Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος '''Χριστόδουλος''' της [[Εκκλησία της Ελλάδος|Ορθόδοξος Ανατολικής Εκκλησίας της Ελλάδος]] ([[17 Ιανουαρίου]] [[1939]] - [[28 Ιανουαρίου]] [[2008]]), κατά κόσμον Χρήστος Παρασκευαΐδης, διετέλεσε [[Αρχιεπίσκοπος]] [[Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών|Αθηνών]] και πάσης Ελλάδος την περίοδο [[1998]] - [[2008]].

Στα πρώτα χρόνια της θητείας του απέκτησε μεγάλη δημοτικότητα λόγω του ότι προωθούσε το λεγόμενο "«άνοιγμα της Εκκλησίας προς την κοινωνία"» και λόγω της διαμάχης του με τον τότε πρωθυπουργό [[Κωνσταντίνος Σημίτης|Κώστα Σημίτη]] στο ζήτημα των ταυτοτήτων.

Γεννήθηκε στις [[17 Ιανουαρίου]] [[1939]] και ήταν γιος του Κωνσταντίνου και της Βασιλικής Παρασκευαΐδη, προσφύγων. Η οικογένειά του καταγόταν από την [[Αδριανούπολη]] της [[Ανατολική Θράκη|Ανατολικής Θράκης]] και εγκαταστάθηκε στην [[Ξάνθη]] μετά τη [[Συνθήκη της ΛωζάννηςΛωζάνης]]. Σε ηλικία 2 ετών, μετά την εμπλοκή της Ελλάδας στον [[Β'Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β'Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]], το [[1941]], η οικογένειά του μετακόμισε για λόγους ασφαλείας στην [[Αθήνα]]<ref name=":0">[{{Cite web|url=http://web.archive.org/web/20080131092145/http://www.ecclesia.gr/greek/archbishop/archbishop_life.html|title=ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟΝ www– ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΚΟΝ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ κ.ecclesia.gr] ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ|date=2008-01-31|accessdate=2016-06-27}}</ref>, όπου ο μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος έζησε μέχρι την ηλικία των 35 ετών. Μαθήτευσε στο δημοτικό σχολείο ''Κοραής'' και ακολούθως στο [[Λεόντειο Λύκειο]] [[Πατήσια|Πατησίων]] με άριστη επίδοση. Το [[1962]] έλαβε το πτυχίο της [[ΝομικήΤμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών|Νομικής]] σχολής]] του [[Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών|Πανεπιστημίου Αθηνών]] με άριστα, και το [[1967]] αποφοιτά από τη [[ΘεολογίαΘεολογική Σχολή Αθηνών|Θεολογική]] σχολή]] του ιδίου πανεπιστημίου επίσης με άριστα. Παράλληλα σπούδασε [[Βυζαντινή μουσική|Βυζαντινή Μουσική]] στο [[Ωδείο Αθηνών]]. Το 1982 υπέβαλε τη [[Διδακτορικό δίπλωμα|διδακτορική]] του διατριβή στη [[Θεολογική Σχολή Α.Π.Θ.|Θεολογική Σχολή]] του [[Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης|Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης]] με τίτλο ''«Ιστορική και Κανονική θεώρησις του Παλαιοημερολογητικού ζητήματος κατά τε την γένεσιν και την εξέλιξιν αυτού εν Ελλάδι»'' και ονομάστηκε [[διδάκτωρ]] του [[Κανονικό Δίκαιο|Κανονικού Δικαίου]] με βαθμό άριστα. Ήταν πτυχιούχος της [[Γαλλική γλώσσα|γαλλικής]] και [[Αγγλική γλώσσα|αγγλικής]] γλώσσας, γνώστηςκαι δεγνώστης της [[Ιταλική γλώσσα|ιταλικής]] και [[Γερμανική γλώσσα|γερμανικής]] γλώσσας. Έχει ανακηρυχθεί Επίτιμος Διδάκτωρ των πανεπιστημίων [[Πανεπιστήμιο Κραϊόβας|Κραϊόβας]] και [[Πανεπιστήμιο Ιασίου|Ιασίου]] το 2003 και [[Πανεπιστήμιο Λατερανού|Λατερανού]] το 2006.

Το [[1957]], σε ηλικία 18 ετών, ήταν ήδη ψάλτης στην Αγία Ζώνη [[Κυψέλη (Αθήνα)|Κυψέλης]] όπου συναντά τον διάκονο [[Καλλίνικος Καρούσος|Καλλίνικο Καρούσο]], μετέπειτα [[Ιερά Μητρόπολις Πειραιώς|Μητροπολίτη Πειραιώς]], ο οποίος λειτουργούσε στον ίδιο ναό. Εκείνος θα του γνωρίσει τον 19χρονο τότε Αθανάσιο Λενή, νυν [[Ιερά Μητρόπολις Καλαβρύτων και Αιγιαλείας|Μητροπολίτη Καλαβρύτων και Αιγιαλείας]] [[Μητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Αμβρόσιος Λενής|Αμβρόσιο]]. Το [[1958]] οι τρεις κληρικοί ιδρύουν τη μοναστική αδελφότητα ''«Χρυσοπηγή»'' στο [[Παγκράτι]], η οποία ασχολούνταν με φιλανθρωπικές και ανθρωπιστικές δραστηριότητες καθώς και με την οργάνωση κατηχητικών σχολείων. Κείρεται [[μοναχός]] στις 16 Μαΐου [[1961]] στην [[Ιερά Μονή Βαρλαάμ Μετεώρων|Ιερά Μονή Βαρλαάμ]] των [[Μετέωρα|Μετεώρων]], όπου μόλις είχε εγκατασταθεί η αδελφότητα και στις 17 Μαΐου [[1961]] χειροτονείται [[διάκονος]] στον Ιερό Ναό Αγίων Αναργύρων [[Τρίκαλα|Τρικάλων]]. Χειροτονήθηκε [[πρεσβύτερος]] το [[1965]], όταν τοποθετείται ως ιεροκήρυκας στον Ιερό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Παναγίτσας) στο [[Παλαιό Φάληρο]], όπου έμεινε επίγια 9 χρόνια.

Πριν την τοποθέτησή του στον Ιερό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Παναγίτσας) στο Παλαιό Φάληρο, είχε τοποθετηθεί ως [[Αρχιμανδρίτης ]], για περίπου ένα έτος , στον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στον [[Άγιος Δημήτριος Αττικής|Άγιο Δημήτριο]] (Μπραχάμι) αντικαθιστώντας τον πρεσβύτερο "Παπα -Δημοσθένη".

Κατόπιν γραπτών εξετάσεων εισήχθη ως γραμματέας της [[Ιερά Σύνοδος|Ιεράς Συνόδου]] επί αρχιεπισκοπίας [[Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος Α´|Ιερωνύμου ΑΑ΄]] και ακολούθως του [[Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ|Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ]]. Στις 18 Ιανουαρίου 1973 ιδρύεται στο [[Καπανδρίτι]] το [[Συνοδικό Μοναστήρι Παναγίας της Χρυσοπηγής|Συνοδικό Μοναστήρι της Παναγίας της «Χρυσοπηγής»]], το οποίο υπαγόταν απ' ευθείας στην Ιερά Σύνοδο.

Το [[1974]] εξελέγη [[Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος και Αλμυρού|Μητροπολίτης]] [[Βόλος|Δημητριάδος]] και [[Αλμυρός Μαγνησίας|Αλμυρού]] σε ηλικία 35 ετών, ο νεότερος στην Ιεραρχία. Η ενθρόνισή του έγινε στις 4 Αυγούστου 1974 μέσα σε κλίμα ενθουσιασμού, με επευφημίες και ροδοπέταλα. Έλαβε μέρος σε πολλές εκκλησιαστικές αποστολές στο εξωτερικό. Συνέγραψε πλήθος [[Θεολογία|Θεολογικών]] και ηθικοπλαστικών κειμένων. Αρθρογράφησε στον εκκλησιαστικό τύπο και σε [[Εφημερίδα|εφημερίδες]]. Στις 28 Απριλίου [[1998]] εξελέγη από την ιεραρχία με μεγάλη πλειοψηφία [[Αρχιεπίσκοπος]] [[Αθήνα|Αθηνών]] και πάσης [[Ελλάδα|Ελλάδος]], σε διαδοχή του μακαριστού Σεραφείμ. Η ενθρόνιση του Αρχιεπισκόπου έγινε στις 9 Μαΐου 1998 στον [[Μητροπολιτικός Ναός Αθηνών|Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών]], όπου εξεφώνησε τον επιβατήριο λόγο του.<ref>[{{Cite web|url=http://web.archive.org/web/20100121161621/www.antibaro.gr/node/114|title=Λόγος Επιβατήριος λόγος του Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου] {{!}} Αντίβαρο|date=2010-01-21|accessdate=2016-06-27}}</ref>.

Διετέλεσε επίσης Πρόεδρος του Δ.ΣΔιοικητικού Συμβουλίου της [[Σιβιτανίδειος Σχολή|Σιβιτανιδείου Σχολής]].

Κατά τα 24 χρόνια που διετέλεσε Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού, ίδρυσε το "«Σπίτι της Γαλήνης του Χριστού"» για τους ηλικιωμένους, τη "«Χριστιανική Αλληλεγγύη"» για τους άπορους, το Κέντρο Συμπαράστασης Οικογένειας και το Συμβουλευτικό Σταθμό Προβλημάτων Εφηβείας.

Καθιέρωσε για πρώτη φορά κληρικολαϊκές συνελεύσεις, δημιούργησε κατασκηνώσεις για παιδιά όλων των ηλικιών, στέκι για τη νεολαία, ραδιοφωνικό σταθμό ''Ορθόδοξη Μαρτυρία'' (τον πρώτο για Μητρόπολη εκτός Αθηνών) και ιδιωτικό σχολείο της Μητρόπολης. Χορήγησε υποτροφίες εκ μέρους της Ιεράς Μητρόπολης, και συνεισέφερε στην αποστολή αρρώστων στο εξωτερικό. Επί των ημερών του λειτούργησε Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, συγκρότησε ενώσεις για την προστασία της ελληνικής γλώσσας σε συνεργασία με επιστήμονες της περιοχής. Θεμελίωσε ένα κτηριακό συγκρότημα σε μία έκταση περίπου 100 στρεμμάτων στην περιοχή Μελισσάτικα, έξω από τον [[Βόλος|Βόλο]]. Σήμερα, εκτός των γραφείων της Μητρόπολης στο συγκρότημα αυτό λειτουργεί συνεδριακό κέντρο. Έμφαση όμως έδινε και στο έμψυχο υλικό της περιοχής. Είναι χαρακτηριστικό ότιπως όταν πρωτοπήγεπήγε για πρώτη φορά στον Βόλο υπήρχαν δώδεκα ιερείς θεολόγοι, ενώ όταν έφυγε άφησε πίσω του περίπου 80.<ref>[{{Cite journal|url=http://www.ecclesia.gr/greek/press/ekklisia/2008_februarios.pdf|title=Βιογραφικόν-εργογραφικόν Αφιέρωμασημείωμα στοντου ΧριστόδουλοΜακαριστού απόΑρχιεπισκόπου τοΑθηνών περιοδικόκαι Πάσης Ελλάδος κυρού Χριστόδουλου|date=Φεβρουάριος 2008|journal=Εκκλησία - Επίσημον Δελτίον της Εκκλησίας της Ελλάδος]Ελλάδας|accessdate=27-06-2016|editor-last=Μισιακούλης|editor-first=Κύριλλος (Αρχιμανδρίτης)}}</ref>

Παράλληλα αρθρογραφούσε σε πολλά έντυπα.<ref>[{{Cite news|url=http://web.archive.org/web/20080826074739/http://www.e-tipos.com/content/staticfiles/issues/2008/01/29/Xristodoulos/7.pdf |title=Σημείο αναφοράς για τοντο Βόλο], |last=Μπαΐλης|first=Πάνος|date=29-01-2008|work=Ελεύθερος Τύπος|access-date=27-06-2016}}</ref> Εξαιτίας ενός άρθρου του, που δημοσιεύτηκε στον τοπικό τύπο, το δημοτικό συμβούλιο του Βόλου, με ψήφισμά του στις [[28 Ιουνίου]] [[1984]] τον κήρυξε «ανεπιθύμητο» για την πόλη, καθώς θεωρήθηκε ότι με το άρθρο του αυτό είχε ''«ξεφύγει από τα πλαίσια των θρησκευτικών καθηκόντων του και έβαλλε και κατ' αυτών ακόμη των Δημοκρατικών Θεσμών».''<ref>[{{Cite web|url=http://www.iospress.gr/ios2005/ios20050320b.htm «|title=Ο ιός»ανεπιθύμητος τηςκ. Ελευθεροτυπίας]Χριστόδουλος|website=www.iospress.gr|accessdate=2016-06-27}}</ref>.

Το 1987 ανέλαβε να τεκμηριώσει και να εκπροσωπήσει την άποψη της Εκκλησίας στα ζητήματα περί Εκκλησιαστικής περιουσίας που είχε θέσει ο τότε [[Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων|Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων]] [[Αντώνης Τρίτσης]], και ήταν εκ των ομιλητών στο συλλαλητήριο την 1η Απριλίου 1987. Η Ιερά Σύνοδος τον όρισε εκπρόσωπό της στην Επιτροπή Συντάξεως Νέου Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας το 1988, καθώς επίσης και στο Εθνικό Συμβούλιο Μεταμοσχεύσεων και στο Κέντρο Ελέγχου Ειδικών Λοιμώξεων.

Ο αντιπρόεδρος της [[Βουλή των Ελλήνων|Βουλής]] κ. [[Γιώργος Σούρλας]] και ο αρχιμανδρίτης Επιφάνιος Οικονόμου, στενός συνεργάτης του μακαριστού, πρότειναν να στηθεί ο ανδριάντας του μακαριστού Αρχιεπισκόπου μπροστά από τον Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Νικολάου Βόλου, ως ένδειξη τιμής στον μεγάλο Ιεράρχη. Την πρόταση άμεσα αποδέχτηκαν ο Σεβασμιώτατος [[Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού Ιγνάτιος Γεωργακόπουλος|Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνάτιος]], η βουλευτής του [[ΠΑΣΟΚ]] κ. [[Ροδούλα Ζήση]] και ο αντιδήμαρχος Βόλου κ. Απόστολος Φοινικόπουλος. Ο κ. Σούρλας ζήτησε επίσης να δοθεί η ονομασία «Χριστοδούλου, Αρχιεπισκόπου» σε κεντρικό δρόμο της πόλης του Βόλου.<ref>[{{Cite web|url=http://archive.is/20120707004707/athos.edo.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=1087 Πρόταση να στηθεί ανδριάντας του Χριστόδουλου στον Βόλο]|title=Agiooros.net|website=archive.is|accessdate=2016-06-27}}</ref>

Ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος ίδρυσε 14 Ειδικές Συνοδικές Επιτροπές για ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων της σύγχρονης ζωής, μερικές από τις οποίες είναι για τα εξής θέματα: [[Βιοηθική]] (1988), Ακαδημία [[Εκκλησιαστική τέχνη|Εκκλησιαστικών Τεχνών]] (1999), [[Ανθρώπινα δικαιώματα|Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων]] (1999), Γάμου, Οικογενείας, Προστασίας του Παιδιού και Δημογραφικού Προβλήματος (1999), Χριστιανικών Μνημείων (1999), Θείας και Πολιτικής Οικονομίας και Οικολογίας (1999), Πολιτισμικής Ταυτότητας (1999), Γυναικείων Θεμάτων (1999), Παρακολούθησης των [[Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 2004|Ολυμπιακών Αγώνων "«Αθήνα 2004"»]] (1999), Αθλητισμού (2006), Μεταναστών, Προσφύγων και Παλλιννοστούντων (2006) κλπ.

* ίδρυσε το 1998 γραφείο αντιπροσωπείας της [[Εκκλησία της Ελλάδος|Εκκλησίας της Ελλάδος]] στην [[Ευρωπαϊκή Ένωση]], στο [[Συμβούλιο της Ευρώπης]] και στην [[Εκπαιδευτική Επιστημονική και Πολιτιστική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών|UNESCO]], καθώς και ειδική Συνοδική Επιτροπή παρακολούθησης Ευρωπαϊκών Θεμάτων

* συνέστησε το Ίδρυμα Ψυχοκοινωνικής Αγωγής και Στήριξης "«Διακονία"» το 1999 για την αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων με έμφαση στους τοξικομανείς, ενώ παρείχε και κέντρο πρόληψης,

* ίδρυσε τη "«Στέγη Μητέρας"» το ίδιο έτος για τη στήριξη ανύπανδρων μητέρων και κακοποιημένων γυναικών,

* ίδρυσε το Κέντρο Στήριξης Οικογένειας (ΚΕ.Σ.Ο.ΚΕΣΟ) για τη μέριμνα για τα θύματα εμπορίας και παράνομης διακίνησης προσώπων,

* ανέπτυξε το Γραφείο Νεότητας με κατασκηνώσεις, αθλητικές δραστηριότητες, ραδιόφωνο, φοιτητικές συνάξεις, σχολές [[Βυζαντινή μουσική|βυζαντινής μουσικής]], συνάξεις και άλλα.

* Από το [[2002]] λειτουργεί η [Αλληλεγγύη<ref>{{Cite web|url=http://www.solidarity.gr /|title=Αλληλεγγύη]|website=www.solidarity.gr|accessdate=2016-06-27}}</ref>, μία μη κυβερνητική οργάνωση της [[Εκκλησία της Ελλάδος|Εκκλησίας της Ελλάδος]]. Μερικές από τις χώρες που δέχθηκαν την ποικιλόμορφη προσφορά ανθρωπιστικής βοήθειας (τρόφιμα, ρούχα, φάρμακα, τεχνολογικό υλικό, βιβλία και άλλα): [[Αιθιοπία]], [[Αλβανία]], [[Αρμενία]], [[Αφγανιστάν]], [[Βουλγαρία]], [[Γεωργία]], [[Ερυθραία]], [[Ζιμπάμπουε]], [[Ιορδανία]], [[Ινδία]], [[Ιράκ]], [[Καζακστάν]], [[Λίβανος]], [[Μαυροβούνιο]], [[Μπεσλάν]] (Β. Οσετία), Ν.Α.χώρες της Νοτιοανατολικής ΑσίαΑσίας, [[Νότια Αφρική]], [[Ουζμπεκιστάν]], [[Ουκρανία]], [[Πακιστάν]], [[Κράτος της Παλαιστίνης|Παλαιστίνη]], [[Πολωνία]], [[Ρουμανία]], [[Σερβία]], [[Συρία]], [[Τουρκία]], [[Τσεχία]]. Στο πλαίσιο της «Αλληλεγγύης» εγκαινιάστηκε το 2005 ο ξενώνας «Στοργή» με στόχο να «φιλοξενεί, περιθάλπει, ανακουφίζει και επανεντάσσει στην κοινωνία δεκάδες ταλαιπωρημένες και πληγωμένες γυναίκες και να δεχθεί στους κόλπους του κάθε νέα περίπτωση οικογενειακής ή άλλης βίας».

Επίσης καθιερώθηκε η επιδότηση τρίτου παιδιού στα πλαίσια «''«προγράμματος στήριξης χριστιανικών οικογενειών της Θράκης»''» με τη μορφή μηνιαίου επιδόματος <ref>στο διαδίκτυο [httpname="://web.archive.org/20080131092145/www.ecclesia.gr/greek/archbishop/archbishop_life.html0" εδώ].</ref> 35.000-40.000 δραχμών ανά παιδί ανά μήνα, με θετικά αποτελέσματα προς την κατεύθυνση της αύξησης των γεννήσεων<ref>χαρακτηρίζεται{{Cite «''πετυχημένο πρόγραμμα''» σε άρθρο του Μιχάλη Κweb|url=http://web. Γκιόκα στο [archive.org/web/20090220212116/http://www.hellenicnews.com/gr/print.html?newsid=3433&lang=GR|title=ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ HellenicΑΝΑΚΛΗΣΗ NewsΨΕΥΔΟΥΣ ofΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ America],ΚΑΤΑ 5ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ|last=Γκιόκας|first=Μιχάλης|date=2009-802-2005.20|accessdate=2016-06-27}}</ref> με τον αριθμό «''«των γεννηθέντων ως τρίτων τέκνων... δι' έκαστον των ετών εφαρμογής αυτού, υπερδιπλάσιο των προ της εφαρμογής του Προγράμματος ετών»''».<ref>[{{Cite web|url=http://www.ecclesia.gr/greek/holysynod/egyklioi/egkyklios2768.html|title=H σχετικήΕΚΚΛΗΣΙΑ εγκύκλιοςΤΗΣ τηςΕΛΛΑΔΟΣ Εκκλησίας: τηςΕγκύκλιοι Ελλάδος]- Εγκύκλιος 2768|website=www.ecclesia.gr|accessdate=2016-06-27}}</ref>. Το πρόγραμμα αυτό συνάντησε ορισμένες αντιδράσεις επειδή δεν δίνονταν στους μουσουλμάνους της περιοχής.<ref>[{{Cite web|url=http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=13261&subid=2&tag=8967&pubid=xristodoulos_1939_2008/arthro/to_paidi_ton_prosfygon_ston_throno_tis_ekklisias-388466 /|title=Το παιδί των προσφύγων στον θρόνο της Εκκλησίας], Έθνος |date=29/1/08-01-2008|website=ethnos.gr|accessdate=27-06-2016}}</ref>. Η Ιερά Σύνοδος με επιστολή της απάντησε λέγοντας πως καταβάλλει το επίδομα μόνο στις χριστιανικές οικογένειες επειδή σε αυτές μόνο έχει πρόσβαση αφού αυτές είναι μέλη της, ενώ έθιξε και ζήτημα διαρκούς απραξίας των κατηγόρων του προγράμματος. Σύμφωνα με τα στοιχεία των ληξιαρχείων, το μέτρο της Ιεράς Συνόδου βοήθησε να αυξηθεί η γεννητικότητα των χριστιανικών οικογενειών καθώς οι οικογένειες που απέκτησαν τρίτο παιδί έφτασαν μέσα σε τέσσερα χρόνια τις 800 από περίπου 100.<ref>[{{Cite web|url=http://wwwweb.archive.org/web/20111227132047/http://archive.enet.gr/online/online_p1_text.jsp?c=112&id=93972080|title=Ελευθεροτυπία - Επιασε τόπο το επίδομα του Χριστόδουλου] Ελευθεροτυπία |date=26/2/-02-2003|accessdate=27-06-2008}}</ref>

Επίσης επί των ημερών του έγινε διοργάνωση πλήθους συνεδρίων και ημερίδων, είτε με τη συμμετοχή του, είτε υπό την αιγίδα του, για σειρά σύγχρονων θεμάτων της Θεολογίας, όπως οι αιρέσεις, οι ιερατικές κλίσεις και η κατήχηση. Τέλος αναβαθμίστηκε ο [[Ραδιοφωνικός Σταθμός της Εκκλησίας της Ελλάδος|ραδιοφωνικός σταθμός της Ελλαδικής Εκκλησίας]], που απέκτησε πρόγραμμα, και εκσυγχρονίστηκαν έντυπα όπως ο ''«Εφημέριος»'' και η ''«Εκκλησία»'', όπως και εκδόθηκε το περιοδικό ''«Τόλμη»''. Αρκετές μητροπόλεις επίσης απέκτησαν τη δική τους ιστοσελίδα, ενώ αξιοποιώντας κοινοτικά κονδύλια εκδίδουν ηλεκτρονικά πιστοποιητικά και έγγραφα.

Επί της αρχιερωσύνης του μακαριστού Χριστόδουλου έλαβε χώρα επίσκεψη του [[Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄|Πάπα Ιωάννη Παύλου του Β'Β΄]] στην Αθήνα το 2001, που έγινε κατόπιν αποδοχής πρόσκλησης από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας [[ΚωστήςΚωνσταντίνος Στεφανόπουλος|Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο]]. Κατά την επίσκεψη αυτή, που ήταν και η πρώτη φορά που επισκέφθηκε [[Πάπας]] την Ελλάδα, ο Ποντίφικας αφού προσευχήθηκε προηγουμένως στο [[Άρειος Πάγος (λόφος)|βράχο του Αρείου Πάγου]] όπου δίδαξε ο [[Απόστολος Παύλος]], ζήτησε στη συνέχεια δημόσια "«συγνώμη"» από τον ελληνικό λαό, στην [[ελληνική γλώσσα]], για τα εγκλήματα των [[Καθολική Εκκλησία|Καθολικών]] απέναντι στους [[Ορθοδοξία|Ορθοδόξους]], αναφερόμενος στην [[Δ'Άλωση Σταυροφορίατης Κωνσταντινούπολης (1204)|Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204]]. Ο καθηγητής [[Κώστας Ζουράρις]] σε άρθρο του με τίτλο ''«...διδακτόν η ανδρεία...» ''<ref>[{{Cite web|url=http://web.archive.org/web/20090221000036/http://www.enet.gr/online/online_hprint?id=62222204 «|title=...διδακτόν η ανδρεία...»], Κώστας |last=Ζουράρις, Ελευθεροτυπία, 9 Μαΐου |first=Κώστας|date=09-05-2001|accessdate=27-06-2016}}</ref> επαίνεσε την προσφώνηση του Αρχιεπισκόπου προς τον Πάπα<ref>[{{Cite web|url=http://www.cathecclesia.gr/hellas/index.php?option=com_content&view=article&id=68:2008-05-12-16-51-50&catid=16:2008-03-19-21-57-57&Itemid=55 |title=Προσφώνηση της Α.Μ. κ.κ. Χριστοδουλου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος προς τον Πάπα Ιωάννη Παύλο τον Β'], Β΄|publisher=Καθολική Εκκλησία της ΕλλάδοςΕλλάδας|accessdate=2016-06-27}}</ref> και την επακολουθήσασα «συγγνώμη» του Πάπα, χαρακτηρίζοντάς το γεγονός ως την ''«μεγαλύτερη νίκη του Ελληνισμού μετά το 480 π.Χ.».''

Η επικοινωνιακή προσπάθεια ανοίγματος προς την νεολαία του Χριστόδουλου έγινε με διάφορους τρόπους από δημόσιο βήμα, για παράδειγμα απευθυνόμενους στους νέους συνήθιζε να λέει ''«Ελάτε στην Εκκλησία όπως είστε, με το τζην, με το σκουλαρίκι»''. Είπε την έκφραση '''«κι εγώ σας πάω'»'', αφού ισχυρίστηκε ότι άκουσε τη φράση '''«τον Χριστόδουλο τον πάω'»'' σε καφετέρια. Τέλος, σε μία από τις επισκέψεις του σε σχολεία παρότρυνε τους μαθητές ότι ''«για να αλλάξουμε τον κόσμο πρέπει να αλλάξουμε πρώτα εμείς»''.{{Πηγή|σχόλιο=}}

Στις 19 Δεκεμβρίου 1999 στον Ιερό Ναό Αγίου Κωνσταντίνου Ομόνοιας χειροτόνησε τον πρώτο ιερέα στην Ελλάδα, προερχόμενο από την [[Αφρική]].<ref>[http://library.antibaro.gr/video/Xristodoulos/Xeirotonia_maurou_ierea.wmv Χειροτονία μαύρου ιερέα], 19 Δεκεμβρίου 1999 ''(ηχητικό αρχείο)''</ref>. Το όνομά του είναι Θεότιμος Κασόμπο Τσάλαν υιός του Μοκοσάι Συλβέστρου.

Στις 20 ΜαϊουΜαΐου 2001, έξω από το Μητροπολιτικό Ναό της Αθήνας, ο παλαιοημερολογίτης Κωνσταντίνος Πούλιος πλησίασε τον Χριστόδουλο ενώ αυτός μιλούσε σε τηλεοπτικό συνεργείο, και τον χαστούκισε στο πρόσωπο.<ref>Εφημερίδα ''Ελευθεροτυπία'', φύλλο 20 ΜαϊουΜαΐου 2001</ref> Συνελήφθη από τη φρουρά του Αρχιεπισκόπου, αλλά τελικά δεν αντιμετώπισε κατηγορίες.

Αυτές οι ρήξεις οδήγησαν επανειλημμένα σε δημόσιες αντιπαραθέσεις όπου εμπλέκονταν και τα ΜΜΕ. Στελέχη της αριστεράς, και άλλοι εκπρόσωποι της πολιτικής ζωής, συχνά εναντιώνονταν δημόσια στις εκάστοτε δηλώσεις του Αρχιεπισκόπου. Την παραίτηση του αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου είχε ζητήσει ο πρόεδρος του [[Συνασπισμός της Αριστεράς, των Κινημάτων και της Οικολογίας|Συνασπισμού]], [[Αλέκος Αλαβάνος]], εξαιτίας κειμένου που αποκαλούσε «''«νέους Διοκλητιανούς»''» όσους ζητούν [[Χωρισμός Κράτους και Εκκλησίας|χωρισμό κράτους-Εκκλησίας]], δηλώνοντας ότι «''«χρησιμοποιεί το θρησκευτικό συναίσθημα για να διχάσει τον λαό σε πιστούς και σε άπιστους»''».<ref>{{Cite nameweb|url="Diokl">[http://wwwweb.archive.org/web/20090422234646/http://archive.enet.gr/online/online_text?dt=16/12/2005&c=110&id=12981400,28932632|title=Ελευθεροτυπία Εφημερίδα- ''Ελευθεροτυπία'']«Χριστόδουλε, παραιτήσου»|last=Μάτση|first=Αλίκη|last2=Γαλανόπουλος|first2=Αντώνης|date=16 Δεκεμβρίου -12-2005.|publisher=Εφημερίδα Επίσης, ηΕλευθεροτυπία|accessdate=27-06-2016}}</ref><ref name="Diokl">''Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και του Πολίτη'' εξέδωσε σχετικό- [http://web.archive.org/20060218061948/www.hlhr.gr/press/Deltio%20Typou%2018.12.2005.doc δελτίοΔελτίο τύπου].</ref>.

Το πρόσωπο του Αρχιεπισκόπου συνδέθηκε άμεσα με μία μεγάλη σύγκρουση μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας, που ξέσπασε το [[2000]], σε σχέση με την αναγραφή του θρησκεύματος στις ελληνικές αστυνομικές ταυτότητες. Στις 8 Μαΐου 2000, ένα μόλις μήνα μετά τις εκλογές, ο Υπουργός Δικαιοσύνης [[Μιχαήλ Σταθόπουλος|Μιχάλης Σταθόπουλος]] σε συνέντευξη στην εφημερίδα ''[[Έθνος (εφημερίδα)|Έθνος]]'' δήλωσε ότι η αναγραφή του θρησκεύματος στις αστυνομικές ταυτότητες είναι αντίθετη με το νόμο 2472/1997 για την προστασία των προσώπων από την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων. Στην ίδια συνέντευξη αναφέρθηκε και σε μία σειρά άλλων μέτρων που αφορούν στις σχέσεις Εκκλησίας-Πολιτείας, όπως πολιτικός γάμος, πολιτικός όρκος κοκ. Λίγες ημέρες αργότερα, στις 16 Μαΐου 2000, η [[Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων]]<ref>[http://www.dpa.gr Προσωπικού Χαρακτήρα|Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων]</ref>] λαμβάνει μία απόφαση - σταθμό με την οποία κρίνει ότι το θρήσκευμα πρέπει να απαλειφθεί από τις ταυτότητες. Ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος αντιτάχθηκε σθεναρά στην απόφαση, ισχυριζόμενος ότι προστάχθηκαν ''«από νεο-διανοούμενους που θέλουν να μας επιτεθούν σα σκυλιά και να μας κόψουν τις σάρκες»''.<ref>[{{Cite web|url=http://www.guardiantheguardian.co.ukcom/internationalworld/story2000/0,,223516,00.htmlmay/22/helenasmith|title=Greek Thechurch at war over plans to change ID cards|last=Smith|first=Helena|date=2000-05-22|website=the Guardian]|accessdate=2016-06-27}}</ref>. Το όλο ζήτημα τελικά έλαβε διχαστικό χαρακτήρα, καθώς η Εκκλησία παρουσιάστηκε ανυποχώρητη στο αίτημά της, και προκάλεσε την ανταλλαγή βαρέων φράσεων και χαρακτηρισμών, τη στιγμή που ήταν προβλέψιμο ότι η ελληνική έννομη τάξη καθώς και η πάγια νομολογία του ΕΔΑΔ δεν επέτρεπαν το αίτημα της Εκκλησίας .<ref> Βλ. Αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας ''2279/2001'', ''2281/2001'', ''3046/2002'' και ''1188/2005'', καθώς και τηνη τελευταία απόφαση του [[Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων|Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων]] περί μη δημοσιοποιήσεως του θρησκεύματος (λεγόμενου «παθητικού δικαιώματος» θρησκευτικής ελευθερίας) όπως σχολιάζεται από το ΕΠΣΕ [http://cm.greekhelsinki.gr/index.php?sec=192&cid=3245 Ευρωκαταδίκη Ελλάδας (...)] </ref>.

Ο πρωθυπουργός [[Κωνσταντίνος Σημίτης]] απαντώντας σε ερώτηση στη Βουλή στις 24 Μαΐου δηλώνει αντίθετος με την αναγραφή του θρησκεύματος. Το ζήτημα λαμβάνει διαστάσεις και η Ιερά Σύνοδος αποφασίζει να αντιδράσει αρχικά με τη διοργάνωση δύο λαοσυνάξεων: μία στη Θεσσαλονίκη στις 14 Ιουνίου και μία στην Αθήνα στις 21 Ιουνίου. Η διάσταση απόψεων Εκκλησίας-Πολιτείας παρέμενε αγεφύρωτη και έτσι η Εκκλησία αποφάσισε τη συλλογή υπογραφών αιτούμενη τη διενέργεια δημοψηφίσματος για το εν λόγω θέμα. Η συλλογή υπογραφών καλούσε στην ενεργοποίηση του άρθρου 44 του [[Σύνταγμα της Ελλάδας|Συντάγματος]] περί διενέργειας δημοψηφισμάτων και ξεκίνησε στις 14 Σεπτεμβρίου 2000. Μετά από έναν περίπου χρόνο, στις 29 Αυγούστου 2001 ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος παρέδωσε τις περίπου 3 εκατομμύρια υπογραφές, κατά τα στοιχεία της Εκκλησίας, στον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο. Το αίτημα για δημοψήφισμα δεν έγινε δεκτό. Ο τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης [[Κώστας Καραμανλής]] συνυπέγραψε και αυτός στις 24 Σεπτεμβρίου 2000, όμως όταν λίγα χρόνια αργότερα κέρδισε τις εκλογές η [[Νέα Δημοκρατία]] και ο ίδιος έγινε πρωθυπουργός δεν άνοιξε ποτέ ξανά το θέμα<ref>[{{Cite web|url=http://www.inout.gr/showthread.php?t=18754 |title=Ύστατο «χαίρε» στον Αρχιεπίσκοπο με- σύντομο βιογραφικό]InOut|website=www.inout.gr|accessdate=2016-06-27}}</ref><ref>[{{Cite web|url=http://web.archive.org/web/20010413201702/www.imd.gr/html/gr/section02/taytotites/04/04.htm|title=ΙΕΡΑ ΗΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ αλήθειαΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΣ για- τοΗ θέμαΑΛΗΘΕΙΑ τωνΓΙΑ ταυτοτήτων],ΤΟ ΙεράΘΕΜΑ ΜητρόποληΤΩΝ Δημητριάδος]ΤΑΥΤΟΤΗΤΩΝ|date=2001-04-13|accessdate=2016-06-27}}</ref> καθώς η [[Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Α. Καραμανλή 2004|κυβέρνηση Καραμανλή]] δεσμευόταν από τις αποφάσεις της ελληνικής διοικητικής δικαιοσύνης .<ref>[http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=849429 Υποχρεωτική η μη αναγραφή θρησκεύματος στις ταυτότητες, λέει η κυβέρνηση] in.gr 15/11/07 </ref>.

Η αντιπαράθεσή του στο θέμα αυτό με την πολιτεία τον έκανε περισσότερο δημοφιλή και αποδεκτό στον ελληνικό λαό. Όμως η αποδοχή της εκκλησίας ως κοινωνικού θεσμού που υπερασπίζεται τις κοινωνικές αξίες κατέρρευσε όταν αποκαλύφθηκαν πολλά σκάνδαλα διαφθοράς εντός των κόλπων της. Σε κάποια από αυτά εμπλεκόταν και στενοί συνεργάτες του Αρχιεπισκόπου.<ref>{{Cite nameweb|url="mavris-2008">Γιάννηςhttp://news.in.gr/greece/article/?aid=849429|title=Υποχρεωτική Μαυρής,η Εφημερίδαμη Καθημερινή,αναγραφή 3θρησκεύματος Φεβρουαρίουστις 2008ταυτότητες, http://λέει η κυβέρνηση|date=15-11-2007|website=www.mavrisin.gr/93/christodoulos/|accessdate=26-07-2016}}</ref>

[[Αρχείο:Jounta-Cristodoulos2.jpg|thumb|300px|Ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, τότε γραμματέας της Ιεράς Συνόδου, αριστερά του μέσου της εικόνας, πίσω από τον Αντιβασιλέα [[Γεώργιος Ζωιτάκης|Γ. ΖωϊτάκηΖωιτάκη]], ως εκπρόσωπος του τότε Αρχιεπισκόπου, στην τελετή παράδοσης του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος από τον δικτάτορα [[Γεώργιος Παπαδόπουλος|Παπαδόπουλο]] στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, 1 Μαρτίου 1969]]

Προκάλεσε δημόσιο σχολιασμό η δήλωσή του περί άγνοιας για τα τραγικά σύμβαντα στη διάρκεια της [[Χούντα των Συνταγματαρχών|δικτατορίας]] 1967-74. Για την ιστορία, η ακριβής δήλωση του Αρχιεπισκόπου είχε δοθεί ως απάντηση στο αν γνώριζε περί βασανιστηρίων κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, και ήταν η εξής:<blockquote>''«Ομολογώ ότι δεν ήξερα πως γίνονταν βασανιστήρια, πως υπήρχε [[ΕΑΤ-ΕΣΑ]]. Όλα αυτά ήρθαν στο φως μετά. Δεν πειράζει, μπορεί να τα ήξερε ο τότε αρχιεπίσκοπος, αν τα ήξερε και σιώπησε έκανε άσχημα. Στον κύκλο μου δεν είχα ακούσει τέτοια πράγματα, δεν άκουγα ξένους σταθμούς, εκ των υστέρων τα έμαθα. Θα πει κανείς ότι ήμουν βαθιά νυχτωμένος. Μπορεί γιατί εγώ τότε σπούδαζα».''</blockquote>Ο Μητροπολίτης Ζακύνθου, ο οποίος φερόταν ως αντιπολιτευόμενος επίσκοπος, είχε δηλώσει πως πιστεύει ότι ο Αρχιεπίσκοπος ψεύδεται<ref name="ArChr1">Δηλώσεις του Μητροπολίτη Ζακύνθου στις εφημερίδες ''Τα Νέα'' και ''Το Βήμα'' της 1ης Μαρτίου 2006.</ref>, γιατί ένα διάστημα της περιόδου της [[Χούντα των Συνταγματαρχών|Επταετίας]] - συγκεκριμένα, από το 1968 έως το 1974 - ήταν γραμματέας της Ιεράς Συνόδου. Από τη θέση αυτή ήταν υποχρεωμένος να διαβάζει τις επίσημες επιστολές του [[Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών|Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών]] προς την Ιερά Σύνοδο, στις οποίες διαμαρτυρόταν για τα βασανιστήρια που λάμβαναν χώρα στην Ελλάδα την περίοδο εκείνη και ο τότε [[Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος Α´|Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος]] ουδέν απολύτως είχε πράξει.

Toν Ιούνιο του [[2007]] διαγνώστηκε ότι ο Αρχιεπίσκοπος πάσχει από [[καρκίνος του παχέος εντέρου|καρκίνο του παχέος εντέρου]] και χειρουργήθηκε με επιτυχία για την αφαίρεση του όγκου. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας όμως διαγνώστηκε και δεύτερος καρκίνος στο [[ήπαρ]], καθώς και [[κίρρωση του ήπατος|κίρρωση]], που ήταν αποτέλεσμα χρόνιας [[ηπατίτιδα|ηπατίτιδας]].<ref>''[[Τα Νέα]]'', 22 Ιουνίου 2007, «[http://www.tanea.gr/Article.aspx?nid=5045041&d=20070622&sn=%CE%95%CE%9B%CE%9B%CE%91%CE%94%CE%91 Μάχη με τον καρκίνο δίνει ο Χριστόδουλος]».</ref> Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς μεταφέρθηκε στις [[ΗΠΑ]] και τέθηκε σε αναμονή εύρεσης μοσχεύματος, προκειμένου να γίνει [[μεταμόσχευση ήπατος]]. Αν και το μόσχευμα βρέθηκε, κατά τη χειρουργική επέμβαση στις [[8 Οκτωβρίου]] δεν έγινε η μεταμόσχευση, καθώς διαπιστώθηκαν πολλαπλές [[καρκινική μετάσταση|μεταστάσεις]] .<ref>[{{Cite web|url=http://wwwnews.in.gr/newsgreece/article.asp/?lngEntityIDaid=838267&lngDtrID=244 |title=Δεν έγινε, λόγω μεταστάσεων, η μεταμόσχευση ήπατος, λόγω μεταστάσεων, στον αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο], |date=08-10-2007|website=www.in.gr 09/10/07, ανάκτηση 09/10/07|accessdate=27-06-2016}}</ref>. Λίγες εβδομάδες αργότερα επέστρεψε στην [[Ελλάδα]] όπου συνέχισε τη θεραπεία του.

Κατά τη διάρκεια της κατ' οίκον νοσηλείας του, τον Αρχιεπίσκοπο επισκέφθηκε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας [[Κάρολος Παπούλιας]], ο Πρωθυπουργός [[Κωνσταντίνος Α. Καραμανλής|Κώστας Καραμανλής]], αρκετοί ακόμα πολιτικοί καθώς και [[Συνοδικός|Συνοδικοί]] [[Μητροπολίτης (Ορθόδοξη Εκκλησία)|Μητροπολίτες]].<ref>[{{Cite web|url=http://wwwnews.in.gr/newsgreece/article.asp/?lngEntityIDaid=849821&lngDtrID=244 «|title=Τον Αρχιεπίσκοπο επισκέφθηκαν ο πρωθυπουργός και μέλη της Ιεράς Συνόδου»] |date=16-11-2007|website=www.in.gr 16/11/07, ανάκτηση 17/11/07|accessdate=27-06-2016}}</ref>. Η θεραπευτική αγωγή που ακολουθούσε του δημιουργούσε παρενέργειες και σταδιακή επιδείνωση της υγείας του.<ref>[{{Cite web|url=http://wwwnews.in.gr/newsgreece/article.asp/?lngEntityIDaid=849750 «|title=Παρενέργειες από τη φαρμακευτική αγωγή που ακολουθεί ο Αρχιεπίσκοπος»] |date=16-11-2007|website=www.in.gr 16/11/07, ανάκτηση 17/11/07|accessdate=27-06-2016}}</ref>. Στα τελευταία στάδια της ασθένειας του αρνήθηκε περαιτέρω ιατρική αγωγή, καθώς και να μεταφερθεί σε νοσοκομείο.

Στις [[28 Ιανουαρίου]] του [[2008]] στις 5:15 το πρωί άφησε τη τελευταία του πνοή σε ηλικία 69 ετών.<ref>[{{Cite web|url=http://web.archive.org/web/20080129133008/news.yahoo.com/s/ap/20080128/ap_on_re_eu/obit_christodoulos "|title=Head of Greece's Orthodox Church dies"] - Yahoo! News|last=Becatoros|first=Elena|date=2008-01-29|website=news.yahoo.com 28/01/08, ανάκτηση 28/01/08|accessdate=2016-06-27}}</ref>. Απεβίωσε στην οικία του, όπως ο ίδιος ζήτησε, χωρίς να μεταφερθεί σε νοσοκομείο, παρά την επιδείνωσή της υγείας του που τον οδήγησε στο να καταλήξει. Το μεσημέρι της ίδιας ημέρας η σορός του μεταφέρθηκε στον [[Μητροπολιτικός Ναός Αθηνών|Ιερό Μητροπολιτικό Ναό της Αθήνας]] για [[λαϊκό προσκύνημα]]. Ανήμερα του θανάτου του, η ελληνική κυβέρνηση δια του [[Υπουργείο Εσωτερικών (Ελλάδα)|Υπουργείου Εσωτερικών]] κήρυξε τετραήμερο εθνικό πένθος.

Στο τελευταίο του δημόσιο μήνυμα, με την ευκαιρία της πρωτοχρονιάς του 2008, νιώθοντας το τέλος του αφήνει την παρακαταθήκη του με τα εξής λόγια: <blockquote>''«Σταθήτε όλοι όρθιοι στις επάλξεις σας και μη ξεπουλήσετε τα πρωτοτόκια μας. Διδάξτε στα παιδιά σας την αλήθεια, όπως την εβίωσαν οι αείμνηστοι Πατέρες μας. Ο λαός μας ξέρει να υπερασπίζεται τα ιερά και τα όσιά του. Το έχει κατ' επανάληψιν αποδείξει. Και θα το αποδείξει και πάλι. Αντίσταση και Ανάκαμψη. Για να ξαναβρούμε ο,τι έχουμε χάσει, για να υπερασπισθούμε ο,τι κινδυνεύει.»''</blockquote>

Η [[εξόδιος ακολουθία]] του έγινε την Πέμπτη [[31 Ιανουαρίου]] [[2008]], στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό της Αθήνας, χοροστατούντος του [[Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως|Οικουμενικού Πατριάρχη]] [[Πατριάρχης Βαρθολομαίος|Βαρθολομαίου]]. Ξεκίνησε στις 10.:00 με την άφιξη στο Ναό του Προέδρου της Δημοκρατίας συνοδευόμενου από τη σύζυγό του, ενώ οι επίσημοι και αντιπροσωπίες άρχισαν να φθάνουν από τις 09.:00 τους οποίους και υποδεχόταν ο Νομάρχης Αθηνών. Στην ακολουθία παρευρέθηκε εκτός της Ιεράς Συνόδου, σύσσωμη η Κυβέρνηση και οι αρχηγοί των πολιτικών κομμάτων, ο Πρόεδρος της Βουλής, οι τ. Προέδροι της Δημοκρατίας, ο [[Κωνσταντίνος Β΄ τηςτων ΕλλάδαςΕλλήνων|τέως Βασιλιάς Κωνσταντίνος]] και η [[Άννα-Μαρία της Ελλάδας|σύζυγος]] του, οι Ορθόδοξοι [[Πατριάρχης Αλεξανδρείας|Πατριάρχες Αλεξανδρείας]], [[Πατριαρχείο Ιεροσολύμων|Ιεροσολύμων]], και [[Πατριαρχείο Ρουμανίας|Ρουμανίας]], οι Αρχιεπίσκοποι [[Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου|Κύπρου]], [[Ιερά Αρχιεπισκοπή Αλβανίας|Αλβανίας]], [[Ιερά Αρχιεπισκοπή Αμερικής|Αμερικής]] και [[Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης|Κρήτης]], Μητροπολίτες - εκπρόσωποι των Πατριαρχών [[Πατριαρχείο Αντιοχείας|Αντιοχείας]] και [[Πατριαρχείο Μόσχας|Μόσχας]], 4μελή4μελής αντιπροσωπία του [[Πατριαρχείο Κοπτών|Πατριάρχου των Κοπτών Αιγύπτου]], ο [[Πατριάρχης- Αμπούνα]] [[Πατριαρχείο Αιθιοπίας|Αιθιοπίας]], [[Καρδινάλιος (Καθολικισμός)|Καρδινάλιος]] εκπρόσωπος του Πάπα, ο επίσκοπος [[Λονδίνο|Λονδίνου]] ως εκπρόσωπος της [[Αγγλικανική Εκκλησία|Αγγλικανικής Εκκλησίας]], ο [[Μουφτής]] Ξάνθης καθώς και πολλοί άλλοι εκκλησιαστικοί αντιπρόσωποι άλλων θρησκειών. Επίσης μεγάλος ήταν και ο αριθμός των ξένων διπλωματών ορθοδόξων και μη Χωρών, ενώ έξω από το Ναό πλήθος κόσμου είχε προσέλθει για να απευθύνει το «ύστατο χαίρε».

Ακολούθησαν επικήδειοι λόγοι από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, τον [[Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Άνθιμος|Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Άνθιμο]] που εκπροσώπησε την Εκκλησία της Ελλάδος, τον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων εκπροσωπώντας τη Κυβέρνηση, τον Πρόεδρο της Βουλής και τον Δήμαρχο Αθηναίων. Στη συνέχεια το φέρετρο τοποθετήθηκε επάνω σε [[κιλλίβαντας|κιλλίβαντα πυροβόλου]]. Η πομπή κατέληξε στο [[Α'Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών|Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών]], όπου ακολούθησε πατριαρχικό [[Τρισάγιος ύμνος|τρισάγιο]] και στη συνέχεια η ταφή.

* ''«Ιστορική και Κανονική θεώρησις του Παλαιοημερολογητικού ζητήματος κατά τε την γένεσιν και την εξέλιξιν αυτού εν Ελλάδι»'', διδακτορική διατριβή (''Ψηφιακή έκδοση στην [http://www.myriobiblos.gr/books/book1/index.html ιστοσελίδα της Μυριόβιβλου]'')

* ''«Ελληνισμός προσήλυτος. Η μετάβαση από την αρχαιότητα στο χριστιανισμό»''

* ''«Οι "'φέρουσες"' ή "'υποκαθιστώσες"' μητέρες από χριστιανική άποψη»'', Αθήνα 1985

* ''«Τεχνητή γονιμοποίηση και χριστιανική ηθική»'', Αθήνα 1988

* ''«Ηθικά και δεοντολογικά προβλήματα στην τεχνητή γονιμοποίηση»'', Αθήνα 1988

* ''«Βασικά σημεία ηθικής ιατρικής δεοντολογίας»'', Αθήνα 1989

* ''«Το ιατρικό απόρρητο: Η έκταση της εφαρμογής του και τα νέα ηλεκτρονικά δεδομένα που το απειλούν»'', Αθήνα 1996.

* ''«Η Εκκλησία μπροστά στην πρόκληση του AIDS»'', Αθήνα 1993

* ''«Προβληματισμοί από την εξέλιξη της γενετικής τεχνολογίας»'', Βόλος 1984

* ''«Εγκεφαλικός ή καρδιακός θάνατος; συμβολή στην εξελικτική πορεία των μεταμοσχεύσεων»'', Αθήνα 1992

* ''«Έρευνες και πειράματα επί του εμβρύου, η Ευρωπαϊκή πρακτική και μια Ορθόδοξη θέση»'', Αθήνα 1990

* ''«Ευγονική: ηθικοί προβληματισμοί και προοπτικές»'', Αθήνα 1997

* ''«Το δικαίωμα σ' έναν αξιοπρεπή θάνατο»'', Αθήνα 1994

* ''«Νεώτερες απόψεις περί της ευθανασίας»'', Αθήνα 1986

* ''«Κλωνοποίηση και DNA: στην υπηρεσία της ζωής ή του ολέθρου;»'', Αθήνα 1995

* ''«Οι μεταμοσχεύσεις από χριστιανική άποψη»'', Βόλος 1987

* ''«Διαθρησκειακή θεώρηση των μεταμοσχεύσεων»'', Αθήνα 1991

* ''«Ηθική και πνευματική θεώρηση της οικονομικοποιημένης υγείας»'', Αθήνα 1998

* ''«Μουσικολογικά ανάλεκτα»''

* ''«Εγχειρίδιον του Ιεροψάλτου»''

* ''«Να σας ζήσει …ζήσει…»''

* ''«Η εργατικότης της Παναγίας, ιδίως μετά την Κοίμησιν»''

* ''«Καλοστεριωμένοι»''

* ''«Εκ του θανάτου εις την ζωήν»''

* ''«Υμνολογικαί μελέται»''

* ''«Φεμινισμός και Εκκλησία»''

* ''«Καταστροφικές λατρείες»''

* ''«Λόγος ευθύνης»''

* ''«[[Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄|Γρηγόριος ο Ε'Ε΄]], Ο εθνάρχης της οδύνης»''

* ''«Η γυμνή αλήθεια για τους [[Μάρτυρες του Ιεχωβά|Ιεχωβάδες]]»''

* ''«[[Μελέτιος Πηγάς|Μελέτιος ο Πηγάς]]» ('' (Ψηφιακή έκδοση στην [http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/christodoulos_pigas.html ιστοσελίδα της Μυριόβιβλου]'')

* ''«Η Θεία Ευχαριστία»''

* ''«Τα σημειολογικά επίπεδα του [[Μυστικός δείπνος|Μυστικού Δείπνου]] και ο επιχειρούμενος αποσυμβολισμός της Αγίας [[Ανάσταση του Χριστού|Αναστάσεως]]»'', Αθήνα 2003

* ''«Η ψυχή της Ευρώπης»'', Αθήνα 2004

* ''«Το Θείο Πάθος» ('' (Ψηφιακή έκδοση στην [http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/christodoulos_theio_pathos.html ιστοσελίδα της Μυριόβιβλου]'')

* Παπαστάθης, Κωνσταντίνος Χαραλάμπους, [http://ikee.lib.auth.gr/record/115177 «Πολιτική και θρησκεία: ο λόγος της εκκοσμίκευσης και η Εκκλησία της Ελλάδος »], Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Σχολή Νομικών, Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών, Τμήμα Πολιτικών Επιστημών, 2008, [http://invenio.lib.auth.gr/record/115177?ln=fr]