Βικιπαίδεια

Ανταρκτική: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Spiros790 (συζήτηση | συνεισφορές)
64.642 επεξεργασίες
μ αφαιρέθηκε η Κατηγορία:Ήπειροι (με το HotCat)
Yobot (συζήτηση | συνεισφορές)
Ρομπότ
16.024 επεξεργασίες
μ Διόρθωση συντακτικών λαθών του κώδικα με τη χρήση AWB (11457)
Γραμμή 10:
{|style="background: none; text-align: left; table-layout: auto; border-collapse: collapse; padding: 0; font-size: 100%;" cellspacing="0" cellpadding="0"
! style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;"|Επιφάνεια:<br/>συνολική<br/>χωρίς πάγο<br/>καλυμμένη με πάγο
| style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0; vertical-align: top;"|<br/>14.000.000 &nbsp;km²<ref name="CIAfactbook-People">{{cite web|title=Antarctica|year=2011|work=The World Factbook|author=United States Central Intelligence Agency|publisher=Government of the United States|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ay.html|accessdate=22 Οκτωβρίου 2011}}</ref><br/>280.000 &nbsp;km²<br/>13.720.000 &nbsp;km²
|-
! style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;"|Πληθυσμός:<br/>μόνιμος<br/>περιοδικός
Γραμμή 37:
Η '''Ανταρκτική''' είναι η νοτιότερη [[Ήπειροι|ήπειρος]] της [[Γη]]ς στην οποία βρίσκεται ο γεωγραφικός [[Νότιος Πόλος]]. Βρίσκεται στην [[Ανταρκτική (περιοχή)|Ανταρκτική]] περιοχή του [[Νότιο Ημισφαίριο|Νοτίου Ημισφαιρίου]], σχεδόν εξ ολοκλήρου νοτίως του [[Ανταρκτικός Κύκλος|Ανταρκτικού Κύκλου]], και περιβάλλεται από τον [[Νότιος Ωκεανός|Νότιο Ωκεανό]]. Με έκταση 14,0 εκατομμύρια km<sup>2</sup>, είναι η πέμπτη μεγαλύτερη ήπειρος του πλανήτη μετά την [[Ασία]], την [[Αφρική]], τη [[Βόρεια Αμερική]] και τη [[Νότια Αμερική]]. Για σύγκριση, η Ανταρκτική έχει το διπλάσιο μέγεθος της [[Αυστραλία]]ς. Περίπου το 98% της επιφάνειας της Ανταρκτικής είναι καλυμμένη από [[πάγος|πάγο]] με μέσο πάχος τουλάχιστον ένα μίλι.
 
Η Ανταρκτική είναι, κατά μέσο όρο, η πιο κρύα, η ξηρότερη, και η πιο ανεμώδης ήπειρος, ενώ έχει και το υψηλότερο μέσο [[υψόμετρο]] από όλες τις άλλες ηπείρους.<ref>{{cite web|author=National Satellite, Data, and Information Service|title=National Geophysical Data Center|publisher=Government of the United States|url=http://www.ngdc.noaa.gov/mgg/image/2minrelief.html|accessdate=9 Ιουνίου 2006|archiveurl=http://web.archive.org/web/20060613001502/http://www.ngdc.noaa.gov/mgg/image/2minrelief.html|archivedate=13 Ιουνίου 2006 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref> Η Ανταρκτική θεωρείται [[έρημος]], με ετήσιες [[υετός|κατακρημνίσεις]] μόλις 200&nbsp;mm κατά μήκος των ακτών, και πολύ λιγότερο στην ενδοχώρα.<ref>{{cite web|author=Joyce, C. Alan|url=http://www.worldalmanac.com/blog/2007/01/the_world_at_a_glance_surprisi.html|title=The World at a Glance: Surprising Facts|work=The World Almanac|date=18 Ιανουαρίου 2007|accessdate=7 Φεβρουαρίου 2009|archiveurl=http://web.archive.org/web/20090304001123/http://www.worldalmanac.com/blog/2007/01/the_world_at_a_glance_surprisi.html|archivedate=4 Μαρτίου 2009 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref> Η θερμοκρασία στην Ανταρκτική έχει φτάσει και -93 &nbsp;°C. Δεν υπάρχουν μόνιμοι κάτοικοι, κατοικούν όμως από 1.000 έως 5.000 άνθρωποι σε όλη τη διάρκεια του χρόνου σε ερευνητικούς σταθμούς που υπάρχουν διάσπαρτοι στην ήπειρο. Μόνο προσαρμοσμένοι στο κρύο οργανισμοί μπορούν να ζήσουν στην Ανταρκτική, μεταξύ των οποίων πολλά είδη [[φύκη|φυκών]], [[ζώο|ζώων]] (για παράδειγμα [[ακάρεα]], [[νηματώδη]], [[Πιγκουίνος|πιγκουίνοι]], [[πτερυγιόποδα|φώκιες]] και [[βραδύπορα]]), [[βακτήρια]], [[μύκητες]], [[φυτά]] και [[πρώτιστα]]. Η βλάστηση, όπου εμφανίζεται, είναι τύπου [[τούνδρα]]ς.
 
Η πρώτη επιβεβαιωμένη θέαση της ηπείρου είναι κοινώς αποδεκτό ότι συνέβη το 1820 από την ρωσική αποστολή του [[Φάμπιαν Γκότλιμπ φον Μπέλινγκχάουζεν]] και του [[Μιχαήλ Λαζάρεφ]] στο ''[[Βοστόκ (πολεμικό πλοίο)|Βοστόκ]]'' και το ''[[Μίρνι (πολεμικό πλοίο)|Μίρνι]]'', αν και υπήρχαν μύθοι και υποθέσεις για μία ''[[Terra Australis]]'' («Νότια Γη») από την αρχαιότητα. Η ήπειρος ωστόσο έμεινε εν γένει παραμελημένη για το υπόλοιπο του 19ου αιώνα εξαιτίας του εχθρικού περιβάλλοντος, της έλλειψης πόρων και της απομόνωσης. Η [[Συνθήκη της Ανταρκτικής]] υπογράφηκε το 1959 από 12 κράτη, και μέχρι τώρα την έχουν υπογράψει 49. Η συνθήκη απαγορεύει στρατιωτικές δραστηριότητες και εξόρυξη ορυκτών, πυρηνικές εκρήξεις και διάθεση πυρηνικών αποβλήτων, ενώ υποστηρίζει την επιστημονική έρευνα και προστατεύει την [[οικοζώνη]] της ηπείρου. Συνεχιζόμενα πειράματα διεξάγονται από πάνω από 4.000 επιστήμονες από διάφορες χώρες.
Γραμμή 47:
Η πίστη για την ύπαρξη μιας ''Terra Australis'', μιας τεράστιας ηπείρου στον άπω νότο της υδρογείου ώστε να «εξισορροπεί» της βόρειες ηπείρους της Ευρώπης, της Ασίας και της Βορείου Αμερικής, υπάρχει από τα χρόνια του [[Κλαύδιος Πτολεμαίος|Πτολεμαίου]] (1ος Αιώνας ΚΕ), ο οποίος πρότεινε την ιδέα προκειμένου να διατηρηθεί η [[συμμετρία]] όλων των γνωστών μαζών γης του κόσμου. Ακόμα και στα τέλη του 17ου αιώνα, και αφού είχε διαπιστωθεί ότι η Νότια Αμερική και η Αυστραλία δεν ήταν τμήματα της θρυλούμενης «Ανταρκτικής», οι γεωγράφοι πίστευαν ότι η ήπειρος ήταν πολύ μεγαλύτερη από το πραγματικό της μέγεθος.
 
Οι ευρωπαϊκοί χάρτες εξακολουθούσαν να δείχνουν αυτή την υποθετική γη μέχρι που τα πλοία του [[Τζέιμς Κουκ]], [[HMS Resolution (1771)|HMS ''Resolution'']] και ''[[HMS Adventure (1771)|Adventure]]'' διέσχισαν τον Ανταρκτικό Κύκλο στις 17 Ιανουαρίου του 1773, τον Δεκέμβριο του 1773 και ξανά τον Ιανουάριο του 1774.<ref>{{cite web|publisher=The Mariners' Museum|title=Age of Exploration: John Cook|url=http://www.mariner.org/educationalad/ageofex/cook.php|accessdate=12 Φεβρουαρίου 2006|archiveurl=http://web.archive.org/web/20060207175624/http://www.mariner.org/educationalad/ageofex/cook.php<!-- Bot retrieved archive -->|archivedate=7 Φεβρουαρίου 2006}}</ref> Ο Κουκ έφτασε σε απόσταση 121 &nbsp;km από τις ακτές τις Ανταρκτικής πριν οπισθοχωρήσει ενόψει του πάγου τον Ιανουάριο του 1773.<ref>James Cook, ''The Journals'', edited by Philip Edwards. Penguin Books, 2003, σ. 250.</ref> Η πρώτη επιβεβαιωμένη θέαση της Ανταρκτικής μπορεί να εντοπιστεί στα πληρώματα τριών διαφορετικών πλοίων. Σύμφωνα με διάφορους οργανισμούς (το [[Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών]] (NSF) των ΗΠΑ,<ref>{{cite web|author=U.S. Antarctic Program External Panel of the National Science Foundation|title=Antarctica—Past and Present|url=http://www.nsf.gov/pubs/1997/antpanel/antpan05.pdf|publisher=Government of the United States|accessdate=6 Φεβρουαρίου 2006|format=PDF|archiveurl=http://web.archive.org/web/20060217231018/http://www.nsf.gov/pubs/1997/antpanel/antpan05.pdf|archivedate=17 Φεβρουαρίου 2006 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref> την [[NASA]],<ref>{{cite web|url=http://quest.arc.nasa.gov/antarctica/background/NSF/palmer.html|title=Nathaniel Brown Palmer, 1799–1877|author=Guthridge, Guy G|publisher=Government of the United States, National Aeronautics and Space Administration|accessdate=6 Φεβρουαρίου 2006|archiveurl=http://web.archive.org/web/20060202101525/http://quest.arc.nasa.gov/antarctica/background/NSF/palmer.html|archivedate=2 Φεβρουαρίου 2006 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref> το [[Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Σαν Ντιέγκο]], <ref>{{cite web|url=http://arcane.ucsd.edu/pstat.html|archiveurl=http://web.archive.org/web/20060210005949/http://arcane.ucsd.edu/pstat.html|archivedate=10 Φεβρουαρίου 2006|title=Palmer Station|publisher=University of the City of San Diego|accessdate=3 Μαρτίου 2008}}</ref> και άλλες πηγές),<ref>{{cite web|url=http://www.south-pole.com/p0000052.htm|title=An Antarctic Time Line: 1519–1959|work=South-Pole.com|accessdate=12 Φεβρουαρίου 2006|archiveurl=http://web.archive.org/web/20060210234646/http://www.south-pole.com/p0000052.htm|archivedate=10 Φεβρουαρίου 2006 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref><ref>{{cite web|url=http://ku-prism.org/polarscientist/timeline/antarcticexplorers1800.html|title=Antarctic Explorers Timeline: Early 1800s|publisher=Polar Radar for Ice Sheet Measurements (PRISM)|accessdate=12 Φεβρουαρίου 2006}}</ref> πλοία τριών καπετάνιων αντίκρισαν την Ανταρκτική το 1820: του [[Φάμπιαν Γκότλιμπ φον Μπέλινγκσχαουζεν]] ([[εσθονοί|εσθονικής]] καταγωγής πλοίαρχος του [[Αυτοκρατορικό Ρωσικό Ναυτικό|Αυτοκρατορικού Ρωσικού Ναυτικού]]), του [[Έντουαρντ Μπράνσφιλντ]] ([[ιρλανδοί|ιρλανδικής]] καταγωγής πλοίαρχος του [[Βασιλικό Ναυτικό|Βασιλικού Ναυτικού]]) και του [[Ναθάνιελ Πάλμερ]] (αμερικανός κυνηγός φώκιας από το [[Στόνιγκτον (Κονέκτικατ)|Στόνινγκτον]] του [[Κονέκτικατ]]). Ο φον Μπέλινγκχάουζεν είδε την Ανταρκτική στις 27 Ιανουαρίου 1820, τρεις μέρες πριν αντικρίσει γη ο Μπράνσφιλντ, και δέκα μήνες πριν την δει ο Πάλμερ, τον Νοέμβριο του 1820. Εκείνη την ημέρα η αποστολή της οποίας ηγούνταν ο φον Μπέλινγκσχάουζεν και ο [[Μιχαήλ Πετρόβιτς Λάζαρεφ|Μιχαήλ Λαζάρεφ]] στα πλοία ''[[Βοστόκ (πολεμικό πλοίο)|Βοστόκ]]'' και ''[[Μίρνι (πολεμικό πλοίο)|Μίρνι]]'' έφτασε σε απόσταση 32 &nbsp;km από την ηπειρωτική χώρα της Ανταρκτικής και αντίκρισε πεδία πάγου. Η πρώτη καταγεγραμμένη απόβαση στην ηπειρωτική Ανταρκτική έγινε από τον Αμερικανό κυνηγό φώκιας [[Τζον Ντέιβις (κυνηγός)|Τζον Ντέιβις]] στην [[Δυτική Ανταρκτική]] στις 7 Φεβρουαρίου 1821, αν και κάποιοι ιστορικοί το αμφισβητούν.
 
Στις 22 Ιανουαρίου 1840, δύο μέρες μετά την ανακάλυψη της ακτής δυτικά των [[Νήσοι Μπάλενι|Νήσων Μπάλενι]], κάποια μέλη του πληρώματος της αποστολής του 1837-1840 του [[Ζυλ Ντυμόν ντ' Ουρβίλ]] αποβιβάστηκαν στην υψηλότερη νησίδα<ref>[http://www.ats.aq/documents/ATCM29/wp/ATCM29_wp019_f.doc {{fr}} ''Proposition de classement du rocher du débarquement dans le cadre des sites et monuments historiques''], Antarctic Treaty Consultative meeting 2006, σημείωση 4</ref> μιας [[Νήσοι Ντυμουλέν|συστάδας βραχονησίδων]] περίπου 4 &nbsp;km από το [[Ακρωτήριο Γκεοντεζί]] (''Geodesie'', γαιωδαισία) στην ακτή της [[Αδελία Γη|Αδελίας Γης]] όπου πήραν δείγματα ορυκτών, φυκών και ζώων.<ref>[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k97685c.image.f2.langFR {{fr}} ''Voyage au Pôle sud et dans l'Océanie sur les corvettes "l'Astrolabe" et "la Zélée", exécuté par ordre du Roi pendant les années 1837-1838-1839-1840 sous le commandement de M. J. Dumont-d'Urville, capitaine de vaisseau''], Paris, Gide publisher, 1842-1846, τόμος 8, σ. 149-152, ιστότοπος της Gallica, BNF.</ref>
 
Τον Δεκέμβριο του 1839, ως μέρος της [[Εξερευνητική Αποστολή των Ηνωμένων Πολιτειών|Εξερευνητικής Αποστολής των Ηνωμένων Πολιτειών]] του 1838-42 που διενεργήθηκε από το [[Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ|Ναυτικό των Ηνωμένων Πολιτειών]] (''United States Exploring Expedition'' αναφέρεται κάποιες φορές και ως «''Ex. Ex.''» ή «''the Wilkes Expedition''»), μία αποστολή απέπλευσε από το Σίδνεϊ της Αυστραλίας με προορισμό τον [[Ανταρκτικός Ωκεανός|Ανταρκτικό Ωκεανό]], όπως ήταν τότε γνωστός, και ανέφεραν την ανακάλυψη μιας «Ανταρκτικής ηπείρου δυτικά των Νήσων Μπαλένι» στις 25 Ιανουαρίου του 1840. Το τμήμα αυτό της Ανταρκτικής ονομάστηκε αργότερα «[[Γη του Γουίλκες]]».
Γραμμή 69:
[[File:Antarctica.svg|thumb|300px|Χάρτης της Ανταρκτικής.]]
 
Ευρισκόμενη ασύμετρα γύρω από τον [[Νότιος Πόλος|Νότιο Πόλο]] και κατά κύριο λόγο νοτίως του Ανταρκτικού κύκλου, η Ανταρκτική είναι η νοτιότερη ήπειρος του πλανήτη και περιβρέχεται από τον [[Νότιος Ωκεανός|Νότιο Ωκεανό]]. Εναλλακτικά μπορεί να θεωρηθεί ότι περιβρέχεται από τον νότιο [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικό]], νότιο [[Ατλαντικός Ωκεανός|Ατλαντικό]] και νότιο [[Ινδικός Ωκεανός|Ινδικό]] ωκεανό, ή από το νότιο τμήμα του [[Παγκόσμιος Ωκεανός|Παγκόσμιου Ωκεανού]]. Έχει έκταση πάνω από 14.000.000 &nbsp;km²,<ref name="CIAfactbook-People"/> όντας έτσι η πέμπτη μεγαλύτερη ήπειρος, περίπου 1,3 φορές μεγαλύτερη από την Ευρώπη. Η ακτογραμμή της έχει μήκος 17.968 &nbsp;km<ref name="CIAfactbook-People"/> και χαρακτηρίζεται κατά κύριο λόγο από σχηματισμούς πάγου, όπως φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα:
 
{|class="wikitable"
Γραμμή 97:
[[File:Antarctica surface.jpg|thumb|left|Υψομετρικός χάρτης της Ανταρκτικής.]]
 
Περίπου 98% της Ανταρκτικής καλύπτεται από το [[Ανταρκτικό παγοκάλυμμα]], ένα παγοκάλυμμα με μέσο πάχος τουλάχιστον 1 μίλι. Η ήπειρος έχει περίπου το 90% του πάγου του πλανήτη (και συνεπώς το 70% του [[πόσιμο νερό|πόσιμου νερού]] του κόσμου). Αν όλος αυτός ο πάγος έλιωνε, η στάθμη της θάλασσας θα ανέβαινε περίπου 60 m.<ref name="howstuffworks">{{cite web|url=http://science.howstuffworks.com/question473.htm|title=How Stuff Works: polar ice caps|publisher=howstuffworks.com|accessdate=12 Φεβρουαρίου 2006|archiveurl=http://web.archive.org/web/20060204205054/http://science.howstuffworks.com/question473.htm|archivedate=4 Φεβρουαρίου 2006 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref> Στο μεγαλύτερο μέρος του εσωτερικού της ηπείρου, η [[βροχόπτωση]] είναι πολύ χαμηλή, σχεδόν 20 &nbsp;mm ανά έτος. Σε λίγες περιοχές [[μπλε πάγος|μπλε πάγου]] η βροχόπτωση είναι μικρότερη από την απώλεια μάζας λόγω [[εξάχνωση]]ς και έτσι η τοπική ισορροπία μάζας είναι αρνητική. Στις [[Ξηρές Κοιλάδες ΜακΜέρντο|ξηρές κοιλάδες]] παρατηρείται το ίδιο φαινόμενο πάνω από βραχώδη βάση, με αποτέλεσμα ένα ξηρό τοπίο.
 
Η [[Δυτική Ανταρκτική]] καλύπτεται από το [[Παγοκάλυμμα της Δυτικής Ανταρκτικής]]. Το παγοκάλυμμα έχει προκαλέσει πρόσφατα το ενδιαφέρον λόγω της ρεαλιστικής, αν και μικρής, πιθανότητας κατάρρευσής του. Αν καταρρεύσει, [[αλλαγή στάθμης της θάλασσας|η στάθμη των ωκεανών]] θα ανέβαινε κατά μερικά μέτρα σε σχετικά [[γεωλογικός χρόνος|γεωλογικώς μικρή]] περίοδο χρόνου, πιθανώς σε μερικούς αιώνες. Αρκετές ροές πάγου, που αποτελούν το 10% του στρώματος πάγου, ρέουν προς μία από τις πολλές παγοκρηπίδες.
Γραμμή 107:
Στην Ανταρκτική βρίσκονται πάνω από 70 λίμνες στη βάση του ηπειρωτικού παγοκαλύμματος. Η [[Λίμνη Βοστόκ]], η οποία ανακαλύφθηκε κάτω από τον ρωσικό [[Σταθμός Βοστόκ|Σταθμό Βοστόκ]] το 1996, είναι η μεγαλύτερη από τις [[υποπαγετώνια λίμνη|υποπαγετώνιες λίμνες]]. Παλαιότερα πιστεύονταν ότι η λίμνη ήταν στεγανή για 500.000 έως ένα εκατομμύριο χρόνια, όμως πρόσφατες έρευνες υποδεικνύουν ότι αρκετά συχνά υπάρχουν μεγάλες ροές νερού από την μία λίμνη στην άλλη.<ref name="Briggs2006">{{cite news|last=Briggs|first=Helen|date=19 Απριλίου 2006|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/4908292.stm|title=Secret rivers found in Antarctic|publisher=BBC News|accessdate=7 Φεβρουαρίου 2009 }}</ref>
 
Υπάρχουν κάποια στοιχεία, με την μορφή [[πυρήνας πάγου|πυρήνων πάγου]] που εξορύχτηκαν από 400 m πάνω από την επιφάνεια του νερού, για το ότι η Λίμνη Βοστόκ ενδεχομένως περιέχει [[μικροοργανισμός|μικροβιακή ζωή]]. Η παγωμένη επιφάνεια της λίμνης έχει ομοιότητες με τον δορυφόρο του [[Δίας (πλανήτης)|Δία]], [[Ευρώπη (δορυφόρος)|Ευρώπη]]. Αν ανακαλυφθεί ζωή στη Λίμνη Βοστόκ, θα ενισχύσει θέση για την πιθανότητα ζωής στην Ευρώπη.<ref>{{cite web|url=http://www.nsf.gov/od/lpa/news/02/lvostok.htm|title=Lake Vostok|publisher=United States National Science Foundation|accessdate=13 Φεβρουαρίου 2006}} and {{cite web|url=http://nai.arc.nasa.gov/news_stories/news_print.cfm?ID=172|title=Focus on Europa|publisher=NASA|date=13 Απριλίου 2001|author=Bortman, Henry|accessdate=12 Ιανουαρίου 2012 }}</ref> Το 2008, η ΝΑΣΑ ξεκίνησε αποστολή στην [[Λίμνη Ούντερζέε]], ψάχνοντας για [[εξτρεμόφιλα]] στα υψηλής αλκαλικότητας νερά της. Αν βρεθούν τέτοιοι οργανισμοί θα ενισχύσουν περαιτέρω την θέση για πιθανότητα εξωγήινης ζωής σε εξαιρετικά ψυχρά, πλούσια σε μεθάνιο περιβάλλοντα.<ref name="NASA-CloroxLake">{{cite web|url=http://science.nasa.gov/headlines/y2008/07feb_cloroxlake.htm|title=Extremophile Hunt Begins|work=Science News|publisher=NASA|accessdate=22 Οκτωβρίου 2011 }}</ref> Στην Αναρκτική έχει σημειωθεί η πλέον χαμηλή [[θερμοκρασία]] στον πλανήτη με -93,2&nbsp;°C / πολύ χαμηλότερη και από αυτή που καταγράφηκε στο Oymyakon της [[Σιβηρία|Σιβηρίας]]ς, όπου έχει καταγραφεί θερμοκρασία -67,7&nbsp;°C.
 
==Γεωλογία==
Γραμμή 121:
 
====Διάσπαση της Γκοντβάνα (160–23 Ma)====
Η ψύξη της Ανταρκτικής έγινε σταδιακά, καθώς η μετακίνηση των ηπείρων άλλαξε τα ωκεάνια ρεύματα από τα κατά μήκος (ισημερινός προς πόλους) τα οποία εξίσωσαν τη θερμοκρασία, σε κατά πλάτος ρεύματα που διατηρούσαν και όξυναν τις θερμοκρασιακές διαφορές.
 
Η Αφρική χωρίστηκε από την Ανταρκτική περίπου 160&nbsp;Ma, ακολουθούμενη από την [[Ινδική υποήπειρος|Ινδική υποήπειρο]], στην πρώιμη Κρητιδική (περίπου 125&nbsp;Ma). Γύρω στα 65&nbsp;Ma, η Ανταρκτική (ακόμα συνδεδεμένη με την Αυστραλία) είχε ακόμα τροπικό έως υποτροπικό κλίμα, καθώς και [[μαρσιποφόρα]] [[πανίδα]]. Περί τα 40&nbsp;Ma, η Αυστραλία και η [[Νέα Γουινέα]] αποχωρίστηκαν από την Ανταρκτική, και έτσι τα κατά πλάτος ρεύματα απομόνωσαν την Ανταρκτική από την Αυστραλία, και άρχισε να εμφανίζεται ο πρώτος πάγος. Κατά το [[συμβάν εξαφάνισης Ηώκαινου-Ολιγόκαινου]] περίπου &nbsp;Ma πριν, τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα έχει βρεθεί ότι ήταν περίπου 760 ppm<ref>{{cite web|url=http://www.physorg.com/news172072921.html|title=New CO2 data helps unlock the secrets of Antarctic formation|publisher=Physorg.com|date=|accessdate=26 Ιουλίου 2011|archiveurl=http://web.archive.org/web/20110715082838/http://www.physorg.com/news172072921.html|archivedate=15 Ιουλίου 2011 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref> και με πτωτική πορεία από το επίπεδο των χιλιάδων ppm που ήταν πριν. Γύρω στα 23&nbsp;Ma, άνοιξε το [[Πέρασμα Ντρέικ]] μεταξύ Ανταρκτικής και Νοτίου Αμερικής, που είχε σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση του [[Ανταρκτικό Περιπολικό Ρεύμα|Ανταρκτικού Περιπολικού Ρεύματος]] το οποίο απομόνωσε εντελώς την ήπειρο. Μοντέλα των αλλαγών που έγιναν υποδεικνύουν ότι τα μειούμενα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα έγιναν πιο σημαντικά.<ref name="DeContoPollard2003">{{cite journal|last1=DeConto|first1=Robert M.|last2=Pollard|first2=David|title=Rapid Cenozoic glaciation of Antarctica induced by declining atmospheric CO<sub>2</sub>|journal=Nature|volume=421|pages=245–9|date=16 Ιανουαρίου 2003|url=http://www.nature.com/nature/journal/v421/n6920/abs/nature01290.html|doi=10.1038/nature01290|accessdate=19 Οκτωβρίου 2009|issue=6920|pmid=12529638 }}</ref> Ο πάγος αρχισε να απλώνεται, αντικαθιστώντας τα δάση που μέχρι τότε κάλυπταν την ήπειρο. Από περίπου τα 15&nbsp;Ma, η ήπειρος είναι κατά κύριο λόγο καλυμμένη με πάγο,<ref name="Trewby2002">{{cite book|editor-last=Trewby|editor-first=Mary|year=2002|month=Σεπτέμβριος|title=Antarctica: An Encyclopedia from Abbott Ice Shelf to Zooplankton|publisher=Firefly Books|isbn=1-55297-590-8 }}</ref> ενώ το Ανταρκτικό παγοκάλυμμα έφτασε τη σημερινή του έκταση γύρω στα 6&nbsp;Ma.
Γραμμή 139:
 
==Κλίμα==
Η Ανταρκτική είναι η ψυχρότερη ήπειρος της [[Γη]]ς. Η χαμηλότερη φυσική θερμοκρασία που έχει καταγραφεί ήταν -93,2&nbsp;°C σε μια ράχη ανάμεσα στα όρη Φούτζι και Άργος στο Ανατολικό Οροπέδιο της Ανταρκτικής τις 10 Αυγούστου 2010, όπως βρέθηκε με ανάλυση δορυφορικών δεδομένων.<ref>{{cite press release| title = The Coldest Place in the World |publisher = [[NASA]]| url = http://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2013/09dec_coldspot/ | date = 10 Δεκεμβρίου 2013| author = Dr. Tony Phillips|accessdate= 11 Δεκεμβρίου 2013}}</ref> Η προηγούμενη χαμηλότερο φυσική καταγεγραμμένη θερμοκρασία ήταν −89,2&nbsp;°C στον ρωσικό [[Σταθμός Βοστόκ|Σταθμό Βοστόκ]] στην Ανταρκτική στις 21 Ιουλίου 1983.<ref>{{cite web|url=http://ecolocalizer.com/2008/12/14/the-coldest-inhabited-places-on-earth/|title=The Coldest Inhabited Places on Earth|work=Eco Localizer|date=14 Δεκεμβρίου 2008|author=Hudson, Gavin|accessdate=8 Φεβρουαρίου 2009}}</ref> Για σύγκριση, αυτή η θερμοκρασία είναι κατά 11&nbsp;°C ψυχρότερη από την θερμοκρασία [[εξάχνωση]]ς του [[ξηρός πάγος|ξηρού πάγου]]. Η Ανταρκτική είναι παγωμένη έρημος με λίγες [[βροχόπτωση|βροχοπτώσεις]], στον δε Νότιο Πόλο το ύψος βροχοπτώσεων είναι χαμηλότερο από 10 &nbsp;cm τον χρόνο, κατά μέσο όρο. Οι θερμοκρασίες φτάνουν ένα ελάχιστο μεταξύ -80&nbsp;°C και -90&nbsp;°C στο εσωτερικό τον χειμώνα και μέγιστο μεταξύ 5&nbsp;°C και 15&nbsp;°C κοντά στις ακτές το καλοκαίρι. Ο κίνδυνος ηλιακών εγκαυμάτων είναι σημαντικός κίνδυνος καθώς η επιφάνεια του χιονιού αντανακλά σχεδόν όλη την υπεριώδη ακτινοβολία που πέφτει πάνω της.<ref name="BAS-weather">{{cite web|url=http://www.antarctica.ac.uk/met/jds/weather/weather.htm|title=Weather in the Antarctic|author=British Antarctic Survey|publisher=Natural Environment Research Council|accessdate=9 Φεβρουαρίου 2006}}</ref>
 
[[File:AntarcticaDomeCSnow.jpg|thumb|left|Η επιφάνεια του χιονιού κοντά στον [[Σταθμός Κονκόρντια|Σταθμό Κονκόρντια]] είναι η τυπική που συναντάται στο μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας της ηπείρου.]]
Γραμμή 147:
Στις άκρες της ηπείρου, ισχυροί [[Καταβατικός άνεμος|καταβατικοί άνεμοι]] κοντά στο [[πολικό υψίπεδο]] πνέουν συχνά με θυελλώδη ένταση. Στο εσωτερικό ωστόσο οι ταχύτητες του ανέμου είναι συνήθως μέτριες. Κατά το καλοκαίρι, κατά τις καθαρές ημέρες στον Νότιο Πόλο, φτάνει στην επιφάνεια περισσότερη [[ηλιακή ακτινοβολία]] από ότι στον [[ισημερινός|ισημερινό]] εξαιτίας της εικοσιτετράωρης ηλιοφάνειας κάθε μέρα στον Πόλο.<ref name="CIAfactbook-People" />
 
Η Ανταρκτική είναι ψυχρότερη από την [[Αρκτική]] για δύο λόγους. Πρώτον, το μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου βρίσκεται σε υψόμετρο πάνω από 3 &nbsp;km από τη στάθμη της θάλασσας, και η θερμοκρασία μειώνεται με το υψόμετρο. Δεύτερον, ο Αρκτικός Ωκεανός καλύπτει την ζώνη του Βορείου Πόλου, και η σχετική θερμότητα του ωκεανού μεταφέρεται μέσω του επιπλέοντος πάγου και δεν επιτρέπει στην θερμοκρασία των αρκτικών περιοχών να φτάσει στις ακραίες τιμές που είναι τυπικές για την χερσαία επιφάνεια της Ανταρκτικής. Δεδομένου του γεωγραφικού πλάτους, μεγάλες περίοδοι συνεχούς νύχτας ή συνεχούς ημέρας δημιουργούν κλίμα πολύ διαφορετικό από αυτό του υπόλοιπου πλανήτη, καθόλου οικείο για το ανθρώπινο είδος.<ref name="BAS-weather" />
 
Το [[νότιο σέλας]], το οποίο δημιουργείται από [[ηλιακός άνεμος|ηλιακούς ανέμους]] γεμάτους πλάσμα, οι οποίοι περνάν από την Γη, παρατηρείται στον νυχτερινό ουρανό κοντά στον Νότιο Πόλο. Άλλο ένα μοναδικό θέαμα είναι η [[διαμαντόσκονη]], ένα νέφος στο επίπεδο του εδάφους που αποτελείται από μικροσκοπικούς παγοκρυστάλλους. Εν γένει σχηματίζεται σε κατά τα άλλα αίθριο ή σχεδόν αίθριο ουρανό, έτσι κάποιες φορές αποκαλείται κατακρήμνιση καθαρού ουρανού. Το [[παρήλιο]], ένα συχνό ατμοσφαιρικό [[οπτικό φαινόμενο]], είναι μία λαμπρή κηλίδα που εμφανίζεται παραπλεύρως του αληθινού ήλιου.<ref name="BAS-weather" />
Γραμμή 165:
[[File:Emperor penguin.jpg|thumb|left|upright|[[Αυτοκρατορικός πιγκουίνος]] στη [[Θάλασσα Ρος]], Ανταρκτική.]]
 
Στην Ανταρκτική ζουν πολύ λίγα εδαφόβια [[σπονδυλωτά]].<ref>{{cite web|url=http://www.antarctica.ac.uk/about_antarctica/wildlife/land_animals/index.php|title=Land Animals of Antarctica|author=British Antarctic Survey|publisher=Natural Environment Research Council|accessdate=9 Νοεμβρίου 2008|archiveurl=http://web.archive.org/web/20081007225336/http://www.antarctica.ac.uk/about_antarctica/wildlife/land_animals/index.php|archivedate=7 Οκτωβρίου 2008 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref> Μεταξύ των ασπόνδυλων που ζουν στην ήπειρο περιλαμβάνονται μικροσκοπικά [[ακάρεα]] όπως το ''[[Alaskozetes antarcticus]]'', [[ψείρες]], [[νηματώδη]], [[βραδύπορα]], [[τροχόζωα]], [[κριλ]] και [[Κολλέμβολα]]. Το ανίκανο να πετάξει [[νηματόκερα|νηματόκερο]] ''[[Belgica antarctica]]'', με μέγεθος έως και 6 &nbsp;mm, είναι το μεγαλύτερο καθαρά εδαφόβιο ζώο της Ανταρκτικής.<ref>{{cite web|title=Antarctic Bestiary – Terrestrial Animals|url=http://www.units.muohio.edu/cryolab/education/antarcticbestiary_terrestrial.htm#Belgica|publisher=Laboratory for Ecophysiological Cryobiology, Miami University|accessdate=22 Οκτωβρίου 2011|author=Sandro, Luke|coauthors=Constible, Juanita}}</ref> Το πτηνό ''[[Pagodroma nivea]]'' είναι ένα από μόνο τρία που αναπαράγονται αποκλειστικά στην Ανταρκτική.<ref>{{cite web|url=http://www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=3876&m=1|title=Snow Petrel Pagodroma nivea|publisher=BirdLife International|accessdate=20 Οκτωβρίου 2009}}</ref>
 
Υπάρχει ποικιλία θαλάσσιων ζώων που βασίζονται διατροφικά, άμεσα ή έμμεσα, στο φυτοπλαγκτόν. Μερικά από αυτό είναι [[πιγκουίνος|πιγκουίνοι]], [[γαλάζια φάλαινα|γαλάζιες φάλαινες]], [[όρκα|όρκες]], [[γιγάντιο καλαμάρι|γιγάντια καλαμάρια]] και [[ωταρίδες]]. Ο [[αυτοκρατορικός πιγκουίνος]] είναι ο μόνος πιγκουίνος που αναπαράγεται κατά την διάρκεια του χειμώνα στην Ανταρκτική, ενώ ο [[αδέλιος πιγκουίνος]] αναπαράγεται νοτιότερα από κάθε άλλο πιγκουίνο. Ο πιγκουίνος ''[[Eudyptes chrysocome]]'' έχει διακριτά πούπουλα γύρω από τα μάτια, δίνοντας την εντύπωση περίτεχνων βλεφαρίδων. Οι [[βασιλικοί πιγκουίνοι]], οι [[πιγκουίνος τζεντού|πιγκουίνοι τζεντού]] και οι [[γενειοφόρος πιγκουίνος|γενειοφόροι πιγκουίνοι]] επίσης αναπαράγονται στην Ανταρκτική.
Γραμμή 171:
Η ωταρίδα ''[[Arctocephalus gazella]]'' κυνηγήθηκε εκτεταμένα κατά τον 18ο και 19ο αιώνα για το δέρμα της από βρετανούς και αμερικανούς. Η [[φώκια γουέντελ]], «[[αληθινή φώκια]]», που ονομάστηκε προς τιμήν του [[Τζέιμς Γουέντελ|Σερ Τζέιμς Γουέντελ]], διοικητή βρετανικών αποστολών κυνηγιού φώκιας στη [[Θάλασσα Γουέντελ]]. Το [[ανταρκτικό κριλ]], το οποίο συγκεντρώνεται σε μεγάλα κοπάδια, είναι το ακρογωνιαίο είδος του οικοσυστήματος του Νοτίου Ωκεανού και αποτελεί την τροφή για φάλαινες, φώκιες, [[φώκια λεοπάρδαλη|φώκιες λεοπαρδάλεις]], [[τριχωτή φώκια|τριχωτές φώκες]], [[καλαμάρι]]α, [[Notothenioidei|παγόψαρα]], πιγκουίνους, [[άλμπατρος]] και πολλά άλλα πτηνά.<ref>{{cite web|url=http://www.knet.co.za/antarctica/fauna_and_flora.htm|title=Creatures of Antarctica|accessdate=6 Φεβρουαρίου 2006|archiveurl=http://web.archive.org/web/20050214015049/http://www.knet.co.za/antarctica/fauna_and_flora.htm|archivedate=14 Φεβρουαρίου 2005}}</ref>
 
Μία απογραφή της θαλάσσιας ζωής που έγινε κατά το [[Διεθνές Πολικό Έτος]] και η οποία απασχόλησε περίπου 500 ερευνητές, εκδόθηκε το 2010. Η έρευνα ήταν μέρος της παγκόσμιας [[Απογραφή της Θαλάσσιας Ζωής|Απογραφής της Θαλάσσιας Ζωής]] (''Census of Marine Life'', CoML) και αποκάλυψε αρκετά αξιοσημείωτα ευρήματα. Πάνω από 235 θαλάσσιοι οργανισμοί ζουν και στις δύο πολικές περιοχές έχοντας γεφυρώσει απόσταση 12.000 &nbsp;km. Κάποια μεγάλα ζώα, όπως κάποια κητώδη και πτηνά κάνουν το ταξίδι μεταξύ των δύο πολικών περιοχών κάθε χρόνο. Πιο εκπληκτικό είναι το ότι μικρά ζώα όπως σκουλήκια της λάσπης, [[Ολοθουροειδή|θαλάσσια αγγούρια]], και θαλάσσια σαλιγκάρια βρίσκονται και στους δύο πολικούς ωκεανούς. Διάφοροι παράγοντες μπορεί να βοηθούν την κατανομή τους: οι σχετικά ομοιόμορφες θερμοκρασίες σε μεγάλα βάθη στους ωκεανούς στους πόλους και στον ισημερινό όπου διαφέρουν κατά λιγότερο από 5&nbsp;°C, και τα κύρια συστήματα ρευμάτων ή [[θερμοαλατική κυκλοφορία]], τα οποία μεταφέρουν αυγά και προνύμφες.<ref>{{Cite news|last=Kinver|first=Mark|date=15 Φεβρουαρίου 2009|title=Ice oceans 'are not poles apart'|newspaper=BBC News|publisher=British Broadcasting Corporation|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7888558.stm|accessdate=22 Οκτωβρίου 2011}}</ref>
 
[[File:Lichen squamulose.jpg|thumb|Περίπου 400 είδη μυκήτων που σχηματίζουν [[λειχήνα]] είναι γνωστό ότι υπάρχουν στην Ανταρκτική.]]
Γραμμή 177:
Το κλίμα της Ανταρκτικής δεν επιτρέπει εκτεταμένη βλάστηση. Ο συνδυασμός πολύ χαμηλής θερμοκρασίας, κακής ποιότητας χώματος, έλλειψης υγρασίας και έλλειψης ηλιοφάνειας εμποδίζει την ανάπτυξη των φυτών. Ως αποτέλεσμα, η ποικιλία της φυτικής ζωής είναι μικρή και περιορισμένη σε κατανομή. Εξαιρώντας οργανισμούς που δεν είναι φυτά ([[φύκη]] και [[μύκητες]], συμπεριλαμβανομένων και των ειδών που σχηματίζουν [[λειχήνα]]), η [[χλωρίδα]] της ηπείρου αποτελείται κατά κύριο λόγο από [[βρυόφυτα]] (υπάρχουν περίπου 100 είδη [[βρύο|βρύων]] και 25 είδη [[ηπατικό|ηπατικών]]), με δύο μόνο είδη ανθοφόρων φυτών, αμφότερα στην Ανταρκτική Χερσόνησο: ''[[Deschampsia antarctica]]'' και ''[[Colobanthus quitensis]]''. Η ανάπτυξη εν γένει λαμβάνει χώρα το καλοκαίρι, και μόνο για λίγες εβδομάδες το μέγιστο.<ref name="aadplants">{{cite web|url=http://www.antarctica.gov.au/about-antarctica/fact-files/plants|title=Antarctic Wildlife|author=Australian Antarctic Division|publisher=Government of Australia|accessdate=27 Σεπτεμβρίου 2010|archiveurl=http://web.archive.org/web/20100828190048/http://www.antarctica.gov.au/about-antarctica/fact-files/plants|archivedate=28 Αυγούστου 2010 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref><ref name="basplants">{{cite web|url=http://www.antarctica.ac.uk/about_antarctica/wildlife/plants/index.php|title=Plants of Antarctica|author=British Antarctic Survey|publisher=Natural Environment Research Council|accessdate=12 Ιουλίου 2011|archiveurl=http://web.archive.org/web/20110607115623/http://www.antarctica.ac.uk//about_antarctica/wildlife/plants/index.php|archivedate=7 Ιουνίου 2011 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref>
 
Στην Ανταρκτική έχουν καταγραφή περίπου 1150 είδη μυκήτων, από τους οποίους 750 δεν σχηματίζουν λειχήνες και 400 σχηματίζουν.<ref name="basplants"/><ref>{{Cite journal|author=Bridge, Paul D.; Spooner, Brian M.; Roberts, Peter J.|year=2008|title=Non-lichenized fungi from the Antarctic region|journal=Mycotaxon|volume=106|pages=485–490|url=http://www.cybertruffle.org.uk/cyberliber/59575/0106/0485.htm|accessdate=22 Οκτωβρίου 2011}}</ref><ref name="basplants"/> Κάποια από αυτά τα είδη είναι [[κρυπτοενδολιθικό|κρυπτοενδολιθικά]] ως αποτέλεσμα εξέλιξης υπό ακραίες συνθήκες.<ref>{{Cite journal|author=de Hoog, G.S.|year=2005|title=Fungi of the Antarctic: evolution under extreme conditions|journal=Studies in Mycology|volume=51|pages=1–79}}</ref> Υπάρχουν επτακόσια είδη φυκών, τα περισσότερα από τα οποία είναι [[φυτοπλαγκτόν]]. Πολύχρωμα [[φύκη του χιονιού]] και [[διάτομα]] βρίσκονται σε αφθονία στις παράκτιες περιοχές κατά την διάρκεια του καλοκαιριού.<ref name="aadplants"/> Πρόσφατα βρέθηκαν αρχαία οικοσυστήματα αποτελούμενα από διάφορους τύπους βακτηρίων που ζουν παγιδευμένα βαθιά κάτω από παγετώνες.<ref>{{cite web|url=http://worldwidenewslinks.blogspot.com/2009/06/below-antarctica.html|title=Below Antractica|accessdate=19 Ιουνίου 2009}}</ref> Οι [[αυτότροφα|αυτοτροφική]] κοινότητα αποτελείται κατά κύριο λόγο από [[πρώτιστα]].<ref name="aadplants"/>
 
=== Διατήρηση ===
Γραμμή 189:
Η Ανταρκτική δεν έχει κυβέρνηση, ωστόσο διάφορες χώρες διεκδικούν κυριαρχία σε κάποιες περιοχές. Ενώ λίγες από αυτές τις χώρες έχουν αμοιβαίως αναγνωρίσει τις διεκδικήσεις τους,<ref name="mutualrecog">{{cite book|last=Rogan-Finnemore|first=Michelle|year=2005|contribution=What Bioprospecting Means for Antarctica and the Southern Ocean|editor-last=Von Tigerstrom|editor-first=Barbara|title=International Law Issues in the South Pacific|publisher=Ashgate Publishing|page=204|isbn=0-7546-4419-7}} "Australia, New Zealand, France, Norway and the United Kingdom reciprocally recognize the validity of each other's claims." – Google Books link: [http://books.google.com.au/books?id=xlAQUX3zCrIC&lpg=PP1&ots=qUrPfjr19i&dq=International%20Law%20Issues%20in%20the%20South%20Pacific&pg=PA204#v=onepage&q&f=false][</ref> εγκυρότητα των διεκδικήσεων δεν αναγνωρίζεται καθολικά.<ref name="CIAfactbook-People" />
 
Από 1959 και μετά δεν έχουν γίνει νέες διεκδικήσεις και η ήπειρος θεωρείται ουδέτερη. Η κατάστασή της κανονίζεται από την [[Ανταρκτική Συνθήκη]] του 1959 και άλλες σχετικές συμφωνίες, που συλλογικά αποκαλούνται [[Ανταρκτικό Σύστημα Συνθηκών]]. Η Ανταρκτική για τις ανάγκες του Συστήματος Συνθηκών, ορίζεται ως όλη η γη και οι παγοκρηπίδες νοτίως του 60ου Νότιου παράλληλου. Η συνθήκη υπογράφηκε από δώδεκα χώρες, μεταξύ των οποίων η [[Σοβιετική Ένωση]] (και αργότερα η Ρωσία), το [[Ηνωμένο Βασίλειο]], η [[Αργεντινή]], η [[Χιλή]], η Αυστραλία και οι Ηνωμένες Πολιτείες.<ref>{{cite web|url=http://www.ats.aq/devAS/ats_parties.aspx?lang=e|title=Antarctic Treaty System – Parties|publisher=Antarctic Treaty and the Secretariat|accessdate=20 Οκτωβρίου 2009 }}</ref> Με αυτή η Ανταρκτική διασφαλίζεται ως επιστημονικό καταφύγιο, έχει καθιερωμένη ελευθερία επιστημονικής έρευνας και περιβαλλοντικής προστασίας, ενώ απαγορεύεται η στρατιωτική δραστηριότητα σε όλη την ήπειρο, όντας έτσι η πρώτη συμφωνία ελέγχου εξοπλισμών που επιτεύχθηκε κατά την διάρκεια του [[Ψυχρός Πόλεμος|Ψυχρού Πολέμου]].
 
Το 1983 τα μέλη της Ανταρκτικής Συνθήκης άρχισαν διαπραγματεύσεις για τον κανονισμό της εξόρυξης στην Ανταρκτική.<ref>{{cite web|url=http://www.antarcticanz.govt.nz/downloads/information/infosheets/mining.pdf|format=PDF|title=Mining Issues in Antarctica|publisher=Antarctica New Zealand|accessdate=1 Σεπτέμβριος 2003|archiveurl=http://web.archive.org/web/20050510093511/http://www.antarcticanz.govt.nz/downloads/information/infosheets/mining.pdf|archivedate=10 Μαΐου 2005 }}</ref> Ένας συνασπισμός διεθνών οργανισμών<ref>{{cite web|url=http://www.asoc.org|title=Antarctic and Southern Ocean Coalition|publisher=Asoc.org|date=|accessdate=26 Ιουλίου 2011|archiveurl=http://web.archive.org/web/20110725021645/http://www.asoc.org/|archivedate=25 Ιουλίου 2011 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref> ξεκίνησε εκστρατεία ώστε να εμποδιστεί η εξόρυξη ορυκτών στην περιοχή, υπό την καθοδήγηση κυρίως της [[Greenpeace International]]<ref>{{cite web|url=http://www.greenpeace.org/international/about/history/how-we-saved-antarctica|title=World Park Antarctica|publisher=Greenpeace International|work=Greenpeace.org|date=25 Φεβρουαρίου 2010|accessdate=26 Ιουλίου 2011 }}</ref> η οποία ίδρυσε και τον δικό της επιστημονικό σταθμό, την βάση ''[[World Park Base]]'', στην περιοχή της Θάλασσας Ρος<ref>{{cite web|url=http://archive.greenpeace.org/comms/98/antarctic/|title=Greenpeace Antarctica|publisher=Greenpeace International }}</ref> κάνοντας ετήσιες αποστολές για την τεκμηρίωση των επιδράσεων στο περιβάλλον της ανθρώπινης δραστηριότητας στην ήπειρο.<ref>{{cite web|url=http://www.newscientist.com/article/mg13017745.500-antarctica-exploration-or-exploitation--thirty-years-agothe-antarctic-treaty-came-into-force-the-continents-future-lies-in-thehands-of-the-increasing-number-of-nations-now-working-there-.html|title=Antarctica: exploration or exploitation?|publisher=New Scientist|accessdate=22 Ιουνίου 1991 }}</ref> Το 1988, υιοθετήθηκε η Σύμβαση για τον Κανονισμό των Ανταρκτικών Ορυκτών Πόρων (''Convention on the Regulation of Antarctic Mineral Resources'', CRAMRA).<ref>{{cite web|url=http://www.newscientist.com/article/mg12817431.300-antarctica-a-tale-of-two-treaties-.html|title=Antarctica, a tale of two treaties|publisher=New Scientist|accessdate=27 Μαΐου 2008 }}</ref> Τον επόμενο χρόνο ωστόσο, η Αυστραλία και η Γαλλία ανακοίνωσαν ότι δεν θα επικυρώσουν την σύμβαση, καταστώντας την έτσι άκυρη. Αντί αυτού πρότειναν ένα ολοκληρωμένο καθεστώς για την προστασία του ανταρκτικού περιβάλλοντος στην θέση της.<ref name="AUgovAntartica-Madrid">{{cite web|title=The Madrid Protocol|publisher=Australian Antarctic Division|url=http://www.antarctica.gov.au/antarctic-law-and-treaty/the-madrid-protocol|accessdate=22 Οκτωβρίου 2011 }}</ref> Το Πρωτόκολλο Περιβαλλοντικής Προστασίας στην Ανταρκτικής Συνθήκη (το «Πρωτόκολλο της Μαδρίτης») τέθηκε σε διαπραγμάτευση καθώς και άλλες χώρες ακολούθησαν το παράδειγμα και στις 14 Ιανουαρίου 1998 τέθηκε σε ισχύ.<ref name="AUgovAntartica-Madrid" /><ref>{{cite web|url=http://users.erols.com/jackbobo/History.htm|title=Antarctic Treaty Papers|accessdate=19 Οκτωβρίου 2009|last=Bobo|first=Jack A.|archiveurl=http://web.archive.org/web/20110629030927/http://users.erols.com/jackbobo/History.htm| archivedate= 16 Οκτωβρίου 2012}}</ref> Το πρωτόκολλο της Μαδρίτης απαγορεύει κάθε εξόρυξη στην Ανταρκτική, καταστώντας την ήπειρο ως «φυσικό καταφύγιο αφιερωμένο στην ειρήνη και την επιστήμη».
Γραμμή 262:
|}
 
Οι διεκδικήσεις της Αργεντινής, της Βρετανίας και της Χιλής αλληλεπικαλύπτονται, γεγονός που έχει δημιουργήσει τριβές. Οι περιοχές που φαίνονται ως διεκδικήσεις της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας ήταν βρετανικές περιοχές μέχρι που αποδόθηκαν στις αντίστοιχες χώρες μετά την ανεξαρτησία τους. Η Αυστραλία διεκδικεί την μεγαλύτερη περιοχή. Οι διεκδικήσεις της Βρετανίας, της Αυστραλίας, της Νέας Ζηλανδίας, της Γαλλίας και της Νορβηγίας είναι αμοιβαίως αναγνωρισμένες.
 
Άλλες χώρες που συμμετέχουν ως μέλη στην Ανταρκτική Συνθήκη έχουν εδαφικό ενδιαφέρον στην ήπειρο της Ανταρκτικής όμως οι όροι της Συνθήκης δεν επιτρέπουν να εκδηλώσουν τις διεκδικήσεις τους όσο η Συνθήκη είναι σε ισχύ.<ref name="peecug1">{{cite web|url=http://library.jid.org/en/mono38/nieto.htm|title=La Antartica|publisher=Library.jid.org|date=|accessdate=4 Νοεμβρίου 2008|archiveurl=http://web.archive.org/web/20081007084832/http://library.jid.org/en/mono38/nieto.htm <!-- Added by H3llBot -->|archivedate=7 Οκτωβρίου 2008 }}</ref><ref name="peecug2">[http://www.afese.com/img/revistas/revista40/laantartida.pdf Afese.com]. (PDF) . Retrieved on 19 Ιουλίου 2011.</ref>
Γραμμή 268:
* {{flagicon|Brazil}} Η [[Βραζιλία]] έχει προσδιορίσει «[[Βραζιλιάνικη Ανταρκτική|ζώνη ενδιαφέροντος]]» η οποία όμως δεν αποτελεί πραγματική διεκδίκηση.<ref name="Morris1988">{{cite book|last=Morris|first=Michael|title=The Strait of Magellan|year=1988|publisher=Martinus Nijhoff Publishers|isbn=0-7923-0181-1|page=219|url=http://books.google.com/?id=vqZJLAOnj58C&pg=PA145&lpg=PA145&dq=brazil+antarctica+zone+of+interest#v=onepage&q=brazil%20antarctica%20zone%20of%20interest&f=false|accessdate=21 Οκτωβρίου 2010|quote=...Brazil has even designated a zone of Antarctic interest that overlaps the Argentine sector but not the Chilean one... }}</ref>
* {{flagicon|Peru}} Το [[Περού]] επιφυλάσσει επίσημα το δικαίωμά του να κάνει διεκδίκηση.<ref name="peecug1" /><ref name="peecug2" />
* {{flagicon|Russia}} Η [[Ρωσία]] έχει κληρονομήσει το δικαίωμα της Σοβιετικής Ένωσης να διεκδικεί έδαφος όπως προέβλεπε η αρχική Ανταρκτική Συνθήκη.<ref name="CIAfactbook-US-RusClaim">{{cite web|title=Antarctica|year=2011|work=The World Factbook|publisher=United States Central Intelligence Agency|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ay.html|accessdate=22 Οκτωβρίου 2011 }} ...the US and Russia reserve the right to make claims... </ref>
* {{flagicon|South Africa}} Η [[Νότια Αφρική]] επιφυλάσσει επίσημα το δικαίωμά της να κάνει διεκδίκηση.<ref name="peecug1" /><ref name="peecug2" />
* {{flagicon|United States}} Οι [[Ηνωμένες Πολιτείες]] επιφυλάσσουν το δικαίωμά τους να κάνουν διεκδίκηση στην αρχική Ανταρκτική Συνθήκη.<ref name="CIAfactbook-US-RusClaim" />
Γραμμή 274:
== Οικονομία ==
 
Έχουν βρεθεί στην Ανταρκτική γαιάνθρακας, [[υδρογονάνθρακας|υδρογονάνθρακες]], σιδηρομετάλλευμα, [[λευκόχρυσος]], [[χαλκός]], [[χρώμιο]], [[Νικέλιο|νικέλιο]], [[Χρυσός|χρυσός]] και άλλα ορυκτά, όχι ωστόσο σε αρκετές ποσότητες ώστε να είναι εκμεταλλεύσιμα. Το [[Πρωτόκολλο για την Περιβαλλοντική Προστασία στην Ανταρκτική Συνθήκη]] του 1991 περιορίζει τον ανταγωνισμό για τους πόρους αυτούς. Το 1998, έγινε συμβιβασμός ώστε να απαγορευτεί επ' αόριστον η εξόρυξη, τουλάχιστον μέχρι το 2048 οπότε θα επανεξεταστεί η συμφωνία, περιορίζοντας έτσι περαιτέρω την οικονομική ανάπτυξη και εκμετάλλευση. Η κύρια οικονομική δραστηριότητα είναι η αλίευση και η υπεράκτια εμπορία ψαριών. Τα ανταρκτικά αλιεύματα για το 2000-01 αναφέρονται να ήταν 112.934 τόνοι.▼
 
▲Έχουν βρεθεί στην Ανταρκτική γαιάνθρακας, [[υδρογονάνθρακας|υδρογονάνθρακες]], σιδηρομετάλλευμα, [[λευκόχρυσος]], [[χαλκός]], [[χρώμιο]], [[Νικέλιο|νικέλιο]], [[Χρυσός|χρυσός]] και άλλα ορυκτά, όχι ωστόσο σε αρκετές ποσότητες ώστε να είναι εκμεταλλεύσιμα. Το [[Πρωτόκολλο για την Περιβαλλοντική Προστασία στην Ανταρκτική Συνθήκη]] του 1991 περιορίζει τον ανταγωνισμό για τους πόρους αυτούς. Το 1998, έγινε συμβιβασμός ώστε να απαγορευτεί επ' αόριστον η εξόρυξη, τουλάχιστον μέχρι το 2048 οπότε θα επανεξεταστεί η συμφωνία, περιορίζοντας έτσι περαιτέρω την οικονομική ανάπτυξη και εκμετάλλευση. Η κύρια οικονομική δραστηριότητα είναι η αλίευση και η υπεράκτια εμπορία ψαριών. Τα ανταρκτικά αλιεύματα για το 2000-01 αναφέρονται να ήταν 112.934 τόνοι.
 
Μικρής κλίμακας "εξερευνητικός τουρισμός" υπάρχει από το 1957 και πλέον υπόκειται στους όρους της Ανταρκτικής Συνθήκης και του Περιβαλλοντικού Πρωτοκόλλου, αλλά στην πράξη αυτορρυθμίζεται από τον Διεθνή Σύνδεσμο Τουριστικών Πρακτόρων Ανταρκτικής (''International Association of Antarctica Tour Operators'', IAATO). Δεν είναι όλα τα σκάφη που σχετίζονται με τον τουρισμό στην Ανταρκτική μέλη του IAATO, όμως τα μέλη του IAATO έχουν να κάνουν με το 95% της τουριστικής δραστηριότητας. Τα ταξίδια γίνονται κυρίως με μικρά ή μεσαία σκάφη, εστιάζοντας σε συγκεκριμένες γραφικές τοποθεσίες με προσβάσιμες συγκεντρώσεις εμβληματικής άγριας ζωής.<ref>{{cite web|url=http://www.knet.co.za/antarctica/political.htm|title=Politics of Antarctica|accessdate=5 Φεβρουαρίου 2006|archiveurl=http://web.archive.org/web/20050214014631/http://www.knet.co.za/antarctica/political.htm|archivedate=14 Φεβρουαρίου 2005 }}</ref>
Γραμμή 286 ⟶ 285 :
Κάθε χρόνο, επιστήμονες από 28 διαφορετικές χώρες διεξάγουν πειράματα που δεν είναι δυνατό να γίνουν σε άλλα μέρη του κόσμου. Το καλοκαίρι εργάζονται πάνω από 4000 επιστήμονες στους [[ερευνητικός σταθμός|ερευνητικούς σταθμούς]], ο αριθμός αυτός μειώνεται σε λίγο πάνω από 1000 κατά τον χειμώνα.<ref name="CIAfactbook-People" /> Ο [[Σταθμός McMurdo]], ο οποίος είναι ο μεγαλύτερος ερευνητικός σταθμός στην Ανταρκτική, μπορεί να φιλοξενήσει πάνω από 1000 επιστήμονες, επισκέπτες και τουρίστες.
 
Στους ερευνητές περιλαμβάνονται [[βιολογία|βιολόγοι]], [[γεωλογία|γεωλόγοι]], [[ωκεανογραφία|ωκεανογράφοι]], [[φυσική|φυσικοί]], [[αστρονομία|αστρονόμοι]], [[παγετωνολογία|παγετωνολόγοι]] και [[μετεωρολογία|μετεωρολόγοι]]. Οι γεωλόγοι εστιάζουν την έρευνά τους στις [[τεκτονικές πλάκες]], σε μετεωρίτες από το διάστημα, και δεδομένα από την διάσπαση της υπερηπείρου [[Γκοντβάνα]]. Οι παγετωνολόγοι στην Ανταρκτική ασχολούνται με την μελέτη της ιστορίας και της [[δυναμική παγοκαλύμματος|δυναμικής]] του επιπλέοντος πάγου, του [[χιόνι|εποχιακού χιονιού]], των [[παγετώνας|παγετώνων]] και του [[παγοκαλύμματος]]. Οι βιολόγοι, εκτός από την παρατήρησης της άγριας ζωής, ενδιαφέρονται στο πως οι δριμύες θερμοκρασίες και η παρουσία ανθρώπων επηρεάζει τις στρατηγικές προσαρμογής και επιβίωσης μεγάλης γκάμας οργανισμών. Οι ιατρικοί ερευνητές έχουν ανακαλύψεις σχετικά με την διάδοση των ιών και την αντίδραση του σώματος στις ακραίες εποχιακές θερμοκρασίες. Αστροφυσικοί στον [[Σταθμός Νοτίου Πόλου Αμούνδσεν-Σκοτ|Σταθμό Νοτίου Πόλου Αμούνδεν-Σκοτ]] μελετούν τον ουράνιο θόλο και την [[Ακτινοβολία υποβάθρου|κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου]]. Πολλές αστρονομικές παρατηρήσεις γίνονται καλύτερα από το εσωτερικό της Ανταρκτικής από ότι στις περισσότερες επιφανειακές θέσεις, εξαιτίας της λεπτής ατμόσφαιρας στο μεγάλο υψόμετρο, των χαμηλών θερμοκρασιών οι οποίες ελαχιστοποιούν την ποσότητα υδρατμών στην ατμόσφαιρα και την απουσία [[φωτορύπανση]]ς, επιτρέποντας έτσι την καθαρότερη παρατήρηση του διαστήματος από οπουδήποτε αλλού στον πλανήτη. Ο πάγος της Ανταρκτικής λειτουργεί και σως ασπίδα αλλά και ως το μέσο ανίχνευσης για το μεγαλύτερο [[IceCube|τηλεσκόπιο νετρίνων]] στον κόσμο, που βρίσκεται 2 &nbsp;km κάτω από τον σταθμό Αμούνδσεν-Σκοτ.<ref>{{cite web|url=http://www.antarcticconnection.com/antarctic/science/index.shtml|title=Science in Antarctica|publisher=Antarctic Connection|accessdate=4 Φεβρουαρίου 2006|archiveurl=http://web.archive.org/web/20060207003148/http://www.antarcticconnection.com/antarctic/science/index.shtml|archivedate=7 Φεβρουαρίου 2006 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref>
 
Από την δεκαετία του 1970, η έρευνα εστιάστηκε σημαντικά στο [[στρώμα του όζοντος]] της ατμόσφαιρας πάνω από την Ανταρκτική. Το 1985, τρεις βρετανοί επιστήμονες δουλεύοντας σε δεδομένα που είχαν συλλέξει στον [[Σταθμός Χάλεϊ|Σταθμό Χάλει]] στην [[Παγοκρηπίδα Μπράντ]] ανακάλυψαν μία τρύπα στο στρώμα αυτό. Στην πορεία εξακριβώθηκε ότι η καταστροφή του όζοντος προκαλούνταν από τους [[χλωροφθοράνθρακες]] (CFC) που εκλύονταν τον ανθρώπινο παράγοντα. Με την απαγόρευση των CFC στο [[Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ]] το 1989, πιστεύεται ότι η τρύπα θα κλείσει γύρω στο 2065.<ref name="ozone record" /> Τον Σεπτέμβριο του 2006 δεδομένα από δορυφόρους της [[NASA]] έδειξαν ότι η ανταρκτική [[τρύπα του όζοντος]] ήταν η μεγαλύτερη που καταγράφηκε ποτέ, καλύπτοντας 27,5 εκατομμύρια km².<ref name="ozone record">{{cite web|url=http://www.nasa.gov/vision/earth/lookingatearth/ozone_record.html|title=NASA and NOAA Announce Ozone Hole is a Double Record Breaker|publisher=Goddard Space Flight Center, NASA|date=19 Οκτωβρίου 2006|accessdate=6 Σεπτεμβρίου 2010|archiveurl=http://web.archive.org/web/20101013021957/http://www.nasa.gov/vision/earth/lookingatearth/ozone_record.html|archivedate=13 Οκτωβρίου 2010 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref>
Γραμμή 299 ⟶ 298 :
Οι [[μετεωρίτης|μετεωρίτες]] από την Ανταρκτική αποτελούν σημαντικό τομέα μελέτης των υλικών που σχηματίστηκαν νωρίς στο [[ηλιακό σύστημα]]. Οι περισσότεροι πιστεύεται ότι προέρχονται από [[αστεροειδής|αστεροειδείς]], όμως κάποιοι ενδέχεται να προέρχονται από μεγαλύτερους [[πλανήτης|πλανήτες]]. Οι πρώτοι μετεωρίτες βρέθηκαν το 1912. Το 1969 μία ιαπωνική αποστολή ανακάλυψε εννέα μετεωρίτες. Οι περισσότεροι από αυτούς είχαν πέσει πάνω στο παγοκάλυμμα το τελευταίο εκατομμύριο χρόνια. Η κίνηση του παγοκαλύμματος τείνει να τους συγκεντρώνει σε τοποθεσίες με εμπόδια όπως οροσειρές, ενώ η διάβρωση από τον άνεμο τους φέρνει στην επιφάνεια μετά από αιώνες κάτω από το συσσωρευμένο χιόνι. Σε σχέση με μετεωρίτες που βρέθηκαν σε πιο εύκρατες περιοχές του πλανήτη, οι ανταρκτικοί μετεωρίτες είναι πιο καλά διατηρημένοι.<ref name="meteorite">{{cite web|url=http://www-curator.jsc.nasa.gov/antmet/index.cfm|title=Meteorites from Antarctica|publisher=NASA|accessdate=9 Φεβρουαρίου 2006|archiveurl=http://web.archive.org/web/20060306122117/http://www-curator.jsc.nasa.gov/antmet/index.cfm|archivedate=6 Μαρτίου 2006 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref>
 
Αυτή η μεγάλη συλλογή μετεωριτών επιτρέπει την καλύτερη κατανόηση της πληθώρας τύπων μετεωριτών στο ηλιακό σύστημα και το πως αυτοί σχετίζονται με τους αστεροειδής και τους κομήτες. Έχουν βρεθεί και νέοι τύποι μετεωριτών καθώς και σπάνιοι. Ανάμεσά σε αυτούς και κομμάτια που αποσπάστηκαν λόγω συγκρούσεων από τη Σελήνη και πιθανώς από τον Άρη. Αυτά τα δείγματα, και ιδίως το [[ALH84001]] που ανακαλύφθηκε από το [[ANSMET]], βρίσκονται στο επίκεντρο επιστημονικής διαμάχης σχετική με πιθανά στοιχεία μικροβιακής ζωής στον Άρη. Επειδή οι μετεωρίτες στο διάστημα απορροφούν κοσμική ακτινοβολία, το χρονικό διάστημα που πέρασε αφότου ο μετεωρίτης χτύπησε την Γη μπορεί να καθοριστεί με εργαστηριακές μελέτες. Ο χρόνος που πέρασε μετά την πτώση ενός μετεωρίτη, ή ηλικία παραμονής του στη Γη, περιέχει πολλές πληροφορίες που μπορεί να είναι χρήσιμες για τις περιβαλλοντικές μελέτες του παγοκαλύμματος της Ανταρκτικής. <ref name="meteorite"/>
 
Το 2006, μία ομάδα ερευνητών από το [[Κρατικό Πανεπιστήμιο του Οχάιο]] χρησιμοποίησαν μετρήσεις από τους δορυφόρους [[GRACE]] της [[NASA]] για να ανακαλύψουν τον 480 &nbsp;km διαμέτρου [[κρατήρας Γης Γουίλκες|κρατήρα Γης Γουίλκες]], ο οποίος σχηματίστηκε πριν περίπου 250 εκατομμύρια χρόνια.<ref name="crater">{{cite web|url=http://researchnews.osu.edu/archive/erthboom.htm|title=Big Bang in Antarctica—Killer Crater Found Under Ice|publisher=Research News|first=Pam Frost|last=Gorder|date=1 Ιουνίου 2006}}</ref>
 
== Πάγοι και παγκόσμια στάθμη της θάλασσας ==
Γραμμή 332 ⟶ 331 :
</ref><ref name="ThomaJenkins2008">{{cite journal| doi = 10.1029/2008GL034939| last1 = Thoma | first1 = M.| last2 = Jenkins | first2 = A.| last3 = Holland | first3 = D.| last4 = Jacobs | first4 = S.| year = 2008| title = Modelling Circumpolar Deep Water intrusions on the Amundsen Sea continental shelf, Antarctica| journal = Geophysical Research Letters| volume = 35| issue = 18| page = L18602| pmid = | pmc = | bibcode = 2008GeoRL..3518602T}}</ref> Η καθαρή συμβολή στην αύξηση του θαλάσσιου επιπέδου από την Ανταρκτική Χερσόνησο είναι πιο πιθανό να είναι άμεσο αποτέλεσμα της πολύ μεγαλύτερης ατμοσφαιρικής θέρμανσης εκεί.<ref>{{Cite journal|author=Pritchard, H., and D. G. Vaughan|title=Widespread acceleration of tidewater glaciers on the Antarctic Peninsula|journal=Journal of Geophysical Research|volume=112|year=2007|doi=10.1029/2006JF000597|bibcode = 2007JGRF..11203S29P }}</ref>
 
Το 2002 η παγοκρηπίδα Λάρσεν-Β της Ανταρκτικής Χερσονήσου κατέρρευσε.<ref>{{Cite news|author=Glasser, Neil|title=Antarctic Ice Shelf Collapse Blamed On More Than Climate Change|url=http://www.sciencedaily.com/releases/2008/02/080210100441.htm|date=10 Φεβρουαρίου 2008|newspaper=ScienceDaily}}</ref> Μεταξύ 28 Φεβρουαρίου και 8 Μαρτίου 2008, περίπου 570 &nbsp;km² πάγου από την Παγοκρηπίδα Γουίλκινς στο νοτιοδυτικό τμήμα της χερσονήσου, κατέρρευσαν, θέτοντας σε κίνδυνο τα υπόλοιπα 15.000 &nbsp;km² παγοκρηπίδας. Ο πάγος κρατιόνταν από μία «κλωστή» πάγου πλάτους περίπου 6 &nbsp;km,<ref>{{Cite news|author=Staff writers|title=Huge Antarctic ice chunk collapses|newspaper=CNN.com|publisher=Cable News Network|date=25 Μαρτίου 2008|url=http://edition.cnn.com/2008/TECH/science/03/25/antartica.collapse.ap/index.html|accessdate=25 Μαρτίου 2008|archiveurl=http://web.archive.org/web/20080329225802/http://edition.cnn.com/2008/TECH/science/03/25/antartica.collapse.ap/index.html|archivedate=29 Μαρτίου 2008}}</ref><ref>{{Cite news|author=Staff writers|title=Massive ice shelf on verge of breakup|newspaper=CNN.com|publisher=Cable News Network|date=25 Μαρτίου 2008|url=http://edition.cnn.com/2008/TECH/03/25/antarctic.ice/index.html|accessdate=26 Μαρτίου 2008|archiveurl=http://web.archive.org/web/20080329225715/http://edition.cnn.com/2008/TECH/03/25/antarctic.ice/index.html|archivedate=29 Μαρτίου 2008 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref> πριν την κατάρρευσή του στις 5 Απριλίου 2009.<ref>{{Cite news|agency=Reuters|title=Ice Bridge Holding Antarctic Shelf in Place Shatters|url=http://www.nytimes.com/2009/04/05/science/earth/05antarctica.html|date=5 Απριλίου 2009|accessdate=5 Απριλίου 2009|newspaper=The New York Times|archiveurl=http://web.archive.org/web/20090408092115/http://www.nytimes.com/2009/04/05/science/earth/05antarctica.html|archivedate=8 Απριλίου 2009 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref><ref>{{Cite news|title=Ice bridge ruptures in Antarctic|newspaper=BBC News|publisher=British Broadcasting Corporation|date=5 Απριλίου 2009|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/7984054.stm|accessdate=5 Απριλίου 2009|archiveurl=http://web.archive.org/web/20090405235050/http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/7984054.stm|archivedate=5 Απριλίου 2009 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref> Σύμφωνα με την [[NASA]], το πιο εκτεταμένο λιώσιμο στην επιφάνεια της Ανταρκτικής τα τελευταία 30 χρόνια συνέβη το 2005, όταν μία επιφάνεια περίπου στο μέγεθος της Καλιφόρνιας έλιωσε για λίγο και ξαναπάγωσε. Αυτό ενδέχεται να ήταν αποτέλεσμα της ανόδου της θερμοκρασίας ως και στους 5&nbsp;°C.<ref>{{Cite news|agency=Reuters|title=Big area of Antarctica melted in 2005|newspaper=CNN.com|publisher=Cable News Network|date=16 Μαΐου 2007|url=http://www.cnn.com/2007/TECH/science/05/16/antarctica.melting.reut/index.html|accessdate=11 Ιουνίου 2007|archiveurl=http://web.archive.org/web/20070518144944/http://www.cnn.com/2007/TECH/science/05/16/antarctica.melting.reut/index.html|archivedate=18 Μαΐου 2007}}</ref>
 
== Τρύπα του όζοντος ==
Γραμμή 354 ⟶ 353 :
* [http://www.ats.org.ar/ Antarctic Treaty Secretariat] ''[[de facto]]'' κυβέρνηση.
* [http://www.add.scar.org/ The Antarctic Digital Database - πηγή ψηφιακών τοπογραφικών δεδομένων για την Ανταρκτική]
 
 
{{Ήπειροι}}
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Ανταρκτική"