Σύνοδος της Φλωρεντίας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Τον Ιανουάριο του 1439 η σύνοδος μεταφέρθηκε στη [[Φλωρεντία]] της Ιταλίας λόγω της πανώλουςπανώλης που ξέσπασε στη [[Φερράρα]] αλλά και λόγω της προθυμίας του Λαυρεντίου των Μεδίκων να χρηματοδοτήσει τις εργασίες της Συνόδου. Για το θέμα του Filioque η διαφωνία συνεχιζόταν τόσο μεταξύ ορθοδόξων και καθολικών, όσο και μεταξύ του αυτοκράτορα και του [[Μάρκος ο Ευγενικός|Mάρκου Ευγενικού]], Μητροπολίτη Εφέσου, κυρίως, που δεν συναινούσε στις δικηγορίστικες ερμηνείες της δογματικής αυτής διαφοράς. Οι ορθόδοξοι τελικά υποχώρησαν και συμφώνησαν στην χρησιμοποίηση της φράσης ''«εκπόρευση δια του Υιού»'' κάτι που οι Λατίνοι που εξελάμβαναν ως «εκπόρευση εκ του Υιού» και συμφώνησαν επίσης και στα πρωτεία του Λατίνου πατριάρχη έναντι όλων των ορθόδοξων πατριαρχών της Ανατολής. Έτσι Ιούλιο 1439 σε επίσημη λειτουργία στο μητροπολιτικό ναό της Φλωρεντίας διαβάστηκαν από ελληνικής πλευράς από τον Μητροπολίτη Νικαίας [[Βασίλειος Βησσαρίων|Βησσαρίωνα]], '''οι Όροι της Ένωσης''',<ref>Ιωάννη Α. Μελισσείδη, «Συνοπτική Ιστορία των Γεγονότων στην Κωνσταντινούπολη κατά την περίοδο 1440-1453», σελ.105-119 κ.ά., εκδ.5η επηυξ. Αθήνα 2004, (Εάλω η Πόλις, Γεωργίου Φραντζή, Εκδ.Βεργίνα), ISBN 9607171918</ref> που έφερε τις υπογραφές των πάντων εκτός από του [[Πατριάρχης Ιωσήφ Β΄|πατριάρχη Ιωσήφ Β΄]] που είχε στο μεταξύ πεθάνει και του Μάρκου του Ευγενικού που αρνήθηκε να υπογράψει καθώς και ο επίσκοπος Ιβηρίας και ο [[Ιωάννης Ευγενικός]] –αδερφός του Μάρκου- διάκονος και νομοφύλακας της μεγάλης εκκλησίας, ο Λακεδαίμονος και ο Σταυρουπόλεως Ησαΐας που έφυγε πριν τη λήξη για να μην υπογράψει. '''«μόνος εφάνη και πρώτον και μέσον καν τω τελεί μάχαιρα μεν δίστομος κατά των επί τω ευγενεί σπόρω των ιερών της Εκκλησίας δογμάτων νόθων και μοχθηρών ζιζανίων»''', όπως γράφει για τον Μάρκο Ευγενικό ο αδερφός του Ιωάννης Ευγενικός, στη βιογραφία του. Οι ορθόδοξοι αποδέχτηκαν το ρωμαϊκό δόγμα ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορευόταν από τον Θεό Υιό όσο και από τον Θεό Πατέρα και αναγνώριζαν επίσης το πρωτείο του παπισμού. Σε αντάλλαγμα ο πάπας θα έστελνε δυο πολεμικές τριήρεις και 300 στρατιώτες για την άμυνα της Κωνσταντινούπολης.<ref>ιστορία της ανθρωπότητας από την Unesco, τόμος 13, σελ. 3732</ref>

Οι βυζαντινοί εγκατέλειψαν τη Φλωρεντία στις 19 Οκτώβρη του 1439 και φτάνοντας στην Κωνσταντινούπολη στις [[1 Φεβρουαρίου]] του [[1440]] λαός και κλήρος τους αποδοκίμασε έντονα.<ref>Όπως επισημαίνει κι ο Χρίστος Πατρινέλης, «...έχοντας υπ' όψιν την προηγηθείσαν αποτυχίαν της Ενώσεως της Λυών, πάσα απόπειρα προς ένωσιν ήτο καταδικασμένη εκ των προτέρων.Όχι διότι θα ήτο αδύνατος η εξεύρεσις σχήματος τινός δογματικού συμβιβασμού, αλλά διότι πάσα τυχόν ένωσις θα εστερείτο λαϊκόυ ερείσματος.[...] Η Ένωσις της Φλωρεντίας [..] απέτυχε κυρίως διότι προσέκρουσεν εις το λαϊκόν θρησκευτικόν συναίσθημα», Χ.Γ.Πατρινέλης, «Βιβλιοκρισία του βιβλίου του Joseph Gill, ''The Council of Florence'', Cambridge University Press, 1959, στο: Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών, τομ.29 (1959), σελ.499»</ref> Θα ακολουθήσει εμφύλιος διχασμός, οι πάντες θα χωριστούν σε «ενωτικούς» και «ανθενωτικούς», και ο αδερφός του αυτοκράτορα, αρνούμενος την ένωση, θα κάνει με τη βοήθεια των Τούρκων πραξικόπημα για να πάρει την εξουσία στα χέρια του. Η Ένωση, τελικά, επισημοποιήθηκε λίγους μήνες πριν την Άλωση, από τον τελευταίο Αυτοκράτορα [[Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος|Κωνσταντίνο ΙΑ΄ Παλαιολόγο]], ο οποίος εκ του λόγου αυτού και δεν είχε ορίσει πατριάρχη. Αμέσως μετά την Άλωση, ο ίδιος ο [[Μωάμεθ]] διόρισε τον υπό αυτοκρατορική δυσμένεια ανθενωτικό πατριάρχη. Για την ακρίβεια επέλεξε σαν νέο Οικουμενικό Πατριάρχη τον ηγέτη των Ανθενωτικών μοναχό Γεννάδιο (τον γνωστό κατά κόσμον Γεώργιο Σχολάριο), που λέγεται ότι ήταν «αιχμάλωτος στην Αδριανούπολη», τον οποίο και εγκαθίδρυσε πολιτικά με τις δέουσες τιμές, όπως ακριβώς έκαναν οι βυζαντινοί Βασιλείς σε ανάλογες περιπτώσεις.<ref>ο Γεννάδιος Σχολάριος παρών στη σύνοδο σαν λαϊκός τότε, υπεραμύνθηκε της ένωσης και άλλαξε άποψη αρκετά αργότερα. Χρήστος Γιανναράς, ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΔΥΣΗ ΣΤΗ ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ, εκδ. Δόμος, 1992, σελ.88</ref> Το 1480 σε σύνοδο που θα γίνει στο πατριαρχικό ναό της Παμμακαρίστου στη Κωνσταντινούπολη η σύνοδος της Φλωρεντίας θα κηρυχθεί αντικανονική και οι αποφάσεις της άκυρες.<ref> αρχιμ. Ανδρόνικος Δημητρακόπουλος, «η ιστορία του σχίσματος», εκδ. Τήνος,1996 </ref> Επίσης τη Σύνοδο της Φλωρεντίας είχαν αποδοκιμάσει (πριν την Άλωση) και τα πατριαρχεία Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων καθώς και η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας (μετά την Άλωση) το [[1484]]. Αντίθετα αυτών οι Καθολικοί θεωρούν τη Σύνοδο της Φλωρεντίας ως τη μόνη μετά το σχίσμα [[Οικουμενική Σύνοδος|Οικουμενική Σύνοδο]]. Η Καθολική Εκκλησία αναγνωρίζει σαν «Οικουμενικές» και άλλες μετά το Σχίσμα (1054) αποκλειστικά δικές της Συνόδους.