Βόταν (χαρακτήρας)

Ο Βόταν είναι χαρακτήρας της επικής όπερας Το Δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν του Ρίχαρντ Βάγκνερ. Αν και βασίζεται στην σκανδιναβική μυθολογική μορφή του Οντίν, ο Βάγκνερ έπλασε τον Βόταν σχεδόν εντελώς από την αρχή, μια και του έδωσε πολλά επιπλέον μα και συγκεκριμένα ανθρώπινα χαρακτηριστικά, πέραν αυτών της μυθολογίας. Αν και αρχικά ο προσδιορισμός του θεού Βόταν είναι να επιβλέπει τις πράξεις όλων των άλλων, και να εποπτεύει τους νόμους, αυτός ο ίδιος όντας ανάξιος να παίρνει σωστές αποφάσεις θέτει τον εαυτό του εκτός νόμου, με αποτέλεσμα, εκ των πραγμάτων αναγκασμένος να διαπράτει τη μια αδικία μετά την άλλη με αποτέλεσμα να επιφέρει όλο και περισσότερο την παρανομία και την αστάθεια στον κόσμο, μέχρι και την τελική καταστροφή της υφηλίου.

Ο νεκρώσιμος Βόταν ανάβει πύρινο τείχος στο γαμήλειο μνήμα της Μπρουνχίλντε.

Ο Βόταν δίνει εντολή στους αδερφούς Γίγαντες Φάφνερ και Φάσολντ να του κτίσουν ένα παλάτι. Μην έχοντας να τους πληρώσει υπόσχεται με την συμβουλή του Λόκε να τους ανταμείψει με την αδερφή του, την Φράια. Μια ωραία πρωία οι Γίγαντες ανακοινώνουν την διεκπεραίωση του έργου τους, απαιτώντας τον μισθό που δικαιούνται. Όμως ο Βόταν διαπιστώνοντας ότι δεν είναι δυνατόν να εκπληρώσει την υπόσχεσή του, καταφεύγει εκ νέου στην συμβουλή του πανούργου Λόκε, ο οποίος του υποδυκνύει ότι οι κόρες του Ρήνου θρηνούν την ληστεία του θαυματουργού θησαυρού του Ρήνου. Ο Βόταν με την βοήθεια του Λόκε κατορθώνει να εκβιάσει τον Άλμπεριχ και να του πάρει τον θησαυρό. Αντί να τον επιστρέψει στις κόρες του Ρήνου, αποφασίζει να τον δώσει στους αδεφρούς Γίγαντες ως αντάλλαγμα για την Φράια. Ο Άλμπεριχ όμως θα καταραστεί τον Βόταν για την πράξη του αυτή. Αφού ο Βόταν με τα κλοπιμαία θα πληρώσει τους εργολάβους του παλατιού του, θα προσβάλει το αξίωμά του, και από εδώ και πέρα τα θεμέλια της νομιμότητας πλέον θα υφίστανται μόνον ως πρόσχημα. Ο Βόταν στην προσπάθειά του να αποκτήσει τον χαμένο θησαυρό επινοεί και διαπράττει όλα τα αδικήματα της μοιχείας, του εκβιασμού και της απάτης. Ενώ λαμβάνει την προειδοποίηση της θεάς Έρντα, καταστρώνει σχέδια για να επαναποκτήσει τον θησαυρό. Όσο προσπαθεί να βρει μια λύση, τόσο περισσότερο εγκλωβίζεται μέσα στους βρόχους της πλεκτάνης του. Θα θυσιάσει τον γιό του, τον Ζίγκμουντ, και δύο κόρες του, την Ζιγκλίντε και την Βαλκυρία Μπρουνχίλντε. Τελικά, στην μοιραία συνάντηση θα ηττηθεί οικτρά από τον εγγονό του, τον Ζίγκφριντ, και θα εγκαταλείψει την σκηνή, αφήνοντας τον κόσμο απροστάτευτο στην μοίρα του. Το έγκλημα και η απάτη θα θριαμβεύσουν μέχρι τέλους. Στην τελευταία πράξη της όπερας η κόρη του, Βαλτράουτε περιγράφει στην Μπουνχίλντε, οτι ο Βόταν κάθεται αμίλητος στο τραπέζι. Η Μπρουνχίλντε αναλαμβάνει την κάθαρση της υφηλίου δια πυρός. Έτσι η πλεονεξία του Βόταν επέφερε την κατάρρευση και τον αφανισμό.

Σημαντικοί ερμηνευτές του Βόταν

Το λιμπρέτο του Βόταν είναι από τα δυσκολότερα, τόσο μουσικά όσο και δραματουργικά, πράγμα πολύ κοινό για τον Βάγκνερ που ζητούσε πάντα το απόλυτο. Χάρη στους μακρούς μονολόγους, στην απαιτητική μα και έντονη δραματουργία, μόνον οι αξιότεροι και πλέον δεξιοτέχνες Βαρύτονοι ανά τίς δεκαετίες αποδείχτηκαν άξιοι ερμηνευτές του χαρακτήρα αυτού. Μερικοί από αυτούς είναι:

• Φραντζ Μπετζ (1876)
• Χέρμανν Μπάχμανν (1896)
• Άντον φαν Ρόοΰ (1897)
• Τέοντορ Μπέρτραμ (1904)
• Βάλτερ Ζόομερ (1908)
• Καρλ Μπράουν (1924)
• Φρίντριχ Σόρρ (1925)
• Γιόζεφ Κόρρεκ (1927)
• Ρούντολφ Μπόκελμανν (1931)
• Γιάρο Προχάσκα (1924)
• Ζίγκουρντ Μγιέρλινγκ (1951)
• Χανς Χόττερ (1952)
• Ζερόμ Χίνες (1960)
• Τζέιμς Μόρρις (James Morris), Μετροπόλιταν Όπερα (Metropolitain Opera), 1976
• Ντόναλντ ΜάκΙντάιρ (Donald McIntyre), Μπάιρόιτ (Bayreuth), 1976 - 1980
• Γιάν Χέντρικ Ρότερινγκ (Jan-Hendrick Rootering), Κρατική Όπερα της Στουντγκάρδης (Staatsoper Stuttgart)
• Βόλφγκανγκ Σένε (Wolfgang Schöne), Κρατική Όπερα της Στουντγκάρδης (Staatsoper Stuttgart)