Ανώνυμος σχολιαστής του Θεαίτητου

Το πιο αρχαίο σωζόμενο σε ικανοποιητικό βαθμό υπόμνημα σε διάλογο του Πλάτωνα, είναι γραμμένο σε έναν πάπυρο που έμεινε θαμμένος επί 17 τουλάχιστον αιώνες στην αιγυπτιακή άμμο,  πιθανώς στην Ερμούπολις την Μεγάλη,  διατηρούμενος (κατιτίς παραπάνω από την μισή έκτασή του) σε 526 εκατοστά μήκος επί 30 εκατοστά ύψος και διασώζοντας 74 κολώνες (σελίδες) κειμένου σε καλό βαθμό συντήρησης συν μία ακόμη σχεδόν κατεστραμμένη και μερικά παπυρικά αποσπάσματα κειμένου. Η πρώτη έκδοσή του πραγματοποιήθηκε από τους Η. Diels και W. Shubart το 1905.

Η άγνωστη ταυτότητα του συγγραφέως του υπομνήματος

Δυστυχώς η υπογραφή με το όνομα του συγγραφέα δεν διασώζεται. Σίγουρα πρόκειται για κάποιον Πλατωνιστή, πιθανώς Αλεξανδρινής σχολής που έγραψε το υπόμνημα στον Θεαίτητο γύρω στο πρώτο προ κοινής χρονολογίας αιώνα ενώ ο παρόν πάπυρος αποτελεί αντίγραφο του δευτέρου αιώνα μ.χ. Έχει προταθεί από τον καθηγητή Tarrant (1983) ο Εύδωρος ο Αλεξανδρεύς ως πιθανός συγγραφέας αν και ο Mansfeld (1991) με τον οποίο συμφωνεί ο Sedley (1995) έχει εκφράσει αντίθετη θέση επί του θέματος.

Φιλοσοφικές παρατηρήσεις και περιεχόμενο

Το υπόμνημα  σχολιάζει τον διάλογο του Θεαίτητου μέχρι τους στίχους:153e  ενώ ένα απόσπασμά του ασχολείται με τους στίχους 157e-158a. Πιθανολογείται ότι για τον σχολιασμό ολόκληρου του διαλόγου το υπόμνημα να ήταν συντεθειμένο σε τρία βιβλία, δηλαδή τρία δεκάμετρα ρολά παπύρων. Σύμφωνα με αυτή την αληθοφανή υπόθεση έχει σωθεί λίγο παραπάνω από το ένα έκτο του έργου.    

Παπυρολογικές παρατηρήσεις

• 
  Κομμάτι του παπύρου με τέσσερεις κολώνες κειμένου.

Όπως φαίνεται στην παραπάνω φωτογραφία που συνοδεύει το λήμμα, η γραφή του παπύρου χαρακτηρίζεται ανεπίσημη, κεφαλαία και στρογγυλεμένη ενώ όπως διακρίνονται καθαρά στην πρώτη, τρίτη και τέταρτη κολώνα του κειμένου το σύμβολο > πριν από την κάθε γραμμή κειμένου σημαίνει ότι αποτελεί ακριβή παραπομπή από τον διάλογο του Πλάτωνα. Αυτό είναι ένα σημαντικό στοιχείο για τον φιλολογικό και φιλοσοφικό έλεγχο της χειρόγραφης παράδοσης του Πλατωνικού έργου από την στιγμή που τα πιο παλαιά αντίγραφα των διαλόγων ανέρχονται σε βυζαντινούς κώδικες του 10^ου αιώνα ενώ σε πάπυρους διασώζονται μόνο αποσπάσματα αυτών.

Ο πάπυρος φυλάσσεται στο Βερολίνο με την ονομασία PBerol inv. 9782.

Σχετική Βιβλιογραφία

H. Diels - W. Schubart, BKT II, 1905

Corpus Dei Papiri Filosofici Greci e Latini, Parte III: Commentari, Leo S. Olschki Editore, Firenze 1995, σελίδες 227- 563 σε επιμέλεια, μετάφραση στα ιταλικά και σχολιασμό του David Sedley.

Harold Tarrant, Plato's First Interpreters, Cornell University Press, Ithaca, New York, 2000.

John Dillon, The Middle Platonists; 80 B.C. to A.D. 220, Duckworth, London, 1977, Revised second edition 1996, σελίδες 270 και 271.