Βίλχελμ Κανάρις: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Βίλ(χ)ελμ Φραντς φον Κανάρις''' ([[γερμανική γλώσσα|γερμ.]] ''Wilhelm Franz von Canaris'', γενν. [[1 Ιανουαρίου]] [[1887]] στο [[Απλερμπέκ]] κοντά στο [[Ντόρτμουντ]] της [[Γερμανία|Γερμανίας]], πέθανε [[9 Απριλίου]] [[1945]] στο στρατόπεδο [[Στρατόπεδο συγκέντρωσης Φλόσενμπεργκ|Φλόσενμπεργκ]]) ήταν Γερμανός [[ναύαρχος]] και κατά τη διάρκεια του [[Ναζιστική Γερμανία|ναζιστικού]] καθεστώτος Αρχηγός της Υπηρεσίας Αντικατασκοπείας ([[Abwehr]]) του γερμανικού Γενικού Επιτελείου.

Σχετικά με την καταγωγή του έχουν διατυπωθεί αρκετές θεωρίες. Σύμφωνα με μαρτυρίες, ο ίδιος ισχυριζόταν ότι καταγόταν απο την οικογένεια του Ελληνα Ψαριανού ναυάρχου αγωνιστή της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Ελληνικής Επανάστασης του 1821]], φημισμένο [[μπουρλοτιέρης|μπουρλοτιέρη]] και μετέπειτα πολιτικό [[Κωνσταντίνος Κανάρης|Κωνσταντίνο Κανάρη]]. Συγκεκριμένα ο ίδιος φέρεται να είχε υποστηρίξει πως αναζητώντας το γενεαλογικό δένδρο της οικογενείας του είχε βρει πως η οικογένειά του καταγόταν άμεσα από τον Θωμά Κανάρη, που είχε εγκατασταθεί στην Γερμανία στη περιοχή της λίμνης Κόμο περί τα τέλη του 17ου αιώνα. Πράγματι, το επίθετο Κανάρις δείχνει ότι ίσως να υπάρχει κάποια σχέση, πλην όμως η ακριβής καταγωγή του δεν διασταυρώθηκε. Σύγχρονοι ιστορικοί πιστεύουν ότι δεν έχει καμία συγγένεια και ότι απλά ο ίδιος ισχυριζόταν πως ήταν συγγενής του Κανάρη. Το γεγονός ότι ο φον Κανάρις έκανε λαμπρή σταδιοδρομία στο Ναυτικό και έφθασε στο βαθμό του Ναυάρχου είναι ένα επιπλέον στοιχείο υπέρ της συγγένειάς του, καθώς και το ότι ήταν και είναι μέχρι σήμερα συχνό στις παραδοσιακές ελληνικές οικογένειες να κρατούνται οι παραδόσεις και στα επαγγέλματα. Ίσως, λοιπόν, και ο πατέρας του φον Κανάρις να έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πορεία του γιού του, αν και αυτό δεν αποτελεί απόδειξη για την ύπαρξη συγγένειας.

Σημειώνεται ότι ο Κωνσταντίνος Κανάρης απεβίωσε το [[1877]]. Είχε έξι ή επτά παιδιά. Το πιο πιθανό είναι ο φον Κανάρις, αν είναι όντως συγγενής του Κωνσταντίνου, να είναι παιδί του [[Λυκούργος Κανάρης|Λυκούργου Κανάρη]], ο οποίος σπούδασε νομικά και την περίοδο εκείνη, και λόγω [[Βαυαροκρατία|βαυαροκρατίας]], εστάλη από τον πατέρα του στην [[Γερμανία]] για σπουδές. Από άποψη χρονολογιών είναι η πιο πιθανή περίπτωση. Απόγονος του φον Κανάρις υπήρξε ο Κλάους - Βίλ(χ)ελμ Κανάρις (Claus-Wilhelm Canaris), καθηγητής της Νομικής στην [[Γερμανία]]. Ίσως να υπάρχει κάποια σχέση και σε αυτό. Πάντως το όλο θέμα δεν έχει εξακριβωθεί πλήρως.

Σύμφωνα με έρευνα του Ιακώβου Χονδροματίδη, διπλωματούχου στρατιωτικής ιστορίας της φιλοσοφικής Σχολής Άαχεν, ο Φον Κανάρις βρέθηκε στην Ελλάδα για πρώτη φορά με τους γονείς του σε διακοπές το Καλοκαίρι του [[1902]]. Τότε γνώρισε περί του Έλληνα Κανάρη, η ιστορία του οποίου και κέντρισε τη φαντασία του περί της θάλασσας και της ναυτικής τέχνης. Αυτό είχε ως συνέπεια αργότερα ο πατέρας του να του χαρίσει μικρό ομοίωμα της προτομής του Έλληνα ναυάρχου. Κατά μαρτυρία επίσης Έλληνα διπλωμάτη ο Φον Κανάρης όταν είχε πλέον αναλάβει Αρχηγός της ABWEHRΟ είχε αναρτημένο στο σαλόνι της οικίας του στο Βερολίνο το προρτραίτο του Κωνσταντίνου Κανάρη.

Στις [[5 Ιανουαρίου]] του [[1935]] ο ναύαρχος φον Κανάρις σε ηλικία 47 ετών διορίζεται επικεφαλής της Διεύθυνσης Κατασκοπείας και αντικατασκοπίας (Abwehr), που στεγάζονταν στο μέγαρο αρ. 74-76 της παραλίας Τίρπιτζ του Βερολίνου, πολύ κοντά στο γερμανικό Υπουργείο των Στρατιωτικών. Όπως είναι φυσικό, από τη νευραλγική εκείνη θέση ο Κανάρις όχι μόνο βρέθηκε πολύ κοντά στις μυστικές διαπραγματεύσεις, κυρίως μεταξύ Αγγλων και Γερμανών, για τον ρόλο που μπορούσε να παίξει ο [[Χίτλερ]] στην [[Ευρώπη]] αλλά αποκαλύφθηκε πως και ο ίδιος υπήρξε το κύριο πρόσωπο αυτών των δραστηριοτήτων. Τα γεγονότα αυτά αποσιωπήθηκαν για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά σήμερα υπάρχουν αρκετές πηγές που το επιβεβαιώνουν (Βλέπε το : "Hitler's Spy Chief: The Wilhelm Canaris Mystery" by Richard Bassett , London 2007) ότι οι Ευρωπαϊκές Δημοκρατίες ευνόησαν το Ναζιστικό κίνημα, με σκοπό να αντιτάξουν μια πολιτική δύναμη ανάσχεσης του Κομμουνισμού, τόσο για κοινωνικούς λόγους όσο και για την αντιμετώπιση του [[Ιωσήφ Στάλιν]], ο οποίος ήλεγχε τα κινήματα που δρούσαν μέσα στις χώρες εκείνες. Η θέση του Κανάρις, αλλά και η γνωριμία του από παλιά με άτομα στις Αγγλικές Μυστικές Υπηρεσίες, όπως και οι προσωπικές του πεποιθήσεις απέναντι στον Κομμουνισμό, τον έφεραν σε θέση του 'αρχιτέκτονα' εκείνων των μυστικών διαβουλεύσεων, γεγονός που μεταπολεμικά κανείς από τους νικητές δεν θα ήθελε να ακούγεται. Το [[1936]] είναι ο κύριος μοχλός πίσω από την γερμανική επέμβαση στην Ισπανία υπέρ του [[Φρανθίσκο Φράνκο]], της οποίας τις διπλωματικές λεπτομέρειες αναλαμβάνει προσωπικά ο ίδιος, βοηθούμενος και από τα εξαίρετα ισπανικά που μιλούσε. Το [[1938]], ωστόσο, υποπίπτουν στην αντίληψή του τα εγκλήματα που διαπράττουν οι φαιοχίτωνες της [[SA]] και τα [[SS]] και, τόσο ο ίδιος, όσο και μια ομάδα αξιωματικών, αντιλαμβάνονται ότι το Ναζιστικό κίνημα έχει ίδιες βλέψεις για το μέλλον του, οι οποίες δεν συμβαδίζουν με την κλασική παραδοσιακή άρχουσα γερμανική τάξη. Οι νεότερες πηγές αποκαλύπτουν ότι ο Κανάρις χρησιμοποιήθηκε τότε ως σύνδεσμος μεταξύ μικρού αριθμού Γερμανών στρατηγών και πολιτικών για να μεταφέρει αυτές τις ανησυχίες στην Αγγλική κυβέρνηση. Η συνάντηση έγινε στην [[Σεβίλλη]], στην οποία παραβρέθηκε ο Κανάρις με αφορμή τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο, με πράκτορες της Αγγλικής ΜΙ6, οι οποίοι ήρθαν από το [[Γιβραλτάρ]]. Τελικά, η υπογραφή της [[Συνθήκη του Μονάχου|Συνθήκης του Μονάχου]] επέδρασε ως πολύ ισχυρό πλήγμα κατά της αντιχιτλερικής αυτής ομάδας, επειδή με την πράξη εκείνη ο Χίτλερ όχι μόνο δεν τιμωρήθηκε αλλά και ικανοποιήθηκε για τις απαιτήσεις του, ουσιαστικά ως ανταμοιβή για τον πόλεμο κατά των αριστερών στην [[Ισπανία]] και για την εξολόθρευση των κομμουνιστών στην Γερμανία και την Αυστρία, και φάνταζε ήδη ως εξαίρετος ηγέτης στην γερμανική κοινή γνώμη. Από τότε ο Κανάρις γίνεται πολύ επιφυλακτικός, αλλά αποκτά ακόμα και επικίνδυνους ανταγωνιστές, ειδικά μάλιστα τον, ως τότε "πνευματικό του παιδί", [[Ράινχαρντ Χάιντριχ]], ο οποίος, ουσιαστικά, τον παρακολουθούσε και ήθελε να τον υπερκεράσει, ενώ διατηρούσε αρμονικότατες σχέσεις με τον [[Χίμλερ]], ο οποίος γνωρίζει για τις συναντήσεις του Κανάρις με τους Άγγλους, πράγμα που, στα μάτια τους, τον καθιστά κατ' αρχήν ύποπτο.

Ο Κανάρις, ωστόσο, πολύ καλός γνώστης της ισπανικής, εξακολουθεί να ταξιδεύει συχνά στην [[Ισπανία]] μεταξύ [[1939]] - [[1940]], κυρίως για τα εκεί δρώμενα. Όταν όμως ξέσπασε ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος στις [[28 Οκτωβρίου]] του [[1940]], η είδηση του οποίου έπεσε ως κεραυνός στο Γερμανικό Επιτελείο, που βέβαια γνώριζε πολλά στοιχεία του επικείμενου πολέμου, τους φόβους εκ των οποίων διοχέτευε προηγουμένως στους Έλληνες διπλωμάτες, αλλά που δεν περίμενε ποτέ την αιφνίδια και άνευ συνεννόησης με τον Χίτλερ επίθεση του Μουσολίνι, τόσο ο ίδιος ο Χίτλερ όσο και οι [[Ρίμπεντροπ]] και Φον Κανάρις ρίχτηκαν στον αγώνα να σταματήσουν τον πόλεμο εκείνο, και ειδικότερα μετά τα μέσα του Νοεμβρίου. Γνωστή έμεινε στην Ιστορία η [[συνάντηση Χίτλερ - Μουσολίνι στη Φλωρεντία]]. Τότε ο Φον Κανάρις σπεύδει στη Μαδρίτη προκειμένου να συναντήσει τον πρέσβη της Ουγγαρίας στρατηγό [[Ρούντολφ Αντόρκα]] με τον οποίο διατηρούσε φιλικές σχέσεις, από προηγούμενες συνεργασίες, και ο οποίος ήταν φίλος του εκεί Έλληνα πρέσβη [[Περικλής Ι. Αργυρόπουλος|Περικλή Αργυρόπουλου]]. Έτσι στις [[17 Δεκεμβρίου]] ο Αντόρκα πληροφορεί τον Αργυρόπουλο για μια γερμανική πρόταση ανακωχής. Οι όροι που είχε θέσει ο Κανάρις στη πρόταση εκείνη ήταν μεταξύ άλλων ότι η Γερμανία θα βοηθούσε την άμεση κατάπαυση του πυρός, με παρεμβολή στρατιωτικής δύναμης μεταξύ των δύο αντιμαχομένων παρατάξεων, τη διατήρηση των εδαφών κατάληψης από τον ελληνικό στρατό, την εγγύηση του στάτους κβο και το απαραβίαστο των νέων συνόρων έναντι του μοναδικού όρου, της επαναφοράς της Ελλάδας στην "αυστηρή ουδετερότητα" και την εγκατάλειψη του ελληνικού εδάφους από τους Άγγλους.<br>

Τρεις ημέρες αμέσως μετά το τηλεγράφημα του Αργυρόπουλου, ο Ιωάννης Μεταξάς, όπως σημειώνει στο ημερολόγιό του, στις [[20 Δεκεμβρίου]], δέχθηκε την επίσκεψη του Γερμανού πρέσβη στην Αθήνα φον Έρμπαχ, όπου το πλέον βέβαιο της συνομιλίας εκείνης πρέπει να ήταν η επανεξέταση της γερμανικής πρότασης, του φον ΚανάριΚανάρις, περί ανακωχής, έτσι προσδιορίστηκε νέα συνάντηση για τις 28 Δεκεμβρίου. Βέβαια και ο Βασιλεύς Γεώργιος Β΄ και ο Μεταξάς καθώς και όλο το Γενικό Επιτελείο, τότε, αντιλαμβάνονταν πως η εξέλιξη του πολέμου θ΄ ανάγκαζε την εμπλοκή της Γερμανίας προς βοήθεια της συμμάχου της Ιταλίας. Τη νέα λοιπόν συνάντηση φαίνεται πως δεν ήθελε να χάσει ο φον Κανάρις, (που μάλλον ο ίδιος την είχε επιζητήσει).

Γεγονός πάντως είναι πως ο Ιωάννης Μεταξάς κάλεσε στη συνέχεια "υπουργικό συμβούλιο" και ανακοίνωσε σ΄ αυτό τη γερμανική πρόταση καθώς και τη μυστική συνάντηση που είχε παράλληλα με τον αμερικανό συνταγματάρχη [[Ουίλιαμ Ντόνοβαν]] καθώς και την άποψη του Βασιλέως. Φαίνεται όμως πως οι υπουργοί δεν μπόρεσαν ν΄ αποφασίσουν, όπου εντυπωσιασμένοι από τη συνεχιζόμενη προέλαση του ελληνικού στρατού, σε συνδυασμό με τις αγγλικές επιτυχίες στη Κυρηναϊκή ερμήνευσαν την προσπάθεια του Φον Κανάρις ως σύμπτωμα αδυναμίας των Ιταλών ή ακόμη και γερμανική προσπάθεια υπονόμευσης του ηθικού των Ελλήνων.