Γιούρε Φράντσετιτς
Ο Γιούρε Φράντσετιτς (κροατ. Jure Francetić) (3 Ιουλίου 1912 - 27/28 Δεκεμβρίου 1942) ήταν Κροάτης Ούστασα διοικητής του τομέα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας και συνταγματάρχης της Μαύρης Λεγεώνας των Ούστασε, στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. [1] Ο Φράντσετιτς ευθύνεται για τους θανάτους δεκάδων χιλιάδων Σέρβων και Εβραίων. [2] Μέλος του στενού κύκλου προσώπων του Άντε Πάβελιτς, [3] θεωρούταν από πολλά μέλη των Ούστασε ως πιθανός διάδοχος του Πάβελιτς. [4] Πέθανε από τραύματα που δέχτηκε, αφότου το αεροπλάνο που τον μετέφερε συγκρούστηκε με το έδαφος και αιχμαλωτίστηκε από τους Παρτιζάνους κοντά στο Σλούνι (Slunj). [5]
| Γιούρε Φράντσετιτς Jure Francetić | |
|---|---|
 Ο Φράντσετιτς (στη μέση με το τσιγάρο) με Σέρβους πρόσφυγες | |
| Γέννηση | 3 Ιουλίου 1912 Ότοτσατς,  Αυστροουγγαρία |
| Θάνατος | 27/28 Δεκεμβρίου 1942 (30 ετών) Μότσιλε,  Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας |
| Χώρα | Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας |
| Εν ενεργεία | 1941-1942 |
| Βαθμός | συνταγματάρχης |
| Διοικήσεις | Μαύρη Λεγεώνα των Ούστασε |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Τα πρώτα χρόνια της ζωής του Επεξεργασία
Ο Φράντσετιτς γεννήθηκε στο Ότοτσατς της σημερινής Κροατίας στην ορεινή περιοχή του Λίκα (Lika) στις 3 Ιουλίου 1912. Μετά το Γυμνάσιο όπου είχε επηρεαστεί από εθνικιστές δασκάλους, μελέτησε νομικά στο Πανεπιστήμιο του Ζάγκρεμπ, ώσπου έγινε μέλος των Ούστασε και εγκατέλειψε τις σπουδές του. Σύντομα αργότερα, εξορίστηκε από το Ζάγκρεμπ για 5 χρόνια ως αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων του κατά της Γιουγκοσλαβίας. Έμεινε στο Ότοτσατς για λίγο καιρό μέχρι να μεταναστεύσει στην Ιταλία τον Μάρτιο του 1933, όπου έδωσε τον όρκο των Ούστασε στην σκηνή Μποργκοτάρο στις 24 Απριλίου 1933. Έζησε τα επόμενα 4 χρόνια στην Αυστρία, στην Ιταλία και στην Ουγγαρία. Στην Ουγγαρία εντάχθηκε στο στρατόπεδο των Ούστασε στο Jankapuszta, λαμβάνοντας το ψευδώνυμο "Laszlo", έγινε υποδιοικητήςτου στρατοπέδου, και εξελίχθηκε σε έναν φανατικό Ούστασα.
Μετά τη δολοφονία του βασιλιά Αλεξάνδρου Α΄ της Γιουγκοσλαβίας, ο Φράντσετιτς τέθηκε υπό κράτηση στη Σαρδηνία από τον Μουσολίνι, μετά από αίτημα της γιουγκοσλαβικής κυβέρνησης. Ύστερα από μια διακήρυξη αμνηστίας στο Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας, ο Φράντσετιτς αφέθηκε ελεύθερος να επιστρέψει στην Κροατία τον Νοέμβριο του 1937, αλλά συνελήφθη αμέσως και εξορίστηκε πάλι στο Ότοτσατς. Τον άλλο χρόνο, ο Φράντσετιτς γύρισε στο Ζάγκρεμπ με σκοπό να ολοκληρώσει τις σπουδές του στη Νομική, ωστόσο υποχρεώθηκε να εκπληρώσει πρώτα τα στρατιωτικά του καθήκοντα. Οι εθνικιστικές του δραστηριότητες συμπεριελάμβαναν χαιρετισμούς προς στους κατοίκους του Ότοτσατς με το σύνθημα "Να ζήσει ο Άντε Πάβελιτς. Να ζήσει το Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας." Στα τέλη του 1940 συνελήφθη στο Ζάγκρεμπ για ένα συγχαρητήριο τηλέγραφο στον Δρ. Γιόζεφ Τίσο, πρόεδρο της νεότευκτης Σλοβακικής Δημοκρατίας, που είχε υπογραφτεί από πολλούς Κροάτες εθνικιστές. Εξορίστηκε ξανά στο Ότοτσατς. Ύστερα από έναν πύρινο εθνικιστικό λόγο σε ένα τοπικό σχολείο του Ότοτσατς στις 12 Ιανουαρίου1941, δραπέτευσε στη Γερμανία για να αποφύγει ξανά τη σύλληψη.
Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος Επεξεργασία
Μετά την ίδρυση του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας, ο Φράντσετιτς διορίστηκε περιφερειάρχης και αντιπρόσωπος των Ούστασε για τον τομέα της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, με στόχο να κερδίσει την υποστήριξη του λαού στην περιοχή. Έφτασε στο Σαράγεβο στις 24 Απριλίου 1941 μαζί με τον Σλάβκο Κβάτερνικ, με 800 μέλη της πολιτοφυλακής και 300 της αστυνομίας των Ούστασε. Ο Φράντσετιτς έγινε γρήγορα η πιο σημαντική πολιτική φιγούρα στη Βοσνία, ενώ επίσης απέκτησε φήμη βαναυσότητας προς στους Σέρβους και στους Εβραίους. Ο Φράντσετιτς πήρε τον έλεγχο της τοπικής διοίκησης, απολύοντας πολιτικούς αντιπροσώπους και δασκάλους που ήταν σερβικής ή εβραϊκής καταγωγής. Σφαγές, συλλήψεις και απελάσεις ήταν συνηθισμένο έργο των οπαδών του- οι Ούστασε είχαν δηλώσει πως είχαν σκοπό να εξοντώσουν όλους τους Εβραίους μαζί με το 1/3 των Σέρβων, να εξορίσουν στη Σερβία το δεύτερο 1/3 και να μετατρέψουν σε καθολικούς το τελευταίο 1/3. Στις 23 Ιούλη 1941 τα κεντρικά γραφεία της αστυνομίας των Ούστασε έστειλαν διαταγή σ όλους τους πολιτικούς αντιπροσώπους περιοχών, συμπεριλαμβανομένου του Φράντσετιτς, να ξεκινήσουν τη σύλληψη και τη μεταφορά Εβραίων, των Σέρβων και των κομμουνιστών στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Γκόσπιτς. [6]
Τον Σεπτέμβριο του 1942, ο Φράντσετιτς καθαιρέθηκε από το αξίωμα του στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, επειδή οι Ούστασε δέχτηκαν κατηγορίες για αγριότητες σε βάρος των Βοσνίων μουσουλμάνων τους τελευταίους 18 μήνες. [7]
Μαύρη Λεγεώνα (Crna Legija) Επεξεργασία
Τον Αύγουστο του 1941, η πολιτοφυλακή των Ούστασε υπό την αρχηγία του Φράντσετιτς εστάλησαν να καταπνίξουν μια επανάσταση στην ανατολική Ερζεγοβίνη.[8]
Το 1ο Σύνταγμα των Ούστασε (κροατ.: Prva Ustaška pukovnija) συγκεντρώθηκε από τον Φράντσετιτς και τον Άντε Βόκιτς στο Σαράγεβο τον Σεπτέμβριο του 1941. Όταν ο πρώτος διοικητής του Συντάγματος σκοτώθηκε, ο ανέλαβε ο Γιούρε, aκαι το Σύνταγμα έλαβε σύντομα φήμη φανατισμού και βιαιότητας. Συγκεντρωμένο για υπηρεσία στην ανατολική Βοσνία, μέχρι το Δεκέμβρη απέκτησε το όνομα 'Μαύρη Λεγεώνα' επειδή τα μέλη της φορούσαν μαύρες στολές. Ο κόσμος το φοβόταν για το φανατισμό και τις δυνατότητές του, αλλά και για τις αγριότητες ενάντια των Σερβοβόσνιων. Σύντομα, η Μαύρη Λεγεώνα απέκτησε δύναμη 1000–1500 αντρών.
Τον χειμώνα μεταξύ 1941–1942, η Μαύρη Λεγεώνα προκάλεσαν σφαγές στο Πρίγεντορ στη βορειοδυτική Βοσνία και όρος Ρομάνια κοντά στο Σαράγεβο. Σε αυτές τις σφαγές, χιλιάδες ανυπεράσπιστοι Σερβοβόσνιοι πολίτες εξοντώθηκαν και τα πτώματα τους ρίχτηκαν στον Ντρίνα. Ο Φράντσετιτς λέγεται ότι διέταξε τους θανάτους περισσότερων από 3000 ανθρώπων.
Ο Γιούρε είχε λάβει τη στρατιωτική του εμπειρία και το αξίωμα από το Γιουγκοσλαβικό στρατό. Είχε κερδίσει το βαθμό του λοχία. Σχετικά με τις στρατιωτικές ικανότητες του Φράντσετιτς, ο Έουγκεν 'Ντίντο' Κβάτερνικ έγραψε: "Δεν είχε καμία βασική στρατιωτική γνώση ή παιδεία, ούτε είχε κάποιο ταλέντο για μια βασική στρατιωτική οργάνωση." Μετά την επιβολή του φασιστικού καθεστώτος τον Απρίλιο του 1941, ο Γιούρε και άλλοι 10 οργάνωσαν τη Μαύρη Λεγεώνα. Ο Φράντσετιτς έγινε αρχηγός της Λεγεώνας και συνταγματάρχης των Ούστασε. Ο Κβάτερνικ πίστευε ότι ο Φράντσετιτς ήταν "γεννημένος αντάρτης και γιος της ορεινής μας Ερζεγοβίνης", που ήταν αρκετός λόγος για να ανέλθει στο αξίωμα του.
Αρχίζοντας στις 31 Μαρτίου του 1942, και ενάντια στα αιτήματα των Γερμανών, ο Φράντσετιτς οδήγησε μια δική του επίθεση ενάντια στους Παρτιζάνους και στους Τσέτνικ στην ανατολική Βοσνία. Η Μαύρη Λεγεώνα κατέλαβε την Ντρίνιατσα, τη Βλασένιτσα, το Μπράτουνατς και τη Σρεμπρένιτσα από τους Παρτιζάνους και νίκησε μεγαλύτερες δυνάμεις των Τσέτνικ υπό τον Γέζντιμιρ Ντάνγκιτς.
Η Μαύρη Λεγεώνα επίσης έλαβε μέρος στην επιχείρηση Τρίο στην ανατολική Βοσνία μεταξύ Απριλίου και Ιουνίου 1942, και σύμφωνα με τον Γενικό Αρχηγό, Μπάντερ, η Λεγεώνα "συνέβαλε σημαντικά στην επιτυχία της κοινής επίθεσης". Τον Μάιο, η Λεγεώνα έσφαξε περίπου 890 Σέρβους και Εβραίους στη Βλασένιτσα μετά το βιασμό γυναικών και κοριτσιών.
Ο Φράντσετιτς απέδωσε αυτά τα εγκλήματα "στην προπαγάνδα της Εβραϊκής κομμουνιστικής ύδρας η οποία είχε οδηγήσει την πλειοψηφία των Σέρβων σε εγκληματικές ενέργειες ενάντια στο καθεστώς."
Ο Φράντσετιτς προσωπικά συνέλαβε aκαι ανέκρινε επιφανείς Σέρβους και Εβραίους αρχηγούς, αλλά και διέταξε το θάνατο μερικών από αυτών. Αργότερα μετέτρεψε το σπίτι του στο Σαράγεβο σε κουζίνα/πλυσταριό φυλακής. Η κτηνωδία των Ούστασε ενάντια στους Σέρβους και άλλους αντιφρονούντες παρότρυνε τους Γερμανούς να ζητήσουν την απαλλαγή του Φράντσετιτς από τα καθήκοντά του. Ο Πάβελιτς αρνήθηκε, και όρισε τον Φράντσετιτς αρχηγό όλων των σχηματισμών των Ούστασε.
Θάνατος Επεξεργασία
Ο Φράντσετιτς πέθανε είτε στις 27 είτε στις 28 Δεκεμβρίου 1942. Καθώς πετούσε το αεροπλάνο του κοντά στο Γκόσπιτς, καταρρίφθηκε από τους Παρτιζάνους, σε περιοχή παρτιζάνικου ελέγχου. [9] [10] Ο Φράντσετιτς μαζί με τον πιλότο του συνελήφθησαν αμέσως από τους ντόπιους χωριανούς. Με βαριά τραύματα, ο Φράντσετιτς διακομίστηκε στο Παρτιζάνικο Γενικού Προσωπικού Νοσοκομείο, όπου Παρτιζάνοι γιατροί προσπάθησαν να του σώσουν τη ζωή με σκοπό να τον ανταλλάξουν με δικούς τους κρατουμένους σε στρατόπεδα και φυλακές των Ούστασε, χωρίς επιτυχία. [11] Οι αρχές των Ούστασε, ανησυχώντας για την επίδραση που θα είχε στο ηθικό των συνεργατών τους ο θάνατός του, απέκρυψαν το νέο μέχρι το Μάρτιο του 1943. Επίσημη ανακοίνωση για το θάνατο του Φράντσετιτς έγινε τον Μάρτιο 31 του 1943, και οι Ούστασε κήρυξαν 8 μέρες εθνικό πένθος για το περιστατικό. [4]
Μνήμη Επεξεργασία
Οι Κροατικές Αμυντικές Δυνάμεις (κροατ.: Hrvatske obrambene snage) (HOS) ήταν ο πολεμικός κλάδος του Κροατικού Κόμματος Δικαιωμάτων (HSP) από το 1991 μέχρι το 1992 κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης των Γιουγκοσλαβικών Πολέμων. Το 13ο (Tomislavgrad) και το 19ο (Gospić) τάγματα των HOS έλαβαν την ονομασία 'Jure Francetić' σε ανάμνησή του. Τον Μάιο του 1993, ένας από τους σχηματισμούς του Κροατικού Αμυντικού Συμβουλίου (κροατ.: Hrvatsko vijeće obrane) (HVO) που επιχειρούσε στην περιοχή της Ζένιτσα της σημερινής Βοσνίας ονομάστηκε 'Jure Francetić' μεραρχία. [12]
Ένα μνημείο για τον Φράντσετιτς κατασκευάστηκε στο Σλούνι τον Ιούνιο του 2000 από τον κροατικό Σύνδεσμο Βετεράνων Πολέμου (κροατ.: Hrvatski domobran). 4 χρόνια μετά, στα τέλη του 2004, η κυβέρνηση της Κροατίας διέταξε την αφαίρεση του μνημείου. Τον Ιανουάριο 2005, στα προάστια του Σπλιτ, στήθηκε καινούριο μνημείο για τον Φράντσετιτς και τον Μίλε Μπούντακ από αγνώστους.
Το όνομα του Φράντσετιτς εμφανίζεται επίσης στο φασιστικό τραγούδι Evo zore, evo dana.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Redžić, Enver (2005). Bosnia And Herzegovina In The Second World War. Λονδίνο, Αγγλία: Psychology Press. σελ. 73-74. ISBN 978-0-7146-5625-0.
- ↑ Hofman, Nila Ginger (2006). Renewed Survival: Jewish Community Life in Croatia. Ουάσινγκτον, ΗΠΑ: Lexington Books. σελ. 35. ISBN 978-0-7391-1330-1.
- ↑ Greble, Emily (2011). Sarajevo, 1941–1945: Muslims, Christians, and Jews in Hitler's Europe. Νέα Υόρκη, ΗΠΑ: Cornell University Press. σελ. 61. ISBN 978-0-8014-4921-5.
- ↑ 4,0 4,1 Yeomans,, Rory (2011). In the Shadow of Hitler: Personalities of the Right in Central and Eastern Europe. Λονδίνο, Αγγλία: I.B. Tauris. σελ. 198. ISBN 978-1-84511-697-2.
- ↑ Tomasevich, Jozo (2001). War and Revolution in Yugoslavia: 1941 - 1945. Σαν Φρανσίσκο, ΗΠΑ: Stanford University Press. σελ. 422. ISBN 978-0-8047-3615-2.
- ↑ Emily, Greble (2011). Sarajevo, 1941–1945: Muslims, Christians, and Jews in Hitler's Europe. Νέα Υόρκη: Cornell University Press. σελ. 61. ISBN 978-0-8014-4921-5.
- ↑ Tomasevich, Jozo (2001). War and Revolution in Yugoslavia: 1941 - 1945. Σαν Φρανσίσκο, ΗΠΑ: Stanford University Press. σελ. 494.
- ↑ Redžić, Enver (2005). Bosnia and Herzegovina in the Second World War. Λονδίνο, Αγγλία: Psychology Press. σελ. 14.
- ↑ Novak, Božidar (1970). «Jedinstvene narodno-oslobodilačke fronte Hrvatske». Vjesnik (Ζάγκρεμπ, Κροατία).
- ↑ Stopar, Vlado (1970). «Jedinstvena narodno-oslobodilačka fronta Hrvatske». Vjesnik (Ζάγκρεμπ, Κροατία).
- ↑ Rušinović, Nikola (1996). Moja sjećanja na Hrvatsku. Ζάγκρεμπ, Κροατία: Meditor. σελ. 151-152. ISBN 978-953-6300-08-2.
- ↑ Shrader, Charles R. (2003). The Muslim-Croat Civil War in Central Bosnia: A Military History, 1992–1994. Τέξας: A&M University Press. σελ. 30. ISBN 1-5854-4261-5.