Αγιά Λάρισας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
πρόσθεση τεκμηριωμένου κειμένου και πηγών |
||
Γραμμή 1:
{{coord|39
Η '''Αγιά''' είναι κωμόπολη και έδρα ομώνυμης [[τοπικές κοινότητες της Ελλάδας|δημοτικής]] [[τοπική Κοινότητα Αγιάς|κοινότητας]], [[δημοτικές ενότητες της Ελλάδας|δημοτικής]] [[δημοτική ενότητα Αγιάς|ενότητας]] και [[δήμος Αγιάς|δήμου]], της [[περιφερειακή ενότητα|περιφερειακής ενότητας]] (τέως νομού) [[νομός Λάρισας|Λαρίσης]], στην [[περιφέρειες της Ελλάδας|περιφέρεια]] [[περιφέρεια Θεσσαλίας|Θεσσαλίας]]. <ref>statistics.gr</ref>.
Παλαιότερα ανήκε στην [[επαρχία Αγιάς]] του [[νομός Λάρισας|νομού Λαρίσης]], στο γεωγραφικό διαμέρισμα [[Θεσσαλία]]ς. <ref>Πάπυρος Λαρούς</ref>
Η περιοχή της κωμόπολης παράγει εξαιρετικής ποιότητας φρούτα (κυρίως μήλα και κεράσια) και κάστανα.
==Ονομασία==
Υπάρχουν αρκετές εκδοχές για το όνομα του χωριού, μερικές από τις οποίες είναι: από την αρχαία λέξη ''αγυιά'' «οδός» - εξ ου και η παλαιότερη γραφή του ονόματος, από την σλαβική λέξη ''janitza'' «ποτάμι», από το θηλ. του ''άγιος'' (''αγία'') και από το αραβοτουρκικό ''ayan'' «αγιάνης», τουρκικό τίτλο αξιωματούχου. <ref>Πάπυρος Λαρούς</ref><ref>Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978</ref><ref>Γ. Κορδάτος</ref>
==Γεωγραφία==
Η Αγιά βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα του νομού, σε λοφώδη-ημιορεινή περιοχή στους νοτιοανατολικούς πρόποδες της Όσσας και που, προς ανατολάς, βλέπει στο τέλος του Θερμαϊκού Κόλπου και στο Αιγαίο Πέλαγος. Είναι κτισμένη στο «άνοιγμα» που δημιουργείται από την Όσσα και το Μαυροβούνι, που έχει ταυτιστεί με το αρχαίο ''Δώτιον Πεδίον''. Είναι οδικός κόμβος πάνω στις επαρχιακές οδούς που συνδέουν τη Λάρισα με τα παραθαλάσσια χωριά του νομού. Είναι χαρακτηρισμένη ως ημιαστικός πεδινός οικισμός, με έκταση 27,150 χμ², σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 200 και απέχει από τη Λάρισα, 35 χλμ. περίπου, προς τα ΑΒΑ. <ref>Εκδόσεις «Ελλάδα»</ref><ref>Δομή</ref><ref>Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978</ref><ref>«Διακοπές»</ref><ref>statistics.gr</ref>
==Πληθυσμικά στοιχεία==
Η εξέλιξη πληθυσμού της Αγιάς έχει ως εξής: κάτοικοι 3.067 (1961), 3.241 (1971), 4.014 (1991), 3.027 (2001), 3.169 (2011). <ref>Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978, 2006</ref><ref>Πάπυρος Λαρούς</ref><ref>Πρόγραμμα Καλλικράτης</ref><ref>statistics.gr</ref>
==Διοικητικές μεταβολές μέχρι τον «Καλλικράτη»==
*Στις 19/03/1961 προσαρτάται ο οικισμός Χρυσαλλίς που καταργήθηκε, στην κοινότητα Αγιάς
*Με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 αποσπάστηκε ο οικισμός από την κοινότητα Αγιάς και ορίστηκε ως έδρα του δήμου Αγιάς
(Πηγή: eetaa.gr)
==Ιστορικά στοιχεία==
Η περιοχή, πιθανόν να κατοικείται από τη Νεολιθική Εποχή, ενώ αρχαιολογικά ευρήματα (νομίσματα, τάφοι), προσδιορίζουν την ύπαρξη αξιόλογου οικισμού από τον 20 αιώνα π.Χ. <ref>απαιτείται παραπομπή</ref>
Η Αγιά έχει σχετικά πρόσφατη ιστορία, αφού φαίνεται ότι ιδρύθηκε κατά τις πρώτες δεκαετίες της κατάκτησης από τους Τούρκους, αλλά μέχρι το τέλος του 17ου αιώνα είχε γρήγορα αναπτυχθεί σε οικονομικό και διοικητικό κέντρο της περιοχής, κυρίως χάρη στη σηροτροφία και την βαφή κόκκινων νημάτων. Ήδη, στα τέλη του 18ου αιώνα, αναφέρεται ότι είχε 600 σπίτια. Το θέρος του 1767 λεηλατήθηκε από άτακτα αλβανικά στρατεύματα. Όταν ξέσπασε η Επανάσταση του 1821, κάθε εξέγερση στην πόλη -και σε όλη την τότε Θεσσαλομαγνησία- κατεπνίγη ολοκληρωτικά. Το 1878, έγιναν στην περιοχή της Αγιάς, μικροσυμπλοκές μεταξύ των Τούρκων και των ελληνικών στρατιωτικών τμημάτων υπό τους Κώστα Χαρίση, Αχιλλέα Ηρακλείδη και Στάμο Καπέλη και, αμέσως μετά, προσαρτήθηκε στο Ελληνικό κράτος, βάσει της Συνθήκης του Βερολίνου. Από τα μέσα του 19ου αιώνα είχε αποκτήσει Αλληλοδιδακτικό Σχολείο και Παρθεναγωγείο (στο σημερινό [[Μεταξοχώρι Λάρισας|Μεταξοχώρι]]), ενώ είναι πατρίδα του λόγιου μοναχού Μεθόδιου Ολυμπιώτη. <ref>Εκδόσεις «Ελλάδα»</ref><ref>Δομή</ref><ref>Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978</ref><ref>«Διακοπές»</ref><ref>statistics.gr</ref>
==Αξιοθέατα==
*Οι εκκλησίες του Αγίου Αντωνίου (πολοιούχου της Αγιάς), της Κοίμησης Θεοτόκου (16ου αιώνα), του Αγίου Γεωργίου, της Αγίας Τριάδας και του Αγίου Νικολάου
*Η Βυζαντινή Μονή του Αγίου Παντελεήμονα, του 13ου – 16ου αιώνα, ΒΑ της κωμόπολης που θεμελιώθηκε πάνω σε αρχαίο ναό αφιερωμένο στον Δία. Το Καθολικό της Μονής ανήκει στον αθωνικό τετρακιόνιο τύπο. Έχει τοιχογραφίες του 1724 του Γαβριήλ Μοναχού Πελοποννησίου. Φέρει τρεις τρούλους, τον κεντρικο και δύο μικρότερους, στη βόρεια και την νότια πλευρά του Ιερού, γι' αυτό και το μοναστήρι ονομαζόταν «Κουμπελής» (από το «Κουμπές=τρούλος). Η Μονή παρέμεινε ερημωμένη για περισσότερο από έναν αιώνα. Στη δεκαετία του 1980 εγκαταστάθηκε γυναικεία μοναστική αδελφότητα, που ανοικοδόμησε και την κατεστραμμένη δυτική πτέρυγα. Εγκαταλείφθηκε και πάλι για μια δεκαετία, αλλά από τον Ιούνιο του 2005 εγκαταβιώνει νέα αδελφότητα <ref>http://imd.gr/site/catalog/poi/17/154</ref>
*Η εκκλησία της Παναγίας στη θέση «Βαθύρεμα»
*Η Δανειστική Βιβλιοθήκη, σε παραδοσιακό κτήριο, δωρεάς του Τάκη Καρδαρά
*Το Πολιτιστικό Κέντρο ''Χρυσαλλίδα'' <ref>http://www.larissanet.gr/articles/municipalities_of_larissa/municipality_of_agia/</ref>
*Η Αρχαιολογική Συλλογή, η οποία περιλαμβάνει επιτύμβιες στήλες, νομίσματα, Ελληνιστικές, Ρωμαϊκές και Βυζαντινές επιγραφές, κ.α., με δραστηριότητες και διεξαγωγή «εργαστηρίων» αρχαιολογίας
*Η ''Γέφυρα Αλαμάνου'' στη διαδρομή προς Αγιόκαμπο
(Πηγή: «Διακοπές»)
==Εκδηλώσεις==
*Η γιορτή του πολιούχου Αγίου Αντωνίου και λιτάνευση της εικόνας
*Πανηγύρι κάθε 1η Σεπτεμβρίου <ref>«Διακοπές»</ref>
==Παραπομπές==
{{Παραπομπές|2}}
==Πηγές==
*Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978, 2006
*Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963
*Εγκυκλοπαίδεια Δομή, 2002-4
*Περιοδικό «Διακοπές», εκδ. Δ.Ο.Λ., 2010
*Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (Βαρελάς)
*Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΣΑ)
*http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/General/
*http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/A1604/Other/A1604_SAP02_TB_DC_00_2001_03_F_GR.pdf
*eetaa.gr
*Μιλτ. Δάλλα, ''Η Αγιά δια μέσου των αιώνων'', Αθήναι, 1924
*Γ. Κορδάτου, ''Ιστορία της επαρχίας Βόλου και Αγιάς'', Αθήνα 1960
==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
*http://www.larissanet.gr/articles/municipalities_of_larissa/municipality_of_agia/
*http://www.romnios.gr/%CE%B4%CE%B9%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%B5%CF%83-%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B7%CF%81%CE%B9%CE%BF-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CF%83-%CF%83%CF%84%CE%B7/
*http://imd.gr/site/catalog/poi/17/154
[[Κατηγορία:Κωμοπόλεις του νομού Λάρισας]]
| |||