Δέκιος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Δέκιος''' (Γάιος Μέσσιος Κουίντος Δέκιος Αύγουστος<ref>Στα [[λατινικά]] το όνομα του είναι GAIVS MESSIVS QVINTVS DECIVS AVGVSTVS.</ref>) ήταν [[Ρωμαίοι|Ρωμαίος]] [[αυτοκράτορας]] από το 249 μ.Χ. έως το 251 μ.Χ. Κατά το τελευταίο έτος της βασιλείας του συμβασίλεψε με τον γιο του [[Ερέννιο Ετρούσκο]] έως ότου σκοτώθηκαν και οι δύο στη [[μάχη της ΑβρυττούΑβρίττου]].

[[File:Trajan Decius Ant.jpg|thumb|200px|left|[[Antoninianus]] του Δέκιου]] Ο Δέκιος γεννήθηκε στη Μπουντάλια<ref name="Decius: 249 - 251 AD" /><ref name="Anc.Rome" >[http://books.google.co.uk/books?id=zGY1Sqjwf8kC&dq=source%3Dgbs_navlinks_s&q=%D0%94%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%83%D1%81#v=snippet&q=Decius%20budalia&f=false Handbook to life in ancient Rome], By Lesley Adkins, Roy A. Adkins, 2004, pσ. 28</ref>, σημερινό Μαρτίντσι της Σερβίας[[Σερβία]]ς, στην Κάτω [[Παννονία]]. Ήταν ο πρώτος ανάμεσα σε μία μεγάλη σειρά Ρωμαίων Αυτοκρατόρων που προέρχονταν απο την επαρχία του [[Ιλλυρικό|Ιλλυρικού]] του [[Δούναβης|Δούναβη]]. <ref>"Συνήθως αποκαλούνται ΙλλύριοιΙλλυριοί αυτοκράτορες όσοι γεννήθηκαν στην επαρχία του Ιλλυρικού και ανήλθαν στην εξουσία με την βοήθεια των λεγεώνων που έδρευαν σε εκείνη την επαρχία.". Joseph Ward Swain, ''The Ancient World''</ref> Αντίθετα με τους άμεσους προκατόχους του, όπως τον [[Φίλιππος ο Άραβας|Φίλιππο τον Άραβα]] ή τον [[Μαξιμίνος ο Θράξ|Μαξιμίνο]], ο Δέκιος ήταν διακεκριμένος [[συγκλητικός]] ο οποίος έφτασε ως το αξίωμα του πρέσβη[[Ύπατος|υπάτου]] το 232μΧ232 μΧ. Έγινε κυβερνήτης της Μοισίας[[Μοισία]]ς και της [[Γερμανία (ρωμαϊκή εποχή)|Γερμανίας]] λίγο αργότερα και υπηρέτησε ως διοικητής της Ισπανίας μεταξύ 235 μεκαι 238. Κατά τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Φιλίππου του Άραβα ήταν νομάρχης (prefectus) της Ρώμης.<ref name=Scarre169>Scarre 1995, pσ.169</ref>

Το πολιτικό πρόγραμμα του Δέκιου επικεντρώθηκε στην αποκατάσταση της δύναμης του Κράτουςκράτους, τόσο της στρατιωτικής δύναμης που αντιτίθεται στις εξωτερικές απειλές, όσο και στην αποκατάσταση της δημόσιας ευλάβειας με ένα πρόγραμμα αποκατάστασης της επίσημης θρησκείας του κράτους.

Είτε ως παραχώρηση στη Σύγκλητo, ή ίσως με την ιδέα της βελτίωσης της δημόσιας ηθικής, ο Δέκιος προσπάθησε να αναβιώσει την αυτόνομη εξουσία και το κύρος του [[Λογοκριτήκήνσωρ|κήνσορα]]. Το δικαίωμα της επιλογής του λογοκριτήκήνσορα δόθηκε στηνστη Σύγκλητο η οποία εξέλεξε ομόφωνα τον [[Βαλεριανός|Βαλεριανό]] (τον μελλοντικό αυτοκράτορα). Όμως ο Βαλεριανός γνωρίζοντας πολύ καλά τους κινδύνους και τις δυσκολίες που συνδέονται με αυτή τη θέση σε μια τέτοια δύσκολη στιγμή, απέρριψε την ευθύνη. Η εισβολή των Γότθων και ο θάνατος του Δέκιου έθεσαν τέλος σε αυτήν την αποτυχημένη απόπειρα.<ref name=Scarre169>Scarre 1995, pσ.169</ref>

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του ο Δέκιος προχώρησε σε αρκετά κατασκευαστικά έργα στην Ρώμη, συμπεριλαμβανομένων των [[Λουτρά του Δέκιου|Λουτρών του Δέκιου]] στο Aventine ή [[Thermae Deciane]] τα οποία ολοκληρώθηκαν το 252 και επέζησαν έως τον 16ο αιώνα. Ο Δέκιος επίσης ανέλαβε την επισκευή του [[Κολοσσαίο|Κολοσσαίου]] εξαιτίας των ζημιών που προκλήθηκαν απο κεραυνούς.<ref name=Scarre169>Scarre 1995, pσ.169</ref>

Όλοι οι κάτοικοι της αυτοκρατορίας πρέπει να θυσιάσουν πριν από τους δικαστικούς της κοινότητάς τους "για την ασφάλεια της αυτοκρατορίας" μία συγκεκριμένη ημέρα (η ημερομηνία θα ποικίλει από τόπο σε τόπο και η σειρά μπορεί να γίνει έτσι ώστε η θυσία να ολοκληρωθεί εντός ορισμένης προθεσμίας αφότου μια κοινότητα λάβει το διάταγμα). Όταν θυσιάσουν, θα λάβουν πιστοποιητικό (libellus), που καταγράφει το γεγονός ότι έχουν συμμορφωθεί με την εντολή.<ref name="Anc.Rome"Decius: 249 - 251 AD">[http://bookswww.googleumich.co.ukedu/~classics/programs/class/cc/372/sibyl/en/books?id=zGY1Sqjwf8kC&dq=source%3Dgbs_navlinks_s&q=%D0%94%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%83%D1%81#v=snippet&q=Decius%20budalia&f=false.html HandbookDecius: to249 life– in251 ancient RomeAD], ByUniversity Lesley Adkins, Roy A. Adkins, 2004, p.of 28Michigan</ref>

Ενώ ο Δέκιος, με το διάταγμα, μπορεί να είχε ως στόχο τη συντήρηση του οράματος της PAX[[Pax ROMANARomana]] και να καθησυχάσει τους πολίτες της Ρώμης ότι η αυτοκρατορία ήταν ακόμα ασφαλής, προκάλεσε ωστόσο μια «τρομερή κρίση εξουσίας, όπου διάφοροι χριστιανοί επίσκοποι και το ποίμνιοποίμνιό τους, αντέδρασαν σε αυτό με διάφορους τρόπους».<ref name="Anc.Rome" >[httpDecius://books.google.co.uk/books?id=zGY1Sqjwf8kC&dq=source%3Dgbs_navlinks_s&q=%D0%94%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%83%D1%81#v=snippet&q=Decius%20budalia&f=false Handbook249 to- life251 inAD" ancient Rome], By Lesley Adkins, Roy A. Adkins, 2004, p. 28</ref> Το διάταγμα άρχισε να εφαρμόζεται απαιτώντας από τους επισκόπους και τους αξιωματούχους της εκκλησίας να κάνουν μία θυσία για τον αυτοκράτορα, <ref>Η θυσία ήταν ''προς τιμήν'' του αυτοκράτορα, όχι ''για τον'' αυτοκράτορα, δεδομένου ότι ο ζωντανός αυτοκράτορας δεν θεωρείταιθεωρείτο θεϊκόςθεός.</ref> ένα θέμα όρκου πίστεως τηντον οποίαοποίο οι Χριστιανοί θεώρησαν προσβλητικό. Τα πιστοποιητικά εκδόθηκαν σε όσους ικανοποίησαν τις παγανιστικές επιτροπές κατά τη διάρκεια της δίωξης των Χριστιανών υπό τον Δέκιο. Σαράντα έξι (46) τέτοια πιστοποιητικά εκδόθηκανέχουν δημοσιευτεί ως σήμερα, όλα χρονολογούνται το 250, τέσσερα απο τα οποία στην πόλη [[Οξύρρυγχο|Οξύρρυγχο]].<ref>[http://www.fordham.edu/halsall/ancient/250sacrificecert.html Ancient History Sourcebook]</ref> ΧριστιανοίΟι χριστιανοί πιστοί που αρνούνταν να προσφέρουν παγανιστική θυσία για τον αυτοκράτορα και την αυτοκρατορική ευημερία κινδύνευαν εντός ορισμένης ημερομηνίας, κινδύνευαν να τιμωρηθούν με βασανιστήρια και εκτελέσεις.<ref name = Scarre170>Scarre 1995, pσ.170</ref> Ένας αριθμός επιφανών χριστιανών αρνήθηκαν να κάνουν την θυσία και θανατώθηκαν κατά τη διαδικασία, συμπεριλαμβανομένων του [[Πάπα Φαβιανού]] το 250. Το αντι-χριστιανικό αίσθημα οδήγησε σε πογκρόμ εναντίον των χριστιανών σε [[Καρχηδόνα]] και [[Αλεξάνδρεια]]. Στην πραγματικότητα όμως, κατά το δεύτερο έτος της βασιλείας του Δέκιου, η αγριότητα των διώξεων είχε χαλαρώσει και η προηγούμενη παράδοση της ανεκτικότητας άρχισε να επανέρχεται. Η Χριστιανικήχριστιανική εκκλησία ποτέ δεν ξέχασε την εποχή του Δέκιου τον οποίο κατονομάζουν ως "σκληρό τύραννο". <ref name = Scarre170>Scarre 1995, pσ. 170</ref>

Την ίδια εποχή ξέσπασε ένα δεύτερο κύμα της Πανούκλας[[Επιδημία του ΑντωνίνουΓαλιηνού|επιδημίας του Γαλιηνού]], με αποκορύφωμα το διάστημα μεταξύ 251 και 266 που στοίχιζε τη ζωή 5.000 καθημερινά, μόνο στη Ρώμη. Αυτή η επιδημία αναφέρεται και ως η "πανούκλαεπιδημία του Κυπριανού" (ο οποίος ήταν επίσκοπος Καρχηδόνας), όπουεκεί καιόπου η πανούκλανόσος και ο διωγμός των Χριστιανών ήταν αμείλικτα. Ο βιογράφος του Κυπριανού, [[Πόντιος]], έδωσε μια ζωντανή εικόνα της καταστροφικής επίδρασης της πανούκλαςεπιδημίας και ο [[Κυπριανός]] μνημονεύει το γεγονός στο δοκίμιό του ''De mortalitate'' . Στην Καρχηδόνα, οι "διώξεις του Δέκιου" που εξαπολύθηκαν κατά την έναρξη της πανώληςεπιδημίας, αναζήτησανστόχευσαν τους χριστιανούς ως [[Αποδιοπομπαίος τράγος|αποδιοπομπαίους τράγους]]. Το Διάταγμα του Δέκιου ανανεώθηκε από τον [[ΒαλέριοΒαλεριανός|ΒαλέριοΒαλεριανό]] το 253 και καταργήθηκε από τον γιο του [[ΓαλλιηνόΓαλλιηνός|Γαλλιηνό]] το 260-1.

Όπως και σε άλλους Ρωμαίους αυτοκράτορες του 3ου αιώνα, η βασιλεία του Δέκιου δεν ήταν απαλλαγμένη απο απειλές εναντίον της εξουσίας του, είτε εσωτερικές, είτε εξωτερικές. Η εξέγερση του Jotapianus,Ιοταπιανού στηνστη [[Συρία (ρωμαϊκή επαρχία)|Συρία]] ή στην [[Καππαδοκία]], είχε ξεκινήσει ουσιαστικά επιεπί βασιλείας του Φιλίππου, αλλά συνεχίστηκε και στη βασιλεία του Δέκιου. Πιθανών ο επίδοξος αυτοκράτορας δολοφονήθηκε απο τους ίδιους του τους στρατιώτες και το σώμα του παραδόθηκε στον Δέκιο στην Ρώμη το καλοκαίρι του 249.

Μία πιο σοβαρή εξέγερση ξέσπασε ενώ ο Δέκιος ήταν εκτός Ρώμης και πολεμούσε τους Γότθους το 250 απο τον Λικινιανό (Julius Valens Licinianus), επίσης αριστοκράτη συγκλητικό με κάποια λαϊκή υποστήριξη. Η βραχύβια αρπαγή της εξουσίας τελείωσε μέσα σε λίγες μέρες με την εκτέλεσηεκτέλεσή του. Ο κυβερνήτης της Μακεδονίας, Πρίσκος (Titus Julius Priscus), επίσης αυτοανακηρύχθηκε Αύγουστος στην [[Φιλιππούπολη]] στο τέλος του 251, πιθανών με την υποστήριξη των Γότθων. Η Σύγκλητος τον ανακήρυξε δημόσιο εχθρό. Πιθανών να επέζησε και μετά τον θάνατο του Δέκιου, αλλά με την ανακήρυξη του Τρεβονιανό σε αυτοκράτορα δενχάνονται υπήρχετα πιαίχνη του.

==Οι επιδρομές των Γότθων και ο θάνατοςθάνατός του==

Οι βαρβαρικές επιδρομές στην αυτοκρατορία γινόντουσανγίνονταν όλο και πιο έντονες και συχνές ενώ η αυτοκρατορία ήρθε αντιμέτωπη με μίααντιμετώπισε σοβαρή οικονομική κρίση στα χρόνια του Δέκιου. Κατά τη διάρκεια της σύντομης βασιλείας του ο Δέκιος ασχολήθηκε σημαντικές επιχειρήσεις εναντίον των Γότθων, οι οποίοι πέρασαν τον Δούναβη και έκαναν επιδρομή στην περιοχή της Μοισίας και της Θράκης. Αυτή είναι η πρώτη σημαντική στιγμή που οι γότθοιΓότθοι εμφανίζονται στο ιστορικό αρχείο - οι οποίοι αργότερα θα έρθουν να παίξουν τόσο σημαντικόστην ρόλοιστορία. Οι Γότθοι υπόΥπό τις διαταγές του βασιλιά τους CnivaΚνίβα, αιφνιδιάστηκαν από τον αυτοκράτορα, ενώ πολιορκούσαν τηντη [[Νικόπολη Δουνάβεως|Νικόπολη]] στον Δούναβη. Κατάφεραν όμως να διαφύγουν δια μέσου του δύσκολουορεινού γεωγραφικού αναγλύφου των Βαλκανίων, στηνστη συνέχεια διπλασιάζοντας τις δυνάμεις τους, γύρισαν πίσωεπέστρεψαν και αιφνιδίασαν τους Ρωμαίους κοντά στοστη BeroeΒερόη (σύγχρονο [[Στάρα Ζαγόρα]] της Βουλγαρίας) λεηλατώντας το στρατόπεδοστρατόπεδό τους και διαλύοντας τα ρωμαϊκά στρατεύματα. Ήταν η πρώτη φορά που Ρωμαίος αυτοκράτορας υποχώρησε μπροστά σε βαρβαρικά στρατεύματα. Οι Γότθοι τότε κινήθηκαν εναντίον της Φιλιππούπολης η οποία και έπεσε στα χέρια τους. Ο κυβερνήτης της Θράκης, Titus Julius PriscusΠρίσκος, ανακήρυξε τον εαυτό του αυτοκράτορα υπό γοτθική προστασία, αλλά η πρόκληση του PriscusΠρίσκου τερματίστηκε όταν σκοτώθηκε λίγο αργότερα.<ref name=Scarre169>Scarre 1995, p.169</ref>

ΗΟ πολιορκίαΔέκιος τηςπου Φιλιππούποληςκατάφερε είχενα εξαντλήσειτους τόσοπερικυκλώσει τονελπίζοντας αριθμόνα καιανακόψει την οπισθοχώρησή τους, πόρουςαρνήθηκε τωννα Γότθωνικανοποιήσει πουτις δέχθηκανπροτάσεις νασυνθηκολόγησης παραδώσουντων τουςΓότθων, θησαυρούςτων καιοποίων τους αιχμαλώτους,η υπόπολιορκία τηντης προϋπόθεσηΦιλιππούπολης ναείχε τουςεξαντλήσει επιτραπείτον νααριθμό υποχωρήσουν.και Οτους Δέκιοςπόρους, που κατάφερεπροσφέρθηκαν να τουςπαραδώσουν περικυκλώσειτα ελπίζονταςλάφυρα νακαι ανακόψειτους τηναιχμαλώτους, οπισθοχώρησηυπό τους,την αρνήθηκεπροϋπόθεση να ικανοποιήσειτους τιςεπιτραπεί προτάσειςνα τουςυποχωρήσουν. ηΗ τελική συμπλοκή, η [[μάχη της ΑβρυττούΑβρίττου]], στην οποία οι Γότθοι πολέμησαν υπό το θάρρος της απελπισίας, έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της δεύτερης εβδομάδας του Ιουνίου του 251 στο βαλτώδες έδαφος της Ludogorie (περιοχή στη βορειοανατολική Βουλγαρία, η οποία συνορεύει με το Dobruja οροπέδιο της [[Δοβρουτσά]]ς και την πεδιάδα του Δούναβη στα βόρεια), κοντά στοστην μικρόμικρή οικισμόπόλη της ΑβρυττούςΑβρίττου<ref name="Anc.Rome" /> ή Forum Terebronii (σύγχρονο [[Ράζγκραντ]]). Ο Jordanesβυζαντινός αναφέρειιστορικός ότι[[Ιορδάνης ο(ιστορικός)|Ιορδάνης]] γιοςαναφέρει του Δέκιουότι, Ερέννιος Ετρούσκος,όταν σκοτώθηκε από ένα βέλος στην αρχή της μάχης ο γιος του Δέκιου, Ερέννιος Ετρούσκος, ο Δέκιος για να ανυψώσει το ηθικό των ανδρών του αναφώνησε "Κανείς να μη θρηνήσει, ο θάνατος ενός στρατιώτη δεν είναι μεγάλη απώλεια για τηντη δημοκρατία". Παρ ' όλα αυτά, ο στρατός του Δέκιου εγκλωβίστηκε μέσα στους βάλτους και κατατροπώθηκε, ενώ ο ίδιος σκοτώθηκε στο πεδίο της μάχης.<ref name="Decius: 249 - 251 AD" /> Ο Δέκιος ήταν ο πρώτος Ρωμαίος αυτοκράτορας που πέθανε στησe μάχη εναντίον μιας ξένης δύναμης.<ref name = Scarre170>Scarre 1995, pσ.170</ref>

Μετά το τέλος της μάχης ο διασωθείς στρατηγός Τρεβονιανός Γάλλος αυτοανακηρύχθηκε αυτοκράτοςαυτοκράτορας, μία απόφαση που στη συνέχεια επικυρώθηκε απο τηντη Σύγκλητο.

Η παράδοση αναφέρει ότι ο Δέκιος προδόθηκε από τον Τρεβονιανό Γάλλο, ο οποίος είχε εμπλακεί σε μιασυνάψει μυστική συμμαχίασυμφωνία με τους Γότθους, αλλά αυτό δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί και ήταν πιθανότατα μεταγενέστερη εφεύρεση. απόΑυτό τονδείχνει ίδιοτο τονγεγονός Τρεβονιανόότι ότανο αισθάνθηκείδιος υποχρέωσηο ναΤρεβονιανός υιοθετήσειυιοθέτησε τον νεώτερονεότερο γιο του Δέκιου, [[Οστιλιανός|ΟστιλιανούΟστιλιανό]] (Gaius Valens Hostilianus), ως συν-αυτοκράτορα ακόμηαν και αν ο τελευταίος ήταν πολύ μικρός για να διεκδικήσει τα δικαιώματαδικαιώματά του.<ref>Scarre 1995, ppσσ.168–169</ref><ref>Southern 2001, pσ.308</ref> ΕίναιΕπίσης, επίσηςείναι απίθανο οι κατακερματισμένες Ρωμαϊκέςρωμαϊκές λεγεώνες να ανακήρυξαν ως αυτοκράτορα έναν προδότη ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την απώλεια τόσων πολλών στρατιωτών από τάξεις τους.<ref>Potter 2004, pσ.247</ref>

{{παραπομπές|2}}