Ο Γκόλουμ (γεννήθηκε ως Σμίγκολ) είναι ένας φανταστικός χαρακτήρας από τα βιβλία του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν. Ο Γκόλουμ κάνει την πρώτη του εμφάνιση στο βιβλίο φανταστικής λογοτεχνίας του Τόλκιν, Το Χόμπιτ, και αργότερα παίζει κύριο ρόλο στα βιβλία της τριλογίας Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών.

Γκόλουμ
Το Γκόλουμ, ως ο κινηματογραφικός χαρακτήρας στην τριλογία «Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών»

Ο Γκόλουμ είναι ένα Χόμπιτ που μεταλλάχτηκε σωματικά και τρελάθηκε, εξαιτίας της μακρόχρονης κατοχής του Ενός Δαχτυλιδιού.

Πήρε το Δαχτυλίδι σχεδόν 500 χρόνια πριν από τα γεγονότα του Χόμπιτ, όταν ψάρευε με τον συγγενή του Ντίγκολ. Όταν ο Ντίγκολ βρήκε το Δαχτυλίδι στον πάτο ενός ποταμού ο Σμίγκολ το απαίτησε ως δώρο γενεθλίων. Όταν όμως ο Ντίγκολ αρνήθηκε, ο Σμίγκολ, ήδη επηρεασμένος από το Δαχτυλίδι, τον στραγγάλισε και το πήρε. Ο Σμίγκολ κατάφερε να συγκαλύψει το φονικό και επέστρεψε στην οικογένειά του. Όμως το Δαχτυλίδι είχε ήδη αρχίσει να τον διαφθείρει και η συμπεριφορά του είχε αρχίσει να αλλάζει. Οι συγγενείς του άρχισαν να τον αποκαλούν κοροϊδευτικά Γκόλουμ, λόγω του περίεργου βήχα του. Τελικά είχε διαφθαρεί από το Δαχτυλίδι τόσο πολύ, πνευματικά και σωματικά, που τον εκδίωξαν. Για αιώνες, μιας και το Δαχτυλίδι τον είχε κάνει αθάνατο, ο Γκόλουμ περιπλανιόταν στις ερημιές και τρεφόταν με ό,τι έβρισκε, όπως ωμά ψάρια και Γκόμπλιν. Με τον καιρό ο Γκόλουμ ξέχασε την έλλογη φύση του και μετατράπηκε σε κτήνος. Απέκτησε επίσης σύνδρομο διπλής προσωπικότητας, με την μία να εμφανίζεται καλόκαρδη και αφελής, σαν μικρό παιδί και την άλλη να είναι πονηρή, έξυπνη και κακιά. Επίσης του δημιουργήθηκε και μια αφύσικη λατρεία για το Ένα Δαχτυλίδι το οποίο αποκαλεί "πολύτιμό μου" (my precious). Τελικά κατέληξε στη σπηλιά κάτω απ' τα Ομιχλώδη Όρη όπου και τον συνάντησε ο Μπίλμπο Μπάγκινς. Μιλάει με ασυνήθιστο τρόπο, συνήθως στο α' πρόσωπο πληθυντικού αριθμού όταν αναφέρεται στον εαυτό του. Επίσης, χρησιμοποιεί παράγωγες λέξεις δικής του επινόησης παρόμοιες με τις αντίστοιχες. Για παράδειγμα, λέει "tricksy" αντί για "tricky" (= πονηρός). Συνήθως προσθέτει την κατάληξη -es στο τέλος των λέξεων στον πληθυντικό αριθμό, με αποτέλεσμα να δημιουργεί λέξεις όπως "hobbitses" αντί για "hobbits" (= χόμπιτ) και "birdses" αντί για "birds" (= πουλιά). Εμφανίζεται στο Lego dimensions και στο Lego the lord of the rings σαν παίκτης βιντεο παιχνίδια.