Κεφαλόποδα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Τα '''κεφαλόποδα''' είναι [[θάλασσα|θαλάσσιοι]] οργανισμοί που ανήκουν στη [[συνομοταξία]] των υδρόβιων [[μαλάκια|μαλακίων]], αποτελούν το πιο εξελιγμένο [[είδος (βιολογία)|είδος]] τους και ονομάστηκαν έτσι επειδή τα πλοκάμια[[πλοκάμι]]α τους εκφύονται από το [[κεφάλι]] τους. Στην ομοταξία τους περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα [[θράψαλα]], τα [[καλαμάρι|καλαμάρια]], οι [[μοσχοχτάποδο|μοσκιοί]], οι [[σουπιά|σουπιές]] και τα [[χταπόδι|χταπόδια]], όπως και είδη που φαινομενικά δεν μοιάζουν ιδιαίτερα στα προηγούμενα, ανάμεσα στα οποία και ο ο [[ναυτίλος]].

Τα κεφαλόποδα σύμφωνα με το ΙδρυμαΊδρυμα Σμιθσόνιαν παρουσιάστηκαν πριν από 500 εκατομμύρια χρόνια, στην [[κάμβρια περίοδος|κάμβριο γεωλογική περίοδο]] και άρχισαν σχετικά σύντομα να διαφοροποιούνται σημαντικά. Οι χωριστοί εξελικτικοί δρόμοι που ακολούθησαν τα διάφορα κεφαλόποδα έκτοτε αλλά και η απουσία επαρκών [[απολίθωμα|απολιθωμάτων]] για τις ενδιάμεσες μορφές που πιθανόν υπήρξαν σε αυτό το διάστημα, είναι και ο λόγος που σήμερα είναι δύσκολο να αναγνωρίσει κάποιος με μια πρώτη ματιά τις ομοιότητες και την κοινή καταγωγή όλων των εκπροσώπων τους -έχουν δηλαδή διαφοροποιηθεί σημαντικά.

*αμφίπλευρη [[συμμετρία σώματος|συμμετρία του σώματος]], σχετικά μεγάλο [[κεφάλι]], μάτια[[μάτι]]α, στόμα σαν στρογγυλωπό ράμφος με σαγόνια από [[χιτίνη]], [[χοάνη]] (ή υπόνομο) για να εκτοξεύουν νερό ώστε να προοωθούνται και, τέλος, περιφερικά ανεπτυγμένα επιμήκη άκρα (πλοκάμια[[πλοκάμι]]α)

Τα κεφαλοποδακεφαλόποδα, παρότι έχουν χάσει στην πορεία της εξέλιξης πολλούς εκπροσώπους τους, συνεχίζουν να αποτελούν μια μεγάλη ομοταξία που περιλαμβάνει περίπου 700επτακόσια είδη. Η μεγαλυτερη ποικιλία τους παρατηρείται στον Ισημερινό και μειώνεται, όμως, προς τους πόλους. Η ομοταξία τους χωρίζεται με τη σειρά της σε διάφορες υποκατηγορίες ([[υφομοταξίες]]).

Από τις συνολικά επτά υφομοταξίες, οι πέντε έχουν εξαφανιστεί και αναφέρονται για λόγους ταξινομησης της ζωολογίας[[ταξινομία]]ς -τις γνωρίζουμε κυρίως από απολιθώματα. Αυτές είναι οι υφομοταξίες των ορθοκερατιδών (''orthoceratoidea''), των ακτινοκερατιδών (''actinoceratoidea''),των ενδοκερατιδών (''endoceratoidea''), τα οποία μάλιστα έφταναν σε μήκος τα 9 μέτρα, των ''bactritoidea'' και των [[Αμμωνίτες (όστρακα)|αμμωνιτών]] (''ammonoidea'').

Οι δύο υφομοταξίες που επιβιώνουν μέχρι σήμερα είναι των [[κολεοειδή|κολεοειδών]] (''coleoidea'') και των [[ναυτιλοειδή|ναυτιλοειδών]] ή ναυτιλιδών (''nautiloidea'') που όμως φαίνεται να εξαφανίζεται κι αυτή. Από τα ναυτιλοειδή κεφαλόποδα συγκεκριμένα επιβιώνουν μόνον 5 είδη [[ναυτίλος|ναυτίλου]] (''nautilus'') κυρίως στον Ειρηνικό ωκεακό, κοντά στην Αυστραλία. Ο ναυτίλοι διαθέτουν ένα εξαιρετικά λεπτό [[όστρακο]] και 4 [[βράγχια]], ενώ όλα τα άλλα κεφαλόποδα έχουν 2 βράγχια και το όστρακό τους είτε δεν υπάρχει καθόλου είτε είναι εσωτερικό και υποτυπώδες.

Η πολυπληθέστερη υφομοταξία σήμερα κατά συνέπεια είναι των κολεοειδών. Αυτά με τη σειρά τους χωρίζονται σε οκτάποδα και δεκάποδα. Τα οκτάποδα, π.χ. το [[χταπόδι]] δεν έχουν όστρακο. Μόνον ένα είδος τους, ο αργονάυτηςαργοναύτης, και συγκεκριμένα το θηλυκό του, σχηματίζει ένα είδος κέλυφουςκελύφους για να αποθέτει τα αυγά του. Ουσιαστικά, όμως, δεν πρόκειται για αληθινό όστρακο και γι'για αυτό θεωρείται ότι τα οκτάποδα κεφαλόποδα δεν διαθέτουν όστρακο. Τα δεκάποδα διαθέτουν εσωτερικό όστρακο (π.χ. η σουπιά) ή υποτυπώδες ζελατινώδες όστρακο (όπως το καλαμάρι). Κάποια από τα πόδιαπλοκάμια τους τους είναι μακρύτερα από τα άλλα για να συλλαμβάνουν τροφή. Στα δεκάποδα περιλαμβάνονται οι [[σουπιά|σουπιές]] (''sepia'' του είδους ''sepioidea'') και τα [[καλαμάρι|καλαμάρια]] (''lolingo'' του είδους ''teuthoidea'') όπως και οι [[βελεμνίτες]] (''belemnoidea'') - οι τελευταίοι έχουν εξαφανιστεί.

Τα κεφαλόποδα διαθέτουν άκρα που χρησιμεύουν στη μετακίνηση, αλλά και στη σύλληψη τροφής και στους χειρισμούς. Είναι [[μαλάκια]] [[σαρκοφάγα]] και θεωρούνται κυνηγοί.

Σήμερα το μέγεθος των περισσότερων κεφαλόποδων κυμαίνεται από λίγα εκατοστά έως μερικά μέτρα, με θεαματικότερη εξαίρεση το [[γιγαντιαίο καλαμάρι]] ''architeuthis'' που φτάνει σε μήκος τα 15 μέτρα και που φωτογραφήθηκε για πρώτη φορά το 2006.

ΕχουνΈχουν το στόμα τους στο κέντρο του σώματός τους και ανάμεσα στις εκφύσεις των πλοκαμιών. Αυτό μοιάζει με κάπος στρογγυλό [[ράμφος]] πουλιού και έχει σαγόνια από [[χιτίνη]], μια ουσία που μοιάζει με την[[κερατίνη]], ώστε το κεφαλόποδο να μπορεί να μασήσει την τροφή του.

Τα βράγχιά τους περιβάλλονται από έναν προστατευτικό μανδύα. Μέσα σε αυτό τον μανδύα ([[μανδυακή κοιλότητα]]) βρίσκεται και ο σωλήνας ([[χοάνη]] ή υπόνομος) από τον οποίο, με απότομες συσπάσεις, το κεφαλόποδο μπορεί να εκτοξεύσει δυναμικά νερό και να προωθηθεί "όπισθεν" με ταχύτητα, ώστε είτε να ξεφύγει από έναν εχθρό ή να συλλάβει ένα θήραμα.

Τα περισσότερα κεφαλόποδα διαθέτουν και [[μελανοφόρος σάκος|μελανοφόρο σάκο]], ώστε να αποδεσμεύουν [[μελάνη]] και να θολώνουν τα νερά, για να διαφεύγουν από τους εχθρούς τους.

Τα πλοκάμια[[πλοκάμι]]α των κεφαλοπόδων φέρουν απομυζητικούς μηχανισμούς ή ([[βεντούζα|βεντούζες]]). Ορισμένα από αυτά διαθέτουν επίσης νύχια ή άγκισταάγκιστρα. Ο αριθμός των πλοκαμιών διαφέρει από είδος σε είδος: το χταπόδι έχει 8, η σουπιά και το καλαμάρι 10, αλλά ο ναυτίλος 38.

Οσον αφορά στα πλοκάμια, οι ζωολόγοι τα διακρίνουν συνήθως από τα υπόλοιπα άκρα. Αναφέρουν, για παράδειγμα, ότι το χταπόδι έχει οκτώ πόδια ή οκτώ χέρια, όμως όταν αναφέρονται στα δέκα άκρα του καλαμαριού λένε ότι αυτό το ζώο έχει "όκτώ πόδια και δύο πλοκάμια". Ο λόγος είναι ότι, τεχνικάαπό τεχνική άποψη, κάποια άκρα των κεφαλοπόδων διαφέρουν σε λειτουργικότητα αλλά και σε μορφή από τα άλλα. Για παράδειγμα, τα δύο πλοκάμια του καλαμαριού είναι πιο μακριά από τα υπόλοιπα 8 πόδια του. Αυτά τα δύο πλοκάμια είναι, επιπλεον, συσταλτά και μπορούν να επιμηκυνθούν εντυπωσιακά ώστε με μια απότομη μυική ενέργεια, το καλαμάρι να διπλασιάζει το μήκος του πλοκαμιού του, καθιστώντας το ακόμα πιο λεπτολεπτό και πιο στενόμακρο. Οταν χαλαρώνει, το πλοκάμι επανέρχεται στο αρχικό του μήκος και γίνεται λίγο πιο κοντόχοντρο αλλά και πάλι πιο μακρύ από τα υπόλοιπα 8 πόδια. Τα τελευταία είναι μεν ελαστικά και εκτατά, δεν έχουν όμως την εντυπωσιακή ικανότητα επιμήκυνσης των πλοκαμιών. Με αυτήαυτήν τηντη διαχωριστική ταξινόμηση, το χταπόδι δεν έχει οκτώ πλοκάμια, αλλά οκτώ πόδια.

==Μήκος κεφαλόποδων==

Τα κεφαλόποδα διαθέτουν το πιο ανεπτυγμένο [[νευρικό σύστημα]] όλωναπό τωνόλα ασπονδύλωντα ασπόνδυλα. Διαθέτουν [[εγκέφαλος|εγκέφαλο]] και επίσης σχετικά καλή [[όραση]], με εξαίρεση τον [[ναυτίλος|ναυτίλο]], που για την επιβίωσή του στηρίζεται πιθανόν στην [[όσφρηση]]. Τα κεφαλόποδα επίσης παρουσιάζουν [[αχρωματοψία]]. Εντούτοις, το μάτι τους δεν παρουσιάζει "[[τυφλό σημείο]]" ή "[[σκότωμα]]", χαρακτηριστικό που θεωρείται από κάποιους ατέλεια του ματιού των σπονδυλωτών. Τα -αυτάσπονδυλωτά έχουν όλα τους ένα τυφλό σημείο στο οπτικό τους πεδίο, εκεί όπου το [[οπτικό νεύρο]] προσφύεται στον [[οπτικός δίσκος|οπτικό δίσκο]]. ΕπίσηςΣτα κεφαλόποδα, οι [[φωτοϋποδοχέας|φωτοϋποδοχείς]] βρίσκοντα στην εξωτερική πλευρά του [[αμφιβληστροειδής|αμφιβληστροειδή]] και έτσι η ένωση του νεύρου με τον οπτικό δίσκο δεν δημιουργεί τυφλό σημείο. Τέλος, τα κεφαλόποδα είναι τα μόνα μαλάκια με κλειστό [[κυκλοφορικό σύστημα]]

===Δείτε σχετικά=επίσης==