Σοχός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
|||
Γραμμή 37:
Το όνομα Σοχός βρίσκεται γραμμένο σε πλάκες που φέρουν χρονολογία 1600 μ.Χ. καθώς και σε βιβλία παλαιά της εκκλησίας, θεωρημένα από τους εκάστοτε μητροπολίτες. Επίσης το όνομα αυτό βρίσκεται γραμμένο σε παλαιότατες εικόνες του 9ου και 10ου αιώνα μ.Χ. στα εικονοστάσια διαφόρων παλαιών οικογενειών.
===Ιστορικές αναφορές για τον Σοχό και την περιοχή του===
Η απουσία εκτεταμένων αρχαιολογικών ερευνών, πλην αυτής των αρχαιολόγων Αντων. Κεραμόπουλου και Ν. Κοτζιά κατά τη δεκαετία του 1930 και κάποιων τυχαίων ευρημάτων, νομισμάτων και αγαλμάτων τα οποία βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, κάνουν δύσκολο το έργο προσέγγισης του τόπου, αρχαιολογικά και ιστορικά. Δυστυχώς πολλές αρχαιολογικές θέσεις της περιοχής εξ αιτίας των λαθρανασκαφών απογυμνώνονται από πολύτιμα ευρήματα. Το ότι εντοπίζονται διάσπαρτα αρχαιολογικά ευρήματα σε πολλές τοποθεσίες, όπως και τάφοι, μαρτυρεί την ύπαρξη πολλών οικισμών στην ευρύτερη περιοχή του σημερινού Σωχού.
Είναι ωστόσο τεκμηριωμένο ότι η ζωή στην περιοχή του Σωχού ιστορικά ξεκινά από την εποχή του Χαλκού και του Σιδήρου. Αυτό φαίνεται από το ότι δυτικά του Σωχού και νότια του οικισμού της Αυγής (1923) βρίσκεται τύμβος γνωστός ως «τούμπα Ούρδα». Είναι τα αρχαιότερα ευρήματα τα οποία αναφέρει σε επίσκεψη το 1938-39 ο αρχαιολόγος Ν. Κοντζιάς, όπου προσδιόρισε ανασκάπτοντας εν μέρει τρεις προϊστορικές περιόδους. Η νεότερη ανήκει στην πρώιμη εποχή του Σιδήρου (1100-700 π.Χ.) και η αρχαιότερη στη μέση εποχή του Χαλκού (2000-1500 π.Χ.). Προσδιόρισε επίσης και ύπαρξη μυκηναϊκής κεραμικής. Αν πάρουμε με τη σειρά την Κλασσική εποχή, την Ελληνιστική εποχή, την Ρωμαϊκή εποχή και τη Βυζαντινή εποχή, θα δούμε ότι ο Σωχός και η περιοχή που υπαγόταν σε αυτόν έχει να δώσει πολλά αρχαιολογικά ευρήματα, έτσι ώστε συνδέοντας το ένα με το άλλο να υπάρχει συνέχεια έως και σήμερα.
Στο παρεκκλήσι της Αγίας Κυριακής, δυτικά του χωριού, υπάρχουν σκόρπιοι μαρμάρινοι κίονες. Πρόκειται πιθανόν για Παλαιοχριστιανική Βασιλική η οποία ίσως κτίστηκε στα ερείπια αρχαίου ναού. Επίσης στην κορυφή του Αγίου Χριστοφόρου ανιχνεύτηκαν υπολείμματα τείχους, ίσως της ακροπόλεως του Σωχού.
Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε και τις λεγόμενες «στοές Χ΄΄Χαρίσκου» (χάντουκ, που προφανώς ήταν στοές εξόρυξης μεταλλεύματος (έτσι εξηγούνται τα τοπωνύμια Σκουριά, Κάμινιτσα, Χαλύβα κ.λ.π.)
Η περιοχή του Σωχού τοποθετείται από τους ιστορικούς στην επαρχεία Βισαλτία. Κατά τον Μαργαρίτη Δήμιτσα, η επαρχία βρίσκεται προς ανατολάς της Κρηστωνίας, προς βορράν του ανατολικού μέρους της Μυγδονίας και εκτείνεται από τον Βερτίσκο μέχρι του Στρυμώνος και της Κερκινίτιδος λίμνης.
«…Περιελάμβανε τό πάλαι τήν χώραν, ἥτις νῦν ἀποτελεῖ τήν πρός ἀνατολάς τοῦ Λικοβάνου περιοχήν τῆς Νιγρίτας καί τοῦ Σωχού καί περιωρίζετο ἐκ δυσμῶν μέν ὑπό τῆς Κρηστωνικῆς, ἐξ’ ἄρκτου δέ ὑπό τοῦ Πόντου ποταμοῦ καί τῆς Συντικῆς, ἐκ μεσημβρίας δέ ὑπό τῆς Ἀνατολικής Μυγδονίας καί ἐξ ἀνατολῶν ὑπό τοῦ Στρυμῶνος καί τῆς Κερκινίτιδος». Στο νοτιοανατολικό μέρος της Βισαλτίας λέγεται ότι υπήρχε τόπος που καλούνταν Συκίνη και κατά τον Αριστοτέλη οι λαγοί της περιοχής που εκτείνεται βορείως της λίμνης Βόλβης, είχαν δύο ύπατα. Η επαρχία αυτή αν και είχε μικρή έκταση, περιείχε πολλά πολίσματα τα οποία κατά καιρούς μνημονεύουν οι αρχαίοι, τα οποία είναι «Η Όσσα, η Άργιλος, το Κερδύλιον, η Βισαλτία, αι Καλλίτεραι, η Ορέσκια, η Ευπορία, η Βέργα». «Ἡ μέν Ὄσσα πιθανῶς ἔκειτο ἐν τῷ νοτιοδυτικῷ μέρει της Βισαλτίας, ἔνθα νῦν κεῖται τό χωρίον Σωχόν καί ἐρείπια παρατηροῦνται».
Κατά τον Μαργαρίτη Δήμιτσα: η επαρχία βρίσκεται προς ανατολάς της Κρηστωνίας, προς βορράν του ανατολικού μέρους της Μυγδονίας και εκτείνεται από τον Βερτίσκο μέχρι του Στρυμώνος και της Κερκινίτιδος λίμνης. «…Περιελάμβανε τό πάλαι τήν χώραν, ἥτις νῦν ἀποτελεῖ τήν πρός ἀνατολάς τοῦ Λικοβάνου περιοχήν τῆς Νιγρίτας καί τοῦ Σωχού καί περιωρίζετο ἐκ δυσμῶν μέν ὑπό τῆς Κρηστωνικῆς, ἐξ’ ἄρκτου δέ ὑπό τοῦ Πόντου ποταμοῦ καί τῆς Συντικῆς, ἐκ μεσημβρίας δέ ὑπό τῆς Ἀνατολικής Μυγδονίας καί ἐξ ἀνατολῶν ὑπό τοῦ Στρυμῶνος καί τῆς Κερκινίτιδος». Στο νοτιοανατολικό μέρος της Βισαλτίας λέγεται ότι υπήρχε τόπος που καλούνταν Συκίνη και κατά τον Αριστοτέλη οι λαγοί της περιοχής που εκτείνεται βορείως της λίμνης Βόλβης, είχαν δύο ύπατα. Η επαρχία αυτή αν και είχε μικρή έκταση, περιείχε πολλά πολίσματα τα οποία κατά καιρούς μνημονεύουν οι αρχαίοι, τα οποία είναι «Η Όσσα, η Άργιλος, το Κερδύλιον, η Βισαλτία, αι Καλλίτεραι, η Ορέσκια, η Ευπορία, η Βέργα». «Ἡ μέν Ὄσσα πιθανῶς ἔκειτο ἐν τῷ νοτιοδυτικῷ μέρει της Βισαλτίας, ἔνθα νῦν κεῖται τό χωρίον Σωχόν καί ἐρείπια παρατηροῦνται». Η εκδοχή αυτή είναι επικρατέστερη και σε αυτή συγκλίνουν οι απόψεις των περισσοτέρων ερευνητών. Η εκδοχή αυτή είναι επικρατέστερη και σε αυτή συγκλίνουν οι απόψεις των περισσοτέρων ερευνητών.
===Η εγκατάσταση των Τούρκων στο Σωχό===
Από του έτους 1383 η περιοχή του Σωχού καταλαμβάνεται από τους Τούρκους. Ο Σωχός βυθίζεται στο σκότος της σκλαβιάς και της υποδούλωσης προσπαθώντας ασφυκτικά να ανασάνει και να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, ουσιαστικά εναποθέτοντας τις ελπίδες του στο Θεό.
Ως κεφαλοχώρι ο Σωχός προσήλκυσε τους κατακτητές οι οποίοι εγκατασταθήκαν καταλαμβάνοντας ένα σημαντικό τμήμα του οικισμού «εκτοπίζοντας» τους γηγενείς. Έκτοτε η κωμόπολη διαιρείται σε ελληνικούς και τούρκικους μαχαλάδες.
Από τις πληροφορίες που έχουν διασωθεί, γνωρίζουμε ότι οι τουρκομαχαλάδες του Σωχού ήταν οι εξής:
α) Τζαμί Μαχαλά (Περιοχή Άγιος Δημήτριος-Φίλτση) όπου εκεί βρισκόταν το τζαμί και τα νεκροταφεία τους.
β) Τσαούς Μαχαλά (περιοχή νότια του σημερινού Δημαρχείου, όπου είχαν τα περβόλια και τους μπαχτσέδες τους (εικ. 20). Στους δύο αυτούς μαχαλάδες κατοικούσαν οι περισσότεροι Τούρκοι.
γ) Άγκου Μαχαλά (περιοχή Μαράση, απέναντι και κάτω της Παλαιάς Φωλιάς (παιδικός σταθμός) όπου υπήρχε και η λεγόμενη Άγκου βρύση. Επίσης και διάσπαρτα μέσα στο χωριό, μαζί με της Ελληνικές ζούσαν και Τούρκικες οικογένειες. Θα πρέπει να πούμε ότι η σημερινή κάτω αγορά του Σωχού ήταν η Τουρκική αγορά (τούρκικο παζάρι), η πάνω αγορά κοντά στο Αγ. Γεώργιο ήταν κυρίως η Ελληνική αγορά, ήταν Ελληνικός μαχαλάς όπου βρισκόταν 2-3 τούρκικα σπίτια.
===Αναλογία Χριστιανών και Μουσουλμάνων στο Σωχό===
Την αναλογία Ελλήνων και Τούρκων στο Σωχό δεν τη γνωρίζουμε ακριβώς. Από κάποια χρονική περίοδο όμως και μετά βλέπουμε ότι οι γηγενείς πληθυσμιακά υπερτερούσαν των Τούρκων. Γραπτές μαρτυρίες του τέλους του 18ου και των αρχών του 19ου αι. όπου αναφέρουν:
α) Ο ταγματάρχης του μηχανικού Νικόλαος Σχινάς, στις οδοιπορικές του σημειώσεις Μακεδονίας, που εκδόθηκαν στην Αθήνα το 1886, αναφερόμενος στο Σωχό, γράφει: «ότι είχε περίπου διακόσιες οικογένειες χριστιανικές, εκκλησία, αρρεναγωγείο, μικρή αγορά, τρία χάνια, υφαντήρια τρίχινων σάκκων και βρύσες».
β) Από το Ληξιαρχικόν Βιβλίον, τόμος Α΄ της Ελληνικής Κοινότητος Κωμοπόλεως Σοχού επεξεργασθέν παρά του εφημερίου Σοχού Παπανέστωρος Δ. Β Μπαλτζιανού, κατά το Σωτήριον έτος 1889 (εικ. 24), κατά μήνα Αύγουστον και στην τελευταία σελίδα αυτού, βρίσκουμε καταγεγραμμένα τα εξής: «αύξων αριθμός 1253, αποθαμμένα αφαιρούνται 64, υπόλοιπον – ζώντα 1189, υπανδρευμένα κοράσια αφαιρούνται 16, υπόλοιπον ζώντων 1173» και σύμφωνα με τον πίνακα των εμπεριεχομένων ονομάτων αύξοντα αριθμό οικίας (Χριστιανικών σπιτιών): 198.
γ) Ο Γεώργιος Χατζηκυριακού, ο οποίος το 1906 γράφει τα εξής: «ο Σωχός περιλαμβάνει 500 και πλέον οικογενείας Ελληνικάς, Ορθοδόξους και 100 περίπου Οθωμανικάς».
δ) Ο γιατρός Ανδρέας Αρβανίτης, Γενικός Γραμματέας του Παμμακεδονικού Συλλόγου, το 1909 αναγράφει τα εξής: «Σωχός (Όσσα) της Βισαλτίας, κωμόπολης κείμενη προς Α. Λαγκαδά και απέχουσα τούτου 4 και ¼ ώρας, μετά 3.000 Ελληνομακεδόνων και 500 Οθωμανών…».
ε) Σε έκθεση του προς τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ιωακείμ Ζγουρό, στις 29/05/1911, ο Διευθυντής του Σχολείου Αθανάσιος Ιατρού, αναφέρει: «ότι η κωμόπολη Σωχός συνίσταται εξ 707 οικογενειών εξ’ ον αι 493 ισίν Ορθόδοξοι, αι δε 214 Οθωμανικαί και εκ 3.945 κατοίκων, εξ ον 2.771 Ορθόδοξοι, οι δε λοιποί 1.174 Οθωμανοί». Στις 24/01/1914 ο αυτός Διευθυντής σε δελτίο στατιστικών προς το Διοικητικό Επίτροπο Λαγκαδά αναφέρει 2.564 Έλληνες κατοίκους Σωχού και 998 Μωαμεθανούς, συνολικά δηλαδή 3.562 κατοίκους .
==Προσωπικότητες==
Γραμμή 54 ⟶ 91 :
* Στέφανος Γ. Κουτσιμανής, "Αντίλαλοι από τον Σοχόν και την περιοχήν του, 1974
* Εκπολιτιστική Επιμορφωτική & Λαογραφική Κίνηση Νέων Σοχού, "Σοχός-Συμβολή στην ιστορική γεωγραφία της Βισαλτίας", 1999
*Χρυσάφης Τσολάκης Ιερεύς, "Ο Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Σωχού", 2009
*Δήμιτσας Μαργαρίτης 1874: Δήμιτσα-Μαργαρίτη Γ, Δήμιτσα-Μαργαρίτη Γ., Αρχαία Γεωγραφία της Μακεδονίας 2, ανατύπωση Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, Αρχείο Ιστορικών Μελετών 1988
| |||