Βασιλειδιανοί: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

== Ο Ιδρυτής του ==

== Η διδασκαλία ==

Σήμερα γνωρίζουμε δύο τύπους βασιλειδιανισμού και αποκλίνουν αρκετά. Ο ένας θεωρείται [[Δυαλισμός|δυαλιστικός]] ενώ ο άλλος [[Πανθεϊσμός|πανθεϊστικός]]. Το να εξάγουμε σαφή συμπεράσματα για το ποιά ήταν η ακριβής θεολογία του Βασιλείδη οπωσδήποτε αποβαίνει δύσκολο καθότι αφενώς δε διασώζονται τα εξηγητικά πάνω στο ευαγγέλιο που συνέγραψε, αφετέρου η κύρια άποψη που σχηματίζεται για τη θεολογία του, προκύπτει από δύο πηγές<ref>Ειρηναίος «Έλεγχος», Ιππόλυτος «Φιλοσοφούμενα»</ref>, που αποκλίνουν όπως προαναφέραμε, λόγω οτι πιθανώς η μία από τις δύο απόψεις αποτελεί εξέλιξη της θεολογίας του βασιλειδιανισμού. Κατα γενική ομολογία όμως μέσα απο τη διδασκαλία γίνονται εμφανείς οι [[Αριστοτέλης|Αριστοτελικές]] επιδράσεις όπως αναφέρει ο [[Ιππόλυτος]]<ref>(Έλεγχος 7, 14)</ref>. Ο Θεός κατά τον Βασιλείδη βρίσκεται στα «''επέκειντα''» του ουρανού και είναι «''άρρητος''»<ref>(Ιππολύτου Έλεγχος ,7,21) «ουδέν ην, ουκ ύλην, ουκ ουσία, ουκ ανούσιον, ουκ απλούν, ούκ σύνθετον, ούκ ανόητον, ουκ ονομαζομένον ή διαισθήσεως λαμβανομένων ή νοητών πραγμάτων αλλ ούτω και έτι λεπτομερέστερον πάντων απλώς περιγεγραμμένων, ο ούκ ων Θεός»</ref>.

=== Δυαλισμός ===

Απο τον αγαθό Θεό προήλθε κατ'απορροή η πρώτη ογδοάδα αιώνων. Από τον πρώτο αιώνα (Νουν), προκύπτει ο ''Λόγος'' από τον οποίο απορρέει η «''Φρόνησις''» και εξ αυτής οι ''Σοφία'' και η ''Δύναμις''. Από αυτές προέρχονται οι δυνάμεις, οι αρχές, οι αγγέλοι, ενώ εξ αυτών απορρεόυν κατ'αναδίπλωση οι 365 ουρανοί (ημέρες του χρόνου). Ο κατώτερος Ουρανός, είναι αυτός ο οποίος ζούμε και ανήκει στο Θεό του Ιουδαϊσμού, που βρίσκεται προς ρήξη με τους αγγέλους ή τις θεότητες, διότι ήθελε να πατάξει τα έθνη στην εξουσία των Ιουδαίων, με αποτέλσεμα να αντιδράσουν οι υπόλοιποι αιώνες και να προκληθεί σύγχηση στο σύμπαν. Αυτός μάλιστα κατά το δυαλιστικό σύστημα του βασιλειδιανισμού είναι και ο λόγος για τον οποίο όλα τα έθνη συσπειρώνονται, εναντίον των Ιουδαίων. Ο δημιουργός Θεός ήρθε σε ρήξη με τον άρρητο Θεό που αγνοούσε την ύπαρξη του. Έτσι για τη λύτρωση του ανθρώπου κατήλθε στη κόσμο ο «''πρωτότοκος Νους''» υιός του αρρήτου Θεού ως [[Χριστός]]. Αυτός δε, εγκατείκησε εις τον σώμα του Ιησού κατά το [[Βάπτισμα|βάπτισμα]], ενώ στο [[Σταυρός|Σταυρό]] σταυρώθηκε ο [[Σίμων ο Κηρυναίος]], που είχε πάρει τη μορφή του Χριστού, και όχι ο Χριστός. Ισχυριζόταν δηλαδή πως η παρουσία του Χριστού δεν ήταν πραγματική, αλλά είχε φαινομενικό χαρακτήρα, όπως και το πάθος του. Αφού ο υιός επέστρεψε στον Πατέρα ελευθέρωσε όσους αναγνώρισαν το μυστήριο, ενώ τους υπολοίπους τους άφησε στην εξουσία των δυνάμεων αυτού του κόσμου. Ο Βασιλείδης επίσης κήρρυτε την ανυπαρξία της αμαρτίας και της αναστάσεως του σώματος.

=== Πανθεϊσμός ===

Σύμφωνα με την άλλη εκδοχή της διδασκαλίας του Βασιλείδη η λύτρωση συνίστατο στην απελευθέρωση μόνο των φωτεινών μερών τα οποία είχε αποσπάσει το σκότος απο τον κόσμο του φωτός<ref>(Acta Archelai, 67)</ref>. Αυτή η εκδοχή πιθανώς είναι μεταγενέστεργη και αποτελεί την κυριότερη μεταβολή της διδασκαλίας του Βασιλειδιανισμού. Στην αρχή υπήρχε ο κατώτερος ουρανός<ref>(Έλεγχος 7,21) «σπέρμα κόσμου, το δε σπέρμα τπου κόσμου πάντα είχεν εν εαυτώ, ως ο του σινάπεως κόκκος...καθάπερωον όρνοθος ευποικίλου τινόςκαι πολυχρωμότατου, οιονεί του ταώνοςή άλλου τινός</ref> και απο το σπέρμα-κόσμο εκδιπλώθηκαν 3 ουρανοί καθένας από τους οποίους είχε δικό του Θεό και καθείς εξ αυτών είχε δικό του υιό. Στον τελευταίο κόσμο ενυπάρχει μια «'''υπολειπόμενη υιότης''» η οποία τείνει προς ανώτερη λεπτομερή υιότητα<ref>(Ιππολύτου, Έλεγχος 7,21-25)</ref>. H λυτρωτική αιτία της καθόδου παραμένει η ίδια μόνο που σε αυτή ο Ιησούς αληθώς πέθανε στο σταυρό, αλλά μόνο το σωματικό μέρος.<ref>(Ιππολύτου, Έλεγχος 7,27)</ref>. Σε αυτή την περίπτωση η λύτρωση ταυτίζεται προς την ιδέα της αποκαταστάεως των πάντων.

== Αποδοχή και συνέχεια ==

Ο γιόςγιος του Βσιλείδη Ισίδωρος ήταν ο άμεσος συνεχιστής του έργου του, ενώ πρέπει να αναφερθεί πως κάθε 6 με 10 Ιανουαρίου τελείτο η εορτή της Θεοφάνειας του Χριστού και η εγκατοίκηση του στο σώμα του Ιησού.

== Παρατηρήσεις ==