Γκάμπιζα
Η Γκάμπιζα (επίσης γνωστή ως Γκαμπιέτα ή Γκαμπέτα) είναι το πνεύμα της φωτιάς στη λιθουανική μυθολογία. Είναι η προστάτιδα του σπιτιού και της οικογένειας. Το όνομά της προέρχεται από το γκάουμπτι (για κάλυψη, για προστασία)[1] ή από την Αγία Αγάθη ( ρωσικά: Гафия, Gafiya)[2]. Η Γκάμπιζα αναφέρεται μόνο σε μια λίστα λιθουανών θεών από τον χριστιανό θεολόγο Γιαν Λαζίκι στην πραγματεία του για την ειδωλολατρία (που δημοσιεύθηκε το 1615). Εμφανίζεται στη λιθουανική λαογραφία[3].
Η Γκάμπιζα θα μπορούσε να πάρει ζωόμορφες μορφές γάτας, πελαργού ή κόκορα[4], ή θα μπορούσε να εμφανιστεί ως γυναίκα ντυμένη με κόκκινο χρώμα[5]. Η Γκάμπιζα ήταν πολύ σεβαστή και την φρόντιζε σαν ένα ζωντανό πλάσμα. Οι άνθρωποι τάιζαν τη Γκάμπιζα προσφέροντας της ψωμί και αλάτι. Η φωτιά έπρεπε να κοιμηθεί - οι γυναίκες κάλυπταν τα κάρβουνα με στάχτη κάθε βράδυ, έτσι ώστε η φωτιά να μην περιπλανιέται. Ακριβώς όπως η Γκάμπιζα ήταν η προστάτιδα του σπιτιού, η μητέρα του νοικοκυριού ήταν η προστάτιδα της φωτιάς[6]. Μερικές φορές ένα μπολ με καθαρό νερό έμεινε κοντά στην εστία, ώστε η Γκάμπιζα να μπορεί να πλυθεί. Αν θύμωνε, η Γκάμπιζα θα "πήγαινε βόλτα" καίγοντας το σπίτι. Πολλές λαογραφίες περιγράφουν την κακή μοίρα εκείνων που προσβάλλουν τη Γκάμπιζα, σκοντάφτοντας, φτύνοντας ή ουρώντας πάνω της.
Η Μάτκα Γκάμπια είναι η λιθουανική θεά του σπιτιού, εστία και προστάτης της φροντίδας τους. Πιθανότατα προέρχεται από την Γκάμπιζα.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Gimbutas, Marija (1999). The living goddesses. Berkeley: University of California Press. ISBN 0-520-21393-9. 40135270.
- ↑ Bojtár, Endre (1999). Foreword to the past : a cultural history of the Baltic people. Budapest, Hungary: Central European University Press. ISBN 0-585-45765-4. 52887963.
- ↑ Bojtár, Endre (1999). Foreword to the past : a cultural history of the Baltic people. Budapest, Hungary: Central European University Press. ISBN 0-585-45765-4. 52887963.
- ↑ Gimbutas, Marija (1999). The living goddesses. Berkeley: University of California Press. ISBN 0-520-21393-9. 40135270.
- ↑ Trinkūnas, Jonas (1999). Of gods & holidays : the Baltic heritage. Vilnius: Tvermė. ISBN 9986-476-27-5. 45875435.
- ↑ Johnson, Cait (2003). Earth, water, fire, and air : essential ways of connecting to spirit. Woodstock, Vt.: SkyLight Paths Pub. ISBN 1-893361-65-9. 50143682.