Μαυρομμάτι Βοιωτίας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Στις 26 Οκτωβρίου 1825 εβδομήντα Έλληνες, οχυρωμένοι στη μάντρα της εκκλησίας της Αγίας Σωτήρας με επικεφαλής τον [[Αθανάσιος Σκουρτανιώτης|Αθανάσιο Σκουρτανιώτη]], αντιμετώπισαν απόσπασμα 700-800 Τούρκων, κυρίως ιππέων σε μια μάχη που κράτησε απόόλη πρωίαςτην μέχρις εσπέραςμέρα. Οι Έλληνες απέκρουσαν τις τουρκικές επιθέσεις κι όταν είδαν ότι τους τελείωναν τα πυρομαχικά, μπήκαν στην εκκλησία για να αμυνθούν καλύτερα. Οι Τούρκοι σκαρφάλωσαν στη στέγη της εκκλησίας, άνοιξαν τρύπα κι έριξαν μέσα αναμμένες ύλες που προκάλεσαν στους πολιορκημένους θάνατο από ασφυξία. Μόνο ο αρχηγός τους έζησε αλλά τον συνέλαβαν οι Τούρκοι και τον κατακρεούργησαν.

Στο Μαυρομμάτι οι κάτοικοί του μιλούν τα [[Αρβανίτικη γλώσσα|Αρβανίτικα]], παράλληλα με την ελληνική γλώσσα. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1960 τα αρβανίτικα ήταν η κύρια γλώσσα των Μαυρομματαίων. Σήμερα η γλώσσα μιλιέται μόνο από τους μεγαλύτερους σε ηλικία κατοίκους. Οι γεννηθέντες στις δεκαετίες του 1950, του 1960 και του 1970 την καταλαβαίνουν όταν την ομιλούν οι μεγαλύτεροι, αλλά δεν έχουν καλή ευχέρεια λόγου όταν την ομιλούν οι ίδιοι, ενώ οι νεότεροι δεν την ομιλούν και την καταλαβαίνουν ελάχιστοι. Τελευταίοι νέοι που γνωρίζουν ακόμα τη γλώσσα είναι οι αδερφές Κρεμμύδα, οι οποίες ζουν ακόμα στην περιοχή, σε μικρή απόσταση από την "Αρχιτεκτονική". Η αρβανίτικη γλώσσα σήμερα συγκαταλέγεται στις απειλούμενες προς εξαφάνιση γλώσσες της Ευρώπης.