|
Σήμερα στις δημώδεις ελληνικές εκφράσεις με το όνομα είλωτας χαρακτηρίζεται μεταφορικά άτομο που μοχθεί υπέρμετρα και αδιάκοπα χωρίς στοιχειώδεις απολαβές της ζωής και υπό συνθήκες απάνθρωπες, π.χ. "δουλεύει σαν είλωτας".
== Δείτε επίσης ==
Είλωτες
Δείτε επίσης* [ Επεξεργασία][Δουλεία στην αρχαία Ελλάδα ]]▼Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδειαΜετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση
Οι είλωτες, (αρχ. ενικός: ο είλως ή ειλώτης και θηλυκό "ειλωτίς", κοινώς "είλωτας"), αποτελούσαν το τρίτο και κατώτερο κοινωνικό στρώμα της αρχαίας Σπάρτης, (μετά τους "πολίτες" και τους περιοίκους), δηλαδή τους δουλοπάροικους, οι οποίοι δεν είχαν κανένα από τα πολιτικά δικαιώματα, εκτός από τους «νεοδαμώδεις» οι οποίοι ήταν ελευθερομένοι, πρώην είλωτες, και μπορούσαν να υπηρετήσουν στο σπαρτιάτικο στρατό.
Οι λεγόμενοι είλωτες ήταν οι Αχαιοί κάτοικοι της Λακωνικής πριν την κάθοδο των Δωριέων. Αρχικά το όνομά τους ετυμολογούνταν, σχεδόν από το σύνολο των αρχαίων συγγραφέων, από το αρχαίο Έλος, παραθαλάσσια πόλη της Λακωνικής της οποίας οι κάτοικοι υποτάχθηκαν στους Δωριείς (Σπαρτιάτες), επί Βασιλέως Άγιδος, του γιου του Ευρυσθένη, περίπου 150 χρόνια πριν τον Τρωϊκό Πόλεμο.
Κατά νεότερες όμως έρευνες το όνομα "είλωτες" αποτελεί παρετυμολογία των περισσότερο ανυπότακτων κατοίκων της Λακωνικής, που ήταν οι κατοίκοι τους Έλους*, η οποία (παρετυμολογία) διευκόλυνε το γεγονός των συχνών εξεγέρσεών των ειλώτων. Έτσι κατά την νεότερη και επικρατέστερη εκδοχή το όνομα είλωτες προέρχεται από τη ρίζα "ελ" και του ρήματος "ελαύνω", (= που σημαίνει μεταξύ άλλων και αρπάζω), σημαίνοντας έτσι τον "αιχμάλωτο" ή εκ του έλους (=βάλτος) επειδή αυτοί διέμεναν σε βαλτώδη καλλιεργήσιμα όμως εδάφη της υπάιθρου της αρχαίας Σπάρτης.
Χαρακτηριστική είναι η πληροφορία του Στράβωνος (HC 36, 51, 5), που αναφέρει ότι από τους κατοίκους της Λακωνικής μόνο οι του Έλους προέβαλαν ισχυρή αντίσταση στους Δωριείς όπου μετά από πολλούς αγώνες τελικά τους κυρίεψαν και τους κατέστησαν δορυάλωτους.
(*) Σημειώνεται ότι οι κάτοικοι του Έλους λέγονταν "Ελείοι" ή "Ελεάτες".
Οι είλωτες (αιχμάλωτοι) αποτελούσαν τους δημόσιους εργάτες ή δούλους αφού ιδιωτικοί δούλοι όχι μόνο δεν υπήρξαν ποτέ, αλλά και απαγορεύονταν η εισαγωγή τους σύμφωνα με τους υφιστάμενους σχετικούς νόμους περί ξενηλασίας. Η δε Σπαρτιατική Πολιτεία διέθετε στους πολίτες της είλωτες χωρίς όμως και να τους παρέχει δικαίωμα πώλησης ή απελευθέρωσης αυτών. Δικαίωμα απελευθέρωσης ειλώτων είχε μόνο η Απέλλα, (η Εκκλησία του Δήμου της αρχαίας Σπάρτης), και αυτό μόνο επ΄ ανδραγαθία, σε πολεμικές επιχειρήσεις, ή για κάποια εξαίρετη πράξη. Οι απελεύθεροι εν προκειμένω είλωτες καλούνταν "νεοδαμώδεις" (=νεοπολίτες), όπως οι νεοδαμώδεις του Βρασίδα που ονομάστηκαν "Βρασίδειοι".
Σημειώνεται πως τα παιδιά νεοδαμώδων με ειλωτίδες καλούνταν "μόθακες" ή "μόθωνες".
Κύριο έργο των ειλώτων ήταν περίπου το αυτό των δουλοπάρικων του μεσαίωνα, με το χαρακτηριστικό ν΄ αποφέρουν στους κυρίους τους, ετήσιο τακτό εισόδημα κρατώντας για τους εαυτούς τους οποιοδήποτε τυχόν πλεόνασμα. Συνεπώς η ζωή τους ήταν πολύ σκληρή και συχνά επαναστατούσαν κατά της Σπάρτης, ειδικά σε περιόδους μειωμένης παραγωγής, ζητώντας την ελευθερία τους. Δεν υπήρξαν και λίγες οι φορές που οι Σπαρτιάτες δε δίσταζαν να σκοτώσουν τους πιο επικίνδυνους είλωτες, κατά τις λεγόμενες κρυπτείες.
Εκφράσεις [Επεξεργασία]Σήμερα στις δημώδεις ελληνικές εκφράσεις με το όνομα είλωτας χαρακτηρίζεται μεταφορικά άτομο που μοχθεί υπέρμετρα και αδιάκοπα χωρίς στοιχειώδεις απολαβές της ζωής και υπό συνθήκες απάνθρωπες, π.χ. "δουλεύει σαν είλωτας".
▲Δείτε επίσης [Επεξεργασία]Δουλεία στην αρχαία Ελλάδα
Πηγές [Επεξεργασία]
== Πηγές ==
| 