Φωνηεντική αρμονία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Με τον όρο '''φωνηεντική αρμονία''' περιγράφεται το γλωσσικό φαινόμενο κατά το οποίο συμβαίνει φωνολογική τροπή στα φωνήεντα μια λέξης. Το φαινόμενο αυτό παρουσιάζεται σε γλώσσες, κυρίως της [[Ουραλικές γλώσσες|ουραλικής]] και της [[Αλταϊκές γλώσσες|αλταϊκής]] [[Γλωσσική οικογένεια|γλωσσικής οικογένειας]]. Στις γλώσσες στις οποίες εμφανίζεται η φωνηεντική αρμονία, υπάρχει περιορισμός της φύσης των φωνηέντων τα οποία μπορεί να βρίσκονται σε μια λέξη.

 

Η φωνηεντική αρμονία είναι το γλωσσικό φαινόμενο κατά το οποίο το πρώτο φωνήεν επιδρά στα υπόλοιπα φωνήεντα μιας λέξης, προκαλώντας την τροπή τους στην ίδια κατηγορία στην οποία αυτό ανήκει. Το φαινόμενο αυτό αναφέρεται στην τροπή μη γειτονικών φωνηέντων, δηλαδή φωνηέντων τα οποία δεν ακολουθούν αμέσως το ένα το άλλο, αλλά παρεμβάλλεται κάποιο ή κάποια σύμφωνα. Σχηματικά, το φαινόμενο παρουσιάζεται όπως στο ακόλουθο διάγραμμα:

 

:{| cellspacing="5" style="font-size: 110%;"

|  

|

|-

|}

 

Στις περισσότερες γλώσσες στις οποίες αφορά το φαινόμενο, το πρώτο φωνήεν το οποίο επηρεάζει τα υπόλοιπα βρίσκεται στο θέμα της λέξης, ενώ τα φωνήεντα τα οποία υφίστανται την τροπή ανήκουν στα επιθήματα και στις καταλήξεις οι οποίες προστίθενται. Ως παράδειγμα, η κατάληξη της [[Δοτική|δοτικής πτώσης]] στα [[Ουγγρική γλώσσα|ουγγρικά]]:

 

Στις γλώσσες στις οποίες προστίθενται προθήματα και επιθήματα η φωνηεντική αρμονία είναι δυνατόν να εμφανίζεται είτε ως ''προοδευτική'' (δηλαδή από αριστερά προς τα δεξιά) αρχίζοντας από την αρχή και προχωρώντας προς το τέλος της λέξης, είτε ως ''υπόστροφη'' (δηλαδή από δεξιά προς τα αριστερά) αρχίζοντας από το τέλος και προχωρώντας προς την αρχή της λέξης. Γλώσσες οι οποίες έχουν κατά κύριο λόγο προθήματα και όχι επιθήματα, συνήθως έχουν μόνον την υπόστροφη αρμονία, ενώ γλώσσες οι οποίες έχουν κατά κύριο λόγο επιθήματα και όχι προθήματα, συνήθως έχουν μόνον την προοδευτική αρμονία.

 

Η φωνηεντική αρμονία επηρεάζεται από τον τύπο στον οποίο ανήκουν τα φωνήεντα, ανάλογα με το πώς και πού αυτά σχηματίζονται, όπως:

* Τη θέση της γλώσσας προς τον ουρανίσκο   (υψηλά, μέσα και χαμηλά φωνήεντα)

 

Επιπροσθέτως, σε γλώσσες οι οποίες έχουν τη φωνηεντική αρμονία, υπάρχουν περιπτώσεις όπου αυτή δεν εφαρμόζεται, φαινόμενο το οποίο είναι γνωστό ως ''δυσαρμονία''. Πολλές [[Δάνειο (γλώσσα)|λέξεις δάνεια]] από άλλες γλώσσες εμφανίζουν αυτήν τη δυσαρμονία, είτε στη ρίζα τους, παράδειγμα η λέξη τις τουρκικής γλώσσας ''vakit'' = χρόνος < αραβικό ''waqt'' (όπου θα αναμενόταν η ορθογράφηση °''vakıt''), είτε στις καταλήξεις, παράδειγμα η λέξη ''saat-ler'' = ώρες (ώρα-{ΠΛ}) < αραβικά ''sâ'a'' (όπου θα αναμενόταν η ορθογράφηση °''saat-lar''). Ειδικά στα τουρκικά αυτή η δυσαρμονία έχει την τάση να εξασθενεί μέσω της αναλογίας (''Hüsnü'' = ανδρικό κύριο όνομα < ''Hüsni'' < αραβικά ''husnî''· ''müslümân'' = μουσουλμάνος < °''müslimân'' < αραβικά ''muslim''.

 

[[Κατηγορία:Γλωσσολογία]]

 

[[br:Hesonerezh vogalennek]]