Βόρεια Μακεδονία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Αναστροφή της επεξεργασίας από τον 2.85.249.243 (συνεισφ.), επιστροφή στην τελευταία εκδοχή υπό [[Χρήστ... |
|||
Γραμμή 3:
{{coord|41.65|21.7167|type:country|format=dms|display=title}}
{{Πληροφορίες_Χώρας|
εθνικό_όνομα = Република
εθνικό όνομα ελληνικά = Δημοκρατία της
κοινό_όνομα = π.Γ.Δ.
σημαία = Flag of Macedonia.svg |
άρθρο σημαίας = Σημαία της πΓΔΜ|
Γραμμή 11:
άρθρο εθνόσημου = Εθνόσημο της πΓΔΜ|
χάρτης = Europe-Macedonia.svg|
λεζάντα_χάρτη=Η θέση της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της
εθνικός_ύμνος = <br />[[Ντένες ναντ Μακεντόνιγια]]<br/>(Σήμερα πάνω απ' τη
επίσημες_γλώσσες = [[Σλαβομακεδονική γλώσσα|
πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη = [[Σκόπια]] |
πληθυσμός_πρωτεύουσας = 506.926|
Γραμμή 59:
}}
Η '''πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της
Η ιδέα της ύπαρξης χωριστού [[Σλαβομακεδόνες|
Η χώρα έχει καθιερωθεί διεθνώς (εκτός [[Ελλάδα]]ς) στον καθημερινό δημόσιο λόγο ως «'''Μακεδονία'''»,<ref>{{cite book|last=Βούλγαρης|first=Γιάννης|editor-first=Βασίλης|editor-last=Παναγιωτόπουλος||series=Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, 1770-2000|title=Η Ελλάδα της ομαλότητας, 1974-2000: Δημοκρατικές κατακτήσεις - Οικονομική ανάπτυξη και σταθερότητα|volume=10|publisher=Ελληνικά γράμματα|location=Αθήνα|year=2003|chapter=Η δημοκρατική Ελλάδα, 1974-2004|page=41}}</ref> όνομα με το οποίο είναι επίσης γνωστό το ελληνικό γεωγραφικό διαμέρισμα της [[Μακεδονία (διαμέρισμα)|Μακεδονίας]] και η ευρύτερη περιοχή της [[Μακεδονία]]ς. Οι επίσημες Ελληνικές αρχές αναφέρονται στο κράτος ως «'''η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της
Η
== Γεωγραφία ==
===Φυσική γεωγραφία===
[[Αρχείο:R.o.Macedonia topography.svg|thumb|left|Τοπογραφικός χάρτης της πΓΔΜ.]]
Η
Η χώρα είναι κατά κύριο λόγο ορεινή και αριθμεί 34 βουνοκορφές ψηλότερες από 2.000 μέτρα. Το ψηλότερο σημείο της, το όρος Κοράμπ, φτάνει τα 2.764 μέτρα.<ref name="geo"/> Η χώρα έχει επίσης λόφους, πεδιάδες, φαράγγια και ποτάμιες κοιλάδες.<ref name="kabranova"/> Η κύρια υδάτινη ροή της χώρας είναι ο [[Αξιός]] (Βαρδάρης), ποταμός που διασχίζει τη χώρα για 301 χιλιόμετρα.<ref name="geo"/> Οι πηγές του βρίσκονται στα βορειοδυτικά της χώρας, διασχίζει τα σύνορα με την Ελλάδα στο νότο και καταλήγει στο [[Αιγαίο]] κοντά στη [[Θεσσαλονίκη]]. Έχει πολλούς παραποτάμους, όπως ο [[Μπρεγκάλνιτσα]], μήκους 225 χλμ, ή ο [[Εριγώνας]], μήκους 207 χλμ.<ref name="geo2">{{harvnb|Georgieva|Konechni|1998|p=249}}</ref> Η λεκάνη του [[Αξιός|Αξιού]] περιλαμβάνει 80% της επιφάνειας της χώρας<ref name="geo2"/> και μόνο δύο μεγάλες υδάτινες ροές δε συμβάλλουν στον ποταμό: πρόκειται για το [[Μαύρος Δρίνος|Μαύρο Δρίνο]], που χύνεται στην Αλβανία και εκβάλλει στην [[Αδριατική]], και το [[Στρωμνιτσιώτης|Στρωμνιτσιώτη]], που συμβάλλει στο Στρυμώνα στη Βουλγαρία.<ref>{{cite book|chapter=Drin noir et Stroumitsa|title=Meeting of the Parties to the Convention on the Protection and Use of Transboundary Watercourses and International Lakes|author=Economic Commission for Europe|publisher=Nations unies|year=2011|pages=30, 53}}</ref>
[[Αρχείο:LakeMavrovo.jpg|thumb|Λίμνη του [[Μαύροβο (πόλη)|Μαύροβου]].]]
Η χώρα έχει επίσης 53 φυσικές και τεχνητές λίμνες. Η μεγαλύτερη, που είναι επίσης η παλαιότερη στην Ευρώπη, είναι η λίμνη [[Οχρίδα]] με έκταση 349 τ.χλμ., που θεωρείται μία από τις παλαιότερες λίμνες και βιότοπους στον κόσμο.<ref>{{cite web|url=http://www.moe.gov.mk/soer2/ohrid_a.htm |title=Macedonian Ministry of Environment |publisher=Web.archive.org |date= |accessdate=2010-04-28 |archiveurl = http://web.archive.org/web/20080119010740/http://www.moe.gov.mk/soer2/ohrid_a.htm |archivedate = 2008-01-19}}</ref> Ακολουθεί η [[Μεγάλη Πρέσπα|Πρέσπα]], με έκταση 274 τ.χλμ. Αυτές οι δύο λίμνες είναι συνοριακές: την Οχρίδα τη μοιράζεται με την Αλβανία και την Πρέσπα με την Αλβανία και την Ελλάδα. Ωστόσο, στην
Η κοιλάδα του [[Αξιός|Αξιού]] διαχωρίζει δύο διακριτά γεωγραφικά σύνολα. Στα δυτικά, το ανάγλυφο είναι πολύ έντονο: μεγάλες οροσειρές που ανήκουν στο [[Δειναρικές Άλπεις|Δειναρικό σύστημα]], όπως το [[όρος Σάρος]], και η μάζα της [[Πίνδος|Πίνδου]], εναλλάσσονται με περίκλειστες πεδιάδες όπως το [[Πόλογκ]] ή της [[Πελαγονία]]ς. Στα ανατολικά, το ανάγλυφο είναι παλαιότερο και για αυτό πιο ήπιο· και εδώ διασταυρώνεται με πεδιάδες και ανήκει στο σύστημα της [[Ροδόπη]]ς.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.macedonia.co.uk/client/index1.aspx?page=245|title=Macedonian relief|publisher=Macedonian cultural and information centre|accessdate=15-12-2013}}</ref> Στο έδαφος της χώρας, που σχηματίστηκε κυρίως κατά την [[Καινοζωική εποχή]], σημειώνεται σημαντική σεισμική δραστηριότητα,<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.geosociety.org/maps/2004-dumurdzanov-macedonia/|title=Cenozoic Sedimentary and Volcanic Rocks of Macedonia|publisher=Geological society of America|accessdate=15-12-2013}}</ref> αν και πετρώδεις μάζες χρονολογούνται στο [[Προκάμβριο]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://eprints.ugd.edu.mk/2931/1/granitoid_formationsBoev.pdf|title=Granitoid formations in the Republic of Macedonia|publisher=Σχολή Ορυκτών και Γεωλογίας του Στιπ|accessdate=15-12-2013}}</ref> Η περιοχή είναι σεισμικά ενεργή· ο τελευταίος μεγάλος σεισμός έλαβε χώρα το [[1963]] και κατέστρεψε το 80% των [[Σκόπια|Σκοπίων]], της πρωτεύουσας, αφήνοντας πίσω του περισσότερα από 1.000 θύματα.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/july/26/newsid_2721000/2721635.stm|title=1963: Thousands killed in Yugoslav earthquake|website=BBC On this Day|accessdate=26-12-2013}}</ref><ref>{{cite journal|author=Jakim T. Petrovski|url=http://www.meseisforum.net/1963_skopje.pdf|title=Damaging Effects of July 26, 1963 Skopje Earthquake|journal=Cyber Journal of Geoscience|volume=2}}</ref> Κατάλοιπα αρχαίας ηφαιστειακής δραστηριότητας είναι υπόγειοι θύλακες [[υδρόθειο|υδροθείου]].<ref>{{harvnb|Georgieva|Konechni|1998|p=91}}</ref>
Τα σύνορά της χώρας έχουν συνολικό μήκος 748 χιλιομέτρων, τα οποία κατανέμεται ως εξής ως προς τις γειτονικές χώρες: 221 χλμ. στα βόρεια με την [[Σερβία]], 151 χλμ. στα δυτικά με την [[Αλβανία]], 148 χλμ. στα ανατολικά με την [[Βουλγαρία]], 228 χλμ. στα νότια με την [[Ελλάδα]]. Αποτελείται από τις περιοχές της κοιλάδας των [[Σκόπια|Σκοπίων]] και του υψιπέδου του [[Τέτοβο|Καλκάνδελε ''(Τετόβου)'']] ([[Παλαιά Σερβία]]), καθώς και από ένα μικρό τμήμα του βόρειου τμήματος της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής της [[Μακεδονία|Μακεδονίας-Βαρδαρία]]ς, ''(η οποία περιλαμβάνει επίσης την [[Μακεδονία (Ελλάδα)|Ελληνική Μακεδονία]] στη βόρεια [[Ελλάδα]], καθώς και τη [[Βουλγαρική Μακεδονία]] στη νοτιοδυτική [[Βουλγαρία]])''.{{πηγή}}
Η
=== Κλίμα ===
Γραμμή 91:
===Χλωρίδα και πανίδα===
[[Αρχείο:Pelister Molika.jpg|thumb|[[Βαλκανικό πεύκο|Βαλκανικά πεύκα]] στον [[εθνικό δρυμό του Πελιστέρ]].]]
Η
Σε [[Βιογεωγραφία|βιογεωγραφικό]] επίπεδο, η χώρα είναι καλύπτεται κυρίως από [[Δάση φυλοβόλλων και μικτά εύκρατα δάση|εύκρατα δάση]] της [[Επίγεια οικοπεριοχή του WWF|οικοπεριοχής]] των μικτών δασών των Βαλκανίων. Περιλαμβάνει επίσης μικρό μέρος των μικτών δασών της Ροδόπης (στην [[Ανατολική περιφέρεια (ΠΓΔΜ)|ανατολική περιοχή]]) και των [[σκληρόφυλλων και μικτών δασών του Αιγαίου και της Δυτικής Τουρκίας]] ( στη [[Νοτιοανατολική περιφέρεια (ΠΓΔΜ)|νοτιοανατολική περιφέρεια]]), καθώς και τη βόρεια προέκταση των [[μικτών δασών της Πίνδου]] (ορεινοί όγκοι [[Βαρνούντας|Πελιστέρ]] και η [[Γκαλιτσίτσα]]).
Γραμμή 99:
===Κατανομή πληθυσμού===
[[Αρχείο:Prilep from Towers of Marko.jpg|thumb|Πανόραμα του [[Πρίλεπ]], τέταρτης μεγαλύτερης πόλης της χώρας.]]
Η
Οι πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές είναι εκείνες των [[Περιφέρεια Σκοπίων|Σκοπίων]] και του [[Κοιλάδα Πόλογκ|Πόλογκ]], που μαζί σχηματίζουν ένα τόξο στα βορειοδυτικά της χώρας, στην άνω κοιλάδα του [[Αξιός|Αξιού]]. Συμπεριλαμβάνουν τις πόλεις του [[Τέτοβο|Τετόβου]], του [[Γκόστιβαρ]] και των [[Σκόπια|Σκοπίων]] και συγκεντρώνουν περίπου το 43% του σλαβομακεδονικού πληθυσμού. Γνωρίζουν την ισχυρότερη δημογραφική ανάπτυξη, που εξηγείται από την αγροτική έξοδο προς τα Σκόπια όπως και από το μεγάλο αριθμό γεννήσεων στην [[Αλβανοί της πΓΔΜ|αλβανική μειονότητα]], που αποτελεί τη μεγάλη πλειονότητα στο Πόλογκ. Οι περιοχές του νότου και της ανατολής έχουν ισχνή δημογραφική αύξηση και σημαντικό αγροτικό πληθυσμό, αλλά αριθμούν επίσης μεσαίες πόλεις, όπως τα [[Μπίτολα]], το [[Πρίλεπ]], το [[Στιπ]] και τη [[Στρώμνιτσα]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://xa.yimg.com/kq/groups/23456932/1235201237/name/FDI_Regional_Development_Macedonia.pdf|title=The Challenge of Regional Development in the Republic of Macedonia: The State of the Matter, Issues and Considerations|publisher=The Fiscal Decentralization Initiative for Central and Eastern Europe|author=Risto Karajkov|accessdate=14-12-2013}}{{Dead link|date=June 2015}}</ref>
Γραμμή 119:
{{δείτε|Μακεδονία (ορολογία)}}
[[Αρχείο:Macedonia overview.svg|thumb|Η [[αρχαία Μακεδονία]] και η νεώτερη [[Μακεδονία (περιοχή)|περιοχή της Μακεδονίας]].]]
Η ονομασία ''Μακεδονία'', η οποία είναι ελληνική, όριζε αρχικά ένα [[Βασίλειο της Μακεδονίας|αρχαίο βασίλειο]], του οποίου πλέον γνωστός μονάρχης ήταν ο [[Μέγας Αλέξανδρος]]. Οι κάτοικοι του αρχαίου αυτού βασιλείου αποκαλούνταν ''Μακεδόνες'', όρος που προερχόταν από το ''
Η Μακεδονία όριζε με το πέρασμα του χρόνου μια περιοχή με ποικιλόμορφη γεωγραφική έκταση. Έτσι, πριν από τις κατακτήσεις του [[Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας|Φιλίππου Β΄ της Μακεδονίας]], αντιστοιχούσε στην σημερινή [[Μακεδονία (διαμέρισμα)|ελληνική Μακεδονία]], ενώ κατά τα τέλη του [[Μεσαίωνας|Μεσαίωνα]], περιελάμβανε όχι μόνο την ελληνική περιοχή, αλλά και τα εδάφη που σήμερα βρίσκονται υπό βουλγαρικό και αλβανικό έλεγχο, καθώς και το νότιο τμήμα της σημερινής
Πριν από τις πρώτες προσπάθειες των
Το διεθνές όνομά της το οφείλει στον [[Κίρο Γκλιγκόροφ]] που χειρίστηκε τις διαπραγματεύσεις της ονομασίας ως πρωθυπουργός της υπό ίδρυσης χώρας, του οποίου ο ρόλος υποβαθμίστηκε από τις μετέπειτα κυβερνήσεις και ο ίδιος κατηγορήθηκε ως προδότης από τους Μακεδονιστές για την υποστήριξη της σλαβικής ταυτότητας του έθνους του.<ref>[http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_100055_03/01/2012_467915 «Ο ιδρυτής των Σκοπίων έφυγε συκοφαντημένος από τους επιγόνους»], άρθρο στην εφημερίδα «Η Καθημερινή», 3 Ιανουαρίου 2012.</ref>
Γραμμή 136:
[[Αρχείο:Heraclea Lyncestis 2.JPG|thumb|left|Τα ρωμαϊκά ερείπια της [[Ηράκλεια Λυγκηστίς|Ηράκλειας Λυγκηστίδος]].]]
Η περιοχή γνώρισε νέες εισβολές την περίοδο μεταξύ του 1300 και του 1200 π.Χ. Υπεύθυνα γι'αυτές ήταν φύλα του [[Αιγαίο Πέλαγος|Αιγαίου]]<ref name="sainsbury"/> και [[Ιλλυρία|Ιλλυριοί]]<ref name="georgievap5">{{harvsp|Georgieva|Konechni|1998|p=5}}</ref> που διέσχισαν την χώρα και σταδιακά αφομοιώθηκαν με τον τοπικό πληθυσμό. Μαζί τους έφεραν την χρήση και επεξεργασία του [[Σίδηρος|σιδήρου]]<ref name="sainsbury"/> και ενθάρρυναν το εμπόριο με τις ιωνικές αποικίες οι οποίες βρίσκονταν επί των ακτών της Αδριατικής<ref name="georgievap5"/>. Η [[Εποχή του Σιδήρου]] στην περιοχή της πΓΔΜ ξεκίνησε περί το 1200 π.Χ. και ολοκληρώθηκε το 400 π.Χ. Η περιοχή της πΓΔΜ επηρεάστηκε αυτό το διάστημα από το [[Βασίλειο της Μακεδονίας]] που βρίσκονταν λίγο νοτιότερα και χαρακτηρίζονταν από την κατασκευή μεγάλων νεκροπόλεων για τους ευγενείς, κάτι που έδειχνε την ύπαρξη οργανωμένου μοναρχικού πολιτεύματος, οργανωμένου κατά την [[Αρχαία Ελλάδα|αρχαιοελληνική]] παράδοση. Το βασίλειο της [[Παιονία]]ς είναι ένα από τα βασίλεια της περιοχής που επηρεάστηκε από τους [[Έλληνες]].<ref>{{harvsp|Hammond|1986|p=38}}</ref> Ήταν εκείνη την εποχή που το [[Βασίλειο της Μακεδονίας]] έκανε την εμφάνισή του στα νότια της [[Ελλάδα]]ς. Τα βόρεια σύνορά του αντιστοιχούσαν με τα σημερινά νότια σύνορα της
Μετά τον 6ο αιώνα π.Χ., η ελληνική επιρροή συνεχώς αυξανόταν στην περιοχή<ref name="unet">{{en}} {{cite web |url=http://www.unet.com.mk/mian/precul.htm|title=Pre-Slavic Culture in Macedonia|date=1996|author=Jovan Pavlovski et Mishel Pavlovski|publisher=MI-An Publishing|accessdate=28 Νοεμβρίου 2012}}</ref> και η τελευταία καλύφθηκε από οχυρωμένες πόλεις οι οποίες κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν την περσική εισβολή του 490 π.Χ. Το Βασίλειο της Παιονίας, του οποίου το έδαφος αντιστοιχούσε στο μεγαλύτερο μέρος της σημερινής πΓΔΜ, τελικώς κατελήφθη από τον [[Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας|Φίλιππο Β΄ της Μακεδονίας]] το 358 π.Χ.<ref name="britannica">{{en}} {{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/438110/Paeonia|title=Paeonia|date=2011|author=|publisher=Encyclopædia Britannica|accessdate=18 Μαρτίου 2011}}</ref> Οι Ρωμαίοι προσάρτησαν οριστικά την περιοχή τον 2ο αιώνα π.Χ. Οι Ρωμαίοι κατασκεύασαν [[ρωμαϊκή οδός|οδούς]], ίδρυσαν πόλεις, όπως τα ''[[Scupi]]'' (σημερινά [[Σκόπια]]) και αναδιοργάνωσαν τις πόλεις των οποίων η κατασκευή ήταν παλαιότερη, όπως η [[Ηράκλεια Λυγκηστίς]] (σημερινά [[Μπίτολα]]) ή οι [[Στόβοι]], οι οποίοι έγιναν κατά τον 3ο αιώνα μ.Χ. η δεύτερη μεγαλύτερη μακεδονική πόλη μετά την [[Θεσσαλονίκη]].<ref>{{harvsp|Georgieva|Konechni|1998|p=7}}</ref> Ο [[Χριστιανισμός]] βρήκε πρόσφορο έδαφος στην περιοχή κυρίως μετά τον 3ο και 4ο αιώνα μ.Χ., ενώ περίπου 130 βασιλικές που χρονολογούνται από εκείνη την περίοδο έχουν ανακαλυφθεί στα εδάφη της πΓΔΜ<ref name="unet"/>. Η ευρύτερη περιοχή, ωστόσο, παρέμενε υπό ελληνική πολιτισμική επιρροή<ref>{{cite book | title=Ligne Jirecek - Где се налазила Србија од VII до XII века (историјско-географско разматрајње) проблеми и знања| first=Relja | last=Novaković | authorlink=Relja Novaković| year=2008| pages=218| publisher=Ιστορικό Ινστιτούτο Βελιγραδίου, Σερβία}}</ref>.
Γραμμή 143:
[[Αρχείο:Europe around 650.jpg|thumb|300px|right|Οι Σλάβοι στην Ευρώπη κατά το 650]]
Η Γιουγκοσλαβική Στρατιωτική Εγκυκλοπαίδεια κατατάσσει τους προγόνους της πλειονότητας των σημερινών κατοίκων της
Υπό τη βασιλεία του Χαν των Βουλγάρων [[Πρεσιάν]] (836-852) η Βουλγαρία φάνηκε να επεκτείνεται ελέγχοντας πλέον πολλές Σλαβικές φυλές που ζούσαν στην περιοχή της πΓΔΜ. Οι Σλάβοι της περιοχής δέχτηκαν το Χριστιανισμό ως δική τους θρησκεία γύρω στον 9ο αιώνα, όταν Τσάρος της Βουλγαρίας ήταν ο [[Μπόρις Α']].
|