Βικιπαίδεια

Αρίσταρχος ο Σάμιος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Francois-Pier (συζήτηση | συνεισφορές)
5.021 επεξεργασίες
Επιμέλεια
Γραμμή 1:
{{πληροφορίες επιστήμονα}}
{{πληροφορίες επιστήμονα}}Ο '''Αρίσταρχος ο Σάμιος''' ([[310 π.Χ.]] - περίπου [[230 π.Χ.]]) ήταν [[Έλληνας]] [[αστρονόμος]] και [[μαθηματικός]], που γεννήθηκε στη [[Σάμος|Σάμο]]. Είναι ο πρώτος επιστήμων (μετά τους [[Πυθαγόριοι|Πυθαγορείους]]) ο οποίος πρότεινε το [[ηλιοκεντρικό μοντέλο]] του [[ηλιακό σύστημα|Ηλιακού Συστήματος]], θέτοντας τον [[Ήλιος|Ήλιο]] και όχι τη [[Γη]], στο κέντρο του γνωστού Σύμπαντος[[Σύμπαν]]τος. Οι ιδέες του περί Αστρονομίας[[Αστρονομία]]ς φαίνεται να μην είχαν γίνει αρχικά αποδεκτές και θεωρήθηκαν κατώτερες από εκείνες του [[Αριστοτέλης|Αριστοτέλη]] και του [[Κλαύδιος Πτολεμαίος|Πτολεμαίου]], αλλά όμως τα διαθέσιμα στοιχεία είναι ελλιπή. 2000 χρόνια μετά, ο [[Κοπέρνικος]] στηριζόμενος στις θεωρίες του Αριστάρχου και των Πυθαγορείων, όπως ο ίδιος επισημαίνει στην εισαγωγή του έργου του, ανέλυσε περαιτέρω το ηλιοκεντρικό σύστημα, όπως το γνωρίζουμε σήμερα.
 
== Ηλιοκεντρισμός ==
Η μοναδική εργασία του Αρίσταρχου η οποία έχει διασωθεί μέχρι σήμερα, «[[Περί μεγεθών και αποστημάτων|Περί μεγεθών και αποστημάτων Ηλίου και Σελήνης]]» (''Περί των μεγεθών και αποστάσεων του Ήλιου και της [[Σελήνη|Σελήνης]]''), βασίζεται σε [[γεωκεντρικό μοντέλο]]. Παρόλα αυτά, γνωρίζουμε από διάφορες παραπομπές ότι ο Αρίσταρχος είχε γράψει ένα άλλο βιβλίο στο οποίο πρότεινε την εναλλακτική [[υπόθεση]] του ηλιοκεντρικού μοντέλου. Ο [[Αρχιμήδης]] στο έργο του [[Ψαμμίτης (Αρχιμήδης)|Ψαμμίτης]] έγραψε:
<blockquote>
«Συ βασιλιά Γέλων γνωρίζεις ότι ο κόσμος είναι το όνοµα που δίνουν οι περισσότεροι αστρονόμοι σε µία σφαίρα, που στο κέντρο της βρίσκεται η Γη και ότι η ακτίνα της σφαίρας αυτής είναι ίση προς την απόσταση µεταξύ του Ήλιου και της Γης. Αυτή είναι η εξήγηση την οποία δίνουν οι αστρονόμοι. Αλλά ο Αρίσταρχος έγραψε ένα βιβλίο, που περιέχει ορισµένες προτάσεις, από τις οποίες συµπεραίνεται ότι ο πραγµατικός κόσµος είναι πολύ µεγαλύτερος. Πιστεύεται ότι οι απλανείς αστέρες και ο Ήλιος είναι ακίνητοι, ότι η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο σε κυκλική τροχιά, που στο κέντρο της βρίσκεται ο Ήλιος. Ακόµη ότι η σφαίρα των απλανών αστέρων, που βρίσκεται στο ίδιο µε τον Ήλιο κέντρο, είναι τόσο µεγάλη, ώστε ο κύκλος γύρω από τον οποίο περιστρέφεται η Γη απέχει από τους απλανείς αστέρες, όσο απέχει το κέντρο µιας σφαίρας από την επιφάνεια της... Ο Αρίσταρχος δηλαδή εννοεί το εξής: αφού πιστεύουμε ότι η Γη είναι, ας πούµε, το κέντρο του κόσμου, η σχέση της Γης προς εκείνο που ονομάζουμε «κόσμο» είναι ίση προς τη σχέση της σφαίρας, που περιέχει τον κύκλο πάνω στον οποίο διατείνεται ότι περιστρέφεται η Γη, προς τη σφαίρα των απλανών αστέρων.»▼
</blockquote>
Ως εκ τούτου, ο Αρίσταρχος πίστευε ότι τα αστέρια βρίσκονται σε άπειρη απόσταση, και αυτό το θεωρούσε ως εξήγηση για την απουσία ορατής [[παράλλαξη (αστρονομία)|παράλλαξης]], δηλαδή της παρατηρούμενης κίνησης των αστέρων καθώς η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο. Στην πραγματικότητα τα αστέρια βρίσκονται πολύ πιο μακριά από όσο είχε υποτεθεί στην αρχαιότητα, το οποίο ερμηνεύει το γεγονός ότι η αστρική παράλλαξη είναι ανιχνεύσιμη μόνο με [[τηλεσκόπιο|τηλεσκόπια]]. Αλλά είχε υποτεθεί ότι το γεωκεντρικό μοντέλο ήταν μια απλούστερη και καλύτερη εξήγηση για την έλλειψη παράλλαξης. Η απόρριψη της ηλιοκεντρικής άποψης ήταν κατά τα φαινόμενα αρκετά έντονη, όπως υποδεικνύει το ακόλουθο κείμενο του [[Πλούταρχος|Πλουτάρχου]] (''[[s:Περί του εμφαινομένου προσώπου τω κύκλω της σελήνης|Περί του εμφαινομένου προσώπου τω κύκλω της σελήνης]]''):▼
 
Ο [[Αρχιμήδης]] στο έργο του [[Ψαμμίτης (Αρχιμήδης)|Ψαμμίτης]] έγραψε:
: "Ο Κλεάνθης, [ένας σύγχρονος του Αριστάρχου] πίστευε ότι ήταν το καθήκον των Ελλήνων να καταδικάσουν τον Αρίσταρχο τον Σάμιο με την κατηγορία ότι έβαζε σε κίνηση την εστία [κέντρο] του Σύμπαντος [δηλ. τη [[Γη]]] και έτσι διαταράσσει την ηρεμία των θεών: «Ως κινων τήν του κόσμου εστίαν καί ταράσσων τήν των ολυμπίων (θεών) ηρεμίαν»▼
▲:«Συ βασιλιά Γέλων γνωρίζεις ότι ο κόσμος είναι το όνοµα που δίνουν οι περισσότεροι αστρονόμοι σε µίαμία σφαίρα, που στο κέντρο της βρίσκεται η Γη και ότι η ακτίνα της σφαίρας αυτής είναι ίση προς την απόσταση µεταξύμεταξύ του Ήλιου και της Γης. Αυτή είναι η εξήγηση την οποία δίνουν οι αστρονόμοι. Αλλά ο Αρίσταρχος έγραψε ένα βιβλίο, που περιέχει ορισµένες προτάσεις, από τις οποίες συµπεραίνεται ότι ο πραγµατικός κόσµος είναι πολύ µεγαλύτεροςμεγαλύτερος. Πιστεύεται ότι οι απλανείς αστέρες και ο Ήλιος είναι ακίνητοι, ότι η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο σε κυκλική τροχιά, που στο κέντρο της βρίσκεται ο Ήλιος. Ακόµη ότι η σφαίρα των απλανών αστέρων, που βρίσκεται στο ίδιο µεμε τον Ήλιο κέντρο, είναι τόσο µεγάλημεγάλη, ώστε ο κύκλος γύρω από τον οποίο περιστρέφεται η Γη απέχει από τους απλανείς αστέρες, όσο απέχει το κέντρο µιαςμιας σφαίρας από την επιφάνεια της... Ο Αρίσταρχος δηλαδή εννοεί το εξής: αφού πιστεύουμε ότι η Γη είναι, ας πούµε, το κέντρο του κόσμου, η σχέση της Γης προς εκείνο που ονομάζουμε «κόσμο» είναι ίση προς τη σχέση της σφαίρας, που περιέχει τον κύκλο πάνω στον οποίο διατείνεται ότι περιστρέφεται η Γη, προς τη σφαίρα των απλανών αστέρων.»
…, υπέθετε ότι ο ουρανός παραμένει ακίνητος και η Γη γυρίζει πάνω σε ένα επικλινή κύκλο, ενώ ταυτόχρονα περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της."
 
▲Ως εκ τούτου, ο Αρίσταρχος πίστευε ότι τα αστέρια βρίσκονται σε άπειρη απόσταση, και αυτό το θεωρούσε ως εξήγηση για την απουσία ορατής [[παράλλαξη (αστρονομία)|παράλλαξης]], δηλαδή της παρατηρούμενης κίνησης των αστέρων καθώς η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο. Στην πραγματικότητα τα αστέρια βρίσκονται πολύ πιο μακριά από όσο είχε υποτεθεί στην αρχαιότητα, το οποίο ερμηνεύει το γεγονός ότι η αστρική παράλλαξη είναι ανιχνεύσιμη μόνο με [[τηλεσκόπιο|τηλεσκόπια]]. Αλλά είχε υποτεθεί ότι το γεωκεντρικό μοντέλο ήταν μια απλούστερη και καλύτερη εξήγηση για την έλλειψη παράλλαξης. Η απόρριψη της ηλιοκεντρικής άποψης ήταν κατά τα φαινόμενα αρκετά έντονη, όπως υποδεικνύει το ακόλουθο κείμενο του [[Πλούταρχος|Πλουτάρχου]] (''[[s:Περί του εμφαινομένου προσώπου τω κύκλω της σελήνης|Περί του εμφαινομένου προσώπου τω κύκλω της σελήνης]]''):
== Μέγεθος της Σελήνης ==▼
▲: "«Ο Κλεάνθης, [ένας σύγχρονος του Αριστάρχου] πίστευε ότι ήταν το καθήκον των Ελλήνων να καταδικάσουν τον Αρίσταρχο τον Σάμιο με την κατηγορία ότι έβαζε σε κίνηση την εστία [κέντρο] του Σύμπαντος [δηλ. τη [[Γη]]] και έτσι διαταράσσει την ηρεμία των θεών: «"Ως κινων τήν του κόσμου εστίαν καί ταράσσων τήν των ολυμπίων (θεών) ηρεμίαν"…, υπέθετε ότι ο ουρανός παραμένει ακίνητος και η Γη γυρίζει πάνω σε ένα επικλινή κύκλο, ενώ ταυτόχρονα περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της.»
 
▲== Μέγεθος της Σελήνης ==
Ο Αρίσταρχος παρατήρησε την κίνηση της Σελήνης διαμέσου της σκιάς της Γης κατά τη διάρκεια μιας [[έκλειψη|έκλειψης Σελήνης]]. Εκτίμησε ότι η διάμετρος της Γης ήταν 3 φορές μεγαλύτερη από τη διάμετρο της Σελήνης. Χρησιμοποιώντας τον υπολογισμό του [[Ερατοσθένης ο Κυρηναίος|Ερατοσθένους]] ότι η [[περιφέρεια]] της Γης ήταν 42.000 χλμ., συμπέρανε ότι η Σελήνη έχει περιφέρεια ίση με 14.000 χλμ. Σήμερα, είναι γνωστό ότι η Σελήνη έχει περιφέρεια περίπου ίση με 10.916 χλμ.
 
== Απόσταση και μέγεθος του Ήλιου ==
[[Αρχείο:Aristarchus working.jpg|thumb|Μελέτη του Αρίσταρχου περί μεγέθους τηςμεγέθών γης, του ήλιου και της σελήνης (αντίγραφοχειρόγραφο του 10ου αι., [[Βατικανό]])]]
Ο Αρίσταρχος παρατήρησε /και υποστήριζε ότι ο [[Ήλιος]], η [[Σελήνη]] και η [[Γη]] σχηματίζουν σχεδόν μια ορθή γωνία τη στιγμή του πρώτου ή του τελευταίου τετάρτου της Σελήνης. Εκτίμησε ότι η γωνία ήταν 87°. Χρησιμοποιώντας σωστά τη [[Γεωμετρία]], αλλά με λανθασμένα στοιχεία παρατήρησης, ο Αρίσταρχος συμπέρανε ότι ο Ήλιος ήταν 20 φορές πιο μακριά από ό,τι η Σελήνη. Στην πραγματικότητα ο Ήλιος είναι περίπου 390 φορές πιο μακριά. Εντόπισε ότι η Σελήνη και ο Ήλιος έχουν σχεδόν το ίδιο φαινόμενο μέγεθος από τη Γη και συμπέρανε ότι οι διάμετροί τους θα είναι ανάλογοι με την απόστασή τους από τη Γη. Έτσι κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Ήλιος είχε 20 φορές μεγαλύτερη διάμετρο από τη Σελήνη, κάτι που είναι υπολογιστικά λογικό και σωστό, αλλά επίσης λάθος (αφού στηρίζεται σε λάθος δεδομένα). Η εκτίμησή του όμως αυτή υποδεικνύει ότι ο Ήλιος είναι ξεκάθαρα μεγαλύτερος από τη Γη, κάτι που υποστηρίζει το [[ηλιοκεντρικό μοντέλο]].
 
== Δείτε επίσης ==
Γραμμή 27 ⟶ 26 :
* [http://www.giovannipastore.it/ANTIKYTHERA.htm The Antikythera Calculator (Italian and English versions)]
* [http://adsabs.harvard.edu//full/seri/JRASC/0075//0000029.000.html Biography: JRASC, '''75''' (1981) 29]
* {{cite book |last=Gomez |first=A. G. |title=Aristarchos of Samos, the Polymath |publisher=AuthorHouse |year=2013 |isbn=978-1-4969-9423-3}}
* {{cite book
| last = Gomez
| first = A. G.
| title = Aristarchos of Samos, the Polymath
| publisher = AuthorHouse
| year = 2013
| isbn = 9781496994233}}
 
 
Γραμμή 39 ⟶ 32 :
{{Portal bar|Βιογραφίες|Μαθηματικά|Αστρονομία}}
 
{{DEFAULTSORT:Αρισταρχος, Σαμιος}}
[[Κατηγορία:Αρχαίοι Έλληνες αστρονόμοι]]
[[Κατηγορία:Αρχαίοι Σάμιοι]]▼
[[Κατηγορία:Αρχαίοι Έλληνες μαθηματικοί]]
▲[[Κατηγορία:Αρχαίοι Σάμιοι]]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Αρίσταρχος_ο_Σάμιος"