσο, ο Στάνλεϊ Τούτσι ο οποίος είχε υποδυθεί τον Δρ. Αβραάμ Έρσκαϊν στην προηγούμενη ταινία, είπε αργότερα πως η Άτγουελ θα επανεμφανιζόταν σε μια αναδρομική σκηνή.[92] Επίσης, τον Ιανουάριο, τα Marvel Studios ανακοίνωσαν πως η ταινία θα κυκλοφορούσε και σε 3D μορφή, ενώ ο Άντονι Μακί είπε πως τα γυρίσματα θα ξεκινούσαν την 1η Απριλίου 2013.[93][94] Αργότερα τον ίδιο μήνα, ο Τόμπι Τζόουνς ο οποίος είχε υποδυθεί τον Άρνιμ Ζόλα στην πρώτη ταινία, είπε πως θα επαναλάμβανε τον ρόλο του στη συνέχεια.[43] Μέχρι το τέλος του μήνα, κάποια σκηνικά άρχισαν να κτίζονται στα Raleigh Studios στο Λος Άντζελες για τα γυρίσματα.[95]

Τον Φεβρουάριο του 2013, η Έμιλι ΒανΚαμπ μπήκε σε διαπραγματεύσεις για να υποδυθεί τον γυναικείο πρωταγωνιστικό ρόλο της ταινίας.[96] Μέχρι τον Μάρτιο του 2013, ο Μαξιμιλιάνο Χερνάντεζ υπέγραψε για να επαναλάβει τον ρόλο του ως πράκτορας Τζάσπερ Σίτγουελ της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α., ρόλο τον οποίο είχε και στις ταινίες Thor και Οι Εκδικητές, ενώ ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ ξεκίνησε επίσης να συζητάει για την ένταξή του στο καστ της ταινίας ως ένα υψηλόβαθμο στέλεχος της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α.,[44][97] κάτι το οποίο επιβεβαιώθηκε αργότερα.[40] Προς τα τέλη Μαρτίου, ο παλαιστής της UFC Ζορζ Σαν-Πιέρ, προσλήφθηκε για έναν ρόλο που θα βασιζόταν στον χαρακτήρα Batroc the Leaper των κόμικ.[46]

Η στολή του Captain America διαφοροποιήθηκε από αυτές που είδαμε στις προηγούμενες ταινίες σε μία στολή που έχει ως βασικό συστατικό δημιουργίας το κέβλαρ, το οποίο θα προστάτευε τον Captain America ενώ ταυτόχρονα θα του παρείχε την ίδια λειτουργικότητα που του παρείχε και η προηγούμενη στρατιωτική στολή.[9] Ο Τζο Ρούσο είπε: «Θέλαμε να χρησιμοποιήσουμε τη στολή του Σούπερ Στρατιώτη [από τη σειρά Steve Rogers: Super Soldier] ως έναν τρόπο παρουσίασης, θεματικά, της θέσης του στον κόσμο της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. και τη διαφορά μεταξύ του να δουλεύει για την Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. και του να είναι ο Captain America».[98] Για τη στολή του Falcon, οι σκηνοθέτες ενδιαφέρονταν στο να προσθέσουν περισσότερο έναν σχεδιασμό τακτικής σε αυτήν παρά κάτι αντιπροσωπευτικό από τα κόμικ, συμπεριλαμβάνοντας χοντρό ύφασμα, λουριά και εργαλεία από τον πραγματικό κόσμο και απογυμνώνοντάς την από τα στοιχεία των κόμικ.[9]

Γυρίσματα Επεξεργασία

 
Κινηματογραφική σκηνικό του Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα στο National Mall

Τα γυρίσματα της ταινίας ξεκίνησαν την 1η Απριλίου 2013 στα Raleigh Studios στο Λος Άντζελες, υπό τον τίτλο Freezer Burn.[99] Οι σκηνές που λαμβάνουν χώρα στο Lemurian Star γυρίστηκαν στο πλοίο Sea Launch Commander, το οποίο βρίσκεται αγκυροβολημένο στο Λονγκ Μπιτς της Καλιφόρνια.[19] Στις αρχές Μαΐου, ο Ντόμινικ Κούπερ επιβεβαίωσε πως θα επέστρεφε ως Χάουαρντ Σταρκ.[100] Στις 14 Μαΐου 2013, η παραγωγή μεταφέρθηκε στην Ουάσινγκτον Ντι Σι με τα γυρίσματα να λαμβάνουν χώρα στο National Mall και στη Γέφυρα Θεόδωρος Ρούζβελτ.[101] Την επόμενη μέρα, ο Γκάρι Σάντλινγκ εθεάθη στο σκηνικό να επαναλαμβάνει τον ρόλο του ως Γερουσιαστής Στερν από την ταινία Iron Man 2.[45] Επιπλέον τοποθεσίες γυρισμάτων στην Ουάσινγκτον Ντι Σι περιλαμβάνουν το ξενοδοχείο Willard και το Dupont Circle.[102]

Τα γυρίσματα στο Κλίβελαντ ξεκίνησαν στις 17 Μαΐου και ήταν προγραμματισμένο να διαρκέσουν έως τα μέσα Ιουνίου, ενώ θα λάμβαναν χώρα στον δυτικό αυτοκινητόδρομο Shoreway, στη νότια εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων του χωριού Καϊαχόγκα Χάιτς στο Οχάιο και στο φράγμα Lakeview Cemetery.[103] Το Κλίβελαντ επιλέχθηκε ως η περιοχή που θα αντιπροσώπευε την Ουάσινγκτον Ντι Σι στην ταινία, με τον Ανατολικό 6ο δρόμο της πόλης να εξυπηρετεί ως τον 7ο και D δρόμο της Νοτιοδυτικής Ουάσινγκτον Ντι Σι.[104] Άλλες τοποθεσίες του Κλίβελαντ όπου έγιναν γυρίσματα συμπεριλαμβάνουν την Ομοσπονδιακή Εφεδρική Τράπεζα, τη Δημόσια Βιβλιοθήκη, το Πανεπιστήμιο του Κλίβελαντ, την Arcade, τον Κεντρικό Πύργο της πόλης, το Μουσείο Τέχνης και το κτίριο της Δυτικής Reserve Historical Society.[104][105][106][107][108] Εσωτερικά γυρίσματα έγιναν επίσης σε ιδιωτικά σπίτια και στην εκκλησία των Ιερατικών Προσκυνητών στην πόλη Τρεμόντ.[109] Τα γυρίσματα στο Κλίβελαντ ολοκληρώθηκαν στις 27 Ιουνίου 2013.[110]

Ο Τρεντ Όπαλοκ, περισσότερο γνωστός για τη δουλειά του στις ταινίες District 9 και Elysium, ήταν ο διευθυντής φωτογραφίας της ταινίας. Ο Όπαλοκ δήλωσε πως ενώ προσπαθούσαν να μιμηθούν τα θρίλερ της δεκαετίας του 1970 τα οποία αποτέλεσαν έμπνευση για τους σεναριογράφους και τους σκηνοθέτες, με το σκηνικό και τον φωτισμό προσπάθησαν να φέρουν ρεαλισμό μέσω «κλασικής διαμόρφωσης και φυσικού φωτισμού», ενώ η κινηματογράφηση έγινε με κάμερες χειρός. Για να το πετύχουν αυτό, ο Όπαλοκ χρησιμοποίησε κάμερες Arri Alexa Plus 4:3 με αναμορφωτικούς φακούς Panavision και ψηφιακές συσκευές καταγραφής Codex Digital.[111] Η δουλειά των κασκαντέρ στόχευε σε ρεαλιστική δράση, δίνοντας προτεραιότητα σε πρακτικά αποτελέσματα. Οι σκηνές μάχης προετοιμάζονταν για μήνες, με χορογραφίες που σκοπό είχαν να τονίσουν τις υπεράνθρωπες ικανότητες του Captain America και «την απομάκρυνση από την ιμπρεσιονιστική δράση προς την ειδικότητα»: η επιδρομή στο σκάφος της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. περιείχε ηρεμία καθώς ο Captain εξουδετέρωνε τους εχθρούς ώστε να μην γίνει αντιληπτή η παρουσία τους, ενώ η μάχη στον αυτοκινητόδρομο με τον Στρατιώτη του Χειμώνα ήταν περισσότερο «της τελευταίας στιγμής» για να τονιστεί η μάχη των χαρακτήρων για επιβίωση.[19]

Σε αντίθεση με το γρήγορο μοντάζ και τις κινούμενες κάμερες των σύγχρονων ταινιών δράσης, ο Στρατιώτης του Χειμώνα στόχευσε στην ύπαρξη μεγαλύτερων σε διάρκεια σκηνών δράσης οι οποίες έδιναν την αίσθηση του σφιξίματος στο στομάχι και της επικινδυνότητας.[39] Οι Ρούσο ανέφεραν τη σκηνή με τη ληστεία της τράπεζας στην ταινία Ένταση ως μεγάλη επιρροή και την οποία περιέγραψαν ως «τα πιο έντονα οκτώ λεπτά κινηματογράφησης που είδα ποτέ σε μια κινηματογραφική αίθουσα»,[19] καθώς και σκηνές δράσης που σκηνοθέτησε ο Μπράιαν Ντε Πάλμα όπως τη σκηνή της ληστείας στην υπόγεια κρύπτη της ταινίας Επικίνδυνη Αποστολή, όπου «πολύ αγαπημένοι χαρακτήρες τοποθετούνται σε αδύνατες καταστάσεις, οι οποίες οδηγούν το κοινό στα άκρα αγωνιώντας για πώς θα καταφέρουν να βγουν από εκεί». Παραδείγματα τέτοιου τύπου σκηνών περιλαμβάνουν οι ενέδρες που στήνονται στον Νικ Φιούρι στο δρόμο και στον Captain America στον ανελκυστήρα.[39]

Μετά-παραγωγή Επεξεργασία

 
Η Χέιλι Άτγουελ ως Πέγκι Κάρτερ πριν (πάνω) και μετά (κάτω) την ψηφιακή επεξεργασία ώστε να δείχνει μεγαλύτερη στην ταινία

Κάποια επιπλέον γυρίσματα έγιναν τον Δεκέμβριο του 2013 και τον Ιανουάριο του 2014[112] έτσι ώστε οι Ρούσο να δείξουν με περισσότερη ακρίβεια το πού βρισκόταν ο κάθε χαρακτήρας μετά την ήττα της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. κι έχοντας διαβάσει το σενάριο της ταινίας Εκδικητές: Η Εποχή του Ultron για να καθοδηγήσουν τις επιλογές τους.[39] Ο Τζος Γουίντον, σκηνοθέτης των ταινιών Οι Εκδικητές και Εκδικητές: Η Εποχή του Ultron, έγραψε και σκηνοθέτησε την σκηνή που υπήρχε μετά τους τίτλους τέλους της ταινίας,[113] στην οποία εμφανίζονται οι Quicksilber, Scarlet Witch[56] και Βαρόνος Βόλφγκανγκ βον Στράκερ.[55] Το λογότυπο με τον τίτλο της ταινίας σχεδίασε η εταιρία Sarofsky, η οποία συνεργάζεται με τους Ρούσο από τη σειρά Community. Για το λογότυπο, η Sarofsky δούλεψε μαζί με τον καλλιτέχνη των κόμικ Ντέιβιντ Μακ.[114]

Ο Άντονι Μακί είπε πως τα αδέλφια Ρούσο βασίστηκαν στην ελάχιστη δυνατή χρήση εικόνων δημιουργημένων σε υπολογιστή (CGI) δηλώνοντας: «Οι Ρούσο, αυτό που έκαναν ήταν εξαιρετικό, ήθελαν να διατηρήσουν τις ζωντανές σκηνές, μια μορφή τέχνης η οποία πεθαίνει. Αν μπορούσαν να το κάνουν, το έκαναν. Αν μπορούσαμε να το κάνουμε, το κάναμε. Ήθελαν να προσθέσουν όσο το δυνατόν λιγότερο CGI. Για αυτό τον λόγο η ταινία δείχνει τόσο εξαιρετική».[115] Παρ'όλα αυτά, έξι εταιρίες ειδικών εφέ εμπλέκονται στη δημιουργία των οπτικών εφέ της ταινίας, συμπεριλαμβανομένων των Industrial Light & Magic (ILM), Scanline VFX, Lola VFX, Luma Pictures, Whiskytree και The Embassy, με την οπτικοποίηση να ολοκληρώνεται από την Proof.[36] Η ταινία περιέχει 2500 λήψεις οπτικών εφέ, με τις 900 να γίνονται από την ILM.[116] Η ταινία περιείχε εκτεταμένη χρήση ψηφιακών σωσιών. Ο Ράσελ Ερλ, ο επικεφαλής των οπτικών εφέ της ILM, είπε: «Ο χαρακτήρας στον οποίο κάναμε την περισσότερη δουλειά ήταν ο Falcon. Γνωρίζαμε πως θα έπρεπε να κάνουμε CG φτερά. Κάναμε επίσης κάποιες λήψεις με καλώδια και με κασκαντέρ, εφαρμόζοντας αργότερα το κεφάλι του ηθοποιού σε αυτές. Και χρειαζόμασταν έναν πολύ καλό ψηφιακό σωσία».[116]

Η εταιρία Lola VFX, η οποία δούλεψε πάνω στις σκηνές του Στιβ Ρότζερς πριν αυτός πάρει τον ορό τόσο σε αυτήν την ταινία όσο και στην προηγούμενη, Ο Πρώτος Εκδικητής: Captain America, δούλεψε επίσης πάνω στις λήψεις που περιελάμβαναν την ηλικιωμένη Πέγκι Κάρτερ. Αυτό περιελάμβανε την μεταφορά των χαρακτηριστικών μιας ηλικιωμένης ηθοποιού στο πρόσωπο της ηθοποιού Χέιλι Άτγουελ, η οποία είχε γυρίσει τις σκηνές της χωρίς μακιγιάζ, παρά μόνο έχοντας κάποιους δείκτες παρακολούθησης στο πρόσωπό της.[36]

Τα helicarriers έγιναν εξ'ολοκλήρου ψηφιακά. Ο Ερλ είπε: «Στους [Εκδικητές] ήταν απλά ένα αεροσκάφος, τώρα είναι ένα αεροσκάφος με την προσθήκη μεγάλου μεγέθους μαχών πάνω σε αυτό. Βρισκόμασταν παντού στα helicarriers [με τις ψηφιακές κάμερες]. Βρισκόμασταν στα καταστρώματα, πετούσαμε δίπλα από αυτά. Είχαμε πολλές κοντινές λήψεις και σε διαφορετικές γωνίες. Δεν είχαμε μόνο ένα helicarrier, είχαμε τρία. Και συν τοις άλλοις, έπρεπε να τα καταστρέψουμε όλα». Αυτό το CGI περιβάλλον χρησιμοποιήθηκε επίσης για τα κοντινά πλάνα. Ο Ερλ είπε: «Η πρόκληση ήταν να εισέλθουμε σε όλες τις λεπτομέρειες και να το κάνουμε να δείχνει ένα πραγματικό, λειτουργικό σκάφος. Δημιουργήσαμε λεπτομέρειες στα κιγκλιδώματα και σε όλα τα πράγματα σε ανθρώπινη κλίμακα. ... Κατά τη διάρκεια της καταστροφής των αεροσκαφών, έπρεπε να έχουμε και λήψεις από τους εσωτερικούς χώρους - τους διαδρόμους και τους χώρους αποθήκευσης».[116] Αρκετές από τις λήψεις στην Ουάσινγκτον Ντι Σι δημιουργήθηκαν ψηφιακά λόγω των πολλών περιορισμών πτήσεων στην πόλη, γεγονός που καθιστούσε απαραίτητη την αναδημιουργία των τοποθεσιών σε υπολογιστή.[116] Ωστόσο, βιντεοσκοπήθηκαν εναέρια πλάνα της πόλης τα οποία χρησιμοποιήθηκαν σε σκηνές όπου περιελάμβαναν το Triskelion, το οποίο βρίσκεται στο νησί Θεόδωρος Ρούζβελτ στον ποταμό Πότομακ.[36]

Δημιουργήθηκαν 350 διαφορετικές εκδοχές της ταινίας, για να ταιριάζει με τις διαφορετικές μορφές που θα κυκλοφορούσε τόσο στην εγχώρια αγορά, όσο και στη διεθνή. Οι διαφορετικές εκδοχές έπρεπε να ολοκληρωθούν σε 17 μέρες, σε αντίθεση με τον χρόνο των τριών με τεσσάρων εβδομάδων που χρειάζονταν οι σύγχρονες ταινίες, έτσι ώστε να κυκλοφορήσει την προκαθορισμένη ημέρα κυκλοφορίας της.[117] Μία από τις διάφορες αλλαγές που έπρεπε να γίνουν για την κάθε διεθνή εκδοχή αφορούσε το περιεχόμενο της λίστας στο σημειωματάριο του Captain America που εμφανίζεται στην αρχή της ταινίας. Τα πρώτα πέντε αντικείμενα της λίστας ήταν διαφορετικά ανάλογα με το μέρος κυκλοφορίας της ταινίας, ενώ τα πέντε τελευταία αντικείμενα ήταν τα ίδια σε όλες τις εκδοχές.[118] Η Marvel είχε πραγματοποιήσει διαδικτυακές δημοσκοπήσεις επιτρέποντας στους θαυμαστές να επιλέξουν τα αντικείμενα που θα συμπεριλαμβάνονταν στη λίστα της κυκλοφορίας της κάθε χώρας.[119]

Μουσική Επεξεργασία

Τον Ιούνιο του 2013, ο Χένρι Τζάκμαν ανακοίνωσε πως θα συνέθετε τη μουσική επένδυση της ταινίας.[120] Σχετικά με τη μουσική επένδυση, ο Τζάκμαν είπε: «...είναι 50% παραγωγή και όλα τα κόλπα που έμαθα όλα αυτά τα χρόνια στη μουσική βιομηχανία, αλλά είναι επίσης αυτό το είδος ένεσης που εμπεριέχει συμφωνική, θεματική, ηρωική μουσική, και όλα μαζί ενώνονται κάπως σε ένα μιούζικαλ και, ελπίζω, συνεκτικό κομμάτι».[121]

Το soundtrack άλμπουμ κυκλοφόρησε από την Hollywood Records την 1η Απριλίου 2014.[122]

Προώθηση Επεξεργασία

Τον Ιούλιο του 2013, τα Marvel Studios κυκλοφόρησαν μια αφίσα που απεικόνιζε την ασπίδα του Captain America κατεστραμμένη και αποχρωματισμένη.[123] Η εφημερίδα Los Angeles Times έγραψε πως «η εικόνα προϊδεάζει πως [ο Captain America] μπορεί να αντιμετωπίσει σοβαρές μάχες στη συνέχεια», ενώ το περιοδικό Rolling Stone πως «η εικόνα υπαινίσσεται ένα πιο σκοτεινό θέμα για τη συνέχεια».[124][125] Αργότερα τον ίδιο μήνα, ο πρόεδρος των Marvel Studio και παραγωγός Κέβιν Φάιγκι, οι σκηνοθέτες Τζο και Άντονι Ρούσο και τα μέλη του καστ Κρις Έβανς, Σκάρλετ Τζοχάνσον, Σάμιουελ Λ. Τζάκσον, Σεμπάστιαν Σταν, Άντονι Μακί, Κόμπι Σμόλντερς, Έμιλι ΒανΚαμπ και Φρανκ Γκρίλο, βρέθηκαν σε ένα πάνελ της Διεθνούς Comic-Con του Σαν Ντιέγκο, όπου παρουσίασαν υλικό από την ταινία.[126] Επιπρόσθετα, η Marvel δημιούργησε θαλάμους οι οποίοι απεικόνιζαν μια Smithsonian-τύπου έκθεση, δείχνοντας τον Captain America και την ομάδα του από την ταινία Ο Πρώτος Εκδικητής: Captain America.[127] Στο τέλος του μήνα, το κοινό πήρε μια γεύση από την ταινία μαζί με μερικά από τα άλλα πρότζεκτ της Marvel για τη δεύτερη φάση, στην εκδήλωση του Disney XD που διοργάνωσε η Disney για τους θαυμαστές.[128]

Τον Αύγουστο του 2013, οι Φάιγκι, Έβανς, Σταν και Μακί παρουσίασαν ένα βίντεο της ταινίας στην έκθεση της Disney D23.[129] Τον Σεπτέμβριο του 2013, η Marvel ανακοίνωσε πως για ακόμα μία φορά θα συνεργαζόταν με την Harley-Davidson, συνεχίζοντας τη σχέση που απέκτησαν από την πρώτη ταινία, με τον Captain America να οδηγεί τη μηχανή Softail της εταιρίας μέσα στην ταινία.[130]

 
Οι Τζάκσον, Τζοχάνσον, Έβανς και τα αδέλφια Ρούσο κατά τη διάρκεια προώθησης της ταινίας στο Παρίσι τον Μάρτιο του 2014

Τον Οκτώβριο του 2013, η Marvel κυκλοφόρησε το πρώτο τρέιλερ του Στρατιώτη του Χειμώνα. Το περιοδικό The Hollywood Reporter έγραψε: «μοιάζει πως θα ανταποκριθεί στο 'πολιτικό θρίλερ' που μας υποσχέθηκαν εδώ και μήνες».[131] Η εφημερίδα Los Angeles Times έγραψε: «το τρέιλερ έχει διάρκεια δυόμιση λεπτά και προσφέρει αρκετή δράση, συνωμοσίες και έξυπνα πειράγματα ανάμεσα στον Captain America και τους συναδέλφους του στην Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α., με ένα ανακάτεμα με το υλικό που κυκλοφόρησε προηγουμένως στη διεθνή Comic-Con και στην D23».[132] Η εφημερίδα σημειώνει επίσης πως τη μέρα πριν την κυκλοφορία του τρέιλερ, τα στούντιο κυκλοφόρησαν «ένα βίντεο προϊδεάζοντας για το τρέιλερ».[133] Το τρέιλερ έλαβε 23.5 εκατομμύρια θεάσεις τις πρώτες 24 ώρες κυκλοφορίας του.[134] Τον Νοέμβριο του 2013, ο Τζεντ Γουίντον, ο συν-δημιουργός της τηλεοπτικής σειράς Agents of S.H.I.E.L.D., είπε πως υπήρχαν σχέδια στο να αναφερθούν γεγονότα της ταινίας στη σειρά δηλώνοντας: «Ο Νικ Φιούρι είναι στον Στρατιώτη του Χειμώνα και η Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. κάνει μια εμφάνιση, έτσι σίγουρα θα προσπαθήσουμε να δέσουμε κάποια πράγματα και πιθανόν να παίξουμε λίγο με την πτώση από αυτή την ταινία».[135]

Τον Ιανουάριο του 2014, η Disney ανακοίνωσε πως προς τιμήν της ταινίας, ο Captain America θα έκανε κάποιες εμφανίσεις στη Disneyland.[136] Οι συναντήσεις με τους θαυμαστές ξεκίνησαν στις 7 Μαρτίου 2014 με το γεγονός να έχει την ονομασία Captain America: The Living Legend and Symbol of Courage (ελεύθερη μετάφραση: Captain America: Ο Ζωντανός Θρύλος και Σύμβολο Θάρρους), ενώ έλαβαν χώρα στο κτίριο Innoventions του Tomorrowland.[137] Επίσης, τον Ιανουάριο, τα Marvel Comics κυκλοφόρησαν ένα πρελούδιο ψηφιακό κόμικ με τον τίτλο Marvel's Captain America: The Winter Soldier Infinite Comic, το οποίο έγραψε ο Πίτερ Ντέιβιντ και σχεδίασε ο Ροκ-Χι Κιμ.[138] Στο κόμικ βλέπουμε την επιστροφή του «Zodiac», του μυστηριώδους όπλου που είδαμε για πρώτη φορά στην ταινία μικρού μήκους Agent Carter, το οποίο έπεσε σε λάθος χέρια. Οι Captain America, Black Widow και Ράμλοου πρέπει να εντοπίσουν το πού βρίσκεται και να το θέσουν και πάλι υπό την προστασία της Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α..[139]

Το πρώτο τηλεοπτικό σποτ για τον Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα μεταδόθηκε κατά τη διάρκεια του Super Bowl στις 2 Φεβρουαρίου 2014. Σύμφωνα με το περιοδικό The Hollywood Reporter, η Disney πλήρωσε $4 εκατομμύρια για κάθε 30 δευτερόλεπτα προβολής του σποτ.[140] Η εφημερίδα Los Angeles Times έγραψε: «Το βίντεο το οποίο προωθεί την κυκλοφορία της ταινίας στις 4 Απριλίου είχε έναν εμφανή μελαγχολικό τόνο, καθώς ο πατριωτικός ήρωας του Κρις Έβανς έρχεται αντιμέτωπος με τις ηθικές ασάφειες της σύγχρονης εποχής».[141] Επίσης, τον Φεβρουάριο, η Gameloft ανακοίνωσε την κυκλοφορία ενός παιχνιδιού για κινητά με τον τίτλο Captain America: The Winter Soldier – The Official Game, το οποίο θα κυκλοφορούσε συνδεδεμένο με την κυκλοφορία της ταινίας στα τέλη Μαρτίου 2014 για τις πλατφόρμες iOS και Android.[142] Λίγες μέρες αργότερα, η General Motors ανακοίνωσε πως η Chevrolet συνεργάστηκε με τη Marvel Entertainment και παρείχε μια ειδικά σχεδιασμένη Chevrolet Corvette C7, την οποία χρησιμοποίησε η Black Widow στην ταινία. Το όχημα έκανε το ντεμπούτο του στην έκθεση αυτοκινήτων του Σικάγο το 2014, όπου οι θαυμαστές έλαβαν μια περιορισμένη έκδοση κόμικ του Captain America.[143] Για την προώθηση της ταινίας, ο Έβανς ονομάστηκε ως ο μεγάλος τελετάρχης των αγώνων ταχύτητας Daytona 500 για το 2014.[144] Αργότερα μέσα στον μήνα, ένα τηλεοπτικό σποτ 30 δευτερολέπτων έλαβε «μεγάλης προσοχής στα κοινωνικά δίκτυα» για μια ατάκα που εμπεριείχε. Η ατάκα, η οποία ειπώθηκε από τον Captain America, υπονοούσε πως ο Νικ Φιούρι θα πέθαινε στην ταινία. Το περιοδικό The Hollywood Reporter έγραψε πως όλα έδειχναν λίγο πολύ προφανή, σημειώνοντας πως ο Τζάκσον, ο οποίος υποδύεται τον Φιούρι, θα επαναλάμβανε τον ρόλο του στην ταινία Εκδικητές: Η Εποχή του Ultron, επισημαίνοντας ωστόσο πως θα μπορούσε να είναι μία μετά θάνατον αναδρομική σκηνή.[145]

Τον Μάρτιο του 2014, η Marvel κυκλοφόρησε μία εφαρμογή η οποία επέτρεπε στους θαυμαστές να βγάλουν φωτογραφία με τον Captain America και να την μοιραστούν στο Instagram και στο Twitter, χρησιμοποιώντας ειδικά hashtags τα οποία θα επέτρεπαν το ξεκλείδωμα 10 προώρων προβολών της ταινίας στις Ηνωμένες Πολιτείες,[146] και οι οποίες έλαβαν χώρα στις 20 Μαρτίου.[147] Στις 18 Μαρτίου, το ABC μετέδωσε ένα ειδικό τηλεοπτικό επεισόδιο μιας ώρας με τον τίτλο Marvel Studios: Assembling a Universe, το οποίο περιελάμβανε μια κρυφή ματιά στην ταινία Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα.[148] Την 1η Απριλίου 2014, ο Έβανς και ο Σταν κτύπησαν το καμπανάκι ανοίγματος του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης προς τιμήν της κινηματογραφικής κυκλοφορίας της ταινίας,[149] ενώ ο Τζάκσον συμμετείχε σε διαφημίσεις της Sky Broadband.[150]

Κυκλοφορία Επεξεργασία

 
Ο Κρις Έβανς στην πρεμιέρα του Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα στο Παρίσι

Το Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα κυκλοφόρησε σε 32 αγορές στις 26 Μαρτίου 2014[151][152] και στη Βόρεια Αμερική στις 4 Απριλίου 2014 σε 2D, 3D και IMAX 3D μορφή.[62][93] Η ταινία έκανε ντεμπούτο σε 668 IMAX οθόνες παγκοσμίως, αριθμός ρεκόρ για ταινίες που κυκλοφόρησαν τον μήνα Απρίλιο.[153] Η παγκόσμια πρεμιέρα έλαβε χώρα στις 13 Μαρτίου 2014 στο El Capitan Theatre στο Χόλιγουντ, Καλιφόρνια.[154] Η πρεμιέρα στο Παρίσι έγινε στις 17 Μαρτίου στο Le Grand Rex,[155] στο Λονδίνο στις 20 Μαρτίου στο Westfield London,[156] στο Πεκίνο στις 24 Μαρτίου[157] και στο Κλίβελαντ την 1η Απριλίου.[158] Σε μία από τις πρεμιέρες, ο Κρις Έβανς και η Σκάρλετ Τζοχάνσον δημοπράτησαν πάσα για φιλανθρωπικό σκοπό.[159] Η ταινία Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα αποτελεί μέρος της Δεύτερης Φάσης του MCU.[160]

Home media Επεξεργασία

Η ταινία Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα κυκλοφόρησε από τη Walt Disney Studios Home Entertainment για ψηφιακή λήψη στις 19 Αυγούστου 2014, και σε Blu-ray, Blu-ray 3D και DVD στις 9 Σεπτεμβρίου. Οι δίσκοι Blu-ray και DVD περιείχαν ένθετα με υλικό πίσω από τις κάμερες, ηχητικό σχολιασμό, κομμένες σκηνές και αστείες στιγμές από τα γυρίσματα.[161]

Η ταινία συμπεριλήφθηκε επίσης σε ένα πακέτο 13 δίσκων με τον τίτλο «Κινηματογραφικό Σύμπαν της Marvel: Η Συλλογή της Δεύτερης Φάσης», το οποίο περιείχε όλες τις ταινίες της δεύτερης φάσης από το κινηματογραφικό σύμπαν της Marvel. Κυκλοφόρησε στις 8 Δεκεμβρίου 2015.[162] Η ταινία κυκλοφόρησε επίσης και σε 4K UHD Blu-Ray μορφή στις 23 Απριλίου 2019.[163]

Υποδοχή Επεξεργασία

Box office Επεξεργασία

Το Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα είχε έσοδα $259.8 εκατομμύρια στη Βόρεια Αμερική και $454.7 εκατομμύρια σε άλλες περιοχές, φτάνοντας συνολικά τα $714.4 εκατομμύρια παγκοσμίως.[2] Έγινε η πέμπτη ταινία με τις περισσότερες εισπράξεις για το 2014 παγκοσμίως.[164] Συνυπολογίζοντας όλα τα έξοδα και τα έσοδα της ταινίας από το box office, καθώς και από τα συμπληρωματικά έσοδα από πωλήσεις κι ενοικιάσεις DVD, το Deadline Hollywood υπολόγισε το διαδικτυακό κέρδος της ταινίας να είναι $166.2 εκατομμύρια, τοποθετώντας την στην ένατη θέση της λίστας του 2014 με τα «Πιο Πολύτιμα Blockbusters».[165]

Το πρώτο βράδυ προβολής (Πέμπτη), το Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα είχε έσοδα $10.2 εκατομμύρια, υπερδιπλάσια από τα αντίστοιχα έσοδα της πρώτης ταινίας, Ο Πρώτος Εκδικητής: Captain America.[166] Έθεσε νέα ρεκόρ για τον μήνα Απρίλιο με τα έσοδα της Παρασκευής[167] ($36.9 εκατομμύρια)[168] και τα έσοδα πρώτου Σαββατοκύριακου προβολής ($95.0 εκατομμύρια), ενώ το πρώτο Σαββατοκύριακο είχε 46% αύξηση εσόδων σε σχέση με την πρώτη ταινία.[169] Η ταινία διατήρησε την πρώτη θέση στο box office για τρία συναπτά Σαββατοκύριακα,[170][171] πριν ξεπεραστεί από την ταινία Η Άλλη Γυναίκα το τέταρτο Σαββατοκύριακο.[172] Η ταινία κατάφερε να έχει τα περισσότερα συνολικά έσοδα ανάμεσα στις ταινίες που κυκλοφόρησαν τον μήνα Απρίλιο,[173] ενώ στο τέλος της κυκλοφορίας της, ήταν η πέμπτη ταινία του 2014 με τα περισσότερα έσοδα στην εγχώρια αγορά, πίσω από τις ταινίες Ελεύθερος Σκοπευτής, The Hunger Games: Επανάσταση - Μέρος 1, Φύλακες του Γαλαξία και Η Ταινία Lego.[174]

Το Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα βρέθηκε στην κορυφή του διεθνούς box office, με κυκλοφορία σε 32 αγορές, το πρώτο Σαββατοκύριακο προβολής, με έσοδα $75.2 εκατομμύρια.[152] Η ταινία έκανε το ντεμπούτο της στην πρώτη θέση σε αρκετές επικράτειες, συμπεριλαμβανομένων των Αυστραλία, Κίνα και Ρωσία,[175] ενώ στην Κίνα έθεσε ρεκόρ εσόδων πρώτου τριημέρου για ταινίες της Disney,[169] με έσοδα $38.81 εκατομμύρια.[175] Εκτός Βορείου Αμερικής βρέθηκε στην κορυφή του box office για δύο συνεχόμενα Σαββατοκύριακα,[169] ακολουθούμενα από δύο Σαββατοκύριακα στη δεύτερη θέση, πίσω από την ταινία Ρίο 2.[176][177]

Κριτικές Επεξεργασία

Η σελίδα συλλογής κριτικών Rotten Tomatoes αναφέρει ποσοστό αποδοχής της ταινίας 90%, βασισμένο σε 292 κριτικές. Στο τμήμα ομοφωνίας διαβάζουμε: «Γεμάτο σασπένς και πολιτικά έξυπνο, το Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα αποτελεί μια πολύ καλή είσοδο στον κανόνα των Εκδικητών και σίγουρα θα συγκινήσει τους φανατικούς θαυμαστές της Marvel».[178] Η σελίδα συλλογής κριτικών Metacritic, απένειμε ένα σκορ 70% βασισμένο σε 48 κριτικές, με την ένδειξη «γενικά ευνοϊκές κριτικές».[179] Το κοινό, ψηφίζοντας στη σελίδα του CinemaScore, έδωσε στην ταινία βαθμό «A» σε μια κλίμακα από το A+ μέχρι το F.[180]

Ο Τοντ ΜακΚάρθι από το περιοδικό The Hollywood Reporter είπε πως η ταινία «κάνει (για τη Marvel) το τολμηρό βήμα να μειώσει το CGI θέαμα στο ελάχιστο δυνατό προς όφελος της αναβίωσης της δράσης της παλιάς σχολής, της εκπληκτικής ανάπτυξης χαρακτήρων και της ενδιαφέρουσας αγωνίας».[181] Ο Σκοτ Φούντας από το περιοδικό Variety είπε πως η ταινία είναι «γεμάτη από δραματικές σκηνές που σου κόβουν την ανάσα όπως υπαγορεύει το είδος της, αλλά εξίσου πλούσια σε ησυχία και τρυφερές στιγμές των χαρακτήρων που έκαναν και την πρώτη ταινία μοναδική ανάμεσα στις πρόσφατες κυκλοφορίες της Marvel».[182] Ο Ρίτσαρντ Ρόπερ από την εφημερίδα Chicago Sun-Times τη θεώρησε «ακόμα ένα σταθερό κεφάλαιο στην ιστορία της μεγάλης οθόνης της Marvel», αν και τη συνέκρινε δυσμενώς με τις ταινίες Οι Εκδικητές, Iron Man και Iron Man 3.[183] Ο Όουεν Γκλέιμπερμαν από το περιοδικό Entertainment Weekly επεσήμανε την επικαιρότητα της ταινίας και τη συνέκρινε με την ταινία Ο Σκοτεινός Ιππότης (2008).[184] Ο Τάι Μπουρ της εφημερίδας The Boston Globe είπε πως η ταινία «προσφέρει όλο το 3D CGI χάος που το κοινό έμαθε να αναμένει από το Marvel μεγαθήριο της ψυχαγωγίας, αλλά υπάρχει σκοτάδι και σύγχυση ακριβώς κάτω από την επιφάνεια του αντίστοιχου κόμικ».[185] Ο Τζο Μόργκενστερν από την εφημερίδα The Wall Street Journal επαίνεσε «το συναισθηματικό εύρος» της ταινίας και τις αποχρώσεις της, ενώ ένιωσε πως διόρθωσε «και με το παραπάνω» όλες τις ελλείψεις που υπήρχαν στον Πρώτο Εκδικητή.[186]

Αντίθετα, ο Κένεθ Τουράν της εφημερίδας Los Angeles Times εξέφρασε την άποψη πως η ταινία είχε έλλειψη έμπνευσης.[187] Η Μανόλια Ντάργκις από την εφημερίδα The New York Times είπε: «Όπως τόσες άλλες ταινίες του είδους της, η ταινία ξεκινάει με μια έντονα κινητική αρχή και χάνει την ενέργειά της στην πορεία, πριν καταλήξει να ανατινάξει τα πάντα».[188] Ο Ρόμπι Κόλιν από την εφημερίδα The Daily Telegraph εξέφρασε απογοήτευση για το ότι η ταινία δεν πήρε πολλά ρίσκα σε σύγκριση με την «σχετικά πικάντικη υπόθεσή» της.[189] Ο Μικ ΛαΣαλ από την εφημερίδα San Francisco Chronicle θεώρησε πως η ταινία ήταν υπερβολικά μεγάλη σε διάρκεια, με μη ενθουσιώδεις και άκυρες σκηνές δράσης.[190] Ο Τζο Γουίλιαμς της εφημερίδας St. Louis Post-Dispatch θεώρησε πως ο Στρατιώτης του Χειμώνα δεν εξερεύνησε τα θέματα που έθεσε σε σύγκριση με τον Πρώτο Εκδικητή,[191] ενώ ο Τζέικ Κόιλ από το ειδησεογραφικό πρακτορείο Associated Press είπε πως το μεγαλύτερο ατόπημα της ταινίας ήταν ο χειρισμός του Στρατιώτη του Χειμώνα από τον [Σεμπάστιαν] Σταν και πως «άρχισε να γίνεται δύσκολο το να ξεχωρίσεις τη μία ταινία της Marvel από την άλλη».[192]

Αρκετοί κριτικοί έκαναν συγκρίσεις μεταξύ του Στρατιώτη του Χειμώνα και της σειράς βιντεοπαιχνιδιών Metal Gear Solid. Η Gameranx συνέκρινε την ταινία με το βιντεοπαιχνίδι της σειράς Metal Gear Solid 2: Sons of Liberty (2001), δηλώνοντας πως το πρώτο μισό του Στρατιώτη του Χειμώνα «μοιάζει πιθανά σαν την πιο κοντινή κινηματογραφική προσαρμογή που έχουμε για το Metal Gear Solid 2», με παρόμοια στοιχεία συμπεριλαμβανομένων των «μυστικότητας, ομάδας κακών, μαχών σώμα με σώμα, ακόμα και του ηθικού διλήμματος του να θυσιάσεις τις ελευθερίες ενός ατόμου με αντάλλαγμα το αίσθημα της ασφάλειας».[193] Το περιοδικό Entertainment Weekly σημείωσε πως η αποστολή στην αρχή της ταινίας «αποδίδεται ως μια Metal Gear Solid αποστολή μυστικότητας»,[194] ενώ ο Μαξ Κρόουφορντ από το Eye For Film έγραψε επίσης πως η πρώτη σκηνή «χωρίς αμφιβολία θα είναι πολύ οικεία σε όποιον έχει παίξει ποτέ το βιντεοπαιχνίδι Metal Gear Solid 2».[195]

Βραβεία & Υποψηφιότητες Επεξεργασία

Έτος Βραβεία / Φεστιβάλ Κατηγορία Υποψήφιος(οι) Αποτέλεσμα
2014 Βραβεία Golden Trailer[196] Καλύτερη Δράση Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα Υποψηφιότητα
Καλύτερο Τηλεοπτικό Σποτ Δράσης Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα Νίκη
Καλύτερο Μουσικό Τηλεοπτικό Σποτ Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα Υποψηφιότητα
Βραβεία Teen Choice[197] Ταινία Επιστημονικής Φαντασίας/Φαντασίας Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα Υποψηφιότητα
Α' Αντρικός Ρόλος σε ταινία Επιστημονικής Φαντασίας/Φαντασίας Κρις Έβανς Υποψηφιότητα
Α' Γυναικείος Ρόλος σε ταινία Επιστημονικής Φαντασίας/Φαντασίας Σκάρλετ Τζοχάνσον Υποψηφιότητα
Καλύτερη Χημεία σε Ταινία Κρις Έβανς και Άντονι Μακί Υποψηφιότητα
Καλύτερο φιλί σε ταινία Κρις Έβανς και Σκάρλετ Τζοχάνσον Υποψηφιότητα
Ηθοποιός που έκλεψε τη σκηνή σε ταινία Άντονι Μακί Υποψηφιότητα
Βραβεία Young Hollywood[198] Σούπερ Υπερήρωας Κρις Έβανς Υποψηφιότητα
Βραβεία Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου της Ουάσινγκτον Ντι Σι[199] Βραβείο Joe Barber Award για καλύτερη απεικόνιση της Ουάσινγκτον Ντι Σι Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα Νίκη
2015 Βραβεία Critics' Choice[200] Καλύτερη ταινία δράσης Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα Υποψηφιότητα
Α' Αντρικός Ρόλος σε Ταινία Δράσης Κρις Έβανς Υποψηφιότητα
Βραβεία People's Choice[201] Αγαπημένη Ταινία Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα Υποψηφιότητα
Αγαπημένη Ηθοποιός σε Ταινία Σκάρλετ Τζοχάνσον Υποψηφιότητα
Αγαπημένο ντουέτο σε ταινία Κρις Έβανς και Σκάρλετ Τζοχάνσον Υποψηφιότητα
Αγαπημένη Ταινία Δράσης Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα Υποψηφιότητα
Αγαπημένος Ηθοποιός σε Ταινία Δράσης Κρις Έβανς Νίκη
Αγαπημένη Ηθοποιός σε Ταινία Δράσης Σκάρλετ Τζοχάνσον Υποψηφιότητα
Όσκαρ[202] Καλύτερα Οπτικά Εφέ Νταν ΝτεΛίου, Ράσελ Ερλ, Μπράιαν Γκριλ και Νταν Σάντικ Υποψηφιότητα
Βραβεία Art Directors Guild Καλύτερος Σχεδιασμός Παραγωγής για Ταινία Φαντασίας Πίτερ Γουένχαμ Υποψηφιότητα
Βραβεία Saturn[203][204] Καλύτερη Ταινία από προσαρμογή Κόμικ Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα Υποψηφιότητα
Καλύτερη Σκηνοθεσία Τζο Ρούσο και Άντονι Ρούσο Υποψηφιότητα
Καλύτερο Σενάριο Κρίστοφερ Μάρκους και Στίβεν ΜακΦίλι Υποψηφιότητα
Α' Αντρικός Ρόλος Κρις Έβανς Υποψηφιότητα
Β' Αντρικός Ρόλος Άντονι Μακί Υποψηφιότητα
Σάμιουελ Λ. Τζάκσον Υποψηφιότητα
Β' Γυναικείος Ρόλος Σκάρλετ Τζοχάνσον Υποψηφιότητα
Καλύτερη Μουσική Χένρι Τζάκμαν Υποψηφιότητα
Καλύτερο Μοντάζ Τζέφρι Φορντ και Μάθιου Σμιντ Υποψηφιότητα
Καλύτερος Σχεδιασμός Παραγωγής Πίτερ Γουένχαμ Υποψηφιότητα
Καλύτερα Εφέ Νταν ΝτεΛίου, Ράσελ Ερλ, Μπράιαν Γκριλ και Νταν Σάντικ Υποψηφιότητα
Βραβεία Visual Effects Society[205] Εξαιρετικά Δημιουργημένο Περιβάλλον σε Φωτοπραγματική/Live Action Ταινία Γιόχαν Θόρνγκρεν, Γκρεγκ Κέγκελ, Κουεντάν Μαρμιέ, Λουίς Καλέρο (για το Triskelion) Υποψηφιότητα
Εξαιρετική Προσομοίωση Εφέ σε Φωτοπραγματική/Live Action Ταινία Νταν Πίρσον, Σέλντον Σεράο, Χοσέ Μπούργος, Έρικ Τζένινγκς (για την πτώση του Helicarrier) Υποψηφιότητα
Βραβεία Empire[206] Καλύτερο θρίλερ Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα Υποψηφιότητα
Κινηματογραφικά βραβεία MTV[207] Καλύτερη Μάχη Κρις Έβανς vs. Σεμπάστιαν Σταν Υποψηφιότητα
Καλύτερο φιλί Σκάρλετ Τζοχάνσον και Κρις Έβανς Υποψηφιότητα

Συνέχεια Επεξεργασία

Η τρίτη ταινία της σειράς ταινιών Captain America με τίτλο Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος κυκλοφόρησε στις 6 Μαΐου 2016 και σκηνοθετήθηκε από τα αδέλφια Ρούσο.[208][209] Οι Έβανς, Τζοχάνσον, Σταν, Μακί, ΒανΚαμπ και Γκρίλο επαναλαμβάνουν τους ρόλους τους από την ταινία Ο Στρατιώτης του Χειμώνα,[210][211] ενώ στο καστ προστίθενται και οι Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ ως Τονι Σταρκ/Iron Man, Πολ Μπέτανι ως Vision, Τζέρεμι Ρένερ ως Κλιντ Μπάρτον/Hawkeye, Ντον Τσιντλ ως Τζέιμς «Ρόουντι» Ρόουντς/War Machine, Ελίζαμπεθ Όλσεν ως Γουάντα Μάξιμοφ/Scarlet Witch, Πολ Ραντ ως Σκοτ Λανγκ/Ant-Man και Γουίλιαμ Χερτ ως Θαδδαίος «Θάντερμπολτ» Ρος,[212] οι οποίοι επαναλαμβάνουν τους ρόλους τους από προηγούμενες ταινίες του κινηματογραφικού σύμπαντος της Marvel. Στο καστ της ταινίας προστέθηκαν επίσης οι Τσάντγουικ Μπόουσμαν και Τομ Χόλλαντ, οι οποίοι έχουν τους ρόλους των Τ'Τσάλα/Black Panther και Πίτερ Πάρκερ/Spider-Man αντίστοιχα.[213][214]

Σημειώσεις Επεξεργασία

  1. Όπως απεικονίζεται στην ταινία Οι Εκδικητές[5]
  2. Ο Κέβιν Φάιγκι επιβεβαίωσε πως το σκήπτρο το οποίο βλέπουμε στη συγκεκριμένη σκηνή στο τέλος της ταινίας είναι το σκήπτρο το οποίο χρησιμοποίησε ο Λόκι στην ταινία Οι Εκδικητές.[6]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. «Captain America: The Winter Soldier (2014)». British Board of Film Classification. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 11 Οκτωβρίου 2019. 
  2. 2,0 2,1 2,2 «Captain America: The Winter Soldier (2014)». Box Office Mojo. Ανακτήθηκε στις 11 Οκτωβρίου 2019. 
  3. 2014 Feature Film Study (Report). FilmL.A. Inc., p. 17. https://www.filmla.com/wp-content/uploads/2017/10/2014_FeatureFilm_study_v10_WEB.pdf#page7. Ανακτήθηκε στις 2017-11-11. 
  4. «Captain America: The Winter Soldier». cine.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Οκτωβρίου 2019. 
  5. Lussier, Germain (30 Σεπτεμβρίου 2013). «'Captain America: The Winter Soldier' Takes Place Two Years After 'The Avengers'». /Film. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 11 Οκτωβρίου 2019. 
  6. Bibbiani, William (4 Απριλίου 2014). «Kevin Feige Interview: Captain America, The Avengers 2 and Doctor Strange». CraveOnline. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 11 Οκτωβρίου 2019. 
  7. 7,0 7,1 Toro, Gabe (2011-09-22). «Chris Evans Says 'Captain America' Sequel Might Not Arrive Until 2014». IndieWire. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-06-06. https://web.archive.org/web/20120606144917/http://blogs.indiewire.com/theplaylist/exclusive_chirs_evans_says_captain_america_wont_pop_up_in_non-cap_marvel_mo. Ανακτήθηκε στις 2011-09-22. 
  8. 8,0 8,1 Fischer, Russ (20 Ιουλίου 2013). «'Captain America: The Winter Soldier' Panel Recap: Falcon Flies, Cap Fights the Modern World [Comic Con 2013]». /Film.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  9. 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 «'Captain America: The Winter Soldier' Character Bios, Fun Facts (Minor Spoilers)». Stitch Kingdom. 14 Φεβρουαρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2014. 
  10. 10,0 10,1 10,2 Fleming, Mike (2 Οκτωβρίου 2012). «Five Actresses Testing For 'Captain America 2' Role; Black Widow Might Drop By As Well». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  11. Chitwood, Adam (12 Απριλίου 2013). «Christopher Markus and Stephen McFeely Talk Captain America 2 and Thor 2; Reveal Cap 2 Has Faster Pace & Fewer Flashbacks Than Initially Planned». Collider.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  12. 12,0 12,1 12,2 12,3 Goldman, Eric (6 Μαρτίου 2014). «The Winter Soldier: Has America Changed Too Much for Captain America?». IGN. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  13. Lussier, Germain· Riefe, Jordan (29 Σεπτεμβρίου 2013). «Scarlett Johansson Dishes on 'Top Chef' and Porn». Refinery29.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  14. 14,0 14,1 14,2 Graser, Marc (16 Ιουλίου 2012). «Mackie mulls Falcon in 'Captain America'». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  15. «With 'Thor' sequel, a dark age of Marvel villains is upon us». Entertainment Weekly. 31 Οκτωβρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  16. McLauchlin, Jim (2014-03-13). «Captain America: The Winter Soldier's Sebastian Stan & His 9 Picture Deal». Newsarama. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-03-14. https://web.archive.org/web/20140314001449/http://www.newsarama.com/20568-captain-america-the-winter-soldier-s-sebastian-stan-his-9-picture-deal.html. Ανακτήθηκε στις 2019-10-17. 
  17. 17,0 17,1 17,2 Sciretta, Peter (6 Μαρτίου 2014). «40 Things I Learned on the 'Captain America: The Winter Soldier' Set». /Film.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  18. Orange, B. Alan (2013-07-25). «Sebastian Stan Talks Captain American: The Winter Soldier». MovieWeb. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-09-11. https://web.archive.org/web/20130911083302/http://www.movieweb.com/news/exclusive-sebastian-stan-talks-captain-america-the-winter-soldier. Ανακτήθηκε στις 2019-10-17. 
  19. 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 On The Frontline: An Inside Look At Captain America's Battlegrounds (Featurette). Captain America: The Winter Soldier Blu-Ray: Walt Disney Home Entertainment. 2014.
  20. Keyes, Rob (9 Μαρτίου 2014). «Captain America 2: Sebastian Stan Talks About The Future of 'The Winter Soldier'». Screen Rant. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  21. Trumbore, Dave (18 Σεπτεμβρίου 2015). «'Captain America: Civil War': Sebastian Stan Talks Winter Soldier, Returns Fire at Zack Snyder». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  22. Boucher, Geoff (18 Ιουνίου 2013). «'Captain America: The Winter Soldier': Anthony Mackie eager for the Falcon to take wing». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  23. Beale, Lewis (12 Σεπτεμβρίου 2012). «'Hurt Locker's Anthony Mackie in '10 Years'». Newsday. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 2012. 
  24. Wigler, Josh (17 Σεπτεμβρίου 2012). «'Captain America' Actor Anthony Mackie Hasn't Seen His Falcon Costume Yet». MTV Splash Page. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  25. Vineyard, Jennifer (17 Σεπτεμβρίου 2012). «Anthony Mackie Talks Captain America, Praises Channing Tatum's Butt». New York Vulture Blog. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  26. McIntyre, Gina (10 Ιανουαρίου 2014). «'Captain America': Chris Evans fights evil, and the present, in 'Winter Soldier'». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2014. 
  27. 27,0 27,1 Graser, Marc (29 Οκτωβρίου 2012). «Frank Grillo to play Crossbones in 'Captain America' sequel». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Νοεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2012. 
  28. Couric, Katie (3 Απριλίου 2014). Cobie Smulders on New 'Captain America'. Katie (talk show) (video). YouTube. Συμβαίνει στα 1:25. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  29. Breznican, Anthony (10 Αυγούστου 2013). «Marvel: D23 debuts new scenes for 'Thor' and 'Captain America' sequels». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  30. Nemiroff, Perri (14 Ιουνίου 2014). «Frank Grillo Talks KINGDOM, His Involvement in THE RAID Remake, the Potential for More Rumlow / Crossbones in CAPTAIN AMERICA 3, and More». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιουνίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  31. Siegel, Lucas (2013-07-20). «SDCC '13: Marvel Reveals Avengers: Age of Ultron, Guardians Cast, More». Newsarama. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-08-22. https://web.archive.org/web/20130822114224/http://www.newsarama.com/18439-sdcc-13-marvel-studios-thor-cap-more-live.html. Ανακτήθηκε στις 2019-10-17. 
  32. Outlaw, Kofi. «'Captain America: Winter Soldier' Comic-Con Interview: Falcon, Crossbones & Agent 13». Screen Rant. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  33. Russ Burlingame (1 Σεπτεμβρίου 2013). «Captain America: The Winter Soldier Director Talks Emily Vancamp's Agent 13». Comic Book (info from Nylon Magazine). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  34. 34,0 34,1 «'Captain America: The Winter Soldier' filming begins». Marvel. 8 Απριλίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2013. 
  35. HeyUGuys (20 Μαρτίου 2014). «Hayley Atwell Interview - Captain America The Winter Soldier Premiere» (video). YouTube. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  36. 36,0 36,1 36,2 36,3 Failes, Ian (1 Μαΐου 2014). «Captain America: The Winter Soldier – reaching new heights». Fxguide. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  37. 37,0 37,1 Truitt, Brian (18 Αυγούστου 2013). «Sunday Geekersation: Jackson unleashes the Fury». USA Today. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  38. Breznican, Anthony (2 Μαΐου 2013). «Beyond 'Iron Man 3': New images and revelations from Marvel's Phase Two – Captain America: The Winter Soldier». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2013. 
  39. 39,0 39,1 39,2 39,3 39,4 39,5 39,6 Christopher Markus, Stephen McFeely, John and Anthony Russo (2014). Captain America: The Winter Soldier audio commentary. Captain America: The Winter Soldier Blu-ray: Walt Disney Home Entertainment.
  40. 40,0 40,1 Olsen, Mark (29 Μαρτίου 2013). «Robert Redford's 'new territory' with 'Captain America' sequel». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  41. Hertzfeld, Laura (25 Ιανουαρίου 2014). «Sundance at 30: Robert Redford opens up about the festival and his upcoming projects – Exclusive». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  42. 42,0 42,1 Sneider, Jeff (6 Ιουνίου 2012). «Russo brothers tapped for 'Captain America 2': Disney and Marvel in final negotiations with 'Community' producers to helm pic». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Δεκεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2012. 
  43. 43,0 43,1 Sztypuljak, David (20 Ιανουαρίου 2013). «Critics Circle Awards 2013 – Interviews». HeyUGuys.co.uk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  44. 44,0 44,1 Patten, Dominic (21 Μαρτίου 2013). «Movie Castings: Seth Rogen Scores 'The Interview', 'Endless Love' Remake Gets Leads & 'Winter Soldier' Sees An Agent Return». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  45. 45,0 45,1 Roberts, Roxanne· Argetsinger, Amy (15 Μαΐου 2013). «Hey, isn't that. . .?: Garry Shandling in 'Captain America' sequel». The Washington Post. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  46. 46,0 46,1 Johnston, Mike (25 Μαρτίου 2013). «UFC's GSP lands role in Captain America sequel». Sportsnet. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  47. Martin, Damon (14 Μαρτίου 2014). «Georges St-Pierre walks the red carpet at the Captain America: The Winter Soldier premiere». Fox Sports. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2013. 
  48. Kroll, Justin (18 Σεπτεμβρίου 2013). «Callan Mulvey Rounds Out Cast of 'Kill Me Three Times'». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  49. Couto, Anthony (3 Απριλίου 2014). «Holly Hunter, Callan Mulvey And Tao Okamoto Join Batman Vs. Superman Cast». IGN. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  50. Brown, Todd (31 Μαΐου 2013). «Meet Robert Redford's S.H.I.E.L.D. Team from 'Captain America: The Winter Soldier'». Twitch Film. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2013. 
  51. 51,0 51,1 51,2 Franich, Daniel (5 Απριλίου 2014). «'Captain America: The Winter Soldier': A reference guide». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  52. 52,0 52,1 Dyce, Andrew (7 Απριλίου 2014). «'Captain America: The Winter Soldier' Easter Eggs, Trivia & References». Screen Rant. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  53. Weintraub, Steve (30 Ιουλίου 2013). «Anthony Russo and Joe Russo Talk 'Captain America: The Winter Soldier,' Stan Lee's Cameo, the Post-Credits Scene, and Much More». Collider.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  54. Breznican, Anthony (2 Φεβρουαρίου 2014). «'Captain America: The Winter Soldier' Super Bowl ad hints at major death». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  55. 55,0 55,1 McWeeny, Drew (2014-03-21). «Review: Captain America meets his match in the smart and stylish 'Winter Soldier'». HitFix. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-03-22. https://web.archive.org/web/20140322224409/http://www.hitfix.com/motion-captured/review-captain-america-meets-his-match-in-the-smart-and-stylish-winter-soldier/2. Ανακτήθηκε στις 2014-03-22. 
  56. 56,0 56,1 Milly, Jenna (14 Μαρτίου 2014). «'Captain America: The Winter Soldier' premiere: Crossover is the word». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  57. Fitzpatrick, Kevin (7 Απριλίου 2015). «'Agents of S.H.I.E.L.D.' 'Afterlife': What Does That Major Marvel Return Mean for 'Age of Ultron'?». ScreenCrush. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019. 
  58. McCabe, Joseph (4 Μαρτίου 2013). «SFX 233 Preview: Marvel Boss On Phase 2». SFX. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 4 Μαρτίου 2013. 
  59. Marshall, Rick (14 Απριλίου 2011). «'Captain America' Writers Talk Sequel, Post-'Avengers' Plans, And The Marvel Movie-Verse». MTV. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2019. 
  60. «A Chat with "Justified's" Neal McDonough». IMDb. 17 Ιανουαρίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2012. 
  61. Brodesser-Akner, Claude (2012-03-30). «Community Directors Are in Running to Helm the Captain America Sequel». New York. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-03-31. https://web.archive.org/web/20120331094015/http://www.vulture.com/2012/03/captain-america-sequel-director-community-russo-brothers.html. Ανακτήθηκε στις 2019-10-18. 
  62. 62,0 62,1 Boucher, Geoff (5 Απριλίου 2012). «'Captain America' sequel set for April 2014». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2012. 
  63. Flemming, Mike (10 Απριλίου 2012). «'Captain America 2' Helmer Job Narrows As F. Gary Gray Focuses On 'Straight Outta Compton'». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2019. 
  64. 64,0 64,1 64,2 Sciretta, Peter (6 Μαρτίου 2014). «On Set Interview: 'Captain America 2′ Screenwriters Stephen McFeely & Christopher Markus». /Film.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2019. 
  65. Lussier, Germain (12 Απριλίου 2013). «'Captain America: The Winter Soldier' Sets Up Allegiances For 'The Avengers 2′». /Film. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2019. 
  66. Topel, Fred (20 Ιουνίου 2011). «'Captain America' Sequel Already in the Works». ScreenJunkies.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2011. 
  67. 67,0 67,1 67,2 Buchanan, Kyle (5 Απριλίου 2014). «Spoiler Bomb: All of Captain America: The Winter Soldier's Big Twists Explained». Vulture. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2019. 
  68. Plumb, Ali (8 Απριλίου 2014). «Joe And Anthony Russo Share 15 Captain America: The Winter Soldier Secrets - Zola's Scene Was The Trickiest In The Film To Get Right». Empire. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2014. 
  69. 69,0 69,1 69,2 69,3 Setchfield, Nick (13 Αυγούστου 2014). «EXCLUSIVE: Marvel Screenwriters Talk Winter Soldier And Captain America 3». SFX. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2014. 
  70. Douglas, Edward (3 Απριλίου 2014). «Interview: Markus and McFeely on Writing Captain America: The Winter Soldier and Beyond!». Superhero Hype!. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2019. 
  71. Rice, Jerry (22 Φεβρουαρίου 2013). «'Marvel's Feige keeps tentpole fare fresh». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2019. 
  72. Hunt, James (14 Αυγούστου 2014). «Christopher Markus interview: writing Captain America 2 and 3». Den of Geek. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2019. 
  73. Smith, Adam (Φεβρουάριος 2014). «Captain America: The Winter Soldier». Empire (Bauer Media Group) 1 (296): 78–83. 
  74. Wigler, Josh· Rae, Brandon (6 Μαρτίου 2014). «'Captain America': 9 Secrets From 'The Winter Soldier' Set». MTV Splash Page. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2019. 
  75. Chitwood, Adam (27 Αυγούστου 2014). «CAPTAIN AMERICA 3 Directors Joe and Anthony Russo Talk Filming Dates, the Title, the Evolution of the Script, Marvel's Involvement, Hawkeye, and More». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2019. 
  76. Eisenberg, Eric (28 Σεπτεμβρίου 2014). «Why Red Skull Wasn't In Captain America 2». Cinema Blend. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2019. 
  77. Chitwood, Adam (1 Σεπτεμβρίου 2014). «Joe and Anthony Russo Talk COMMUNITY Season 6; Say "Dan Harmon Will Make a Movie" and Reveal Chris McKenna Wrote Jokes for CAPTAIN AMERICA 2». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2019. 
  78. Lovece, Frank (2 Απριλίου 2014). «Soldier showdown: Joe and Anthony Russo take the helm of 'Captain America' franchise». Film Journal International. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2014. 
  79. Patten, Dominic (6 Ιουνίου 2012). «Russo Brothers in Talks For Marvel's 'Captain America' Sequel». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2012. 
  80. Barnes, Brooks (28 Φεβρουαρίου 2014). «A Blockbuster Landed in Their Laps Anthony and Joe Russo on 'Captain America: Winter Soldier'». New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2019. 
  81. Yahr, Emily (4 Απριλίου 2014). «'Captain America 2′ directors talk filming in D.C., casting Robert Redford and the movie's very timely politics». Washington Post. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2019. 
  82. Suebsaeng, Asawin (4 Απριλίου 2014). «"Captain America: The Winter Soldier" Is About Obama's Terror-Suspect Kill List, Say the Film's Directors». Mother Jones. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2019. 
  83. Ching, Albert (15 Ιουλίου 2012). «'Guardians of the Galaxy' Is Official, More Marvel Movie News». Newsarama.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2019. 
  84. Goldman, Eric (6 Μαρτίου 2014). «The Winter Soldier: Has America Changed Too Much for Captain America?». IGN. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2019. 
  85. «'Captain' crunch for cast». New York Post. 2012-08-18. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-08-20. https://web.archive.org/web/20120820224307/http://www.nypost.com/p/pagesix/captain_crunch_for_cast_OMUkTkb0giJZZyqm9NW94L. Ανακτήθηκε στις 2019-10-24. 
  86. Chitwood, Adam (11 Σεπτεμβρίου 2012). «Chris Evans Says 'Captain America: The Winter Soldier' Starts Filming March 2013». Collider.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2019. 
  87. Chitwood, Adam (18 Σεπτεμβρίου 2012). «Chris Evans Talks 'Captain America: The Winter Soldier'; Says Sequel Will Get Into Material That Was Cut from 'The Avengers'». Collider.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2019. 
  88. 88,0 88,1 Sangiacomo, Michael (2012-09-28). «'Captain America' sequel to be filmed in Cleveland in 2013». The Plain Dealer (Cleveland, Ohio). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-09-30. https://web.archive.org/web/20120930190812/http://www.cleveland.com/metro/index.ssf/2012/09/captain_america_sequel_to_be_f.html. Ανακτήθηκε στις 2019-10-24. 
  89. Basheerah Abdusshahid (21 Αυγούστου 2012). «Interview with Leslie Green». DC Office of Motion Picture and Television Development (Podcast). Συμβαίνει στα 7:00. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2012. We have Captain America 2 that should be shooting here in the Spring of 2013. So we're very excited about Marvel and Disney coming here for that. 
  90. Chitwood, Adam (22 Οκτωβρίου 2012). «Frank Grillo Testing for Villain Role in 'Captain America: The Winter Soldier'». Collider.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2019. 
  91. «Interview: Hayley Atwell for 'Restless'». Time Out. 2 Ιανουαρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Δεκεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2011. 
  92. Goldberg, Matt (13 Φεβρουαρίου 2013). «Stanley Tucci Says Hayley Atwell Will Be Making a Cameo in CAPTAIN AMERICA: THE WINTER SOLDIER». Collider.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2019. 
  93. 93,0 93,1 «Captain America & Guardians Coming in 3D». Marvel. 14 Ιανουαρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2013. 
  94. Goldberg, Matt (14 Ιανουαρίου 2013). «Anthony Mackie Talks Playing Falcon in 'Captain America: The Winter Soldier'; Says He'll Be Able to Fly». Collider.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2019. 
  95. Goldberg, Matt (29 Ιανουαρίου 2013). «'Captain America: The Winter Soldier' to Shoot at Raleigh Manhattan Beach Studios in Los Angeles». Collider.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2019. 
  96. Fleming Jr., Mike (1 Φεβρουαρίου 2013). «'Revenge's Emily VanCamp Landing Lead In 'Captain America 2'». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2019. 
  97. Fleming Jr., Mike (22 Μαρτίου 2013). «Marvel Surprise: Robert Redford In Talks To Star In 'Captain America: The Winter Soldier'». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2019. 
  98. Setchfield, Nick (11 Φεβρουαρίου 2014). «Winter Soldier Directors Talk Captain America's New Look». SFX. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2014. 
  99. «'Captain America: The Winter Soldier' filming officially underway in Los Angeles». On Location Vacations. 1 Απριλίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2019. 
  100. «The Social Network». Total Film (207): 17. Ιούλιος 2013. «Liam Baskerville: "Are you in Captain America 2"? Dominic Cooper: "Well... it's hard to say. We're shooting something for it. I've worn the costume again. But whether they just had me put it on as a joke, I don't know! [laughs] It was good fun getting back into it and he's got some very cool shades now. But who knows..."». 
  101. McGrath, Megan (14 Μαΐου 2013). «'Captain America' Closes Some D.C. Streets». WRC-TV. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2019. 
  102. Freed, Benjamin R. (15 Μαΐου 2013). «Captain America Filming Tonight in Dupont Circle». DCist.com. Gothamist. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2019. 
  103. Sangiacomo, Michael (2013-05-17). «'Captain America: The Winter Soldier' starts shooting in Cleveland». The Plain Dealer (Cleveland, Ohio). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-06-07. https://web.archive.org/web/20130607043109/http://www.cleveland.com/comic-books/index.ssf/2013/05/captain_america_operation_deep_1.html. Ανακτήθηκε στις 2019-10-26. 
  104. 104,0 104,1 O'Connor, Clint (2013-05-20). «'Captain America: The Winter Soldier' kicks off its Cleveland shoot with gunfire and Samuel L. Jackson». The Plain Dealer (Cleveland, Ohio). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-06-07. https://web.archive.org/web/20130607042730/http://www.cleveland.com/moviebuff/index.ssf/2013/05/captain_america_the_winter_sol_2.html. Ανακτήθηκε στις 2019-10-26. 
  105. Morona, Joey (2013-05-30). «'Captain America: The Winter Soldier' filming in Cleveland: Day 10 live blog». The Plain Dealer (Cleveland, Ohio). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-06-07. https://web.archive.org/web/20130607041839/http://www.cleveland.com/movies/index.ssf/2013/05/captain_america_the_winter_sol_6.html. Ανακτήθηκε στις 2019-10-26. 
  106. Nroman, Michael (2013-06-12). «Scarlett Johansson locks lips with Chris Evans in surprise Captain America-Black Widow kiss». The Plain Dealer (Cleveland, Ohio). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-07-16. https://web.archive.org/web/20130716235236/http://www.cleveland.com/movies/index.ssf/2013/06/scarlett_johansson_locks_lips.html. Ανακτήθηκε στις 2013-07-08. 
  107. O'Connor, Clint (2013-06-24). «'Captain America: The Winter Soldier': Final week of Cleveland film shoot begins». The Plain Dealer (Cleveland, Ohio). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-06-27. https://web.archive.org/web/20130627155410/http://www.cleveland.com/moviebuff/index.ssf/2013/06/captain_america_the_winter_sol_9.html. Ανακτήθηκε στις 2019-10-26. 
  108. O'Connor, Clint (2013-06-25). «'Captain America: The Winter Soldier': Cleveland film shoot travels back in time at Western Reserve Historical Society». The Plain Dealer (Cleveland, Ohio). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-06-29. https://web.archive.org/web/20130629011623/http://www.cleveland.com/moviebuff/index.ssf/2013/06/captain_america_the_winter_sol_10.html. Ανακτήθηκε στις 2019-10-26. 
  109. O'Connor, Clint (2013-06-18). «'Captain America: The Winter Soldier': Interior shooting in Tremont for Scarlett Johansson and Chris Evans». The Plain Dealer (Cleveland, Ohio). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-07-04. https://web.archive.org/web/20130704113005/http://www.cleveland.com/moviebuff/index.ssf/2013/06/captain_america_the_winter_sol_6.html. Ανακτήθηκε στις 2019-10-26. 
  110. O'Connor, Clint (2013-06-27). «'Captain America: The Winter Soldier': It's been a gas but Marvel movie shoot wraps in Greater Cleveland today; 'Draft Day' also wraps». The Plain Dealer (Cleveland, Ohio). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-06-30. https://web.archive.org/web/20130630033029/http://www.cleveland.com/moviebuff/index.ssf/2013/06/captain_america_the_winter_sol_11.html. Ανακτήθηκε στις 2019-10-26. 
  111. «Thoroughly Modern Marvel». Codex Digital. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2014. 
  112. «Captain America: The Winter Soldier Headed Back for Additional Filming». ComingSoon.net. 9 Δεκεμβρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  113. Weintraub, Steve (14 Μαρτίου 2014). «Joss Whedon Directed One of the Post-Credits Scenes in CAPTAIN AMERICA: THE WINTER SOLDiER». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  114. Schneider, Andrew (14 Μαρτίου 2014). «Sarofsky Enters the Marvel Universe, Crafts Main Titles For CAPTAIN AMERICA». Screen. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  115. Sullivan, Kevin P. (13 Αυγούστου 2013). «Anthony Mackie On 'Captain America' Sequel and the Perils of Slow-Mo Skydiving». MTV Splash Page. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  116. 116,0 116,1 116,2 116,3 Giardina, Carolyn (17 Απριλίου 2014). «'Captain America: Winter Soldier' Visual Effects Explained». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  117. Giardina, Carolyn (16 Απριλίου 2014). «Imax, 4D and Dolby Atmos Mixes Trigger 'Controlled Chaos' Distribution Demands». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  118. Enk, Brian (7 Απριλίου 2014). «What's on Captain America's To-Do List Across the Globe?». Yahoo!. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  119. Steve Rogers' Notebook (Featurette). Captain America: The Winter Soldier Blu-Ray: Walt Disney Home Entertainment. 2014.
  120. «Composer Interview: Henry Jackman». Film Music Media. 14 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019 – μέσω YouTube. 
  121. Warmann, Amon (14 Φεβρουαρίου 2014). «The HeyUGuys Interview: Henry Jackman on Scoring Captain America: The Winter Soldier». HeyUGuys.co.uk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  122. «'Captain America: The Winter Soldier' Soundtrack Details». Film Music Reporter. 12 Μαρτίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  123. «Epic Captain America: The Winter Soldier Teaser Poster Revealed». Marvel. 9 Ιουλίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2013. 
  124. McIntyre, Gina (9 Ιουλίου 2012). «Captain America: The Winter Soldier': Teaser poster revealed». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2012. 
  125. Blistein, Jon (9 Ιουλίου 2012). «Marvel Debuts First 'Captain America: The Winter Soldier' Poster». Rolling Stone. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  126. «SDCC 2013: Marvel Studios Takes Over Hall H». Marvel. 23 Ιουλίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2013. 
  127. Davis, Erik (19 Ιουλίου 2013). «Today at the Marvel booth: these costumes will be part of a fake Smithsonian exhibit in CAP 2 #ComicCon». Twitter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  128. Kondolojy, Amanda (15 Ιουλίου 2013). «Disney XD Transforms into Disney Fandom, a Three-Night Event Showcasing Programming From Disney, Pixar, Star Wars, Marvel and More». TV by the Numbers. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2013. 
  129. Ford, Rebecca (10 Αυγούστου 2013). «D23: Disney Brings Out Angelina Jolie for 'Maleficent,' Screens New Footage of 'Saving Mr. Banks'». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  130. Engel, Jeff (16 Σεπτεμβρίου 2013). «Captain America to ride Harley-Davidson Breakout in 'Winter Soldier'». Milwaukee Business Journal. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  131. McMillan, Graeme (24 Οκτωβρίου 2013). «'Captain America: The Winter Soldier' Trailer: See the Falcon in Action (Video)». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  132. Clark, Noelene (24 Οκτωβρίου 2013). «Captain America: The Winter Soldier': Teaser poster revealed». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2013. 
  133. Clark, Noelene· McIntyre, Gina (23 Οκτωβρίου 2013). «'Captain America: The Winter Soldier' clip teases upcoming trailer». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2013. 
  134. Breznican, Anthony (24 Οκτωβρίου 2014). «Despite leak, 'Avengers: Age of Ultron' trailer breaks Marvel record». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  135. «Agents of S.H.I.E.L.D.: Thor Might Not Be The Only Crossover». TV Guide. 18 Νοεμβρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  136. Slater, Shawn (10 Ιανουαρίου 2014). «Meet Captain America from 'Captain America: The Winter Soldier' This Spring at Disneyland Park in Anaheim». DisneyParks Blog. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  137. Slater, Shawn (10 Φεβρουαρίου 2014). «Captain America Arrives at Disneyland Park in Anaheim March 7». DisneyParks Blog. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαΐου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  138. McMillan, Graeme (29 Ιανουαρίου 2014). «Marvel Debuts 'Winter Soldier' Digital Comic Prelude». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  139. «Marvel Reveals Captain America: The Winter Soldier Prelude Comic». ComingSoon.net. 28 Ιανουαρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  140. Block, Alex Ben (22 Ιανουαρίου 2014). «Super Bowl: Disney Seeking Last-Minute Ad Buy». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  141. McIntyre, Gina (2 Φεβρουαρίου 2014). «'Captain America': Cap, Widow, Falcon in action in 'Winter Soldier' ad». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2014. 
  142. «Gameloft to Develop Official Mobile Game for Marvel's Captain America: The Winter Soldier». Wall Street Journal. 4 Φεβρουαρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2014. 
  143. Turkus, Brandon (5 Φεβρουαρίου 2014). «Black Widow's Corvette from next Captain America movie is filmed noir». Autoblog.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  144. Gluck, Jeff (16 Φεβρουαρίου 2014). «2014 Daytona 500 grand marshal is Captain America». USA Today. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  145. McMillan, Graeme (21 Φεβρουαρίου 2014). «New 'Captain America: The Winter Soldier' Ad Teases Unexpected Spoiler (Video)». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  146. «Bring a Cap Screening to Your Town With the Captain America Experience». Newsarama. 2014-03-01. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-03-06. https://web.archive.org/web/20140306083046/http://marvel.com/news/movies/2014/3/1/22058/bring_a_cap_screening_to_your_town_with_the_captain_america_experience. Ανακτήθηκε στις 2014-03-06. 
  147. Burlingame, Russ (5 Μαρτίου 2014). «Captain America: The Winter Soldier Early Screenings Announced For Ten Cities». Comicbook.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  148. Hibberd, James (27 Φεβρουαρίου 2014). «ABC to air Marvel special with 'Avengers: Age of Ultron' sneak peek – EXCLUSIVE». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  149. Storm, Marc (27 Μαρτίου 2014). «Chris Evans & Sebastian Stan to Ring the Opening Bell at the NYSE». Marvel.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2014. 
  150. Orange, B. Alan (21 Μαρτίου 2014). «Nick Fury Rages in 'Captain America 2' Sky Broadband TV Spot». Movie Web. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2019. 
  151. Villasor, Tim G. (6 Φεβρουαρίου 2014). «Marvel releases new theatrical posters, trailers for 'Captain America: The Winter Soldier'». GMA Network. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  152. 152,0 152,1 Kay, Jeremy (2014-03-30). «Captain America: The Winter Soldier rules international box office on $75.2m». Screen Daily. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-04-01. https://web.archive.org/web/20140401083618/http://www.screendaily.com/box-office/winter-soldier-rules-on-75m/5070174.article?blocktitle=INTERNATIONAL-BOX-OFFICE-NEWS&contentID=40079. Ανακτήθηκε στις 2019-10-28. 
  153. Stewart, Andrew (3 Απριλίου 2014). «'Captain America' Sequel Set to Break April Record at the Box Office». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  154. Penagos, Ryan (13 Μαρτίου 2014). «Marvel Takes Over Hollywood for the Captain America: The Winter Soldier World Premiere». Marvel.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2014. 
  155. Durand, Francois (17 Μαρτίου 2014). «'Captain America: The Winter Soldier' Paris Premiere At Le Grand Rex». Getty Images. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  156. «Captain America: The Winter Soldier UK premiere». Facebook. 21 Μαρτίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  157. «‘Captain America’ arrives in China». Washington Post. 2014-03-24. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-03-25. https://www.webcitation.org/6OKUQyUAg?url=http://www.washingtonpost.com/posttv/entertainment/captain-america-arrives-in-china/2014/03/24/50ba24d0-38de-42ce-96f6-50e3885b9b28_video.html. Ανακτήθηκε στις 2014-03-25. 
  158. DeMarco, Laura (2014-04-01). «'Captain America: The Winter Soldier' jam-packed premiere shines superheroic spotlight on Cleveland». The Plain Dealer (Cleveland, Ohio). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-04-03. https://web.archive.org/web/20140403072147/http://www.cleveland.com/movies/index.ssf/2014/04/captain_america_the_winter_sol_22.html. Ανακτήθηκε στις 2019-10-28. 
  159. «Meet Scarlett Johansson and Chris Evans at the Premiere of Captain America: The Winter Soldier in March 2014». Charitybuzz. 20 Νοεμβρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  160. McEwan, Cameron K.· Longridge, Chris (7 Αυγούστου 2019). «Marvel's 'Phases' explained: What goes when & why». Digital Spy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2022. 
  161. «Pre-Order Marvel's Captain America: The Winter Soldier on Blu-ray». Marvel.com. 30 Μαΐου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Μαΐου 2014. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2014. 
  162. Goldberg, Matt (23 Οκτωβρίου 2015). «'Marvel Cinematic Universe: Phase Two Collection' Unveiled; Contains First Look at Phase 3». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  163. «Captain America: The Winter Soldier 4K Blu-ray». blu-ray.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  164. «2014 Worldwide Grosses». Box Office Mojo. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2014. 
  165. Fleming Jr, Mike (12 Μαρτίου 2015). «No. 9 'Captain America: Winter Soldier' – 2014 Most Valuable Blockbuster Movie Tournament». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  166. McClintock, Pamela (4 Απριλίου 2014). «Box Office: 'Captain America: Winter Soldier' Opens to Huge $10.2 Million Thursday Night». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  167. McClintock, Pamela (2014-04-05). «Box Office: 'Captain America: Winter Soldier' Nabs Record $37 Million Friday». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-04-08. https://web.archive.org/web/20140408100727/http://www.hollywoodreporter.com/news/box-office-captain-america-winter-693926. Ανακτήθηκε στις 2019-10-28. 
  168. «Captain America: The Winter Soldier (2014) – Daily Box Office Results». Box Office Mojo. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2014. 
  169. 169,0 169,1 169,2 Subers, Ray (6 Απριλίου 2014). «Weekend Report: With Big 'Avengers' Bump, 'Captain America' Sets April Record». Box Office Mojo. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  170. Subers, Ray (13 Απριλίου 2014). «Weekend Report: 'Captain America' Wins Close Fight with 'Rio 2'». Box Office Mojo. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  171. Subers, Ray (20 Απριλίου 2014). «Weekend Report: 'Captain' Three-peats, 'Heaven' Rises Over Easter Weekend». Box Office Mojo. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  172. Subers, Ray (27 Απριλίου 2014). «Weekend Report: 'Woman' Gets Women, Ousts 'Captain America'». Box Office Mojo. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  173. Subers, Ray (11 Μαΐου 2014). «Weekend Report: 'Neighbors' Hazes 'Spider-Man'». Box Office Mojo. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  174. «2014 Domestic Grosses». Box Office Mojo. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  175. 175,0 175,1 Tipton, Janelle (2014-04-07). «'Captain America 3' Gets Release Date as Marvel's 'Captain America: The Winter Soldier' Sets April Record». The Walt Disney Company. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-08-22. https://web.archive.org/web/20140822144107/https://thewaltdisneycompany.com/blog/captain-america-3-gets-release-date-marvels-captain-america-winter-soldier-sets-april-record. Ανακτήθηκε στις 2014-07-08. 
  176. «Rentrak Announces Worldwide Box Office Results for Weekend of April 13, 2014». Rentrak. 13 Απριλίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2014. 
  177. «Rentrak Announces Worldwide Box Office Results for Weekend of April 20, 2014». The Wall Street Journal. Rentrak. 20 Απριλίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2014. 
  178. «Captain America: The Winter Soldier (2014)». Rotten Tomatoes. Fandango. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  179. «Captain America: The Winter Soldier Reviews». Metacritic. CBS Interactive. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  180. Sperling, Nicole (5 Απριλίου 2014). «Box office update: 'Captain America' supersizes Friday's box office with $37 million». Entertainment Weekly. Time Inc. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  181. McCarthy, Todd (20 Μαρτίου 2014). «Captain America: The Winter Soldier: Film Review». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  182. Foundas, Scott (20 Μαρτίου 2014). «Film Review: 'Captain America: The Winter Soldier'». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2019. 
  183. Roeper, Richard (2 Απριλίου 2014). «'Captain America: The Winter Soldier': Superhero sequel deftly mixes fantasy, drama». Chicago Sun-Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2014. 
  184. Gleiberman, Owen (2014-04-02). «Movie Review Captain America: The Winter Soldier (2014)». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-04-03. https://web.archive.org/web/20140403030333/http://www.ew.com/ew/article/0,,20483133_20764828,00.html. Ανακτήθηκε στις 2019-10-28. 
  185. Burr, Ty (3 Απριλίου 2014). «Things get darker for 'Captain America'». The Boston Globe. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  186. Morgenstern, Joe (3 Απριλίου 2014). «In 'Captain America: The Winter Soldier,' a Franchise Comes Alive». The Wall Street Journal. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  187. Turan, Kenneth (2 Απριλίου 2014). «Review: 'Captain America: The Winter Soldier' sticks to Marvel formula». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  188. Dargis, Manohla (3 Απριλίου 2014). «Courage, Loyalty, Honor, Kablooey». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαΐου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  189. Collin, Robbie (27 Μαρτίου 2014). «Captain America: The Winter Soldier, review». The Daily Telegraph. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  190. LaSalle, Mick (4 Απριλίου 2014). «'Captain America: The Winter Soldier' review: Halfhearted». San Francisco Chronicle. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  191. Williams, Joe (3 Απριλίου 2014). «'Captain America' sequel pits freedom against security». St. Louis Post-Dispatch. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2014. 
  192. Coyle, Jake (1 Απριλίου 2014). «Review: 'Captain America' zippy but hollow». Associated Press. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019 – μέσω Yahoo!. 
  193. Parkinson, Matthew (2018-03-19). «Top 10 Movies for Fans of Metal Gear Solid». Gameranx (Complex Media). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-03-20. https://web.archive.org/web/20180320001454/https://gameranx.com/features/id/143091/article/top-10-movies-for-fans-of-metal-gear-solid/. Ανακτήθηκε στις 2019-10-29. 
  194. Franich, Darren (2014-04-06). «The real, subversive politics of 'Captain America: The Winter Soldier'». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-03-27. https://web.archive.org/web/20150327025347/http://www.ew.com/article/2014/04/06/captain-america-the-winter-soldier-hydra-shield-paranoia. Ανακτήθηκε στις 2019-10-29. 
  195. Crawford, Max (21 Μαρτίου 2014). «Captain America: The Winter Soldier (2014) Movie Review». Eye for Film. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  196. «The 15th Annual Golden Trailer Award Nominees». Golden Trailer Awards. 7 Μαΐου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2014. 
  197. «Teen Choice Awards 2014 Nominees Revealed!». Yahoo! Movies. 18 Ιουνίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  198. «YHA Nominees list». Young Hollywood Awards. 28 Ιουνίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2014. 
  199. Patches, Matt (8 Δεκεμβρίου 2014). «Washington DC Area Film Critics Association names 'Boyhood' its Best Film of 2014». Uproxx. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  200. Pedersen, Erik (2014-01-15). «Critics' Choice Awards: 'Boyhood' Wins Best Picture; 'Birdman' Leads With 7 Nods». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-08-15. https://web.archive.org/web/20170815234708/https://deadline.com/2015/01/critics-choice-awards-winners-2015-list-movie-1201351280/. Ανακτήθηκε στις 2019-10-29. 
  201. Moraski, Lauren (4 Νοεμβρίου 2014). «People's Choice Awards 2015 hosts, nominees announced». CBS News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  202. Hipes, Patrick (15 Ιανουαρίου 2015). «Oscar Nominations Unveiled – Full List». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  203. Haleigh Foutch (3 Μαρτίου 2015). «INTERSTELLAR and THE WINTER SOLDIER Lead Saturn Award Nominations». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  204. John Squires (26 Ιουνίου 2015). «Full List of 2015 Saturn Awards Winners». Dread Central. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  205. «13th Annual VES Awards». Visual Effects Society. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  206. Danny Walker (29 Μαρτίου 2015). «2015 Empire Awards: Interstellar, Christopher Nolan and Kingsman: Secret Service win big while Ralph Fiennes gets top accolade». Mirror. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  207. Kase Wickman (4 Μαρτίου 2015). «Here Are Your 2015 MTV Movie Awards Nominees». MTV News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  208. Weintraub, Steve (11 Μαρτίου 2014). «Directors Joe & Anthony Russo Confirm They'll Direct Captain America 3; Say They're Breaking the Story Now with Screenwriters Christopher Markus & Stephen McFeely». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  209. Strom, Marc (7 Απριλίου 2014). «Captain America to Return to Theaters May 6, 2016». Marvel. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2014. 
  210. Kroll, Justin (21 Ιανουαρίου 2014). «'Captain America 3' Takes Shape at Marvel (Exclusive)». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  211. Fleming Jr, Mike (14 Νοεμβρίου 2014). «Daniel Bruhl To Play Villain In 'Captain America: Civil War'». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  212. «Marvel Studios Begins Production on Marvel's 'Captain America: Civil War'». Marvel.com. 7 Μαΐου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2015. 
  213. Miller, Ross (10 Μαρτίου 2016). «Spider-Man makes first appearance in new Captain America: Civil War trailer». The Verge. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2022. 
  214. Strom, Marc (28 Οκτωβρίου 2014). «Chadwick Boseman to Star in Marvel's Black Panther». Marvel Comics. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2014. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία