Άξονας υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων
Ο άξονας υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (ΥΥΕ) είναι ένα γνωστό και καλά τεκμηριωμένο νευροενδοκρινικό σύστημα [1]. Αποτελεί ένα κλασσικό σύστημα αρνητικής ανάδρασης, όπου η κορτικοεκλυτίνη (CRH) και, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, η αργινίνη-βαζοπρεσσίνη (AVP), συντίθεται στους μικροκυτταρικούς νευρώνες του παρακοιλιακού πυρήνα του υποθαλάμου, εκκρίνονται στο υποφυσιακό-πυλαίο σύστημα και διεγείρουν τη σύνθεση και έκκριση της κορτικοτροπίνης (ACTH) από τα κορτικοτρόπα κύτταρα της πρόσθιας υπόφυσης. Η ACTH κυκλοφορεί συστημικά και διεγείρει τη σύνθεση γλυκοκορτικοειδών και την έκκρισή τους από την στηλιδωτή ζώνη (zona fasciculata) του επινεφριδιακού φλοιού. Τα γλυκοκορτικοειδή με τη σειρά τους, δρουν στον εγκέφαλο με σκοπό την αναστολή της δραστηριότητας στον άξονα HPA . Η αρνητική ανάδραση λαμβάνει χώρα στο επίπεδο του υποθαλάμου για αναστολή σύνθεσης CRH και στην υπόφυση για αναστολή σύνθεσης της προοπιομελανοκορτίνης (POMC). Η αρνητική ανάδραση διαμεσολαβείται από τους υποδοχείς GR.
Η δραστηριότητα στον άξονα ΥΥΕ ακολουθεί ένα ημερήσιο πρότυπο. Σε συνθήκες ηρεμίας η δραστηριότητα κορυφώνεται ακριβώς πριν ή ταυτόχρονα με την περίοδο μείζονος σίτισης του οργανισμού, με κλειστά τα φώτα στο νυκτόβιο τρωκτικό και με ανοιχτά φώτα στο ημερόβιο πρωτεύον. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, τα γλυκοκορτικοειδή κυκλοφορούν σε συγκεντρώσεις που θεωρείται ότι είναι αρκετά υψηλές ώστε να προσδένονται και να ενεργοποιούν όλους τους υποδοχείς MR και μέρος των GR.
Εξαιτίας αυτού, είναι γενικά αποδεκτό ότι οι υποδοχείς MR διαμεσολαβούν τις δράσεις των γλυκοκορτικοειδών στον έλεγχο του ΗΡΑ στο ναδίρ της ημερήσιας διακύμανσής τους και ότι MR και GR, από κοινού, διαμεσολαβούν την αρνητική ανάδραση στο μέγιστο (ζενίθ) της συγκέντρωσης των ορμονών.[2][3]
Παρόλο που φαίνεται ότι η πλήρωση και των δύο υποδοχέων είναι απαραίτητη για τη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων στο ζενίθ της δραστηριότητας στον άξονα ΥΥΕ, δεν είναι σαφές εάν απαιτούνται και οι δύο υποδοχείς ή μόνο οι MR για τη διατήρηση της δραστηριότητας στο ναδίρ του ΥΥΕ. Επιπλέον, η ενεργοποίηση των MR φαίνεται ότι είναι σημαντική σε συνεργασία με τους GR για την επίτευξη της αρνητικής ανάδρασης μετά από στρες.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- ↑ Dallman, M.F., Akana, S.F., Cascio, C.S., Darlington, D.N., Jacobson, L. and Levin, N., Regulation of ACTH secretion: variations on a theme of B, Recent Prog Horm Res, 1987, 43, 113-173.
- ↑ Dallman, M.F., Akana, S.F., Levin, N., Walker, C.D., Bradbury, M.J., Suemaru, S. and Scribner, K.S., Corticosteroids and the control of function in the hypothalamo-pituitary-adrenal (HPA) axis, Ann N Y Acad Sci, 1994, 746, 22-31; discussion 31-22, 64-27.
- ↑ Spencer, R.L., Kim, P.J., Kalman, B.A. and Cole, M.A., Evidence for mineralocorticoid receptor facilitation of glucocorticoid receptor-dependent regulation of hypothalamic-pituitary-adrenal axis activity, Endocrinology, 1998, 139, 2718-2726.