Περεστρόικα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Αντιμέτωπη σε αυτά τα εμπόδια, στα τέλη της δεκαετίας του 1970, η [[KGB]], με επικεφαλής τον Γιούρι Αντρόποβ, διεξάγει έρευνα για να εκτιμηθεί το σοβιετικό [[Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν|ΑΕΠ]] με βάση δυτικά ποιοτικά κριτήρια, δηλαδή, με την ενσωμάτωση της έννοιας της [[Προστιθέμενη αξία|προστιθέμενης αξίας]] και όχι μόνο με βάση τον όγκο (αριθμός των μονάδων παραγωγής), όπως ίσχυει στην σοσιαλιστική παράδοση. Το αποτέλεσμα δεν ήταν το αναμενόμενο και μάλιστα με βάση αποδεικτικά στοιχεία ήταν προφανής η ύφεση της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ πρώην εχθροί της ([[Ιαπωνία]], [[Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας|Δυτική Γερμανία]]) είχαν ήδη ανακάμψει. Επιπλέον, από το 1978, η [[Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας]] με επικεφαλής τον Ντεγκ[[Ντενγκ Ξιαοπίνγκ]], εφάρμοσε μια επαναστατική οικονομική πολιτική που εγκαθίδρυε τον καπιταλισμούκαπιταλισμό και είχε ως αποτέλεσμα την δυναμική ανάκαμψη της κινεζικής οικονομίας.

Στη διεθνή σκηνή, στις αρχές της δεκαετίας του 1980 η ΕΣΣΔ και είχε να αντιμετωπίσει μια νέα [[γεωπολιτική]] κατάσταση:

# Μείωση του ρόλου του Κόμματος από το 1988-89 και καθιέρωση πολιτικού πλουραλισμού (απελευθέρωση του [[Αντρέι Ζαχάρωφ]], νέος νόμος για τον Τύπο: [[γκλάσνοστ]])

Ο Γκορμπατσόφ είχε στόχο τη μετατροπή της στάσιμης και αναποτελεσματικής σοβιετικής οικονομίας, σε μία αποκεντρωμένη οικονομία της αγοράς, αλλά υπό την αιγίδα του Κομμουνιστικού Κόμματος. Ωστόσο, αυτή η πολιτική των κοινωνικο-οικονομικών μεταρρυθμίσεων, σε συνδυασμό με την [[γκλάσνοστ]] (διαφάνεια, ελευθερία του λόγου) στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, δεν έδιναν τη δυνατότητα αμφισβήτησης του κομμουνιστικού δόγματος. Σκοπός ήταν πράγματι η ενίσχυση του κομμουνιστικού καθεστώτος ώστε να αποδεσμευθεί από τη στασιμότητα των μεγάλων σε ηλικία ηγετών του, τις τελευταίες δεκαετίες ([[Λεονίντ Μπρέζνιεφ|Μπρέζνιεφ]], Αντρόποβ, Τσερνένκο) βασιζόμενο στην ανάπτυξη και την αύξηση της παραγωγικότητας. Για τον Γκορμπατσόφ, αυτή η πολιτική θα έδινε μια ώθηση στο σοβιετικό σοσιαλισμό και παράλληλα προσαρμοσμένου στις αλλαγές που ζητούσε η κοινωνία.

Οι μεταρρυθμίσεις αυτές, όντας πρόχειρα οργανωμένες, δεν συνεπάγονται τη δημιουργία ενός πραγματικού κράτους δικαίου. Η αυθαιρεσία παραμένει διάχυτη και τα ανώτερα κλιμάκια των συντηρητικών κύκλων του ΚΚΣΕ δεν κάνουν τίποτα για την εμποδίσουν, έχοντας χάσει τα προνόμια και τις εξουσίες τους. Η πολιτική της εδραίωσης μιας ατμόσφαιρας εμπιστοσύνης, που θα διασφαλίζεται από ειδική νομοθεσία και θα εκτελείται από το ίδιο το κράτος, προϋποθέσεις απαραίτητες για την επιτυχία των μεταρρυθμίσεων, αποτυγχάνει. Το πολιτικό εμπόδιο, η δύναμη του κάθε [[Μονοκομματικό κράτος|μονοκομματικού καθεστώτος]], παραμένει. Η δομή του ΚΚΣΕ υπονομεύεται από τη στασιμότητα και τη [[διαφθορά]], ιδίως σε μουσουλμανικές δημοκρατίες. Ο Γκορμπατσόφ έρχεται σε σύγκρουση με τον [[Μπορίς Γιέλτσιν]], πρώην γραμματέα του κόμματος στην περιοχή της Μόσχας, ο οποίος απαιτεί πολυφωνία και [[Πολυκομματισμός|πολυκομματικές]] εκλογές.

Από την άλλη πλευρά, το σύστημα του κεντρικού σχεδιασμού βρίσκεται υπό διάλυση χωρίς να υπάρχει μια νέα αποτελεσματική δομή της οικονομίας της αγοράς για να την αντικαταστήσει. Σε αντίθεση με την Κίνα, και την άσκηση [[Καπιταλισμός|καπιταλιστικής]] πολιτικής (δίκαιο επιχειρήσεων, το πτωχευτικό δίκαιο, το δίκαιο των συμβάσεων, τραπεζικό δίκαιο, την ιδιοκτησία της γης, το εργατικό δίκαιο, κλπ.) αυτή δεν γίνεται αποδεκτή από το καθεστώς του Γκορμπατσόφ, ο οποίος δεσμεύεται στις αξίες του κομμουνισμού, κάτι που τον κάνει να μοιάζει διστακτικό. Οι νέοι "επιχειρηματίες" εκμεταλλευόμενοι κενά στη νομοθεσία των επιχειρήσεων μονοπολούν τον πλούτο της χώρας, ενώ ο [[πληθωρισμός]] αφανίζει τις αποταμιεύσεις των απλών πολιτών. Το αποτέλεσμα είναι η κατάρρευση του συνόλου της σοβιετικής οικονομίας με την κατάσταση να επιδεινώνεται συνεχώς. Αυτό το γεγονός προκαλεί τη ρήξη μεταξύ Γκορμπατσόφ και κοινής γνώμης. Ο νέος Πρόεδρος της Σοβιετικής Ένωσης πρέπει να αντιμετωπίσει τους συντηρητικούς, με επικεφαλής τον Λίγκατσεφ, γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής και μέλος του Πολιτικού Γραφείου καθώς και τους υποστηρικτές του σχεδίου εκκαθάρισης του καθεστώτος, με επικεφαλής τον Μπόρις Γιέλτσιν.

Τέλος, από τις αρχές του 1990, οι φυγόκεντρες δυνάμεις εναντίον της κεντρικής κυβέρνησης έχουν επιπτώσεις πρώτα στο πεδίο της Βαλτικής και στη συνέχεια στην [[Ουκρανία]]. Στις μουσουλμανικές δημοκρατίες, ωστόσο, οι τοπικοί άρχοντες κατά κύριο λόγο ήταν σύμφωνοι με τη διατήρηση των επιδοτήσεων από το Κέντρο με σκοπό να αποκρυφεί η κατάχρηση εξουσίας και τα προνομίων που λάμβαναν στο πλαίσιο του παλαιού καθεστώτος. Υποστηρίζουν τη νέα [[Ομοσπονδιακό κράτος|ομοσπονδία]] που προωθείται από τον Γκορμπατσόφ, αλλά στο παρόν στάδιο, η διάλυση της ΕΣΣΔ, δεν μπορεί να σταματήσει.