Κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου 1964: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
CHE (συζήτηση | συνεισφορές) Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 1:
Η '''Κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου 1964''' ([[18 Φεβρουαρίου]] [[1964]] – [[15 Ιουλίου]] [[1965]]) σχηματίστηκε δύο ημέρες μετά τις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1964|βουλευτικές εκλογές του 1964]], όταν παραιτήθηκε η [[Υπηρεσιακή κυβέρνηση Ιωάννη Παρασκευόπουλου 1963|Υπηρεσιακή κυβέρνηση Ιωάννη Παρασκευόπουλου]]<ref name="dimitr">{{Cite book| author = Ανδρέας Γ. Δημητρόπουλος| title = Οι Ελληνικές Κυβερνήσεις 1843-2004| location = Αθήνα| year = 2004 | pages = 78 | url = http://www.jurisconsultus.gr/pubs/uploads/842.pdf}}</ref>.
==Αντιδράσεις για τη σύνθεση της κυβέρνησης και οι πρώτοι εσωτερικοί τριγμοί==▼
Την κυβέρνηση αποτελούσαν οι<ref>{{cite web |url=http://www.ggk.gov.gr/?p=1239 | title=Kυβέρνησις Γεωργίου Παπανδρέου Από 19.2.1964 έως 15.7.1965 | accessdate=5 Φεβρουαρίου 2011 |publisher=Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης}}</ref>:▼
Την αρχική ευφορία για τη νίκη της [[Ένωσις Κέντρου|Ένωσης Κέντρου]] και την ήττα της Δεξιάς -που πρώτη φορά ύστερα από τον [[Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος 1946-1949|εμφύλιο πόλεμο]] έπεσε τόσο χαμηλά- μείωσαν οι διαμάχες γύρω από τα υπουργεία και την ίδια τη σύνθεση της κυβέρνησης, που θεωρήθηκε "συντηρητική". Όλοι παρατήρησαν με έκπληξη ότι από την κυβέρνηση έλειπαν ορισμένα κορυφαία στελέχη του Κέντρου, όπως οι [[Ηλίας Τσιριμώκος]], [[Σάββας Παπαπολίτης]], [[Δημήτριος Παπασπύρου]] κ.α., που ανήκαν κατά γενική ομολογία στην προοδευτικότερη πτέρυγα του κόμματος. Γεγονός είναι πως η απουσία του Τσιριμώκου (που το Δεκέμβριο του [[1963]] είχε εκλεγεί πρόεδρος της [[Βουλή των Ελλήνων|Βουλής]] με την υποστήριξη και της [[Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά|Ε.Δ.Α.]]), του Σάββα Παπαπολίτη (που ήταν επίσης από τα ιδρυτικά στελέχη της Ένωσης Κέντρου, διάδοχος του [[Νικόλαος Πλαστήρας|Νικόλαου Πλαστήρα]] στην ηγεσία της [[Εθνική Πολιτική Ένωσις Κέντρου|Ε.Π.Ε.Κ.]]) και του Δημήτριου Παπασπύρου (που ως υπουργός Δικαιοσύνης στην πρώτη κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου είχε διατάξει την απόλυση μεγάλου αριθμού κομμουνιστών πολιτικών κρατουμένων) προκάλεσε ζωηρή αίσθηση. Η αναταραχή μέσα στους κόλπους του Κέντρου απ' αυτή την κατάσταση μεγάλωσε περισσότερο, όταν έγινε σαφές ότι όχι μόνο παραγκωνίστηκε αυτή η πτέρυγα του κόμματος, αλλά τοποθετήθηκε ως υπουργός Άμυνας ο [[Πέτρος Γαρουφαλιάς]], ο οποίος ύστερα από τη "λιποταξία" του κατά την περίοδο του "[[Ανένδοτος Αγώνας|ανένδοτου αγώνα]]" θεωρήθηκε ξένο σώμα στο χώρο του Κέντρου.▼
Ο Γεώργιος Παπανδρέου ακολούθησε τη γραμμή του εξευμενισμού των ανακτόρων, σε μία προσπάθεια να συμφιλιωθεί μαζί τους. Την ίδια πολιτική εξακολούθησε και μετά τον θάνατο του βασιλιά [[Παύλος της Ελλάδας|Παύλου]], όταν ορκίστηκε νέος βασιλιάς ο [[Κωνσταντίνος Β΄ της Ελλάδας|Κωνσταντίνος]].▼
Στις [[23 Μαρτίου]] του [[1964]], ο Κωνσταντίνος επανέλαβε τον όρκο του στη Βουλή και διάβασε τον "Λόγο του Θρόνου" πανομοιότυπο σχεδόν με τον προηγούμενο του πατέρα του του [[1963]], γραμμένο από τον Γεώργιο Παπανδρέου. Όλοι οι βουλευτές όρθιοι -με λίγες εξαιρέσεις- χειροκρότησαν θερμά το νέο βασιλιά. Ήταν μία μεγάλη ευκαιρία για το θρόνο να συμφιλιωθεί με ολόκληρο τον πολιτικό κόσμο.▼
Ο Γεώργιος Παπανδρέου προχώρησε σε μερικά διστακτικά βήματα για να απαλλάξει τη χώρα από τα κατάλοιπα του εμφυλίου πολέμου. Ανακοίνωσε ότι θα καταργήσει τα έκτακτα μέτρα, τις δικαστικές εκτοπίσεις και ότι θα απολύσει "υπό όρους" και άλλους πολιτικούς κρατούμενους. Αυτά τα μέτρα προκάλεσαν τις έντονες αντιδράσεις της [[Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις|Ε.Ρ.Ε.]], που κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι "παραδίδει την χώραν εις τον κομμουνισμόν".▼
Στις [[25 Φεβρουαρίου]] ο Γεώργιος Παπανδρέου με δηλώσεις του κάλεσε την Ε.Ρ.Ε. να πει ποιο κυβερνητικό μέτρο δεν περιλαμβανόταν στις επαγγελίες της Ένωσης Κέντρου και την Ε.Δ.Α. να εξηγήσει ποιες επαγγελίες δεν πραγματοποιούνταν. Παραλλήλως έδωσε την υπόσχεση ότι θα διαλυθούν οι παρακρατικές οργανώσεις και θα αποκατασταθεί ο δημοκρατικός συνδικαλισμός.▼
Σε σύντομο χρονικό διάστημα, ο Γεώργιος Παπανδρέου υποχρεώθηκε να συγκαλέσει την κοινοβουλευτική ομάδα, στην προσπάθειά του να προλάβει ανοιχτή εκδήλωση των εσωκομματικών διαφωνιών στην Ένωση Κέντρου. Η απόφασή του να ορίσει υποψήφιο του κόμματος για το αξίωμα του προέδρου της Βουλής τον παλαιό [[Κόμμα Φιλελευθέρων|Φιλελεύθερο]], αλλά και πολύ φιλικά διακείμενο προς τα ανάκτορα, [[Γεώργιος Αθανασιάδης - Νόβας|Γεώργιο Αθανασιάδη - Νόβα]], προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις στην κοινοβουλευτική ομάδα. Οι αντιδράσεις υπήρξαν ζωηρές, διότι όλοι περίμεναν ότι για τη θέση του προέδρου της Βουλής θα προοριζόταν ο Ηλίας Τσιριμώκος, που είχε υποδειχθεί και εκλεγεί στη Βουλή του Νοεμβρίου και απουσίαζε από τη σύνθεση του νέου υπουργικού συμβουλίου.▼
Ο Γεώργιος Παπανδρέου διαισθάνθηκε τις αντιδράσεις και έσπευσε να προειδοποιήσει τους βουλευτές του ότι συνδέει την ψήφο στον πρόεδρο του σώματος, με ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση και τόνισε: "''Επιθυμώ να σας διαβεβαιώσω ότι η αυριανή ψήφος δια την εκλογήν προέδρου ισοδυναμεί με ψήφον εμπιστοσύνης προς την κυβέρνησιν. Δεν θέλω να πιστεύσω, αρνούμαι να διανοηθώ ότι θα υπάρξουν τινές εκ των παρόντων, ικανοί να ψηφίσουν άλλο τι εκτός του υποδειχθέντος. Πάντως, αν κανείς εμφανίση διάφορον ψήφον παρ' ελπίδα, θα διαγραφή αμέσως...''".▼
Η συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής ομάδας ήταν θυελλώδης. Ο βουλευτής [[Αθήνα|Αθηνών]] της Ένωσης Κέντρου και εκδότης της ''Αθηναϊκής'' [[Ιωάννης Παπαγεωργίου (βουλευτής)|Ιωάννης Παπαγεωργίου]], απευθυνόμενος στον Παπανδρέου, του είπε εκνευρισμένος: "''Εμαζέψατε από το πεζοδρόμιο διαφόρους, οι οποίοι απουσίαζαν από τη μάχη της Δημοκρατίας και τους εκάνατε υπουργούς...''". Σκληρός προς τον αυταρχισμό του Γεώργιου Παπανδρέου εμφανίστηκε σ' εκείνη τη συνεδρίαση και ο Ηλίας Τσιριμώκος: "''Τώρα κυρίαρχο σώμα στο κόμμα είναι η κοινοβουλευτική ομάδα και δεν μπορεί η ηγεσία να την αιφνιδιάζει με τις αποφάσεις της. Δεν ανατρέψαμε τον αρχηγό της Ε.Ρ.Ε. Καραμανλή, τον οποίο εχαρακτηρίζαμε Καίσαρα, για να τον αντικαταστήσουμε με άλλον Καίσαρα...''".▼
Η προειδοποίηση του Γεώργιου Παπανδρέου δεν εισακούστηκε. Την επομένη, [[19 Μαρτίου]], στη συνεδρίαση της Βουλής εκδηλώθηκε ανταρσία 33 βουλευτών. Ο υποψήφιος πρόεδρος Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας πήρε κατά την πρώτη ψηφοφορία μόνο 136 ψήφους από τους 166 παρόντες βουλευτές της Ένωσης Κέντρου. Από τα 33 αρνητικά ψηφοδέλτια, τα 30 έγραφαν τη λέξη "Δημοκρατία". Ήταν φανερό ότι επρόκειτο για εσωκομματική διαμαρτυρία. Στη δεύτερη ψηφοφορία και οι 166 βουλευτές της Ένωσης Κέντρου ψήφισαν τον Νόβα ως πρόεδρο. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας εξόργισε τον Γεώργιο Παπανδρέου και τις πρώτες πρωινές ώρες της [[20 Μαρτίου|20ης Μαρτίου]] προέβη σε σκληρές δηλώσεις: "''Με βαθυτάτην θλίψιν, αγανάκτησιν και εντροπήν αναγγέλλω εις τον δημοκρατικόν κόσμον της Ενώσεως Κέντρου ότι η δημοκρατία σήμερον επροδόθη εις την Βουλήν. Οι θριαμβευταί της 16ης Φεβρουαρίου εγίναμεν η χλεύη των ηττημένων...''". Στη συνέχεια ο Γεώργιος Παπανδρέου κατονόμασε ως "οργανωτές της συνωμοσίας" τον Τσιριμώκο και τον Παπαπολίτη, αναγγέλλοντας ότι "''αυτονόητος συνέπεια, επομένως, είναι η διαγραφή των από το κόμμα...''".▼
Έντονα αντέδρασαν στη διαγραφή τους οι δύο ηγέτες του Κέντρου. Σε δηλώσεις του ο Τσιριμώκος, μεταξύ άλλων, επισήμανε και τα ακόλουθα: "''Η ενέργεια του κ. Παπανδρέου αποδεικνύει ότι πράγματι το καταστατικόν του κόμματος αποτελεί δι' αυτόν "τρόπος του λέγειν", όπως υπηνίχθη κατά την τελευταίαν συνεδρίασιν της κοινοβουλευτικής ομάδος. Αν το είχεν τουλάχιστον αναγνώσει, θα έβλεπεν ότι η διαγραφή βουλευτών γίνεται από την κοινοβουλευτικήν ομάδα δια να μην εξαρτάται από τας ατομικάς παρορμήσεις οποιουδήποτε αρχηγού, αλλά να γίνεται μετά από ώριμον πολιτικήν σκέψιν (...) Ο κ. Παπανδρέου ομιλών ως τσιφλικούχος του Κέντρου και ως ιδιοκτήτης της Δημοκρατίας προβαίνεις εις ύβρεις κατά των βουλευτών και εις απειλάς διαλύσεως της Βουλής. Ονομάζει προδότας εκείνους που ηθέλησαν να τον προειδοποιήσουν ότι δεν θα ανεχθούν την προδοσίαν της λαϊκής θελήσεως. Και απειλεί να διαλύσει την μόλις εκλεγείσαν Βουλήν. Αλλά οσαδήποτε εκλογάς και αν του ήτο δυνατόν να διενεργήση, ουδέποτε θα κατώρθωνε να αποκτήση δημοκρατικήν πλειοψηφίαν δυναμένη να διοικηθή δικτατορικώς από οιονδήποτε πρωθυπουργόν''".▼
Και ο Σάββας Παπαπολίτης επέκρινε οργισμένος τον Γεώργιο Παπανδρέου τονίζοντας: "''Ομιλεί περί προδοσίας εκ μέρους των βουλευτών οι οποίοι κατεψήφισαν τον υποψήφιον πρόεδρον της Βουλής, ενώ ακριβώς η προδοσία συνίσταται αλλού και ο λαός, αν δεν τη γνωρίζη ακόμη εις όλη της την έκτασιν, τη διαισθάνεται όμως πλήρως...''".▼
Ένα μήνα αργότερα νέοι κραδασμοί παρουσιάστηκαν στην κυβέρνηση. Ο υπουργός Συντονισμού Γ. Μαύρος παραιτήθηκε και ανέλαβε τη διοίκηση της [[Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος|Εθνικής Τράπεζας]], ενώ το υπουργείο Συντονισμού ανέλαβε ο αντιπρόεδρος Στ. Στεφανόπουλος. Πολλοί απέδωσαν την παραίτηση του Μαύρου στο γεγονός ότι είχε έρθει σε σύγκρουση με τον Ανδρέα Παπανδρέου, που ανακατευόταν στα οικονομικά και τον υποσκέλιζε. Ο Μιχάλης Παπακωνσταντίνου υποστήριξε ότι "''ο Γ. Μαύρος είχε πολύ στριμωχθεί ανάμεσα στον Μητσοτάκη και στον Ανδρέα''".▼
Στις αρχές Νοεμβρίου του 1964 η εφημερίδα ''Ημέρα'' του Γ. Αθανασιάδη κατηγόρησε τον Ανδρέα Παπανδρέου ότι ανέθεσε χωρίς διαγωνισμό μελέτες δημοσίων έργων στο αρχιτεκτονικό γραφείο του "στενότερου προσωπικού φίλου του" Γ. Σκιαδαρέση. Ο Ανδρέας Παπανδρέου υπέβαλε παραίτηση. Σε ειδική σύσκεψη το υπουργικό συμβούλιο ενέκρινε ομόφωνα ψήφισμα αλληλεγγύης προς τον υπουργό που παραιτήθηκε.▼
Η μεγάλη κρίση στην Ένωση Κέντρου απεφεύχθη προσωρινά. Είχαν όμως εμφανιστεί με θεαματικό τρόπο οι πρώτες ρωγμές στους κόλπους της. Τον επόμενο χρόνο οι εσωτερικές αντιθέσεις απέβησαν μοιραίες για τη συνοχή του κόμματος αλλά και για τις πολιτικές εξελίξεις<ref>''Εκλογικός θρίαμβος της Ένωσης Κέντρου αλλά και πρώτοι εσωτερικοί τριγμοί'', Ιστορικό Λεύκωμα 1964, σελ. 52-55, Καθημερινή (1997)</ref>.▼
==Σύνθεση της Κυβέρνησης==
▲
*[[Γεώργιος Παπανδρέου]] πρωθυπουργός και Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων
Γραμμή 34 ⟶ 64 :
*[[Γεώργιος Μυλωνάς (πολιτικός)|Γεώργιος Μυλωνάς]] Υφυπουργός παρά τη Προεδρία της Κυβερνήσεως
▲==Αντιδράσεις για τη σύνθεση της κυβέρνησης και οι πρώτοι εσωτερικοί τριγμοί==
▲Την αρχική ευφορία για τη νίκη της [[Ένωσις Κέντρου|Ένωσης Κέντρου]] και την ήττα της Δεξιάς -που πρώτη φορά ύστερα από τον [[Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος 1946-1949|εμφύλιο πόλεμο]] έπεσε τόσο χαμηλά- μείωσαν οι διαμάχες γύρω από τα υπουργεία και την ίδια τη σύνθεση της κυβέρνησης, που θεωρήθηκε "συντηρητική". Όλοι παρατήρησαν με έκπληξη ότι από την κυβέρνηση έλειπαν ορισμένα κορυφαία στελέχη του Κέντρου, όπως οι [[Ηλίας Τσιριμώκος]], [[Σάββας Παπαπολίτης]], [[Δημήτριος Παπασπύρου]] κ.α., που ανήκαν κατά γενική ομολογία στην προοδευτικότερη πτέρυγα του κόμματος. Γεγονός είναι πως η απουσία του Τσιριμώκου (που το Δεκέμβριο του [[1963]] είχε εκλεγεί πρόεδρος της [[Βουλή των Ελλήνων|Βουλής]] με την υποστήριξη και της [[Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά|Ε.Δ.Α.]]), του Σάββα Παπαπολίτη (που ήταν επίσης από τα ιδρυτικά στελέχη της Ένωσης Κέντρου, διάδοχος του [[Νικόλαος Πλαστήρας|Νικόλαου Πλαστήρα]] στην ηγεσία της [[Εθνική Πολιτική Ένωσις Κέντρου|Ε.Π.Ε.Κ.]]) και του Δημήτριου Παπασπύρου (που ως υπουργός Δικαιοσύνης στην πρώτη κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου είχε διατάξει την απόλυση μεγάλου αριθμού κομμουνιστών πολιτικών κρατουμένων) προκάλεσε ζωηρή αίσθηση. Η αναταραχή μέσα στους κόλπους του Κέντρου απ' αυτή την κατάσταση μεγάλωσε περισσότερο, όταν έγινε σαφές ότι όχι μόνο παραγκωνίστηκε αυτή η πτέρυγα του κόμματος, αλλά τοποθετήθηκε ως υπουργός Άμυνας ο [[Πέτρος Γαρουφαλιάς]], ο οποίος ύστερα από τη "λιποταξία" του κατά την περίοδο του "[[Ανένδοτος Αγώνας|ανένδοτου αγώνα]]" θεωρήθηκε ξένο σώμα στο χώρο του Κέντρου.
▲Ο Γεώργιος Παπανδρέου ακολούθησε τη γραμμή του εξευμενισμού των ανακτόρων, σε μία προσπάθεια να συμφιλιωθεί μαζί τους. Την ίδια πολιτική εξακολούθησε και μετά τον θάνατο του βασιλιά [[Παύλος της Ελλάδας|Παύλου]], όταν ορκίστηκε νέος βασιλιάς ο [[Κωνσταντίνος Β΄ της Ελλάδας|Κωνσταντίνος]].
▲Στις [[23 Μαρτίου]] του [[1964]], ο Κωνσταντίνος επανέλαβε τον όρκο του στη Βουλή και διάβασε τον "Λόγο του Θρόνου" πανομοιότυπο σχεδόν με τον προηγούμενο του πατέρα του του [[1963]], γραμμένο από τον Γεώργιο Παπανδρέου. Όλοι οι βουλευτές όρθιοι -με λίγες εξαιρέσεις- χειροκρότησαν θερμά το νέο βασιλιά. Ήταν μία μεγάλη ευκαιρία για το θρόνο να συμφιλιωθεί με ολόκληρο τον πολιτικό κόσμο.
▲Ο Γεώργιος Παπανδρέου προχώρησε σε μερικά διστακτικά βήματα για να απαλλάξει τη χώρα από τα κατάλοιπα του εμφυλίου πολέμου. Ανακοίνωσε ότι θα καταργήσει τα έκτακτα μέτρα, τις δικαστικές εκτοπίσεις και ότι θα απολύσει "υπό όρους" και άλλους πολιτικούς κρατούμενους. Αυτά τα μέτρα προκάλεσαν τις έντονες αντιδράσεις της [[Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις|Ε.Ρ.Ε.]], που κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι "παραδίδει την χώραν εις τον κομμουνισμόν".
▲Στις [[25 Φεβρουαρίου]] ο Γεώργιος Παπανδρέου με δηλώσεις του κάλεσε την Ε.Ρ.Ε. να πει ποιο κυβερνητικό μέτρο δεν περιλαμβανόταν στις επαγγελίες της Ένωσης Κέντρου και την Ε.Δ.Α. να εξηγήσει ποιες επαγγελίες δεν πραγματοποιούνταν. Παραλλήλως έδωσε την υπόσχεση ότι θα διαλυθούν οι παρακρατικές οργανώσεις και θα αποκατασταθεί ο δημοκρατικός συνδικαλισμός.
▲Σε σύντομο χρονικό διάστημα, ο Γεώργιος Παπανδρέου υποχρεώθηκε να συγκαλέσει την κοινοβουλευτική ομάδα, στην προσπάθειά του να προλάβει ανοιχτή εκδήλωση των εσωκομματικών διαφωνιών στην Ένωση Κέντρου. Η απόφασή του να ορίσει υποψήφιο του κόμματος για το αξίωμα του προέδρου της Βουλής τον παλαιό [[Κόμμα Φιλελευθέρων|Φιλελεύθερο]], αλλά και πολύ φιλικά διακείμενο προς τα ανάκτορα, [[Γεώργιος Αθανασιάδης - Νόβας|Γεώργιο Αθανασιάδη - Νόβα]], προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις στην κοινοβουλευτική ομάδα. Οι αντιδράσεις υπήρξαν ζωηρές, διότι όλοι περίμεναν ότι για τη θέση του προέδρου της Βουλής θα προοριζόταν ο Ηλίας Τσιριμώκος, που είχε υποδειχθεί και εκλεγεί στη Βουλή του Νοεμβρίου και απουσίαζε από τη σύνθεση του νέου υπουργικού συμβουλίου.
▲Ο Γεώργιος Παπανδρέου διαισθάνθηκε τις αντιδράσεις και έσπευσε να προειδοποιήσει τους βουλευτές του ότι συνδέει την ψήφο στον πρόεδρο του σώματος, με ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση και τόνισε: "''Επιθυμώ να σας διαβεβαιώσω ότι η αυριανή ψήφος δια την εκλογήν προέδρου ισοδυναμεί με ψήφον εμπιστοσύνης προς την κυβέρνησιν. Δεν θέλω να πιστεύσω, αρνούμαι να διανοηθώ ότι θα υπάρξουν τινές εκ των παρόντων, ικανοί να ψηφίσουν άλλο τι εκτός του υποδειχθέντος. Πάντως, αν κανείς εμφανίση διάφορον ψήφον παρ' ελπίδα, θα διαγραφή αμέσως...''".
▲Η συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής ομάδας ήταν θυελλώδης. Ο βουλευτής [[Αθήνα|Αθηνών]] της Ένωσης Κέντρου και εκδότης της ''Αθηναϊκής'' [[Ιωάννης Παπαγεωργίου (βουλευτής)|Ιωάννης Παπαγεωργίου]], απευθυνόμενος στον Παπανδρέου, του είπε εκνευρισμένος: "''Εμαζέψατε από το πεζοδρόμιο διαφόρους, οι οποίοι απουσίαζαν από τη μάχη της Δημοκρατίας και τους εκάνατε υπουργούς...''". Σκληρός προς τον αυταρχισμό του Γεώργιου Παπανδρέου εμφανίστηκε σ' εκείνη τη συνεδρίαση και ο Ηλίας Τσιριμώκος: "''Τώρα κυρίαρχο σώμα στο κόμμα είναι η κοινοβουλευτική ομάδα και δεν μπορεί η ηγεσία να την αιφνιδιάζει με τις αποφάσεις της. Δεν ανατρέψαμε τον αρχηγό της Ε.Ρ.Ε. Καραμανλή, τον οποίο εχαρακτηρίζαμε Καίσαρα, για να τον αντικαταστήσουμε με άλλον Καίσαρα...''".
▲Η προειδοποίηση του Γεώργιου Παπανδρέου δεν εισακούστηκε. Την επομένη, [[19 Μαρτίου]], στη συνεδρίαση της Βουλής εκδηλώθηκε ανταρσία 33 βουλευτών. Ο υποψήφιος πρόεδρος Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας πήρε κατά την πρώτη ψηφοφορία μόνο 136 ψήφους από τους 166 παρόντες βουλευτές της Ένωσης Κέντρου. Από τα 33 αρνητικά ψηφοδέλτια, τα 30 έγραφαν τη λέξη "Δημοκρατία". Ήταν φανερό ότι επρόκειτο για εσωκομματική διαμαρτυρία. Στη δεύτερη ψηφοφορία και οι 166 βουλευτές της Ένωσης Κέντρου ψήφισαν τον Νόβα ως πρόεδρο. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας εξόργισε τον Γεώργιο Παπανδρέου και τις πρώτες πρωινές ώρες της [[20 Μαρτίου|20ης Μαρτίου]] προέβη σε σκληρές δηλώσεις: "''Με βαθυτάτην θλίψιν, αγανάκτησιν και εντροπήν αναγγέλλω εις τον δημοκρατικόν κόσμον της Ενώσεως Κέντρου ότι η δημοκρατία σήμερον επροδόθη εις την Βουλήν. Οι θριαμβευταί της 16ης Φεβρουαρίου εγίναμεν η χλεύη των ηττημένων...''". Στη συνέχεια ο Γεώργιος Παπανδρέου κατονόμασε ως "οργανωτές της συνωμοσίας" τον Τσιριμώκο και τον Παπαπολίτη, αναγγέλλοντας ότι "''αυτονόητος συνέπεια, επομένως, είναι η διαγραφή των από το κόμμα...''".
▲Έντονα αντέδρασαν στη διαγραφή τους οι δύο ηγέτες του Κέντρου. Σε δηλώσεις του ο Τσιριμώκος, μεταξύ άλλων, επισήμανε και τα ακόλουθα: "''Η ενέργεια του κ. Παπανδρέου αποδεικνύει ότι πράγματι το καταστατικόν του κόμματος αποτελεί δι' αυτόν "τρόπος του λέγειν", όπως υπηνίχθη κατά την τελευταίαν συνεδρίασιν της κοινοβουλευτικής ομάδος. Αν το είχεν τουλάχιστον αναγνώσει, θα έβλεπεν ότι η διαγραφή βουλευτών γίνεται από την κοινοβουλευτικήν ομάδα δια να μην εξαρτάται από τας ατομικάς παρορμήσεις οποιουδήποτε αρχηγού, αλλά να γίνεται μετά από ώριμον πολιτικήν σκέψιν (...) Ο κ. Παπανδρέου ομιλών ως τσιφλικούχος του Κέντρου και ως ιδιοκτήτης της Δημοκρατίας προβαίνεις εις ύβρεις κατά των βουλευτών και εις απειλάς διαλύσεως της Βουλής. Ονομάζει προδότας εκείνους που ηθέλησαν να τον προειδοποιήσουν ότι δεν θα ανεχθούν την προδοσίαν της λαϊκής θελήσεως. Και απειλεί να διαλύσει την μόλις εκλεγείσαν Βουλήν. Αλλά οσαδήποτε εκλογάς και αν του ήτο δυνατόν να διενεργήση, ουδέποτε θα κατώρθωνε να αποκτήση δημοκρατικήν πλειοψηφίαν δυναμένη να διοικηθή δικτατορικώς από οιονδήποτε πρωθυπουργόν''".
▲Και ο Σάββας Παπαπολίτης επέκρινε οργισμένος τον Γεώργιο Παπανδρέου τονίζοντας: "''Ομιλεί περί προδοσίας εκ μέρους των βουλευτών οι οποίοι κατεψήφισαν τον υποψήφιον πρόεδρον της Βουλής, ενώ ακριβώς η προδοσία συνίσταται αλλού και ο λαός, αν δεν τη γνωρίζη ακόμη εις όλη της την έκτασιν, τη διαισθάνεται όμως πλήρως...''".
▲Ένα μήνα αργότερα νέοι κραδασμοί παρουσιάστηκαν στην κυβέρνηση. Ο υπουργός Συντονισμού Γ. Μαύρος παραιτήθηκε και ανέλαβε τη διοίκηση της [[Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος|Εθνικής Τράπεζας]], ενώ το υπουργείο Συντονισμού ανέλαβε ο αντιπρόεδρος Στ. Στεφανόπουλος. Πολλοί απέδωσαν την παραίτηση του Μαύρου στο γεγονός ότι είχε έρθει σε σύγκρουση με τον Ανδρέα Παπανδρέου, που ανακατευόταν στα οικονομικά και τον υποσκέλιζε. Ο Μιχάλης Παπακωνσταντίνου υποστήριξε ότι "''ο Γ. Μαύρος είχε πολύ στριμωχθεί ανάμεσα στον Μητσοτάκη και στον Ανδρέα''".
▲Στις αρχές Νοεμβρίου του 1964 η εφημερίδα ''Ημέρα'' του Γ. Αθανασιάδη κατηγόρησε τον Ανδρέα Παπανδρέου ότι ανέθεσε χωρίς διαγωνισμό μελέτες δημοσίων έργων στο αρχιτεκτονικό γραφείο του "στενότερου προσωπικού φίλου του" Γ. Σκιαδαρέση. Ο Ανδρέας Παπανδρέου υπέβαλε παραίτηση. Σε ειδική σύσκεψη το υπουργικό συμβούλιο ενέκρινε ομόφωνα ψήφισμα αλληλεγγύης προς τον υπουργό που παραιτήθηκε.
▲Η μεγάλη κρίση στην Ένωση Κέντρου απεφεύχθη προσωρινά. Είχαν όμως εμφανιστεί με θεαματικό τρόπο οι πρώτες ρωγμές στους κόλπους της. Τον επόμενο χρόνο οι εσωτερικές αντιθέσεις απέβησαν μοιραίες για τη συνοχή του κόμματος αλλά και για τις πολιτικές εξελίξεις<ref>''Εκλογικός θρίαμβος της Ένωσης Κέντρου αλλά και πρώτοι εσωτερικοί τριγμοί'', Ιστορικό Λεύκωμα 1964, σελ. 52-55, Καθημερινή (1997)</ref>.
Στις 23 Φεβρουαρίου 1964 διορίστηκε ο:
*[[Δημήτριος Παππάς]] Μόνιμος Υφυπουργός Εξωτερικών
| |||