Αβερρόης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Remove invisible unicode control characters + other fixes με τη χρήση AWB (10269) |
Εισαγωγή τμήματος ''Φιλοσοφία'' |
||
Γραμμή 32:
Ράκος πλέον ο Αβερρόης έζησε σε έσχατη φτώχεια και στερήσεις και, όταν ο διάδοχος του ηγεμόνα που τον εξεδίωξε, ανέλαβε τη βασιλεία τον ανακάλεσε στην πρότερη επίσημη θέση του, ήταν πλέον αργά. Λείψανα μόνο της άλλοτε διάνοιας είχαν επιζήσει και το χειρότερο για τον ίδιο ήταν ότι ο σωματικός θάνατος άργησε πολύ μετά την πνευματική νέκρωσή του.
== Φιλοσοφία ==
=== Έργα του ===▼
Κεντρική θέση στη μεταφυσική διδασκαλία του Αβερόη κατέχουν οι έννοιες ουσία και συμβεβηκός. Ως ουσία ορίζεται αυτό που υπάρχει καθαυτό, χωρίς να συνδέεται με κάποιο συμβεβηκός. Στα συμβεβηκότα ανήκουν και οι εννέα κατηγορίες, δηλαδή το ποσόν, το ποιόν, το πρός τι, το ποῦ, το πότε, το κεῖσθαι, το ἔχειν, το ποεῖν και το πάσχειν. Αν και οι κατηγορίες υπάρχουν εκτός της ουσίας, η σχέση μεταξύ τους έχει κάποια τάξη, δεδομένου ότι σε κάποιες περιπτώσεις κάποιες εκ των κατηγοριών προϋποθέτουν κάποιες άλλες και άλλες συνιστούν την αιτία άλλων. Δεν πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ αισθητής και υπεραισθητής ουσίας. Η αισθητή ή αλλιώς σωματική ουσία σύγκειται από ύλη και είδος. Το είδος ενυπάρχει δυνάμει ή μεταβάλλεται σταδιακά από δύναμη σε ενέργεια, μέσω της επενέργειας των ανώτερων ειδών και του Θεού.
Τα φυσικά όντα προϋποθέτουν ποιητική αιτία. Κάθε κίνηση και ενέργεια έχει αρχή και τέλος. Το τέλος ταυτίζεται με τον σκοπό στον οποίο τείνει, ώστε να προστεθεί στο τελικό αίτιο. Το τελικό αίτιο είναι το πρώτο και σπουδαιότερο, το αίτιο των αιτίων, γιατί όλα υπάρχουν εξ’ αιτίας αυτού. Κάθε αισθητή ουσία έχει τέσσερις αιτίες, την ύλη και το είδος, το ποιούν ή το κινούν και το τελικό αίτιο. Καθ’ ένα από αυτά τα αίτια δεν δύναται να προχωρεί επ’ άπειρον. Το κατώτερο αίτιο προς το ανώτερο έχει ανάλογη σχέση με αυτήν που έχει η ύλη προς το είδος. Επ’ άπειρον αναγωγή της ύλης σε άλλη ύλη δεν είναι εφικτή, αλλά είναι αναγκαίο να υποτεθεί πρώτη ύλη, που είναι ενεργεία και όχι δυνάμει πάντοτε, ως βάση κάθε ουσίας. Η πρώτη ύλη έχει δυο βασικά χαρακτηριστικά, το πρώτο είναι ότι δεν μετέχει σε κάποιο είδος καθαυτή και έχει δύναμη να λάβει όλα τα είδη.
Έτσι, πρέπει με κάποιο τρόπο να υπάρχει πρώτη ύλη, με τον ίδιο τρόπο που πρέπει να υπάρχει και έσχατος σκοπός για κάθε κίνηση. Και όπως δεν νοείται κίνηση χωρίς σκοπό, έτσι δεν νοείται και χωρίς πρώτο και αρχέγονο είδος, όπου όλες οι κινήσεις τείνουν. Τέλος, τα κινούντα αίτια οφείλουν να καταλήγουν σε ένα πρώτο αίτιο κίνησης, το οποίο θα είναι καθαυτό ακίνητο, αλλά ταυτόχρονα η αφορμή κάθε κίνησης. Επομένως, βάση της διδασκαλίας του Αβερόη είναι ότι κάθε αιτία, εκ των τεσσάρων που προαναφέρθηκαν, δεν επιτρέπει την επ’ άπειρον πρόοδο, αλλά καταλήγει σε μια πρώτη αρχή. Επ’ αυτή τη βάση ο φιλόσοφος επιδιώκει να αποδείξει την ύπαρξη του Θεού.
Για την απόδειξη της ύπαρξης του Θεού ο Αβερόης στηρίζεται στο γεγονός ότι για να υπάρχει κινούμενο πρέπει να υπάρχει κάτι που το κινεί, μια αρχή της κίνησης. Το κινούμενο είναι δυνάμει, έχει δηλαδή την δύναμη της κίνησης, ενώ η κινούσα αρχή είναι ενεργεία. Πρώτη αιτία της κίνησης είναι ο Θεός, ο οποίος είναι ακίνητος. Έπεται λοιπόν ότι αυτός και η κίνησή του είναι αΐδια. Επιπλέον, το πρώτο αίτιο της κίνησης είναι άυλο.
Αν είχε ύλη και είδος θα ήταν ποσόν και άρα πεπερασμένο. Επομένως, θα είχε πεπερασμένη δύναμη και κίνηση, πράγμα αδύνατο, δεδομένου ότι η κίνησή του είναι άπειρη. Η πρώτη αιτία της κίνησης είναι καθαρό είδος και εξ’ αιτίας αυτού καθαρή ενέργεια και καθαρή νόηση. Ο Θεός είναι ένας, απλός, αμέριστος, χωρίς καμία σύνθεση άλλων φύσεων, επειδή είναι ασώματος και ξένος από κάθε μεταφυσική σύνθεση. Επομένως, δεν αρμόζουν σε αυτόν ιδιότητες και κατηγορήματα. Η κίνησή του έχει ως σκοπό τον ίδιο τον Θεό.
Ο Θεός έχει προς την κίνηση την ίδια σχέση που έχει ο δάσκαλος προς τους μαθητές και ο νομοθέτης προς τους υπηκόους. Όπως ο δάσκαλος επιθυμεί να μεταδώσει στους μαθητές του σοφία και ο νομοθέτης να καταστήσει τους ανθρώπους δίκαιους, χωρίς δικό του κέρδος, έτσι και ο Θεός δεν σκοπεύει σε προσωπικό όφελος. Είναι η αρχή και ο έσχατος σκοπός και το καθαρότατο είδος. Είναι η καθαρότατη νόηση και επομένως γνωρίζει τον εαυτό του και ότι όντως υπάρχει. Τα υπόλοιπα τα γνωρίζει όχι σαν να τα κατέχει καθαυτά, αλλά κατά τρόπο τελειότερο. Δεν τα γνωρίζει ούτε από μερική άποψη, ούτε από γενική, αλλά τα γνωρίζει εντός της ενιαίας αμέριστης ουσίας, δηλαδή, εντός του εαυτού του. Κατά παρόμοιο τρόπο εξηγείται πως συμβαίνει η πρόνοια του Θεού να αναφέρεται στα καθόλου και όχι στα καθ’ έκαστα.
Είναι εμφανής η προσπάθεια του Αβερόη να εναρμονίσει τον νεοπλατωνισμό με την αριστοτελική φιλοσοφία. Τα συγγράμματά του έγιναν ιδιαίτερα γνωστά από τον 13ο αιώνα στη Δύση μέσω λατινικών μεταφράσεων.<ref>'''''Γ. Στείρης''', Επίκουρος Καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών- Τομέα Φιλοσοφίας, Σημειώσεις στη Μεσαιωνική Φιλοσοφία, 2014''</ref>
Στον Αβερρόη (όπως και στον [[Αβικέννας|Αβικέννα]]) οφείλεται κυρίως η διάσωση ιδεών και πολλών γραπτών της [[φιλοσοφία|αρχαίας φιλοσοφίας]]. Έγραψε ιατρική εγκυκλοπαίδεια και σχόλια για σχεδόν όλα τα έργα του [[Αριστοτέλης|Αριστοτέλη]]. Η επιρροή του στον χριστιανικό σχολαστικισμό του [[μεσαίωνας|μεσαίωνα]] είναι σημαντική. Τον 13ο αιώνα τα έργα του μεταφράστηκαν στα [[εβραϊκή γλώσσα|εβραϊκά]].
| |||