Αντίστροφη ψυχολογία
Η αντίστροφη ψυχολογία είναι μία στρατηγική ψυχολογικής χειραγώγησης μέσω της οποίας το άτομο παρακινείται να κάνει ή να πει κάτι που στην πραγματικότητα δεν επιθυμεί.
Εν συντομία, η τεχνική αυτή συνίσταται στην υιοθέτηση μίας συμπεριφοράς που αντιτίθεται στο επιθυμητό, με την προσδοκία ότι μία τέτοια προσέγγιση θα πείσει το υποκείμενο της πειθούς να κάνει αυτό που είναι πραγματικά επιθυμητό.
Αντίστροφη ψυχολογία και παιδιά Επεξεργασία
Η αντίστροφη ψυχολογία χρησιμοποιείται συχνά στα παιδιά λόγω της τάσης τους να έχουν έντονες αντιδράσεις (αυτό συμβαίνει διότι νιώθουν ότι απειλούνται τα δικαιώματά τους). Πολλοί γονείς είναι της άποψης ότι πολλές φορές η καλύτερη στρατηγική που μπορεί κανείς να υιοθετήσει είναι η αντίστροφη ψυχολογία. Λέγοντας στα παιδιά σας να μείνουν στο σπίτι, όταν στην πραγματικότητα θέλετε να βγουν έξω και να παίξουν με τους φίλους τους, είναι μία πολύ αποτελεσματική στρατηγική.
Παρόλα αυτά, έχουν εγερθεί αντιρρήσεις σχετικά με τη χρήση της, καθώς αυτή η τεχνική λειτουργεί καθαρά και μόνο σαν εργαλείο που εκμεταλλεύεται τις ανθρώπινες αδυναμίες. Σύμφωνα με γιατρούς, η αντίστροφη ψυχολογία δεν είναι παρά μία «έξυπνη χειραγώγηση παιδιών με άσχημη συμπεριφορά.»
Όσον αφορά τη «συναισθηματική νοημοσύνη» και την «επιτυχία της γονεϊκής φιγούρας», ένας άλλος γιατρός είπε το εξής: [1]
Μην επιχειρήσετε να χρησιμοποιήσετε την αντίστροφη ψυχολογία. Τέτοιου είδους στρατηγικές είναι ανακριβείς, χειριστικές, ανέντιμες και σπάνια λειτουργούν. [...] Επιπλέον, το να επιτρέπεται σε ένα παιδί να κάνει το αντίθετο από αυτό που του λένε, υπονομεύει την εξουσία του γονέα.
Χειραγώγηση Επεξεργασία
Η αντίστροφη ψυχολογία μπορεί επίσης να υπονομεύσει την αυτοεκτίμηση του υποκειμένου, καθώς αν χρησιμοποιηθεί επανειλημμένως μπορεί να εγείρει αισθήματα ανικανότητας. Παρά το ενδεχόμενο να προκύψουν και καλά αποτελέσματα, όταν χρησιμοποιούμε αυτήν την τεχνική, χρειάζεται να λαμβάνουμε υπόψη ότι μπορεί να προκληθεί σοβαρό πλήγμα στις δυνατότητες του ατόμου.
Μαζική κουλτούρα Επεξεργασία
Ακόμα και στα προϊόντα μαζικής κουλτούρας υπάρχουν παραδείγματα αντίστροφης ψυχολογίας. Για παράδειγμα, βλέπετε συχνά ένα μεγάλο, φωτεινό κόκκινο κουμπί που λέει «Μην πατήσετε το κουμπί!». Εξίσου συνηθισμένη είναι η φράση «Πηδήξτε με δική σας ευθύνη», η οποία εμφανίζεται σε πολλά βιντεοπαιχνίδια.
Άλλα παραδείγματα αντίστροφης ψυχολογίας σε βιβλία, βιντεοπαιχνίδια, ταινίες και κινούμενα σχέδια είναι τα εξής:
- Στο μυθιστόρημα Ο Πέρσι Τζάκσον και οι ολύμπιοι θεοί: Η Κλοπή της αστραπής, Ο Πέρσι στήνει μία παγίδα στον Προκρούστη, λέγοντας του να καθίσει σε ένα από τα στρώματά του για να δει εάν αυτό θα άντεχε το βάρος του. Φυσικά, δε συνέβη κάτι τέτοιο και ο Πέρσι τον δένει στο στρώμα και στη συνέχεια τον σκοτώνει.
- Στον μυθιστόρημα The Mark of Athena, η Άναμπεθ εξαπατάει την Αράχνη χρησιμοποιώντας αντίστροφη ψυχολογία.
- Στην ταινία Ποιος Παγίδεψε τον Ρότζερ Ράμπιτ, ο Ρότζερ (θύμα της αντίστροφης ψυχολογίας) πείθεται να πιει σκοτσέζικο ουίσκι.
- Στην διήγημα του Έντγκαρ Άλαν Πόε Το Βαρέλι του Αμοντιλάδο ο Μοντρεσόρ, για να εκδικηθεί τον εχθρό του, τον Fortunato, τον προσκαλεί για να δοκιμάσει τις ικανότητές του. Ο Μοντρεσόρ πράγματι ισχυρίζεται ότι έλαβε ένα μπουκάλι Αμοντιλάδο. Ωστόσο, επειδή δεν είναι σίγουρος για την αυθεντικότητα του ποτού, ζητάει από τον Φορτουνάτο να εκφράσει γνώμη πάνω στο θέμα. Στο τέλος, όλο αυτό αποδεικνύεται μία πανουργία εις βάρος του Φορτουνάτο, ο οποίος θα βρεθεί αλυσοδεμένος σε μία εσοχή του τοίχου.
- Στην ταινία Ο Βασιλιάς των Λιονταριών ο Σκαρ ικετεύει τον Σίμπα να μην πάει στο νεκροταφείο ελεφάντων και του λέει ότι μόνο τα πιο γενναία λιοντάρια πηγαίνουν εκεί, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι η περιέργεια του Simba θα υπερισχύσει.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «don't try to use reverse psychology....such strategies are confusing, manipulative, dishonest, and they rarely work». John Gottman, The Heart of Parenting (Londra 1997) p. 21, 179 e 212.