Καπετάν Άγρας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 1:
{{πληροφορίες προσώπου}}
{{πληροφορίες προσώπου}}[[Αρχείο:Agras-Tellos-Agapinos Nikiforos-Ioannis-Demestihas Kalas-Constantine-Sorros.jpg|thumb|right|350px|Από αριστερά προς τα δεξιά οι καπεταναίοι - αντάρτες [[Κωνσταντίνος Σάρρος|Κάλας]] (αριστερά), [[Σαράντος Αγαπηνός|Τέλλος Άγρας]] (κέντρο) και [[Ιωάννης Δεμέστιχας|Νικηφόρος]] (δεξιά) σε φωτογραφία, στα μέσα του [[1906]].]]▼
Ο '''Τέλλος Άγρας''' (ψευδώνυμο με το οποίο έγινε γνωστός) ή '''Σαράντος Αγαπηνός''' ([[Γαργαλιάνοι Μεσσηνίας]], [[17 Φεβρουαρίου]] [[1880]] - [[Πέλλα]], [[7 Ιουνίου]] [[1907]]) ήταν Έλληνας αντάρτης που έλαβε μέρος στον [[Μακεδονικός Αγώνας|Μακεδονικό Αγώνα]]. Η ιστορία του αποθανατίστηκε σε τραγούδια, αλλά και στο μυθιστόρημα «[[Στα μυστικά του Βάλτου]]» της [[Πηνελόπη Δέλτα|Πηνελόπης Δέλτα]].
==Βιογραφία==
Το πραγματικό όνομα του Τέλλου Άγρα ήταν '''Σαραντέλος''' ή '''Σαράντος Αγαπηνός'''. Αν και τυπικά δηλώνονται ως τόπος γέννησής του οι [[Γαργαλιάνοι Μεσσηνίας]], ο πραγματικός τόπος γέννησής του, το [[1880]], ήταν το [[Ναύπλιο]], στο οποίο υπηρετούσε τότε, ως Εφέτης, ο Γαργαλιανιώτης πατέρας του [[Ανδρέας Αγαπηνός|Ανδρέας Αντωνίου Αγαπηνός]], ο οποίος εν τέλει αποφάσισε να τον εγγράψει στα μητρώα αρρένων των [[Γαργαλιάνοι Μεσσηνίας|Γαργαλιάνων Μεσσηνίας]].<ref>[...] "Ὁ Σαράντης Ἀγαπηνός γεννήθηκε στό Ναύπλιο τό 1880. Ὁ πατέρας του ὑπηρετοῦσε ἐκεῖ ὡς δικαστικός, ἀλλά ἔγραψε τό παιδί στά μητρῶα ἀρρένων τῶν Γαργαλιάνων Μεσσηνίας, ἀπ' ὅπου κατήγετο ἠ ἱστορική οἰκογένεια τῶν Ἀγαπηνῶν".[...], Πηγή: Κωνσταντίνος Χολέβας, "[http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/cholevas_agras.html Ὁ Μακεδονομάχος Σαράντος Ἀγαπηνός(Καπετάν Ἄγρας)]"</ref><ref>Λαογραφία τόμος 15 , σελ. 247, 1953 «και αρχηγός επαναστάτης Σαράντης "Αγαπηνός, υίός εφέτου, γεννηθείς εν Ναυπλίω, άλλα καταγόμενος εκ Γαργαλιάνων, εξελθών (1906 - 7) εις Μακεδονίαν ως αρχηγός επαναστατικού σώματος ΰπό το ψευδώνυμον Τέλος "Αγρας, δράσας δε »</ref> Ο Σαράντος καταγόταν από ιστορική οικογένεια των Γαργαλιάνων, την οικογένεια των Αγαπηνών, η οποία είχε πρωταγωνιστικό ρόλο κατά την [[Επανάσταση του 1821]]. Ο προπάππος του [[Αντώνιος Αγαπηνός]] ήταν έφορος της επιμελητείας του Αγώνα του 1821. Ο αδελφός τού παππού του, ο [[Διονύσιος Αγαπηνός]], ήταν οπλαρχηγός και επικεφαλής 100 περίπου Γαργαλιανιωτών, με τους οποίους συμμετείχε σε διάφορες μάχες του Απελευθερωτικού Αγώνα, όπως στα Δερβενάκια, στην εκστρατεία των Αθηνών, στην μάχη που έγινε στην περιοχή των Παλαιών Πατρών και στην πολιορκία του Νιόκαστρου στην Πύλο. Τόσο ο παππούς τού καπετάν Άγρα, όσο και ο αδελφός του παππού του, υπογράφουν ως δημογέροντες των Γαργαλιάνων σε διάφορα έγγραφα της εποχής τους.<ref>Γενικά Αρχεία του Κράτους</ref> Ο δε Διονύσιος Αγαπηνός ήταν μέλος της [[Φιλική Εταιρεία|Φιλικής Εταιρείας]].<ref>[..] "Στη φιλική Εταιρεία μυούνται οι Διονύσιος Αγαπηνός, Γεώργιος Αγαπηνός και Δημήτριος Παπαχριστοφίλου".[...] Πηγή: "[http://www.gargaliani.8m.com/gargal3.htm Οι Γαργαλιάνοι στον Αγώνα του 1821]"</ref> Ο Σαράντος Αγαπηνός είχε επίσης δυο αδελφούς, τον [[Αντώνιος Αγαπηνός|Αντώνη Αγαπηνό]] ([[Τρίπολη]] 1877 – [[Σύρος]] 1923) και τον [[Νικόλαος Αγαπηνός|Νίκο Αγαπηνό]] ([[Ναύπλιο]] 1890 – [[Μπένι Σουέφ]] Αιγύπτου 1947).
==Σπουδές==
Το
==Επαναστατική δράση==
▲
▲Γεννήθηκε στους [[Γαργαλιάνοι|Γαργαλιάνους]]<ref>Λαογραφία τόμος 15 , σελ. 247, 1953 «και αρχηγός επαναστάτης Σαράντης "Αγαπηνός, υίός εφέτου, γεννηθείς εν Ναυπλίω, άλλα καταγόμενος εκ Γαργαλιάνων, εξελθών (1906 - 7) εις Μακεδονίαν ως αρχηγός επαναστατικού σώματος ΰπό το ψευδώνυμον Τέλος "Αγρας, δράσας δε »</ref>. Με το βαθμό του υπολοχαγού μπήκε ως αντάρτης στο [[λίμνη Γιαννιτσών|Βάλτο των Γιαννιτσών]] και πρωτοστάτησε στις συμπλοκές με τους [[Μακεδονικός Αγώνας#Κομιτατζήδες|κομιτατζήδες]] στο στρατηγικό αυτό σημείο, χωρίς να τον λυγίζουν οι τραυματισμοί και οι αρρώστιες του βάλτου. Στις [[5 Ιουνίου]] [[1907]] ο [[βουλγαρία|Βούλγαρος]] βοεβόδας Ζλάταν εκμεταλλεύτηκε το ήθος και την τιμιότητα του Άγρα και, αφού τον κάλεσε άοπλο να συμφιλιωθούν, τον αιχμαλώτισε και τον κρέμασε κοντά στο [[Καρυδιά Πέλλας|Τέχοβο (Καρυδιά)]], [[Έδεσσα|Εδέσσης]] της [[Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας|Π. Ε. Πέλλας]].
[[Εικόνα:Tellos-Agapinos.jpg|thumb|left|250px| Τέλλος Άγρας, [[προτομή]] στο πάρκο με τους [[καταρράκτες της Έδεσσας]]]]▼
▲Το πραγματικό του όνομα '''Σαραντέλος''' ή '''Σαράντος Αγαπηνός''', γεννήθηκε στούς Γαργαλιάνους Μεσσηνίας, όπου υπηρετούσε ο πατέρας του ως Εφέτης. Κατάγεται από πατέρα και μητέρα που οι ρίζες της γενιάς τους χάνονται σε ένδοξες και αριστοκρατικές οικογένειες. Το 1901, αποφοίτησε από τη [[Σχολή Ευελπίδων]] και τοποθετήθηκε στη φρουρά της [[Αθήνα]]ς. Η επιθυμία του να προσφέρει ουσιαστικότερες υπηρεσίες στην πατρίδα τον ώθησε μετά από λίγους μήνες στην εθελούσια κατάταξή του στα στρατιωτικά σώματα που αγωνίζονταν στη [[Μακεδονία]] εναντίον των Βουλγάρων [[Κομιτατζής| κομιτατζήδων]]. Σε πολύ νεαρή ηλικία κατόρθωσε να διοριστεί αρχηγός ενός ανταρτικού σώματος, το οποίο προετοίμαζε στο [[Βόλος|Βόλο]] ο [[Κωνσταντίνος Μαζαράκης|καπετάν Ακρίτας]] (Κωνσταντίνος Μαζαράκης).
Τον Σεπτέμβριο του 1906, ύστερα από απόφαση του Γενικού Προξενείου Θεσσαλονίκης, αποστέλλονται στη [[λίμνη των Γιαννιτσών]] τρία νεοσυγκροτηθέντα [[ελλάδα|ελληνικά]] σώματα. Μετά από μεσολάβηση του [[Νικόλαος Ρόκας (στρατιωτικός)|Νικολάου Ρόκα]], καλείται στην περιοχή ο Αγαπηνός. Πρώτο εισήλθε στις αρχές του μήνα το σώμα του Ανθυπολοχαγού του Πεζικού Τέλλου Αγαπηνού με δύναμη είκοσι ανδρών, ενώ μετά από λίγες μέρες κατέφτασαν τα σώματα του Υπολοχαγού του Πεζικού [[Κωνσταντίνος Σάρρος|Σάρρου Κωνσταντίνου]] (Κάλα) και Ανθυποπλοίαρχου [[Ιωάννης Δεμέστιχας|Δεμέστιχα Ιωάννη]] (Νικηφόρου) με εικοσιπέντε άνδρες ο καθένας. Πρωταρχική αποστολή των σωμάτων ήταν η απομάκρυνση των [[βουλγαρία|βουλγαρικών]] συμμοριών από τη λίμνη, οι οποίες είχαν εγκατασταθεί με ισχυρές δυνάμεις στο νοτιοδυτικό τμήμα της, έτσι ώστε να μπορεί να αποτελέσει βάση εξόρμησης και κέντρο ανεφοδιασμού των [[ελλάδα|ελληνικών]] σωμάτων για τις περιοχές της [[Κεντρική Μακεδονία|Κεντρικής Μακεδονίας]].
Γραμμή 12 ⟶ 19 :
Εντούτοις, τον Απρίλιο του [[1907]], το Προξενείο Θεσσαλονίκης αποφάσισε να αντικαταστήσει τους αρχηγούς και τους αντάρτες, οι οποίοι είχαν δοκιμαστεί και εξαντληθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, ανάμεσά τους και ο Άγρας. Ωστόσο, επανειλημμένα λάμβανε πληροφορίες για την πτώση του ηθικού των [[βουλγαρία|βουλγαρικών]] συμμοριών και τη διάθεση πολλών στελεχών των κομιτάτων να διακόψουν τους δεσμούς τους με αυτά και να προσχωρήσουν στον [[ελλάδα|ελληνικό]] αγώνα. Τέτοια διάθεση εκδήλωσε ο [[βοεβόδας]] [[Ζλατάν]], την οποία καλωσόρισε ο Άγρας. Ήθελε να επισφραγίσει την πολυσχιδή δράση του με τη θεαματική προσχώρηση στην [[ελλάδα|ελληνική]] πλευρά μεγάλης ομάδας [[Μακεδονικός Αγώνας#Κομιτατζήδες|κομιτατζήδων]].
==Η προδοσία και το τραγικό τέλος του καπετάν-Άγρα==
Ακολούθησαν αρκετές συναντήσεις των δύο αρχηγών πριν την τελευταία συνάντηση της [[3 Ιουνίου|3ης Ιουνίου]]. Εκείνη τη μέρα, οι βοεβόδες Κασάπτσε και Ζλατάν, παραβαίνοντας τις συμφωνίες, συνέλαβαν τον Άγρα και τον [[Αντώνιος Μίγγας|Αντώνη Μίγγα]], ενώ οι υπόλοιποι από τη συνοδεία αφέθηκαν αργότερα ελεύθεροι. Τους διαπόμπευσαν ως δήθεν αιχμαλώτους, δεμένους και ξυπόλυτους, στα χωριά της περιοχής, με σκοπό να αναπτερώσουν το ηθικό των τρομοκρατημένων οπαδών των [[Μακεδονικός Αγώνας#Κομιτατζήδες|κομιτατζήδων]].
Τη νύχτα της [[7 Ιουνίου|7ης Ιουνίου]], τους απαγχόνισαν μεταξύ των χωριών Τέχοβο ([[Καρυδιά Πέλλας|Καρυδιά]]) και Βλάδοβο (Άγρας). Το γεγονός τάραξε τους [[ελλάδα|Έλληνες]] της περιοχής και η προδοσία των [[Βουλγαρία|Βουλγάρων]] φανάτισε τους Έλληνες αντάρτες, με αποτέλεσμα ο ελληνικός αγώνας να συνεχιστεί με μεγαλύτερη ένταση και περισσότερες επιτυχίες.
[[Αρχείο:Mémorial Musée de la Guerre 01389.JPG|right|thumb|150px|Μνημείο αφιερωμένο στον Καπετάν Αγρα στη [[Θεσσαλονίκη]].]]
▲[[Εικόνα:Tellos-Agapinos.jpg|thumb|left|
Η λαϊκή παράδοση κατέγραψε τον θάνατο του Τέλλου Άγρα με πολλά τραγούδια. Χαρακτηριστικό είναι το [[σλαβομακεδονική γλώσσα|σλαβόφωνο]] μοιρολόι:
| |||