Βικιπαίδεια:ΚΤΙΡΙΟ Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε

ΚΤΙΡΙΟ Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το κτίριο ΤΣΜΕΔΕ (Ταμείο Μηχανικών Εργοληπτών Δημοσίων Έργων) βρίσκεται στην Πλατεία Κλαυθμώνος, επί της οδού Παλαιών Πατρών Γερμανού στην Αθήνα, αποτελεί κτίριο δημόσιου χαρακτήρα. Το οικόπεδο αγοράστηκε από το ΤΣΜΕΔΕ το 1951 για να καλύψει τις ανάγκες του εύρωστου ασφαλιστικού ταμείου, με τα αρχικά σχέδια του κτιρίου να εκπονούνται από το γραφείο Καψαμπέλη, πλάνα τα οποία ακυρώθηκαν έπειτα από την ανακάλυψη αρχαιοτήτων στο χώρο το 1976. Το 1995 προκηρύσσετε αρχιτεκτονικός σχεδιασμός για την σύνθεση του κτιρίου, οδηγώντας στη έναρξη της κατασκευής του το 2008.  Το επταόροφο κτίριο ολοκληρώθηκε το 2013. Η διεκπεραίωση του έργου ανατέθηκε στο αρχιτεκτονικό γραφείο ΩΜ Μελετητική ΕΠΕ με αρχιτέκτονες τους: Αθανασία Δημοπούλου, Καλλιρρόη Σαΐτη, Γιώργος Σταθόπουλος, Αικατερίνη Χριστοδουλέα και συνεργάτες αρχιτέκτονες τους :Μαργαρίτα Πολύδωρα, Πολυξένη Χρονά, Μαρία Κωνσταντινοπούλου. Επιπλέον την στατική μελέτη ανέλαβε ο Εμμανουήλ Γιαννουλάκης, την ηλεκτρομηχανολογική μελέτη οι :Γεώργιος Χριστοφίλης, Ι. Παπαγρηγοράκης και Συνεργάτες Ε.Π.Ε., ΤΕΑΜ Μ/Η Σύμβουλοι Μηχανικοί ΕΠΕ, ΤΕΤΡΑΣ Η-Μ Α.Ε. ,την ακουστική μελέτη ο Ιωάννης Ζήσιμος, ενώ η κατασκευή του κτιρίου ανατέθηκε στην εταιρεία ΤΟΜΗ Α.Β.Ε.Τ.Ε. . Την κατασκευή του κτιρίου επέβλεψαν οι : Περιφέρεια Αττικής, Λάμπρος Μπαζής, Χριστίνα Κλάδου, Παναγιώτης Βασιλόπουλος. Η έκταση του οικοπέδου στο οποίο τοποθετείται το κτίριο καταλαμβάνει 987 τ.μ. , ενώ η συνολική έκταση του κτίσματος υπολογίζεται στα 5.471 τ.μ. και η κατασκευή του κοστολογείται στα 17.000.000 ευρώ. Επιπρόσθετα αξίζει να σημειωθεί πώς η ύπαρξη χώρου αρχαίων ευρημάτων, που αποτελούν συνέχεια του αρχαίου τείχους των Αθηνών, αναδεικνύεται στην όψη του κτιρίου, επικοινωνώντας οπτικά με τον χώρο της κεντρικής εισόδου μέσω του κεντρικού ημιυπαίθριου.

Κτίριο ΤΣΜΕΔΕ

Περιοχή	Πλατεία Κλαυθμώνος
Έκταση	5.471 τ.μ.
Αρχιτέκτονας	ΩΜ Μελετητική
Ιστότοπος	https://www.om-meletitiki.gr/

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ

Η αρχιτεκτονική ομάδα ΩΜ ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΗ ιδρύθηκε το 1991 από τους τέσσερις αρχιτέκτονες μηχανικούς: Αθανασία Δημοπούλου, Αικατερίνη Χριστοδουλέα, Γιώργος Σταθόπουλος και Καλλιρόη Σαΐτη, ενώ προέκυψε από την εξέλιξη της εταιρείας ΟΜΑΣ ΙΙΙ που δημιουργήθηκε από τρεις εξ αυτών το 1986, ενώ από το 2011 η εταιρεία ανέλαβε μελέτες δημοσίων έργων διαφορετικής κλίμακας και κατηγορίας. Παρόλα αυτά οι ειδικές μελέτες στελεχώνονται από ειδικούς μελετητές: στατικούς, μηχανολόγους, συγκοινωνιολόγους, τοπογράφους, πολεοδόμους, υδραυλικούς, φυτοτέχνες, περιβαλλοντολόγους, ειδικούς φωτισμού και πυρασφάλειας, αποδεδειγμένης μακρόχρονης επιστημονικής εμπειρίας στους τομείς τους. Μερικά από τα σημαντικά έργα που διεκπεραίωσε η αρχιτεκτονική ομάδα είναι: το κτίριο Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε. στην Αθήνα, το νέο κτίριο αεροσταθμού στον κρατικό αερολιμένα Νέας Αγχιάλου, το Δημαρχειακό Μέγαρο Θεσσαλονίκης και το νέο κλειστό βιοκλιματικό γυμναστήριο δήμου Νέας Σμύρνης.

ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΗ

Το κτίριο ΤΣΜΕΔΕ βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας στην πίσω πλευρά της πλατείας Κλαυθμώνος και αποτελεί ένα εντυπωσιακό κτίριο από γυμνό σκυρόδεμα που αδιαμφισβήτητα προσελκύει τα βλέμματα των περαστικών που διέρχονται από την μικρή οδό Παλαιών Πατρών Γερμανού. Παράλληλα το κτίσμα βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από τα ιστορικά κτίρια της πεζοδρομημένης οδού Κοραή αλλά και από την Αθηναϊκή τριλογία των κτιρίων: Βιβλιοθήκη, Ακαδημία, Πρυτανεία, τοποθεσίες της πρωτεύουσας με μεγάλη αρχιτεκτονική σημασία. Πιο συγκεκριμένα, η ευρύτερη περιοχή της πλατείας Κλαυθμώνος, αν και πια έχει μετατραπεί σε ένα μεγάλο υπόγειο πάρκινγκ και έχει προσαρμοστεί στα σύγχρονα δεδομένα, ήδη από τον 19ο αιώνα αποτελούσε μια από τις πιο δυναμικές περιοχές της Αθήνας, την οποία επέλεγαν πολλοί για να χτίσουν κατοικίες και αρχοντικά. Το κτίριο ΤΣΜΕΔΕ αποτελεί αδιαμφισβήτητα μια μοντέρνα προσθήκη στο πολεοδομικό σύστημα, ενώ αποστασιοποιείται, όπως προβλέπει και ο γενικός οικοδομικός κανονισμός, από το γειτονικό νεοκλασικό του 1880, με την μνημειώδη είσοδο, που στέγαζε παλαιότερα το υπουργείο Ναυτικών και πια υπηρεσίες του πολεμικού Ναυτικού. Αντιθέτως από την δυτική πλευρά εφάπτεται σε μια τυπική πολυκατοικία των αρχιτεκτόνων Β. Κασσάνδρα και Λ. Μπόνη.

ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΧΩΡΩΝ

Οι λειτουργίες του κτιρίου ΤΣΜΕΔΕ, πέραν του χώρου αρχαίων ευρημάτων από τον οποίο εξασφαλίζεται η οπτική επικοινωνία με όλο το υπόλοιπο κτήριο και το χώρο της κεντρικής εισόδου μέσω του κεντρικού ημιυπαίθριου χώρου, οργανώνονται σε τρεις βασικές ενότητες. Πιο συγκεκριμένα διαχωρίζονται σε χώρους που έχουν άμεση σχέση με το κοινό, σε γραφειακούς χώρους και σε χώρους ανεξάρτητης λειτουργίας, όπως χώρους κεντρικής διοίκησης, χώρους πολλαπλών χρήσεων και φουαγιέ. Ειδικότερα οι χώροι διαρθρώνονται ως εξής:

-1 ΥΠΟΓΕΙΟ: Χώρο Η/Μ, Αίθουσα πολλαπλών Χρήσεων

ΙΣΟΓΕΙΟ: Τμήμα Διαχείρισης εισφορών, Τμήμα Ελέγχου εισφορών, Ασφαλιστική ικανότητα, Πρωτόκολλο δ/νσης εισφορών

ΗΜΙΟΡΟΦΟΣ: Τμήμα ασφάλισης κύριας σύνταξης, Πρωτόκολλο δ/νσης συντάξεων και ασφάλισης, Προϊσταμένη δ/νσης εισφορών

1ος ΟΡΟΦΟΣ: Τμήμα οικονομικής δ/νσης συντάξεων και ασφάλισης, Τμήμα ασφάλισης κλάδου υγείας και πρόνοιας, Τμήμα συντάξεων - εξυπηρέτηση κοινού

2ος ΟΡΟΦΟΣ: Τμήμα διαδοχικής ασφάλισης, ευρωπαϊκής ένωσης και διμερών συμβάσεων, Προϊστάμενος δ/νσης συντάξεων και ασφάλισης, Τμήμα απονομής κύριας σύνταξης

3ος ΟΡΟΦΟΣ: ΕΦΚΑ

4ος ΟΡΟΦΟΣ: Τμήμα μητρώου πιστούχων χορήγησης εγγυητικών επιστολών και εκκαθαρίσεως οφειλών ασφαλειών, Ψηφιακές υπηρεσίες, Τεχνικό τμήμα, Τμήμα οικονομικής διαχείρισης ,Ταμείο, Τμήμα μηχανογράφησης

5ος ΟΡΟΦΟΣ: Τμήμα νομικών υποθέσεων, Τμήμα καταπτώσεων εγγυητικών επιστολών και προεξοφλήσεων λογαριασμών, Διεύθυνση διοίκησης Τ.Μ.Ε.Δ.Ε., Τμήμα ανθρώπινου δυναμικού και διοικητικής υποστήριξης, Τμήμα επιθεώρησης, Τμήμα λογιστηρίου

6ος ΟΡΟΦΟΣ: Αίθουσα συνεδριάσεων διοικούσας επιτροπής, Γραφεία συμβούλων Δ.Ε. Τ.Μ.Ε.Δ.Ε., Αίθουσα εκδηλώσεων

7ος ΟΡΟΦΟΣ: Γραφείο προέδρου και γραμματεία διοικούσας επιτροπής Τ.Μ.Ε.Δ.Ε

ΤΥΠΙΚΗ ΚΑΤΟΨΗ ΟΡΟΦΟΥ

Σε έναν τυπικό όροφο του κτιρίου Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε. θα έφτανε κανείς μέσω των δύο πυρήνων κίνησης που τοποθετούνται στην βορειοδυτική και στην νοτιοανατολική πλευρά του κτιρίου και αποτελούνται από κλιμακοστάσιο και δύο ανελκυστήρες. Η περιδιάβαση στους χώρους επιτυγχάνεται μέσω ανοικτού διαδρόμου που οριοθετείται από το αίθριο στο κέντρο του κτιρίου και διαπερνάται από παχιές κυκλικές κολώνες που δημιουργούν στην κάτοψη ένα συνεχές τόξο. Το μεγαλύτερο μέρος του ορόφου καταλαμβάνεται από ανοιχτούς χώρους γραφείων, με αυτά να παρατίθενται το ένα μετά το άλλο, ή το ένα απέναντι στο άλλο, ενώ στην βορειοανατολική πλευρά του διαδρόμου τοποθετείται αίθουσα συνεδριάσεων ,γραμματεία και γραφείο διευθυντή, το οποίο αποσπάται και διαχωρίζεται από τα υπόλοιπα. Συμπληρωματικά ένας ακόμη χώρο που διαχωρίζεται από τους υπόλοιπους, αποτελεί ο χώρος του αρχείου, που εντοπίζεται στην νοτιοδυτική πλευρά του ορόφου. Παράλληλα βοηθητικοί χώροι όπως ηλεκτρομηχανικές εγκαταστάσεις και χώροι υγιεινής, τοποθετούνται και στις δύο περιπτώσεις, δίπλα από τους πυρήνες κίνησης. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί η ύπαρξη μιας μακρόστενης κενής λωρίδας που δημιουργεί ένα εσωτερικό “μπαλκόνι” στον χώρο και επιτυγχάνει την οπτική επαφή με τον κάτω όροφο.

ΜΟΡΦΗ

Η είσοδος εντοπίζεται στην πλευρά του κτιρίου που επικοινωνεί με την πλατεία και εντάσσεται σε μια ευμεγέθη υποχώρηση 16 μέτρων, η οποία καλύπτει 6 ορόφους. Το μεγάλο και επιβλητικό αυτό κενό που δημιουργείται στην όψη του κτίσματος, αποκτά κλίμακα μέσω ενός αιωρούμενου μικρού κύβου, στον οποίο τοποθετείται ο χώρος του αναψυκτηρίου και παράλληλα μέσω ενός εκτεταμένου πολυεπίπεδου στεγάστρου με ατσάλινο σκελετό και υαλοστάσιο από γυαλί, αλουμίνιο και χάλυβα, που τονίζει την είσοδο. Συνθετικά θεωρείται πως η δομή του κτιρίου απορρέει από το βασικό στερεό του κύβου που οριοθετεί και εμπεριέχει μέσα του όλες τις λειτουργίες του, καθώς και τα αρχαιολογικά ευρήματα του υπογείου επιπέδου. Ειδικότερα ο φέρον οργανισμός του “κύβου” αποτελείται από εμφανές σκυρόδεμα, ενώ ο φέρον οργανισμός του κεκλιμένου επιπέδου, της κυματοειδής στέψης του κτιρίου και του διάτρητου στεγάστρου της εισόδου είναι φτιαγμένα από χάλυβα. Επιπρόσθετα η δομή ορίζεται από το οριζόντιο επίπεδο της εισόδου που επιτυγχάνεται από μια πλατιά πλατφόρμα σύνδεσης του ισογείου και του δρόμου, η οποία περνάει πάνω από τα αρχαιολογικά ευρήματα και τα αποκαλύπτει στους επισκέπτες. Εξίσου καθοριστικό ρόλο διαδραματίζει ο κατακόρυφος κεντροβαρικός άξονας που περνά από το κέντρο του κτιρίου, που υλοποιείται μέσω ενός πολυώροφου αιθρίου στο εσωτερικό, ο οποίος ενοποιεί τον χώρο και τον φωτίζει. Συγκεκριμένα, ο χώρος αυτός, σε συνδυασμό με ένα διώροφο κλιμακοστάσιο, μπορεί να θεωρηθεί πως αποτελούν μια συνέχεια του κοινού ανοιχτού χώρου της πρόσοψης και διατρέχουν όλους τος ορόφους του κτιρίου,για να καταλήξουν και πάλι στο έξω, μέσω της γυάλινης οροφής που τους στεγάζει. Παράλληλα ιδιαίτερη συνθετική σημασία διαθέτει το λοξό επίπεδο που προαναφέρθηκε και αποτελεί μια ελαφριά τζαμένια αιωρούμενη οθόνη από ενεργειακά κρύσταλλα που διαπερνά τον συμπαγή κύβο και επανεμφανίζεται στην στέψη του, όπου εξελίσσεται στην κυματοειδή στέψη του. Τέλος την εικόνα του κτιρίου διαμορφώνουν και τα επιμέρους συνθετικά στοιχεία, που δημιουργούν ένα σύνολο ελεύθερων γραμμών και αυτόνομων μορφών στον χώρο και λειτουργούν συμπληρωματικά.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ

Όσον αφορά τα κατασκευαστικά, η αισθητική του κτιρίου στο επίπεδο των υλικών περιορίζεται στη χρήση πρωτογενών και εμφανών μορφών, αποφεύγονται οι επενδύσεις και τα επιχρίσματα, ενώ αναδεικνύονται τα δομικά υλικά του κτιρίου τόσο στο εσωτερικό όσο και στην όψη του.Έτσι τα υλικά που συναντώνται στο κτίριο είναι το οπλισμένο σκυρόδεμα, εμφανές και στις όψεις, την οροφή και τα φέροντα στοιχεία, το κρύσταλλο σε ελαφρά χωρίσματα, ατσάλι, γυαλί, αλουμίνιο και χάλυβα στον σκελετό του στεγάστρου και ξύλο στο αίθριο και στις ψευδοροφές. Ως αποτέλεσμα, τα υλικό δένουν μεταξύ τους αρμονικά ενώ η προσθήκη του ξύλου, ως φυσικό υλικό, προσδίδει μια αισθητική θερμότητα στο χώρο. Επιπλέον το κτίριο Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε. στην Αθήνα, χαρακτηρίζεται ως ένα “έξυπνο” και ενεργειακά αυτόνομο κτίριο. Ειδικότερα ένα μεγάλο μέρος των ενεργειακών αναγκών του κτιρίου εξασφαλίζονται από το ίδιο καθώς έχουν ενσωματωθεί σε αυτό ενεργειακά συστήματα και ειδικοί μηχανισμοί ρύθμισης της ενέργειας. Στο κτίριο πέραν των συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας, ενεργειακά υαλοστάσια, ηλιακοί συσσωρευτές και φωτοβολταϊκά στοιχεία, όπως και στοιχεία πλήρωσης με μεταλλικά θερμομονωτικά πανέλλα στην οροφή που λειτουργεί ως υποανάκλαση με κλιματιστικούς αγωγούς. Ωστόσο τους κατασκευαστές προβλημάτισε ο υψηλός υδροφόρος ορίζοντας που εντοπίστηκε στα θεμέλια του κτιρίου, γεγονός το οποίο αντιμετωπίστηκε μέσω της θωράκισης του από ένα σύστημα υπόγειων δεξαμενών, μέσα από τις οποίες εξασφαλίζονται νερά για ύδρευση και πυρόσβεση. Τέλος ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αίθουσα εκδηλώσεων, μια επίπεδη αίθουσα με ψηλή οροφή και υπερυψωμένη σκηνή, στην οποία η ορθή ακουστική επιτυγχάνεται μέσω ξύλινων ορθογώνιων πανέλλων που λειτουργούν ως αντηχεία και ανακλαστικές επιφάνειες ήχου. Τέλος, η ύπαρξη σκιάστρων στους χώρους δίνει της δυνατότητα προσθήκης διαφορετικών ποιοτήτων φωτισμού στους χώρους ενώ επιτρέπει πολλαπλές μεταβολές και χρήσεις.

Η ΤΟΜΗ ΩΣ ΓΕΝΕΣΙΟΥΡΓΟΣ ΑΙΤΙΑ

Κοιτώντας κανείς τα αρχιτεκτονικά σχέδια, γίνεται συνειδητή η μεγάλη σημασία της αρχιτεκτονικής τομής του κτιρίου Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε., η οποία δίνει την δυνατότητα κατανόησης του χώρου και αποκαλύπτει “κρυμμένα” συνθετικά στοιχεία που διαμορφώνουν, οριοθετούν και καθορίζουν τον κύριο κτιριακό όγκο και προσδίδουν μια διαφορετική αίσθηση. Έτσι η φανέρωση της καρδιάς του κτιρίου μέσω της αρχιτεκτονικής του τομής, ωθούν και στη πιθανή θεώρηση αυτής ως γενεσιουργό αιτία της σύνθεσης του κτιρίου. Πιο συγκεκριμένα σε επίπεδο πόλης ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει στην τομή η σχέση του μετώπου του κτιρίου με την πλατεία και τον άξονα που ευρίσκεται και ορίζεται αξονικά με την οδό Κοραή και απέναντι από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, φανερώνοντας και την ιδιαίτερη σχέση με την τριλογία κτιρίων: Ακαδημία, Πανεπιστήμιο, Βιβλιοθήκη. Συνεχίζοντας, παρατηρείται η κορυφογραμμή που ορίζει το στερεό και ο τρόπος με τον οποίο ο κύβος που συνθέτει το κτίριο, ταυτίζεται ακριβώς με το ύψος του όμορου κτιρίου του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, εντάσσοντάς το έτσι επιτυχημένα στο αστικό μέτωπο και δίνοντας μια οπτική συνέχεια. Παράλληλα μέσω της τομής γίνεται αντιληπτή και η σημασία του κεκλιμένου επιπέδου της πρόσοψης η οποία οπισθοχωρεί με σκοπό την αποκάλυψη των αρχαιοτήτων του υπογείου και δημιουργεί μια σύνδεση με το παρελθόν και την παλιά πόλη των Αθηνών. Ταυτόχρονα ως πυρήνα του κτιρίου μπορούμε να θεωρήσουμε το εσωτερικό πολυόροφο αίθριο που διατρέχει όλους τους ορόφους και επιτυγχάνει την ενοποίηση των χώρων μέσω της οπτικής επαφής αλλά και μιας πιο ελεύθερης και ανοιχτής περιδιάβασης μέσω του διαδρόμου που δημιουργεί μια περιμετρική εσωτερική κίνηση, ενώ παράλληλα βοηθιέται και ο ορθότερος φωτισμός των επιπέδων, εφόσον αυτό καταλήγει σε μια γυάλινη στέψη. Εν συνέχεια παρουσιάζεται το κεκλιμένο επίπεδο που κυριαρχεί και διαπερνά τον κύριο όγκο, ενώ προβάλλεται πιο πάνω από αυτόν, ως ένα σημαντικό στοιχείο της σύνθεσης. Συμπληρωματικά την σύνθεση καθορίζει και το μικροπεριβάλλον της εισόδου που δημιουργεί σχέσεις επιπέδων, αντιληπτικές και οπτικές, με τον χώρο των ευρημάτων και την εσοχή του ισογείου. Τέλος όσων αφορά τις λεπτομέρειες του φορέα, η τομή βοηθά στην κατανόηση των πλακών sandwich, που προβάλλουν χωρίς εμφανή στηθαία, φανερώνοντας μια σχέση τομής πλάκας - κιγκλιδώματος, δίνοντας μια αντιληπτική συνέχεια, ενώ παράλληλα ιδιαίτερο ενδιαφέρον διαθέτει και η ύπαρξη κυκλικών στηλών με μεγάλο πάχος που τρυπούν τόσο τους διαδρόμους, όσο και τα επίπεδα των χώρων και γίνονται ορατοί από το αίθριο.