|
Tο Copyleft μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια μορφή αδειοδότησης πνευματικών δικαιωμάτων στην οποία ο δημιουργός παραδίδει ένα μέρος των δικαιωμάτων του. Αντί να επιτρέψει το έργο του να είναι πλήρως δημόσιο, ορίζει κάποιους κανόνες και περιορισμούς σε όποιον θέλει να χρησιμόποιησει το έργο του με τρόπο που θα έμοιαζε στο τρόπο χρήσης απο τον ιδιοκτήτη. Υπό αυτες τις συνθήκες μπορούν να προκύψουν έργα που προέρχονται απο το αρχικό αρκεί να υπόκεινται στην ίδια μορφή αδειοδότησης.
O βασικός κανόνας είναι ότι οποισδήποτεοποιoσδήποτε μπορεί να επωφεληθεί ελεύθερα από τη δουλειά των άλλων, αρκεί οι τροποποιήσεις που θα κάνει ή η δουλειά που θα παράγει με βάση αυτό να υπόκεινται στην ίδια άδεια χρήσης. Για αυτό το λόγο οι copyleft άδειες είναι γνωστές και ως αμοιβαίες άδειες, ηή ως "viral" καθώς έχουν αυτό-διαιωνιζόμενους όρους. Υπό "δίκαιη χρήση" (fair use), οι άδεις copyleft μπορούν να αντικατασταθούν, ακριβώς όπως η κοινές άδειες χρήσης πνευματικών δικαιωμάτων. Αυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε άτομο χρησιμοποιεί έργα που υπόκεινται σε τέτοιου είδους άδειες χρήσης, μπορεί να επιλέξει σε τι καθεστώς χρήσης θα υπόκειται η δουλειά του, αρκεί να είναι στα πλαίσια "δίκαιης χρήσης".
Ενώ οι απλές άδειες copyright δίνουν στον δημιουργό λογισμικών τον ελεγχοέλεγχο στην αντιγραφή, διανομή και τροποποίηση του έργου τους, ο στόχος του copyleft είναι να δώσει σε όλους τους χρήστες του λογισμικού την ελευθερία στις παραπάνω δραστηριότητες. Αυτή είναι η διαφορά των αδειών copyleft απο τις υπόλοιπες άδειες ελεύθερης χρήσης λογισμικού, οι οποίες δεν εγγυώνται ότι όλοι οι παραλήπτες θα έχουν αυτά τα δικαιώματα η τον πρωτογενή κώδικα που είναι απαραίτητος για να είναι αποτελεσματικά. Συγκεκριμένα οι "επιτρεπτικες" ([[:en:Permissive_free_software_licence|permissive]]) άδειες, όπως η [[:en:BSD_licenses|BSD]] επιτρέπουν στους διανομείς να αφαιρέσουν κάποια ή όλα τα δικαιώματα και δεν απαιτούν τη διανομή του πρωτογενήπρωτογενούς κώδικα.
Επανάχρηση ελεύθερου κώδικα που ανατρέπει την ελευθερία του λογισμικού, ονομάζεται πειρατεία ελευθερου κώδικα. Συγκεκριμένα η πειρατεία κώδικα είναι η πράξη της "αφαίρεσης έργου άλλων ανθρώπων απο τον δημόσιο τομέα (public domain) και η ενσωμάτωση τους σε ιδιόκτητα σύνολα". Καθώς οι περισσότερες μορφές ελεύθερου λογισμικού είναι επιδεκτηκέςεπιδεκτικές σε τέτοιου τύπου περατεία, οι δημιουργοί που θέλουν να σιγουρευτούν πως η δουλειά τους θα παραμείνει ελεύθερη επιλέγουν άδεια πνευματικών δικαιωμάτων copyleft.
Τα οικονομικά κίνητρα για τη χρήση copyleft διαφέρουν. Ενώ οι κλασσικές άδειες copyright είναι φτιαγμένες για να προωθούν την εξέλιξη μέσω του κέρδους τον δημιουργών απο τη χρήση του έργου τους, οι χρήστες copyleft επιλέγουν άλλου τύπου οφέλη όπως για παράδειγμα η αναγνώριση που θα κερδίσουν από τους υπόλοιπους χρήστες (peers). Η κουλτούρα ανοιχτού κώδικα αποτελεί μια κουλτούρα που βασίζεται στις δωρέες και το κοινωνικό στάτους ορίζεται από τις συνεισφορές του κάθε ατόμου. Η δουλειά σε ανοιχτό λογισμικό αποτελεί μια βοήθεια για τους χρήστες. Επίσης ένα κίνητρο, σε ιδεολογικό επίπεδο, για κάποιους χρήστες είναι η προσφορά δωρεάν υπηρεσιών υψηλού επιπέδου και η παρεμπόδιση των διαφόρων εμπορικών εταιριών να απορροφήσουν και να πουλήσουν τα έργα και τα προιόντα τους.
Ένα αποτέλεσμα των αδειών copyleft και της χρήσης ανοιχτού λογισμικού υψηλού επιπέδου, είναι η βελτίωση του λογισμικού των διαφόρωδιαφόρων εταιριών έτσι ώστε να μπορεί να ανταγωνίζεται τα δωρεάν. Επίσης εμποδίζει μεγάλες εταιρίες να μονοπωλούν σε διάφορα προιόντα πουλώντας τα σε πολύ υψηλές τιμές. Αυτό αποτελεί ένα οικονομικό αποτέλεσμα που δεν συνδέεται άμεσα με τον χρήστη αδειών copyleft, αποτελεί όμως κι ένα λόγο να παραιτηθεί κάποιος απο τη χρήση τέτοιων δικαιωμάτων. Η GNU συστήνει πως "η εκτενής χρήση κώδικα είναι αναγκαία για την εξέλιξη του σκοπού του δωρεάν λογισμικού", το να επιτρεπεται ο κώδικας να αντιγράφεται και να χρησιμοποιείται ελεύθερα είναι πιο σημαντικό από μια άδεια copleftcopyleft.
=== Eφαρμογή ===
Υπάρχουν τέσσερα επίπεδα ελευθεριας άδειαςελευθερίας χρήσης των αδειών αυτών.
Επίπεδο 0 - ελευθερία στη χρήση του έργου
Επίπεδο 2 - ελευθερία στην αναπαραγωγή και ελεύθερη χρήση με άλλους
Επίπεδο 3 - ελευθερία στην τροποποίηση του έργου, στηνστη διανομή του αρχικού και του τροποποιημένου έργου, άρα και των παραγώγων του έργου αυτουαυτού.
(Τα επίπεδα ξεκινούν από το 0, ως αναφορά στην αρίθμηση ηλεκτρονικού υπολογιστή όπου το μηδέν θεωρείται φυσικό νούμερο)
Τα παραπάνω δεν εγγυόνταιεγγυώνται πως τα παράγωγα έργα θα διανεμηθούν με την ίδια μορφή αδειοδότησης. Για να είναι μια άδεια πλήρως copyleft, θα πρέπει ο δημιουργός παράγωγου έργου να διανέμει τη δουλειά του με την ίδια ή αντίστοιχη άδεια. Αυτό αποτελεί και τη βασική διαφορά που έχουν τα πλήρη copyleft με τα μερικά copyleft.
Επιπλέον οι άδειες copyleft αντιμετωπίζουν και θέματα όπως η περίπτωση τα δικαιώματα να ανακληθούν απαιτώντας το έργο και τα παράγωγα του να δημοσιετούνδημοσιευτούν σε μορφή που να διευκολύνει την τροποποιησή τους. Σε λογισμικό, αυτό συνήθως σημαίνει τη διανομή του πρωτογενούς κώδικα μαζί με το λογισμικό αυτό.
Τα copyleft αναγκαστικά κάνουν δημιουργική χρήση των διάφορων κανονισμών και νόμων. Για παράδειγμα όταν χρησιμοποιούν το νόμο για τα πνευματικά δικαιώματα, οι χρήστες που συνεισφέρουν έργο με άδεια copyleft πρέπει να αποκτήσουν, να αναβάλουν ηή να ορίσουν κατοχή πνευματικών δικαιμάτων. Για να ορίσουν άδεια copyleft θα πρέπει να παραιτηθούν απο κάποια δικαιώματα που που έχουν να κανουνκάνουν με copyrights, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να είναι οι μοναδικοί διανομείς του έργου τους.
Κάποιοι νόμοι που έχουν να κάνουν με τα copylefts διαφέρουν από χώρα σε χώρα ή μπορεί και οι να αλλάζουν οι όροι με τους οποίους παραχωρούνται οι άδειες.
=== Ιστορία ===
Μια πρώτη χρήση της λέξεις "copyleft" έγινε στη σημείωση διανομής της γλώσσας προγραμματισμού "TINY BASIC". Συγκεκριμένα η σημείωση εγραφε "@COPYLEFT ALL WRONGS RESERVED" τον ΙούνιουΙούνιο του 1976. Η συγκεκριμένη γλώσσα προγραμματισμου δε διανεμήθηκε με τη συγκεκριμένη άδεια, με αποτέλεσμα η μόνη σχέση να 'ναι το συγκεκριμένο λογοπαίγνιο.
Η έννοια των copyleft αναφέρθηκε πρώτη φορά απο τον Richard Stallman στο μανιφέστο της GNU:<blockquote>Η GNU δεν ανήκει στο public domain. Όλοι θα επιτρέπεται να τροποποιήσουν και να αναδιανείμουν GNU, αλλά κανείς δε θα επιτρέπεται να παρεμποδίσει την επιπλέον αναδιανομή. Αυτό σημαίνει οτι ιδιωτικές τροποποιήσεις απαγορεύονται. Θέλω να διαβεβαιωθώ ότι όλες οι εκδόσεις GNU θα παραμείνουν ελεύθερες.</blockquote>Ο Stallman δούλευε καποιακάποια χρονιαχρόνια πριν σε ένα διερμηνέα Lisp. Η εταιρία Symbolics, ζητησεζήτησε να χρησιμοποιησείχρησιμοποιήσει τον διερμηνέα και ο Stallman συμφώνησε να τους παραχωρήσει μια έκδοση public domain. Η εταιρία βελτίωσε τον διερμηνεαδιερμηνέα, αλλά όταν ο Stallman ζήτησε πρόσβαση στις βελτιώσεις αυτές, η εταιρία αρνήθηκε να τουςτου τις παραχωρήσει. Έτσι λοιπόν ξεκίνησε να ασχολείται με τη παρεμπόδησηπαρεμπόδιση τέτοιου τύπου καταστάσεων το 1984. Όπως λέει ο ίδιος δεν ήταν η πρώτη φορά που αντιμετώπιζε τέτοιου τύπου καταστάσεις αλλά η συγκεκριμένη περίπτωση αποτέλεσε σημείο καμπής. Υποστήριζε ότι όταν το λογισμικό διαμοιράζεται δωρέαν, μπορεί να χρησιμοποιηθεί όσες φορές θέλουμε χωρίς να καταστραφεί ή να φθαρεί.
Θεωρώντας το να προσπαθήσει να καταργήσει το νόμο περι πνευματικών δικαιωμάτων ανόητο, αποφάσισε να τον εκμεταλευτείεκμεταλλευτεί δημιουργόνταςδημιουργώντας τη δική του μορφή άδειας πνευματικών δικαιωμάτων. Ήταν η πρώτη φορά που ένας κάτοχος δικαιωμάτων προσπαθούσε να σιγουρευτεί πως τα δικαιώματαδικαιώματά του θα παραμείνουν ελεύθερα για τον μέγιστο αριθμό χρηστών άσχετα με το πόσες τροποποιήσεις και προσθήκες μπορειμπορεί να γίνουν στο έργο του. Με αυτό το τρόπο δημιουργήθηκαν τα copyleft ,τα οποία, όμως, δεν ονομάζονταν έτσι μεχριμέχρι το 1985. Στη συνέχεια ο Ray Johnson έκανε τη πρώτη χρήση αυτού του τύπου δικαιωμάτων για να διανείμει τα διάφορα έργα τέχνης του.
=== Σύμβολο ===
| 