|
Η '''Ιζαμπέλ Άν Μαντλέν ΙπέρΥπέρ''' ([[γαλλικά]] Isabelle Anne Madeleine Huppert, [[Διεθνές Φωνητικό Αλφάβητο|IPA]]: [[Βοήθεια:Οδηγός προφοράς IPA|izabɛl yˈpɛʁ]], [[Παρίσι]] 16 Μαρτίου 1953) είναι [[Γαλλίδα]] ηθοποιός.
Από την πρώτη της εμφάνιση το 1971, έχει παίξει σε περισσότερες από 100 ταινίες.
[[Αρχείο:Isabelle_Huppert_66ème_Festival_de_Venise_(Mostra)_4b.jpg | μικρογραφία | Η Ιζαμπέλ ΙπέρΥπέρ στο Φεστιβάλ της Βενετίας 06/09/2009]]
==Βιογραφία==
Η ΙπέρΥπέρ είναι κόρη της Ανίκ Μπω, καθηγήτριας αγγλικών, και του Ραϊμόν ΙπέρΥπέρ, κατασκευαστή χρηματοκιβωτίων. Έχει τρεις αδελφές και έναν αδελφό. Ο πατέρας της κατάγεται από [[Εβραίοι|Εβραίους]] της [[Ουγγαρία|Ουγγαρίας]] αλλά είχε προσηλυτιστεί στον [[Καθολικισμός|καθολικισμό]]. Η ΙπέρΥπέρ γεννήθηκε στο [[Παρίσι]] και πέρασε την παιδική της ηλικία στο δυτικό προάστιο της πόλης Ville-d’Avray. Η μητέρα της την ενθάρρυνε να γίνει ηθοποιός από νεαρή ηλικία. Φοίτησε στο Ωδείο των [[Βερσάιγ|Βερσαλλιών]] καθώς επίσης και στο Εθνικό Ωδείο Δραματικής Τέχνης του [[Παρίσι|Παρισιού]] (CNSAD). Σπούδασε [[Σλαβικές γλώσσες|Σλαβικές]] και Ανατολικές γλώσσες στη σχολή του [[Κλισί]], από όπου πήρε πτυχίο στη [[Ρώσικη γλώσσα]].
Έκανε πρώτα το ντεμπούτο της στην τηλεόραση το 1971 και μετά ένα χρόνο στον κινηματογράφο, με την ταινία «''Οι πειρασμοί μιας δεκαεξάχρονης''». Για την ερμηνεία της στην ταινία «''Για μια νύχτα αγάπης''» κέρδισε το [[Βραβεία Βρετανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου|Βραβείο BAFTA]], ως πρωτοεμφανιζόμενη πρωταγωνίστρια κι έτσι άρχισε η διεθνής αναγνώριση. Συνεργάστηκε με μερικούς από τους σπουδαιότερους Γάλλους σκηνοθέτες όπως ο [[Ζαν-Λυκ Γκοντάρ|Γκοντάρ]], ο [[Αντρέ Τεσινέ]], ο [[Μπερτράν Μπλιέ]], ο [[Μπερτράν Ταβερνιέ]] και ο [[Κλοντ Σαμπρόλ| Κλοντ Σαμπρόλ]]. Με τον [[Κλοντ Σαμπρόλ|Σαμπρόλ]] μάλιστα συνεργάστηκε τακτικά και στα 35 χρόνια γνωριμίας τους πρωταγωνίστησε σε 7 ταινίες του.
Η ΙπέρΥπέρ συνηθίζει να ενσαρκώνει αινιγματικούς και συναισθηματικά απόμακρους χαρακτήρες. Έχει υπηρετήσει όλα τα είδη της [[Έβδομη τέχνη|Έβδομης Τέχνης]], από την κωμωδία, στο κοινωνικό δράμα και από τη λογοτεχνική μεταφορά στο [[φιλμ νουάρ]]. Διακρίνεται για τον επαγγελματισμό της και τις τολμηρές και αντισυμβατικές επιλογές της όσον αφορά ασυνήθιστες συνεργασίες με ανεξάρτητους σκηνοθέτες και δύσκολους ρόλους. Ο Τύπος την έχει συχνά χαρακτηρίσει εγκεφαλική ηθοποιό και διανοούμενη αλλά η ίδια αρνείται αυτούς τους χαρακτηρισμούς<ref>''Le Journal du dimanche'' « [http://www.lejdd.fr/Culture/Actualite/Isabelle-Huppert-Attention-fragile-74966 Isabelle Huppert : Attention, fragile] », ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2012.</ref>. Δεν είναι λίγες και οι συνεργασίες της σε διεθνείς παραγωγές με καταξιωμένους σκηνοθέτες, όπως ο [[Μάουρο Μπολονίνι]], οι αδελφοί Ταβιάνι, ο [[Αντρέι Βάιντα]], ο Μίκαελ Χάνεκε κ.ά.
Η ΙπέρΥπέρ ήταν η πρόεδρος της κριτικής επιτροπής του 62ου Φεστιβάλ των [[Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Καννών|Καννών]] το 2009<ref name="Cannes Jury">[http://www.festival-cannes.fr/fr/archives/2009/juryLongFilm.html Jury 2009] sur le site du Festival de Cannes, ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2015</ref> ενώ είχε υπάρξει και στο παρελθόν μέλος της επιτροπής αρκετές φορές.
Σημαντική είναι και η ενασχόλησή της με το θέατρο. Έχει προταθεί 5 φορές για τα θεατρικά βραβεία «Μολιέρος» για την ερμηνεία της σε κλασσικά έργα όπως η [[Μήδεια]] (2001), η «''Έντα Γκάμπλερ''»<ref>[http://www.arte.tv/fr/theatre-hedda-gabler/764594,CmC=764600.html "Théâtre – ''Hedda Gabler''"], interview, Arte TV, 29 January 2005</ref> (2005) του [[Ερρίκος Ίψεν|Ίψεν]] κ.α. Το 2013 συμπρωταγωνίστησε με την [[Κέιτ Μπλάνσετ]] στο έργο του [[Ζαν Ζενέ]] «''Οι δούλες''»<ref>[http://www.hollywoodreporter.com/news/cate-blanchett-returns-new-york-669590 ''The Maids''], media release, Sydney Theatre Company</ref>, σε μια παραγωγή του Θεατρικού Θιάσου του [[Σίδνεϊ]].
==Προσωπική ζωή==
Η ΙπέρΥπέρ είναι παντρεμένη με τον παραγωγό και σκηνοθέτη Ρονάλ Τσαμά από το 1982. Απέκτησαν μαζί δυο γιους και μια κόρη, την ηθοποιό Λολίτα Τσαμά, η οποία έπαιξε μαζί με την μητέρα της στην ταινία ''Copacabana''
== Παραπομπές ==
| 