Δείξη: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ως '''δείξη''' (αγγλ. ''deixis'') ορίζεται η γλωσσική λειτουργία κατά την οποία χρησιμοποιούμε στοιχεία από το περιβάλλον τού [[ομιλητής|ομιλητή]] (γλωσσικό και εξωγλωσσικό) προκειμένου να αναφερθούμε σε (να δείξουμε προς) αυτόν. Σε κάθε γλώσσα τα στοιχεία αυτά μπορούν να ερμηνευθούν μόνο αναφορικά με τον ομιλητή και αποκτούν νόημα μόνον εξαιτίας τής σύνδεσης με αυτόν. Οι γλωσσικοί τύποι που επιτελούν αυτή τη λειτουργία ονομάζονται ''δεικτικοί'' (''deictic'').

 

Διακρίνουμε τρεις βασικούς τύπους δείξεως:

 

 

*Παράδειγμα: Στην πρόταση ''Έφυγε με ένα πλατύ χαμόγελο στο πρόσωπό του'' παρατηρούμε τη δεικτική χρήση τής κατάληξης ''-ε'' (του ρήματος), η οποία δηλώνει ότι γίνεται λόγος για τρίτο πρόσωπο (πέραν του ομιλητή και του ακροατή), και της αντωνυμίας ''του,'' η οποία δείχνει ότι μιλούμε για το χαμόγελο του συγκεκριμένου προσώπου.

 

 

*Παράδειγμα: Η πρόταση ''Έλα εδώ'' ερμηνεύεται μόνο εν σχέσει με τον τόπο τού ομιλητή. Συνεπώς, δεν μπορούμε να πούμε ''*Πήγαινε εδώ,'' διότι το ρήμα ''πηγαίνω'' δηλώνει απομάκρυνση από τον τόπο τού ομιλητή και, ως εκ τούτου, συγκρούεται με το επίρρ. ''εδώ.'' Για τον ίδιο λόγο, ο τόπος τού ομιλητή ερμηνεύει ως προσέγγιση τη φράση ''Φέρε μου το βιβλίο,'' στην οποία ο ακροατής απαντά λέγοντας ''Το φέρνω'' (όχι ''*Το πηγαίνω'').

 

 

*Παράδειγμα: Η πρόταση ''Χθες μελέτησε το υλικό και σήμερα θα το επιστρέψει'' δηλώνει με τέσσερεις δείκτες (''χθες,'' χρονικό επίθημα ''-σε, σήμερα,'' μέλλοντας ''θα επιστρέψει'') ποιο είναι το παρόν τού ομιλητή (μεταξύ τής χθεσινής ημέρας και της παραλαβής τού υλικού και μεταγενέστερης ώρας τής σημερινής ημέρας, οπότε θα επιστραφεί το υλικό).