Βεζίρης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Xqbot (συζήτηση | συνεισφορές) μ Ρομπότ: Διόρθωση διπλής ανακατεύθυνσης προς Μεγάλος Βεζίρης |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 1:
Ο '''βεζίρης''' ή '''βεζύρης''' ([[Περσική γλώσσα|φαρσί]] وزیر, [[Αραβική γλώσσα|αραβικά]] وزير (لقب, [[Τουρκική γλώσσα|τουρκικά]] vezir - στο άρθρο θα χρησιμοποιούνται οι [[Λατινικό αλφάβητο|εκλατινισμενες]] αποδόσεις των όρων) υπήρξε ανώτατος [[Δημόσια διοίκηση|διοικητικός]] αξιωματούχος σε διάφορες [[Ισλάμ|ισλαμικές]] [[Μοναρχία|μοναρχίες]] του παρελθόντος. Τα εκάστοτε καθήκοντά του διέφεραν από εποχή σε εποχή κι από κράτος σε κράτος, συνήθως όμως επρόκειτο για αξίωμα αντίστοιχο του [[Αρμοστής|αρμοστή]] ή του [[Υπουργός|υπουργού]].
Ο όρος γεννήθηκε στην [[Περσία]], όπου από την προϊσλαμική κιόλας περίοδο ονομάζονταν ''vichir'' - αργότερα εξελίχθηκε σε ''vazīr'' - οι σημαντικότεροι υπουργοί του [[Σάχης|σάχη]] (από το [[Αβεστική γλώσσα|αβεστικό]] ''vichira'' που σήμαινε τον έχοντα δικαιοδοσία). Από εκεί, η λέξη πέρασε στο [[Αραβική γλώσσα|αραβικό λεξιλόγιο]] και το [[Κοράνι]]. Στη μεγαλύτερη [[Μεσαίωνας|μεσαιωνική]] [[Άραβες|αραβική]] αυτοκρατορία, το [[Χαλιφάτο των Αββασιδών|Αββασιδικό Χαλιφάτο]], σήμαινε το ενδιάμεσο αξίωμα μεταξύ [[Χαλίφης|χαλίφη]] και κοινών θνητών: επειδή ο χαλίφης θεωρείτο απόγονος του [[Μωάμεθ]] και ήταν εξυψωμένος σε ένα σχεδόν θεϊκό καθεστώς, διόριζε έναν ''wazir'' ως ενδιάμεσο στην επικοινωνία του με το λαό, καθώς και ως υπεύθυνο για τα καθημερινά ζητήματα της διοίκησης. Παρεμφερή χρήση είχε ο όρος σε αρκετά ακόμα [[Ισλαμική αυτοκρατορία|ισλαμικά κράτη]] της περιόδου, σύγχρονα ή διάδοχα των Αββασιδών, σημαίνοντας τον εκπρόσωπο του θρόνου σε έναν τόπο ή για έναν τομέα της διοίκησης.
Ανάμεσα στα βασίλεια της [[Σύγχρονη εποχή|σύγχρονης εποχής]], ξεχωρίζει η [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]]. Εκεί ονόμαζαν ''vezir'' τους κυβερνήτες των πιο σημαντικών και σχετικά αυτόνομων επαρχιών, ένα αξίωμα τόσο σημαντικό που εξασφάλιζε συμμετοχή στο ''ντιβάν'', το στενό συμβουλευτικό όργανο του [[Σουλτάνος|σουλτάνου]], το οποίο βαθμιαία μετατράπηκε σε [[Υπουργικό Συμβούλιο|υπουργικό συμβούλιο]]. Ο συντονιστής του οργάνου ονομαζόταν επίσης ''vezir'' - και από τα τέλη του [[14ος αιώνας|14ου αι.]] ''vezir-i azam'' ([[Μεγάλος Βεζίρης|μέγας βεζίρης]]) - και ήταν ο σπουδαιότερος πολιτειακός παράγοντας μετά το σουλτάνο, κάτι σαν [[πρωθυπουργός]]. Τα αξιώματα αυτά καταργήθηκαν μόλις το [[1923]], όταν ο [[Κεμάλ Ατατούρκ]] ανακήρυξε την [[Τουρκία|Τουρκική Δημοκρατία]], υιοθετώντας παράλληλα μια πιο «[[Δυτικός Κόσμος|δυτική]]» διοικητική οργάνωση και ορολογία.
Στις μέρες μας, η λέξη συνεχίζει να χρησιμοποιείται στα περισσότερα κράτη της [[Μέση Ανατολή|Μέσης Ανατολής]] και της [[Βόρεια Αφρική|Βόρειας Αφρικής]] σημαίνοντας τον υπουργό, αλλά μόνο στο εσωτερικό τους ή στις μεταξύ τους επαφές. Στις διεθνείς σχέσεις τους χρησιμοποιούν τη δυτική ορολογία.
[[Κατηγορία: Οθωμανικοί βαθμοί – τίτλοι]]
[[ar:وزير (لقب)]]
[[ast:Visir]]
[[az:Vəzir]]
[[be:Візір]]
[[be-x-old:Візір]]
[[bs:Vezir]]
[[bg:Везир]]
[[ca:Visir]]
[[cs:Vezír]]
[[da:Vesir]]
[[de:Wesir]]
[[en:Vizier]]
[[es:Visir]]
[[eo:Veziro]]
[[fa:وزیر]]
[[fr:Vizir]]
[[hr:Vezir]]
[[io:Viziro]]
[[id:Wazir]]
[[it:Visir]]
[[ka:ვეზირი]]
[[ku:Wezîr]]
[[la:Vezirus]]
[[lt:Viziris]]
[[hu:Vezír (egyértelműsítő lap)]]
[[mk:Везир]]
[[nl:Vizier (functie)]]
[[ja:ワズィール]]
[[no:Vesir]]
[[nn:Vesir]]
[[pl:Wezyr]]
[[pt:Vizir]]
[[ro:Vizir]]
[[ru:Визирь]]
[[sq:Veziri i madh]]
[[simple:Vizier]]
[[sl:Vezir]]
[[sr:Везир]]
[[sh:Vezir]]
[[fi:Visiiri]]
[[sv:Vesir]]
[[tr:Sadrazam]]
[[uk:Візир]]
[[zh:維齊爾]]
| |||