Βικιπαίδεια:Μεταφράσεις όρων/Φιλοσοφία της επιστήμης

Η μετάφραση του άρθρου Φιλοσοφία της επιστήμης που σχετίζεται με το προκείμενο λήμμα έχει ολοκληρωθεί.

A

• absurd = παράλογος
• abuse = κατάχρηση
• accountability = ευθύνη / υποχρέωση λογοδοσίας [social accountability = κοινωνική ευθύνη]
• amenable = διαθέσιμος [amenable + science = διαθέσιμο σε επιστημονικό έλεγχο - Susceptible or open, as to testing or criticism: “The phenomenon of mind... is much more complex, though also more amenable to scientific investigation, than anyone suspected” (Michael D. Lemonick). http://dictionary.reference.com/search?q=amenable]
• analysis = ανάλυση
• angle of projection = γωνία προβολής (γεωμετρία) / γωνία βολής (φυσική, βολές)
• arbiter = κριτής, κριτικός
• argumentum επιχείρημα,διαφωνία

 argumentum ad ignorantiam = επίκληση αγνοίας,εικοτολογία
 argumentum (reductio) ad absurdum = εις άτοπον απαγωγή(αναγωγή)
 argumentum ad hominem = προσβολή χαρακτήρος,προσωπική επίθεση

• aspect = άποψη
• attractor = ελκυστής [strange attractor = παράξενος ελκυστής]
• auxiliary = δευτερεύων / βοηθητικός

C

• cause = αιτία,αίτιο (cause and effect = αίτιο και αιτιατό)
• causal = αιτιακός,αιτιατικός,αιτιολογικός
• causality = αιτιότητα (η αρχή ότι παν αιτιατό έχει κάποιο αίτιο,του αιτίου προηγουμένου του αιτιατού χρονικά)
• celestial = ουράνιος (celestial mechanics = ουράνια μηχανική)
• circular argument-logic = κυκλικό επιχείρημα-λογική ,(προβληματική ταυτολογική-αυτοαναφορική συλλογιστική ή/και πλάνη)
• claim = ισχυρισμός, ισχυρίζομαι
• cognitive = γνωστικός,γνωσιακός
• cognitive act = πράξη αντίληψης / γνωστική πράξη
• coherent = συνεκτικός
• commercial = εμπορικός
• component part = συνθετικό στοιχείο
• concept = έννοια
• conception = ιδέα, σύλληψη ιδέας
• conceptual = εννοιολογικός
• consensus = συναίνεση [consensus decision making = συναινετική λήψη αποφάσεων]
• consistent = συνεπής [self-consistent = αυτοσυνεπής]
• constructivist = κονστρουκτιβιστής
• context = πλαίσιο [δείτε social context]
• convenient = βολικός / χρήσιμος
• correspondence = αντιστοιχία
• cramp = καθηλώνω
• criterion = κριτήριο [problem of criterion = πρόβλημα κριτηρίου]
• crucial = κρίσιμο

D

• datum = σημείο αναφοράς,δεδομένο (πληθυντικός data)
• deduction = απαγωγή(παραδοσιακός όρος), παραγωγή(νεώτερος όρος) (->ενός συμπεράσματος πηγαίνοντας απ' το γενικό στο ειδικό)
• determinism = ντετερμινισμός,αιτιοκρατία ( η αρχή/ιδέα//φιλοσοφική σχολή ότι δοθέντων των αρχικών συνθηκών ενός συστήματος και των κανόνων που το διέπουν, μπορεί να προβλεφθεί εκ των προτέρων και εξ αρχής,είναι προδιαγεγραμμένη επακριβώς, η μελλοντική εξέλιξη και πορεία του)
• deny = αρνούμαι
• discipline = επιστημονικός κλάδος
• dispute = αμφισβήτηση / αντιπαραθέσεις
• distinct = διακριτός

E

• electron = ηλεκτρόνιο
• eloquent = εκφραστικός, εύγλωττος
• embedded = συνυφασμένος
• emergent = αναδυόμενος [emergent properties = αναδυόμενες ιδιότητες (εν αντιδιαστολή με αναγωγισμό)
• empiricism = εμπειρισμός
• ensure = διασφαλίζω, σιγουρεύω
• enterprise = εγχείρημα / επιχείρηση
• entity = οντότητα
• ethical = ηθικός / δεοντολογικός
• evidence = τεκμήριο,στοιχείο
• evidence from experimentation = πειραματική τεκμηρίωση
• existance = ύπαρξη
• extent = βαθμός / έκταση
• extraordinary = ἔξαίρετος/εξαιρετικός

F

• face value = ονομαστική αξία, τοις μετρητοίς
• falsifiability = διαψευσιμότητα
• falsification = διάψευση
• field = πεδίο
• force = δύναμη
• formulate = διατυπώνω
• foundationalism = θεμελιωτισμός
• fractal = μορφοκλασματικό σύνολο

G

• gratuitous = ανώφελος
• gravity = βαρύτητα

H

• hold = στηρίζω / υποστηρίζω (ιδέα, άποψη, κτλ) (ίδιο με uphold)

I

• identical = ταυτόσημος
• implicit = ανεκδήλωτος
• imply = υπονοώ
• incorporate = ενσωματώνω
• induction = επαγωγή
• infallibility = αλάθητο / αδιάψευστο
• inference = συμπερασμός / συμπέρασμα
• information = πληροφορία [information-destructive = πληροφοριοκαταστροφικός]
• initial = αρχικός [initial velocity = αρχική ταχύτητα]
• instance = έκφανση
• instrumentalism = ινστρουμενταλισμός
• interaction = αλληλεπίδραση
• interpretation = ερμηνεία
• intersubjectivity = διυποκειμενικότητα
• invalidate = ακυρώνω
• irreducible = ανεπίδεκτος μείωσης
• irrelevant = άσχετος
• issue = ζήτημα

J

• justification = αιτιολόγηση

L

• lay people = λαϊκοί
• loop = βρόχος [strange loop = παράξενος βρόχος]

M

• magnitude = μέγεθος / έκταση
• minimum = ελάχιστο [minimum message length = μήνυμα ελαχίστου μήκους]
• moral = ηθικός

N

• naive = απλοϊκός/αφελής [naive empiricism = απλοϊκός εμπειρισμός]
• notion = αντίληψη / διανόημα / έννοια

Ο

• objectivity = αντικειμενικότητα
• observation = παρατήρηση
• outlier = σκόπελος [μτφ.]

P

• perception = αντίληψη / προσωπική αντίληψη
• phase = φάση [phase space = χώρος φάσεων, φασικός χώρος]
• positivism = θετικισμός
• prescriptive = τυποποιημένος
• primary = πρωτεύων
• probe = ερευνητικό σκάφος (κυρίως για διάστημα)
• projectile = βλήμα
• projection = προβολή [angle of projection = γωνία προβολής (γεωμετρία)]

Q

• quantify = ποσοτικοποιώ
• quasi-empirical method = ημιεμπειρική μέθοδος

R

• rational = λογικός / ορθολογικός
• reduction = αναγωγή
• reductionism = αναγωγισμός [greedy reductionism = πλεονεκτικός αναγωγισμός](η αρχή/ιδέα//φιλοσοφική σχολή ότι τα πάντα μπορούν να αναχθούν σε ένα μικρό σύνολο πρώτων αρχών)
• referential = αναφορικός [self-referntial = αυτοαναφορικός]
• refute = διαψεύδω/καταρρίπτω
• regress = αναδρομή/αναγωγή [regress argument = δι'άλλήλων,ζήτημα αναγωγής]
• rigour = αυστηρότητα (ως προς την τήρηση του κανόνα)
• reject = απορρίπτω
• representative = αντιπροσωπευτικός

S

• sample = δείγμα
• secular = εγκόσμιος
• seemingly = φαινομενικά
• sense = έννοια
• set = σύνολο
• seperate = ξεχωριστός
• shape (verb) = καθορίζω,σχηματίζω
• social context = κοινωνικό πλαίσιο
• space = χώρος [phase space = χώρος φάσεων, φασικός χώρος]
• statement = πρόταση,θέση,έκθεση
• stifle = πνίγω
• subjectivity = υποκειμενικότητα

Τ

• tautology = ταυτολογία
• test = έλεγχος
• theory = θεωρία [theory of motion = θεωρία κινηματικής, κινηματική θεωρία], [chaos theory = θεωρία του χάους]
• transit of venus = διάβαση της Αφροδίτης

U

• ubiquitous = πανταχού παρών
• understanding = κατανόηση
• uniformitarianism = ομοιομορφισμός
• unobservable = μη παρατηρήσιμος (απευθείας)
• usable = χρησιμοποιήσιμος

V

• velocity = ταχύτητα