Ιδρύθηκε με τον Νόμο ΧΛΘ του [[1861]] μετά από προσωπική παρέμβαση της Βασίλισσας Αμαλίας που οραματίσθηκε ένα πρωτοποριακό για τα τότε δεδομένα εθνικό φορέα ασφάλισης για τους Έλληνες ναυτικούς.
Σήμερα αποτελεί [[ΝΠΔΔ]] και βρίσκεταιτελεί υπό την εποπτεία του [[Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας|Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας]] με κύριο σκοπό την ασφάλιση των εργαζομένων στη θάλασσα. Πόροι του Ιδρύματος αποτελούν κυρίως οι ασφαλιστικές εισφορές των [[πλοιοκτήτης|πλοιοκτητών]] και των ναυτικών (κατά ποσοστό επί των αποδοχών τους) οι οποίες και καταβάλλονται στο νόμισμα πληρωμής των ναυτικών, καθώς και από άλλες περιορισμένες όμως πηγές (π.χ. έκδοση αδειών αλιείας, ρυμουλκών, άρση ναυαγίων κλπ).
Η ασφάλιση που παρέχεται σήμερα από το ΝΑΤ είναι τόσο συνταξιοδοτικήη παροχή κύριας όσο και επικουρικής σύνταξης Η επικουρική πουσύνταξη νομοθετήθηκε τελευταία με τον Ν. 1482 του [[1984]]. Στο ΝΑΤ ασφαλίζονται τόσο οι ίδιοι οι ναυτικοί (που λαμβάνουν σύνταξη λόγω γήρατος, ή ανικανότητας ή ατυχήματος και μηνιαία επικουρική σύνταξη) όσο και οι οικογένειές τους (που λαμβάνουν σύνταξη στη περίπτωση θανάτου του ναυτικού).
Στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΝΑΤ μετέχουν εκπρόσωποι των πλοιοκτητών και των ναυτικών, εκπρόσωποι του Υπουργείου Οικονομικών, της Τράπεζας της Ελλάδος, καθώς και ειδικοί σύμβουλοι περί τωντα ασφαλιστικώνασφαλιστικά. Επίσης, συμμετέχει εκπρόσωπος των εργαζομένων σε αυτό. Η επιμέλειαείσπραξη των συμφερόντωνασφαλιστικών εισφορών του ασφαλιστικούΤαμείου αυτούδιενεργείται φορέαείτε απευθείας καθώςαπό καιτο η βεβαίωση και είσπραξη των υπέρ αυτού εισφορών είναι εκ τουΦορέα Νόμουείτε ανατιθέμενεςαπό στιςτις κατά τόπους Λιμενικές Αρχές, εις δε το εξωτερικό από τους προξενικούς Λιμενάρχες και τις παράλιες ελληνικές Προξενικές Αρχές.<br>▼
▲Στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΝΑΤ μετέχουν εκπρόσωποι των πλοιοκτητών και των ναυτικών, εκπρόσωποι του Υπουργείου Οικονομικών, της Τράπεζας της Ελλάδος, καθώς και ειδικοί σύμβουλοι περί των ασφαλιστικών. Επίσης, συμμετέχει εκπρόσωπος των εργαζομένων. Η επιμέλεια των συμφερόντων του ασφαλιστικού αυτού φορέα καθώς και η βεβαίωση και είσπραξη των υπέρ αυτού εισφορών είναι εκ του Νόμου ανατιθέμενες στις κατά τόπους Λιμενικές Αρχές, εις δε το εξωτερικό από τους προξενικούς Λιμενάρχες και τις παράλιες ελληνικές Προξενικές Αρχές.<br>
Μέχρι το έτος 1982 του Δ.Σ. του ΝΑΤ προήδρευε ανώτερος αξιωματικός του [[Λιμενικό Σώμα|Λμενικού Σώματος]]. Επίσης, σε ορισμένες διοικητικές μονάδες του φορέα προϊσταντο αξιωματικοί του Λ.Σ.
απόΑπό τα έσοδα που αποκομίζει το ΝΑΤ παρέχεται στους ναυτικούς μέσω του [[Οίκος Ναύτου|Οίκου Ναύτου]] ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε όλους τους ναυτικούς, είτε εν ενεργεία, είτε συνταξιούχους.
Η Έδρα του ΝΑΤ είναιευρίσκεται στον [[Πειραιάς|Πειραιά]] (στην οδό Εθνικής αντιστάσεως 1), έναντι του Καθεδρικού Ναού της πόλης, και εξυπηρετεί ανάγκες ναυτικών σε όλη την επικράτεια.
