Έρις (πλανήτης νάνος): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ προσθήκη συνδέσμων κ ενημέρωση από αγγλική βικι
Γραμμή 24:
<th align="left">Ανακαλύφθηκε στις</th><td> [[5 Ιανουαρίου]] [[2005]]</td>
</tr><tr>
<th bgcolor="#FFA0FF" colspan="2">Χαρακτηριστικά [[τροχιά]]ς<ref name=jpl/></th"jpldata">
{{cite web
| type = September 18, 2014 last obs
| title = JPL Small-Body Database Browser: 136199 Eris (2003 UB313)
| url = http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=Eris
| accessdate = 23 Νοεμβρίου 2014
}}
</ref></th>
</tr><tr>
<th align="left">[[Αφήλιο]]</th><td> 14.600602.000.000 [[χιλιόμετρο|km]] <br /> (97,607651 [[Αστρονομική μονάδα|AU]])</td>
</tr><tr>
<th align="left">[[Περιήλιο]]</th><td> 5.750723.000.000 [[χιλιόμετρο|km]] <br /> (3837,534911 [[Αστρονομική μονάδα|AU]])</td>
</tr><tr>
<th align="left">[[Ημιάξονας τροχιάς]]</th><td> 10.170166.000.000 [[χιλιόμετρο|km]] <br /> (6867,070781 [[Αστρονομική μονάδα|AU]])</td>
</tr><tr>
<th align="left">[[Εκκεντρότητα]]</th><td> 0,433944068</td>
</tr><tr>
<th align="left">[[Περίοδος περιφοράς]]</th><td> 205203.133830 [[ημέρα|ημέρες]] <br /> (561558,6204 [[Έτος|χρόνια]])</td>
</tr><tr>
<th align="left">[[Συνοδική Περίοδος]]</th><td> - [[ημέρα|ημέρες]] </td>
</tr><tr>
<th align="left">[[Μέση Ταχύτητα Τροχιάς]]</th><td> 3,44&nbsp;4338 km/s </td>
</tr><tr>
<th align="left">[[Κλίση τροχιάς|Κλίση]]</th><td> 4344,8180445° ως προς την [[Εκλειπτική]] </td>
</tr><tr>
<th align="left">[[Μήκος του ανερχόμενου σημείου]]</th><td> 3635,0659531° </td>
</tr><tr>
<th align="left">[[Όρισμα του περιηλίου]]</th><td> 150,956977° </td>
</tr><tr>
<th align="left">[[Δορυφόροι μικρών πλανητών|Δορυφόροι]]</th><td> 1 </td>
Γραμμή 87 ⟶ 94 :
|format=abstract page }}</ref></td>
</tr><tr>
<th align="left">Μέση [[πυκνότητα]]</th><td> -2,52 ± 0,05 [[γραμμάριο|g]]/cm<sup>3</sup></td>
</tr><tr>
<th align="left">Επιφανειακή [[Βαρύτητα]] στον Ισημερινό</th><td> ~0,8793 [[Επιτάχυνση|m/s<sup>2</sup>]]</td>
</tr><tr>
<th align="left">[[Ταχύτητα Διαφυγής]]</th><td> -1,384 km/s</td>
</tr><tr>
<th align="left">[[Αστρονομική Ημέρα|Αστρονομική περίοδος περιστροφής]]</th><td> 25,9 [[Ώρα|h]] <ref name=jpl/></td>
Γραμμή 99 ⟶ 106 :
<th align="left">[[Κλίση τροχιάς|Κλίση]] άξονα</th><td> -°</td>
</tr><tr>
<th align="left">[[Λευκαύγεια]]</th><td> 0,86 ±96 <sup>+0,09</sup><sub>-0,0704</sub></td>
</tr><tr>
<th align="left">[[Φαινόμενο μέγεθος]]</th><td> 18,7 <ref name=AstDys>{{cite web
Γραμμή 107 ⟶ 114 :
|accessdate=2009-03-16}}</ref></td>
</tr><tr>
<th align="left">[[Απόλυτο μέγεθος]]</th><td> -1,192 ± 0.3 <ref name=jpljpldata/></td>
</tr><tr>
<th align="left">[[Θερμοκρασία]]</th>
Γραμμή 119 ⟶ 126 :
</table>
 
'''Έρις''' (επίσημη ονομασία '''136199 Έρις'''), είναι η ονομασία του πέμπτου κατά σειρά [[Πλανήτης νάνος|πλανήτη νάνου]] (μετά τον [[Πλούτωνας (πλανήτης νάνος)|Πλούτωνα]], τηντη [[Δήμητρα (πλανήτης νάνος)|Δήμητρα]], τον [[Μακεμάκε (πλανήτης νάνος)|Μακεμάκε]] και τηντη [[Χαουμέια (πλανήτης νάνος)|Χαουμέια]]) στο [[Ηλιακό σύστημα|ηλιακό μας σύστημα]] και το ένατο μεγαλύτερο γνωστό σώμα που περιφέρεται γύρω από τον [[Ήλιος|Ήλιο]] χωρίς να είναι δορυφόρος. Είναι ένας από τους πλανήτες νάνους των μετα-Ποσειδώνιων[[Μεταποσειδώνιο σωμάτωναντικείμενο|Μεταποσειδώνιων αντικειμένων]] που λέγονται [[αντικείμενοΑντικείμενο διεσκορπισμένουδιασκορπισμένου δίσκου|ΑΔΔ]]. Η προσωρινή ονομασία της Έριδος ήταν '''2003 UB313'''.<ref name="designation">{{cite web
| author=Staff
| date=2004-02-29
Γραμμή 128 ⟶ 135 :
}}</ref>
 
Αυτός ο πλανήτης νάνος ανακαλύφθηκε στις αρχές του Ιανουαρίου του [[2005]] από φωτογραφίες που πάρθηκαν το έτος 2003. Είναι τοένα από τα πιο απόμακροαπόμακρα αντικείμενοαντικείμενα του ηλιακού μας συστήματος, που έχει ανακαλυφθεί μέχρι τώρασήμερα, με εξαίρεση κάποιους [[Κομήτης|κομήτες]]. Η μέση απόστασή της από τον ήλιο είναι 9767,8 [[Αστρονομική μονάδα|ΑΜ]] (Αστρονομικές Μονάδες, όπου 1ΑΜ=150 εκατομμύρια χιλιόμετρα). Αυτό σημαίνει ότι η απόσταση του αναφερόμενου πλανήτη νάνου από τον Ήλιο είναι 1410,5166 δισεκατομμύρια [[Χιλιόμετρο|χιλιόμετρα]]. Συνεπώς είναι δύσκολο να εκτιμηθεί η ακριβής διάμετρός του που περίπου υπολογίζεται στα 2.500326 χιλιόμετρα σε σχέση με τον Πλούτωνα, που φτάνει μόλις τα 2.306 χλμ. Τέλος, η Έρις έχει και έναν μικρό δορυφόρο, την [[Δυσνομία (δορυφόρος)|Δυσνομία]].<ref name="New Planet">{{cite web
|title=The discovery of 2003 UB313 Eris, the largest known dwarf planet
|url=http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/planetlila/
Γραμμή 136 ⟶ 143 :
 
== Ανακάλυψη και όνομα ==
Το ουράνιο αυτό σώμα, αρχικά καταχωρήθηκε στους καταλόγους ως 2003 UB313. Πρωτοπαρατηρήθηκε από τον [[Μάικλ Μπράουν]] το 2005, ο οποίος αστειευόμενος το ονόμασε προσωρινά "«Ζήνα"», από την [[Ζήνα|ομώνυμη σειρά της τηλεόρασης]]. Και κατά συνέπειαν, ο δορυφόρος του πλανητοειδούς αυτού, ονομάστηκε προσωρινά "«Γαβριέλα"», από πρόσωπο της ίδιας τηλεοπτικής σειράς. Επειδή όμως δεν συνηθίζεται να δίνονται ονόματα τηλεοπτικών ηρώων σε ουράνια σώματα, ο ίδιος ο Μπράουν, τελικά πρότεινε για τα δύο αυτά ουράνια σώματα, τα ονόματα: Έρις και Δυσνομία, κάτι που έγινε αποδεκτό από το Πλανητικό Κέντρο του Κέμπριτζ της Μασαχουσέτης, και καταχωρήθηκε οριστικά στις λίστες του με αυτή την ονομασία.
 
Ο λόγος για την επιλογή του ονόματος αυτού, είναι επειδή ο πλανητοειδής αυτός, λόγω του μεγέθους του που είναι μεγαλύτερο από τον Πλούτωνα, έγινε το "«μήλο της έριδος"» για τους αστρονόμους, για το τι πρέπει να θεωρείται "«πλανήτης"» και τι όχι, με συνέπεια να εξορισθείεξοριστεί ο Πλούτωνας από τη χορεία των πλανητών, και να θεωρηθεί πλέον επίσημα ως πλανητοειδής.
 
== Τροχιά ==
[[Αρχείο:Eris Orbit.svg|thumb|left|240px|Η τροχιά της Έριδος σε σύγκριση με τους πλανήτες και τον Πλούτωνα από τρεις διαφορετικές οπτικές γωνίες]]
Η περιφορά της Έριδος διαρκεί 560 περίπου χρόνια και προς το παρόν είναι το πιο απομακρυσμένο γνωστό αντικείμενο σε απόσταση 96,768 ΑΜ. Πέρασε από το περιήλιό της μεταξύ 1698 και 1699<ref name=Buie>{{cite web|author=Marc W. Buie|date=2007-11-06|title=Orbit Fit and Astrometric record for 136199|publisher=Deep Ecliptic Survey |url=http://www.boulder.swri.edu/~buie/kbo/astrom/136199.html|accessdate=2007-12-08}}</ref> και από το αφήλιό της το 1977<ref name=horizons>
{{cite web | last = Yeomans | first = Donald K. | url=http://ssd.jpl.nasa.gov/horizons.cgi?find_body=1&body_group=sb&sstr=Eris | title=Horizons Online Ephemeris System | publisher=California Institute of Technology, Jet Propulsion Laboratory | accessdate=2007-01-05 }}</ref> και θα επιστρέψει στο περίηλιό της μεταξύ 2256<ref name=horizons/> και 2258<ref name=johnston>{{cite web|author=Wm. Robert Johnston|date=2007-08-21|title=(136199) Eris and Dysnomia|publisher=Johnston's Archive|url=http://www.johnstonsarchive.net/astro/astmoons/am-136199.html|accessdate=2007-07-27}}</ref>. Αν και προς το παρόν είναι το πιο απομακρυσμένο αντικείμενο, η [[Σέντνα]] και το [[(87269) 2000 OO67]] έχουν μέση απόσταση από τον ήλιο πολύ μεγαλύτερη από 68 ΑΜ, αν και προς το παρόν είναι πιο κοντά στον Ήλιο από την Έριδα.
 
Πέρα από την μεγάλη [[εκκεντρότητα]] (0,4344), η Έρις έχει μεγάλη κλίση προς την εκλειπτική, περίπου 44 μοίρες, σε αντίθεση με τους πλανήτες, οι οποίοι περιφέρονται πάνω στο επίπεδο της εκλειπτικής.
 
== Φυσικά χαρακτηριστικά ==
=== Μέγεθος ===
ΜεΤο βάση2005 τιςτο παρατηρήσεις[[Διαστημικό τουτηλεσκόπιο ΔιαστημικούΧαμπλ]] Τηλεσκοπίουυπολόγισε Χάμπλ ητη διάμετρος της Έριδος είναισε 23972.397 ±100 χιλιόμετρα.<ref>
{{cite web
| title=Comment on the recent Hubble Space Telescope size measurement of 2003 UB313 by Brown et al.
Γραμμή 155 ⟶ 162 :
| work=Max Planck Institute
| year=2006
| accessdate=2007-05-03}}</ref><ref>{{cite web |title=Hubble Finds 'Tenth Planet' Slightly Larger Than Pluto |date=2006-04-11 |url=http://www.nasa.gov/mission_pages/hubble/hst_xena_20060410.html |publisher=NASA |accessdate=2008-08-29}}</ref> Αυτό κάνει την Έριδα μόνο 0-8% μεγαλύτερη από τον [[Πλούτωνας (πλανήτης νάνος)|Πλούτωνα]], ο οποίος έχει διάμετρο περίπου 23002.300 χιλιόμετρα.
 
Επιπλέον αυτό σημαίνει ότι η Έρις αντανακλώντας το 86% του Ηλιακού φωτός, την κάνει το δεύτερο γνωστό πιο ανακλαστικό σώμα στο Ηλιακό μας Σύστημασύστημα, (μετά τον δορυφόρο του Κρόνου [[Εγκέλαδος (δορυφόρος)|Εγκέλαδο]]), επειδή το μέγεθος ενός αντικειμένου υπολογίζεται με βάση το απόλυτο μέγεθός του και την [[λευκαύγεια|λευκαύγειά]] του. Ο λόγος για αυτήν την υψηλή λευκαύγεια είναι το γεγονός ότι η Έρις καλύπτεται από πάγο, λόγω της τεράστιας απόστασής της από τον Ήλιο, και των πολύ χαμηλών θερμοκρασιών που επικρατούν εκεί.<ref>
{{cite journal
| title = Direct measurement of the size of 2003 UB313 from the Hubble Space Telescope
Γραμμή 170 ⟶ 177 :
|format=PDF}}</ref>
 
Το 2007, σε μία σειρά παρατηρήσεων μεταποσειδώνιων αντικειμένων, το διαστημικό[[Διαστημικό τηλεσκόπιο Σπίτζερ]] υπολόγισε την διάμετρο της Έριδος σε 26002.600 ±<sup>400</sup><sub>200</sub> χιλιόμετρα.<ref name=spitzer>
{{cite web
|title=Physical Properties of Kuiper Belt and Centaur Objects: Constraints from Spitzer Space Telescope
Γραμμή 176 ⟶ 183 :
| work=University of Arizona, Lowell Observatory, California Institute of Technology, NASA Ames Research Center, Southwest Research Institute, Cornell University
|url=http://arxiv.org/abs/astro-ph/0702538v1
|year=2007|accessdate=2007-05-18}}</ref> Τα δεδομένα από τα δύο τηλεσκόπια συγκλίνουν σε μία τιμή μεταξύ 2500 και 2400 χιλιομέτρων.
 
=== Φάσμα και Επιφάνεια ===