Φιλοσοφία της επιστήμης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ένα πεδίο ενδιαφέροντος που είναι κοινό ανάμεσα στους ιστορικούς, τους φιλόσοφους και τους κοινωνιολόγους της επιστήμης είναι ο βαθμός στον οποίο οι επιστημονικές θεωρίες καθορίζονται από το κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο. Αυτή η προσέγγιση είναι συνήθως γνωστή ως [[κοινωνικός κονστρουκτιβισμός]]. Ο κοινωνικός κονστρουκτιβισμός είναι κατά μια έννοια μια προέκταση του ινστρουμενταλισμού που ενσωματώνει τις κοινωνικές πλευρές της επιστήμης. Στην πιο ισχυρή της μορφή, αντιμετωπίζει την επιστήμη σαν μια απλή συζήτηση θεμάτων μεταξύ επιστημόνων, με τα αντικειμενικά γεγονότα να παίζουν μικρό ή και κανένα ρόλο: αυτή η εκδοχή συνδέεται με τον [[μεταμοντερνισμός|μεταμοντερνισμό]] στη φιλοσοφία του ύστερου [[20ος αιώνας|20ου αιώνα]]. Μία πιο ήπια μορφή της κονστρουκτιβιστικής άποψης θεωρείυποστηρίζει ότι οι κοινωνικοί παράγοντες παίζουν μεγάλο ρόλο στην αποδοχή των νέων επιστημονικών θεωριών, διατηρώντας όμως και την επιρροή μίας αντικειμενικής πραγματικότητας στον σχηματισμό και στην αποδοχή των εν λόγω θεωριών.

Σύμφωνα με μίατην ισχυρότερηισχυρή θέση, η ύπαρξη ή μη του πλανήτη Άρη είναι ανούσιαανούσιο ζήτημα, εφόσον ό,τι έχουμε είναι οι παρατηρήσεις, οι θεωρίες και οι μύθοι, που είναι όλα συνδεδεμένα μεταξύ τους και παράγονται από την κοινωνική αλληλεπίδραση. Έτσι, οι επιστημονικές εκθέσεις σχετίζονται μεταξύ τους και αναφέρονται η μία στην άλλη και- ένας εμπειρικός έλεγχος δεν είναι τίποτα παραπάνω από το να εξετάζεται η συνέπεια μεταξύ διαφορετικών συνόλων από κοινωνικά συντεθειμένεςκατασκευασμένες θεωρίες. Αυτή η άποψη απορρίπτει τελείως τον ρεαλισμό. Γίνεται λοιπόν δύσκολο να εξηγηθεί το πώς η επιστήμη διαφέρει από οποιαδήποτε άλλο μοντέλο οργάνωσης της γνώσης (όπως π.χ. ο [[αποκρυφισμός]]). Όμως με την ίδια λογική, γίνεται επίσης δύσκολοδυσερμήνευτη τo να αντιληφθούμε το μέγεθος τηςη εξαιρετικήςεξαιρετική επιτυχίαςεπιτυχία της επιστήμης στο να παράγει χρησιμοποιήσιμη τεχνολογία.

Σύμφωνα με την ήπια θεώρηση, ο πλανήτης [[Άρης (πλανήτης)|Άρης]] μπορεί να λεχθεί πως υπάρχει πραγματικά, μία ύπαρξη ξεχωριστή και διακριτή από τις παρατηρήσεις, θεωρίες και μύθους μας για αυτόν. Παρόλο που οι θεωρίες και οι παρατηρήσεις συντίθενταικατασκευάζονται σε κοινωνικό πλαίσιο, μέρος της διαδικασίας σύνθεσης περιλαμβάνει την εξασφάλιση μιας κάποιου είδους αντιστοιχίας με τηνκάποια πραγματικότητάαντικειμενική, μαςαυθύπαρκτη πραγματικότητα. Έτσι οι επιστημονικές θέσεις είναι ''για'' τον πραγματικό κόσμο. Το κρίσιμο ζήτημα γιαείναι αυτήν την άποψη είναιεπομένως η επεξήγηση αυτής της αντιστοιχίας. Τι αιτιολόγηση υπάρχει στον ισχυρισμό ότι οι φωτογραφίες από το τελευταίο ερευνητικό [[διαστημόπλοιο|διαστημικό σκάφος]] είναι κατά μία έννοια περισσότερο αληθινές από τους [[ρωμαϊκή μυθολογία|ρωμαϊκούς μύθους]] για τον Άρη; Είναι σημαντικό λοιπόν, για τους κοινωνικούς κονστρουκτιβιστές να λαμβάνουν υπόψιν τους το πώς οι επιστημονικές θέσεις δικαιολογούνται.