Γύθειο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Το '''Γύθειο''' είναι ιστορική «πόλη»-κωμόπολη και [[λιμέναςλιμάνι]] που βρίσκεται στη νότια [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]] κοντά στις εκβολές του [[Ποταμός|ποταμού]] [[Ευρώτας ποταμός|Ευρώτα]], δυτικά του μυχού του [[Λακωνικός κόλπος|Λακωνικού Κόλπουκόλπου]]. Είναι κτισμένοχτισμένο αμφιθεατρικά στους ανατολικούς πρόποδες του όρους [[Λαρύσιο]] και αποτελεί τοντο κυριότερο λιμέναλιμάνι του Λακωνικού Κόλπουκόλπου και τοντο δεύτερο της νότιας Πελοποννήσου, (μετά την [[Καλαμάτα]]). Η νότια άκρη της πόλης του Γυθείου ενώνεται μέσω μικρού προβλήτα με ένα μικρό [[νησί]], την αρχαία [[Κρανάη]] ή Μαραθονήσι, όπου βρίσκονται ο πύργος Τζανετάκη, ο οκτάγωνος ομώνυμος φάρος (Φάροςφάρος Κρανάης) και ο μικρός ναός Αγ.Αγίου Νικολάου. Το Γύθειο αποτελεί έδρα του [[Δήμος Γυθείου|ομώνυμου Δήμουδήμου]] που περιλαμβάνει 18 δημοτικά διαμερίσματα, καθώς επίσης και έδρα της [[Ιερά Μητρόπολις Μάνης|Ιεράς Μητροπόλεως Μάνης]].<br>

Ως τοπωνύμιο το Γύθειο πρωτοεμφανίζεται στην ιστορία τον 5ο αιώνα π.Χ. Συνεπώς το όνομα είναι δημιούργημα ελληνικό. Πρώτη αναφορά κάνει ο [[Θουκυδίδης]] (1, 108) στην περίεπιδρομή του Αθηναίου [[Τολμίδη]] επιδρομή στον Λακωνικό στα [[νεώριο|νεώρια]] των [[Σπαρτιάτες|Σπαρτιατών]] χωρίς όμως ν΄ αναφέρει ρητά το Γύθειο. Ο [[Παυσανίας]] αναφέρει το Γύθειο με «''ει''» όπως και ο [[Πολύβιος]] και ο [[Στράβων]]. Ενώ οι νεότεροι, όπως ο [[Διόδωρος ο Σικελιώτης]] και ο [[Πλούταρχος]] με «''ι''». Έτσι ακόμη νεότεροι κάνουν χρήση και των δύο τύπων.<br />Ο Παυσανίας ως ετυμολογία του ονόματος παρουσιάζει στα «Λακωνικά» του την πεποίθηση των αρχαίων κατοίκων ότι σήμαινε «Γη των θεών», από την ομηρική λέξη «''Γυία''» (Γη) + θεός και αυτό από την παράδοση ότι κάποτε ο [[Ηρακλής]] και ο [[Απόλλων]] κατά το χτίσιμο της πόλης ήλθαν σε σύγκρουση εξ αιτίας του μαγικού τρίποδα του [[Μαντείο των Δελφών|Μαντείου των Δελφών]]. Επειδή όμως ο αγώνας δεν αναδείκνυε νικητή, τελικά κατόπιν της μεταξύ τους συνδιαλλαγής αντί Ηρακλείας ή Απολλωνίας ονόμασαν την πόλη «Γη θεών» με συνέπεια να τιμώνται και οι δύο στην πόλη αυτή.

Είναι καταφανές ότι ο μύθος αυτός δεν είναι τίποτε άλλο από τη συνεύρεση του αχαϊκού και δωρικού πνεύματος, από την εξ ανάγκης αποδοχή και κοινή συγκατοίκηση των [[Αχαιοί|Αχαιών]] (Απόλλων) με τους [[Δωριείς]] ([[Ηρακλείδες]]) μετά την κάθοδο (επιστροφή τους), αφότου σταμάτησε ο [[κατακλυσμός του Δευκαλίωνα]]. Την ετυμολογία αυτή του Παυσανία επανέλαβαν πλήθος νεότερων συγγραφέων μέχρι σήμερα. Παρά ταύτα το "«ετυμολογικό πρόβλημα Γυθείου"» συνεχίζει να υφίσταται.

Πρώτος που ξεκίνησε τις αρχαιολογικές έρευνες στο Γύθειο ήταν ο [[Ανδρέας Σκιάς]] το 1891, όπου και αποκαλύφθηκεαποκαλύπτωντας το αρχαίο θέατρο του Γυθείου στο βόρειο άκρο τηςτου, καθώς και η ακρόπολη δυτικά του θεάτρου. Το έργο εκείνου συνέχισαν πολλοί άλλοι μεταξύ των οποίων και η Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή. Από τη μελέτη των αρχαιολογικών και σπηλαιολογικών ευρημάτων και των σχετικών αναφορών των αρχαίων Ελλήνων και Λατίνων συγγραφέων* έχουν παρουσιασθεί σπουδαία συγγράμματα για την ιστορία του Γυθείου. Μεταξύ αυτών αξίζει ν΄ αναφερθούν εκείνες των: Ιωάννη Πατσουράκου (1902), Γερ. Καψάλη, Π. Καλονάρου, Σ. Σκοπετέα, , Βάσου Τσιλιβάκου, Απόστ. Δασκαλάκη, καθηγητού Πανεπιστημίου,, αλλά και του ακαδημαϊκού Σ. Κουγέα.<br />

Σύμφωνα με το γεωγράφο του [[2ος αιώνας|2ου αιώνα μ.Χ.]] [[Παυσανίας|Παυσανία]], ο [[Πάρις]] πέρασε σε αυτό την πρώτη του νύχτα με την [[Ελένη (μυθολογία)|Ωραία Ελένη]] ύστερα από την αρπαγή της. Σύμφωνα με έναν αρχαίο θρύλο, το Γύθειο ιδρύθηκε από τον [[Ηρακλής (μυθολογία)|Ηρακλή]] και τον [[Απόλλων|Απόλλωνα]]. Υπήρξε κατά την [[αρχαιότητα]] το [[επίνειο]] (ο κύριος λιμένας) της [[Αρχαία Σπάρτη|Σπάρτης]], που βρίσκεται 40 [[Χιλιόμετρο|χιλιόμετρα]] βορειότερα. Την περίοδο [[195 π.Χ.]] - [[297]] μ.Χ. το Γύθειο φέρεται ανεξάρτητο από τη Σπάρτη, πρωτεύουσα του [[Κοινό των Ελευθερολακώνων|Κοινού των Ελευθερολακώνων]], στολισμένο με μαρμάρινα μέγαρα, ιερά και ναούς θεών και με πολλά καλλιτεχνήματα. Πολλά ερείπια από τη [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|ρωμαϊκή εποχή]] διασώζονται στην ευρύτερη περιοχή, ενώ από την αρχαιότητα διασώζονται στηΝστην παλιά πόλη το αρχαίο [[θέατρο]], στονκαι δεστον [[Λόφος|λόφο]] πίσω από την πόλη τα ερείπια ενός ιερού του [[Διόνυσος|Διονύσου]].

Το [[375]] μ.Χ. συνέβη ένας μεγάλος [[σεισμός]], όπου το [[παλιρροιακό κύμα]] που δημιουργήθηκε καταπόντισε το Γύθειο στα νερά του [[Λακωνικός κόλπος|Λακωνικού Κόλπου]] θάβοντας ή πνίγοντας τους κατοίκους του, όσοι δεν πρόλαβαν να καταφύγουν στα γύρω υψώματα. Έτσι, από την παλαιά πόλη έμεινε μόνο ένα τμήμα που σήμερα λέγεται "«Παλαιόπολη"», το ΒΑ.βορειοανατολικό τμήμα του σημερινού Γυθείου. Σ΄ αυτό το τμήμα και στον παρακείμενο θαλάσσιο βυθό, βρέθηκαν τα περισσότερα αρχαία μάρμαρα, ψηφιδωτά δάπεδα, τμήματα αγαλμάτων θεών, ηρώων και αρχόντων, καθώς και θεμέλια οικοδομών, που αποτελούν τους θλιβερούς μάρτυρες της άλλοτε λαμπροστόλιστης πόλης.

Με το πέρασμα των αιώνων οι επιχώσεις των χειμάρρων των γύρω υψωμάτων έθαψαν και τα τελευταία ίχνη της αρχαίας πόλης. Έτσι, κατά το [[μεσαίωνας|μεσαίωνα]] το Γύθειο ήταν τελείως ξεχασμένο. Η τοποθεσία που προϋπήρξε ονομάστηκε «'''Μαραθονήσι'''» από το γνωστό μυρωδικό φυτό, το μάραθο, που βλάστανε πλούσια στη νησίδα Κρανάη και τη γύρω στεριά.<br />Το [[17ος αιώνας|17ο αιώνα]] η περιοχή αυτή ήταν ένας λόγγος γεμάτη αγρίμια και βάλτους και τελείως ερημική από ανθρώπινη ζωή. Οι Μανιάτες που κατοικούσαν στην ενδοχώρα ούτε που πλησίαζαν την περιοχή αυτή αποφεύγοντας αφενός τον τρομερό κίνδυνο της θανατηφόρου [[ελονοσία]]ς, αφετέρου τις ληστρικές επιδρομές των Οθωμανών κουρσάρων. Οι δε Τούρκοι διατηρούσαν μόνο μία φρουρά στο βόρειο ύψωμα της Σεληνίτσας, (σημερινή βόρεια παραλία του Γυθείου) και δυτικά της περιοχής το φράγκικο [[Κάστρο του Πασσαβά]] σχηματίζοντας έτσι την μοναδική σφήνα στην ελεύθερη περιοχή της Μάνης.

Το [[1685]] οι [[ΕνετοίΒενετοί]] βρισκόμενοι σε πόλεμο με τους Τούρκους και βοηθούμενοι από τους Μανιάτες κατέλαβαν το Κάστρο του Πασσαβά και εξόντωσαν την εκεί φρουρά. Η κατάληψη αυτού του οχυρού υπήρξε σπουδαίασημαντική στην ιστορία της Μάνης χαρίζοντας στους Μανιάτες την ασφάλεια της ελεύθερης επικοινωνίας με το Μαραθονήσι, που άρχισαν έτσι σιγά - σιγά να το οικίζουννακατοικούν. Μάλιστα δύο χρόνια μετά, τον Αύγουστο του [[1687]], όταν ο ΕνετόςΒενετός στρατηγός Πολάνι βοηθούμενος από 6.000 Μανιάτες επιχειρούσε την κατάληψη του Μυστρά, ο θρυλικός τότε ναύαρχος [[Φραγκίσκος Μοροζίνης|Μοροζίνι]], που κατέπλευσε με την περίφημη αρμάδα του στοστον [[όρμος|καραβοστάσιόρμο]] του Μαραθονησίου, έκανε ν΄ αντηχήσει η νεκρόπολη εκείνη από πολεμική οχλοβοή, κυριολεκτικά αναστήνοντάς την. Αυτή η ιστορική φάση θεωρείται η στιγμή που επανήλθε αυτός o τόπος στο προσκήνιο της νεότερης ιστορίας.

Το σύχρονο Γύθειο υψώνεται αμφιθεατρικά στους ανατολικούς πρόποδες του αρχαίου "[[Λαρύσιο|Λαρυσίου όρους]]", που σήμερα ονομάζεται από τους ντόπιους «[[Ακούμαρος]]» ή «[[Κούμαρος]]», ακριβώς πάνω από τοντο κυρίως λιμέναλιμάνι, που θεωρείται οτο ασφαλέστεροςασφαλέστερο της ΝΑνοτιοανατολικής Πελοποννήσου και από τοντο οποίο πραγματοποιούνται εξαγωγές [[Εσπεριδοειδή|εσπεριδοειδών]] (ιδίωςκυρίως [[πορτοκάλι|πορτοκαλιών]]), [[Λάδι|λαδιού]], [[Ελιά|ελαιώνελιάς]] και άλλων παραγώγων αυτών.

== ΛιμέναςΛιμάνι Γυθείου ==