Εκχριστιανισμός των Ρως: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

'''Εκχριστιανισμός των Ρως''' είναι η καθιέρωση του [[Χριστιανισμός|χριστιανισμού]] ως επίσημης [[Θρησκεία|θρησκείας]] του [[Κράτος των Ρως|Κράτους των Ρως]] το [[988]] μ.Χ. από το [[Βλαδίμηρος Α' του Κιέβου|Βλαδίμηρο Α']], Μέγα Πρίγκιπα του [[Κίεβο|Κιέβου]].

 

Χριστιανοί Ρως υπήρχαν και πριν το Βλαδίμηρο. Ήδη το [[867]] ο [[Πατριάρχης Φώτιος Α΄|Πατριάρχης Φώτιος]] είχε αναφέρει με ενθουσιασμό βαπτίσεις, ενώ και η ίδια η γιαγιά του Βλαδίμηρου ([[Αγία Όλγα|Χέλγκα]]) είχε βαπτισθεί το [[955]] στην [[Κωνσταντινούπολη]]. Σύμφωνα με δυτικές πηγές, ο [[Γιάροπολκ του Κιέβου|Γιάροπολκ]] (βασ. [[972]]-[[980]]) είχε έλθει σε επαφές με τον [[Πάπας|Πάπα Ρώμης]] για το ίδιο θέμα, αλλά δεν πρόλαβε να τις ολοκληρώσει. Πάντως σε κάθε περίπτωση η συντριπτική πλειοψηφία παρέμενε προσκολλημένη σε διάφορες εκδοχές του [[Παγανισμός|παγανισμού]].

 

Για τον εκούσιο προσηλυτισμό των Ρως υπάρχουν δύο βασικές αφηγήσεις: μία εξιδανικευμένη από το [[Πρώτο Χρονικό]], κείμενο περισσότερο δοξαστικό που συνεγράφη στο Κίεβο στις αρχές του 12ου αιώνα, και μία εγγύτερη στην πραγματικότητα από Άραβες λογίους σύγχρονους με τα γεγονότα.

 

Σύμφωνα με το Πρώτο Χρονικό, ο Βλαδίμηρος έστειλε τους σοφούς του να επισκεφθούν όλες τις γειτονικές χώρες και να ανακαλύψουν ποια θρησκεία είναι καλύτερη. Για τους [[ισλαμισμός|μουσουλμάνους]] [[Βουλγαρία του Βόλγα|Βουλγάρους του Βόλγα]] του είπαν ότι βασιλεύει η μιζέρια και η θλίψη, δεν τρώνε χοιρινό, δεν πίνουν οινοπνευματώδη. Αυτό του προκάλεσε έκπληξη και είπε ''μα το ποτό είναι η χαρά μας''. Μετά συμβουλεύθηκε κάποιους [[Ιουδαϊσμός|ιουδαϊστές]] απεσταλμένους, πιθανότατα [[Χαζάροι|χαζάρους]], αλλά απέρριψε τη θρησκεία τους με το αιτιολογικό πως ''αν ο Θεός σάς υποστήριζε, δε θα χάνατε την [[Ιερουσαλήμ]]''.

 

 

Επιστρέφοντας θριαμβευτικά στο Κίεβο, ο νεοφώτιστος Βλαδίμηρος διέταξε τους βογιάρους (αριστοκράτες) και τους γιους του να προσέλθουν στο [[Δνείπερος|Δνείπερο]] για να βαπτισθούν χριστιανοί. Την επόμενη μέρα κάλεσε για τον ίδιο λόγο όλους κατοίκους της πρωτεύουσας, ''πλούσιους και φτωχούς, ζητιάνους, ακόμα και σκλάβους'', αλλιώς ''κινδύνευαν να γίνουν εχθροί του''. Στο σημείο της μαζικής βάπτισης ανήγειρε το ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή ''Ναό της Δεκάτης'', διότι διέθεσε για την κατασκευή της το 1/10 της περιουσίας του.

 

Οι [[Άραβες|Αραβικές]] πηγές της εποχής δίνουν μια διαφορετική εκδοχή. Το [[987]] δύο βυζαντινοί στρατηγοί, ο [[Βάρδας Σκληρός]] και ο [[Βάρδας Φωκάς]], εξεγέρθηκαν εναντίον του [[Βασίλειος Β'|Βασιλείου Β' του Βουλγαροκτόνου]] - ο Φωκάς μάλιστα αυτοανακηρύχθηκε αυτοκράτορας το φθινόπωρο του ιδίου έτους. Ο Βασίλειος παρακάλεσε για βοήθεια τους Ρως και ο Βλαδίμηρος του έστειλε 6.000 άνδρες, με αντάλλαγμα το χέρι της αδελφής του Άννας. Στα πλαίσια αυτής της συμμαχίας συμφωνήθηκε να ασπασθούν οι Ρως το χριστιανισμό, ενώ ακόμα αρκετοί άνδρες από το εκστρατευτικό σώμα εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην Πόλη και εντάχθηκαν στην περίφημη [[Βάραγγοι#Οι Βάραγγοι στο Βυζάντιο|Βαραγγική Φρουρά]].

 

Πριν υιοθετήσει το χριστιανισμό, ο Βλαδίμηρος είχε δοκιμάσει να μεταρρυθμίσει το σλαβικό παγανισμό καθιερώνοντας τον Περούν (θεό του κεραυνού και της αστραπής) ως υπέρτατη θεότητα. Είδωλα του Περούν είχαν τοποθετηθεί στα σπουδαιότερα μέρη της χώρας, ενώ αναφέρονται ακόμα και ανθρωποθυσίες στο όνομά του. Παρ' όλο το ζήλο του η απόπειρα απέτυχε, γι' αυτό και αποφάσισε να εισαγάγει το [[Μονοθεϊσμός|μονοθεϊσμό]] από τα γειτονικά κράτη. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα: γιατί επέλεξε το χριστιανισμό; Και γιατί προτίμησε το [[Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως|Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως]] και όχι την [[Αγία Έδρα]]; Η απάντηση, ευθέως ή εμμέσως, δίνεται και από τις δύο πηγές που προαναφέρθηκαν.

 

Πέραν όμως των οικονομικών και διπλωματικών οφελημάτων, η νέα θρησκεία λειτούργησε και ως ''εκσυγχρονιστική ιδεολογία'' που ομογενοποίησε πολιτισμικά τη [[Βάραγγοι|βαραγγική]] ελίτ με το [[Σλάβοι|σλαβικό]] απλό λαό του Κράτους των Ρως. Οι βυζαντινοί διέθεταν ήδη λειτουργικά κείμενα γραμμένα στο [[Κυριλλικό αλφάβητο]], αλλά και ένα πλήθος μεταφράσεων Ελλήνων συγγραφέων στα σλαβικά. Η ύπαρξη αυτών των μεταφράσεων έφερε σε επαφή τους Ρως με την ελληνική γραμματεία χωρίς να χρειασθεί να μάθουν ελληνικά. Απόκτησαν έτσι το υπόβαθρο για να δημιουργήσουν τη δική τους λογοτεχνία, τέχνη και αργότερα επιστήμη, συγκροτώντας για πρώτη φορά δική τους ''ενιαία πολιτισμική επικράτεια''. Ως τελικό συμπέρασμα, δεν είναι υπερβολή ότι η εισαγωγή του χριστιανισμού ισοδυναμεί με τη ληξιαρχική πράξη γέννησης αυτού που σήμερα ονομάζουμε ρωσικό πολιτισμό.

 

* Αλέξης Γ. Κ. Σαββίδης, ''Ο εκχριστιανισμός των Ρώσσων και το ρωσσικό Χρονικό του Νέστορος'', 'Ιστωρ 2(1992),σελ.83-94

 

[[pl:Chrzest Rusi]]

[[ru:Крещение Руси]]

[[uk:Хрещення Русі]]