Πολιτισμός της κοιλάδας του Ινδού: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

{{πηγές|5|04|2015}}

[[Αρχείο:Civilt%C3%A0ValleIndoMappa.png|μικρογραφία|250 px|Κοιλάδα αποροής του [[Ινδός Ποταμός|Ινδού]].]]

 

== Η ανάδυση του πολιτισμού ==

Ήδη από το 4000 Π.Κ.Ε. γνωρίζουμε πλέον πως είχε αναπτυχθεί ένας διακριτός περιφερειακός πολιτισμός, προ-Χαράπειος, στην περιοχή. Τον ονομάζουμε προ-Χαράπειο επειδή τα υπολείμματα του βρίσκονται στα πρώιμα στρώματα των πόλεων του πολιτισμού της κοιλάδας του Ινδού. Εκτενή εμπορικά δίκτυα τον συνέδεαν με τους σχετικούς περιφερειακούς πολιτισμούς και τις απόμακρες πηγές πρώτων υλών, συμπεριλαμβανομένου του lapis lazuli και άλλων υλικών για την παραγωγή διακοσμητικών χαντρών Οι χωρικοί, στο μεταξύ, εισήγαγαν πολυάριθμες καλλιέργειες, ανάμεσα στις οποίες συμπεριλαμβάνεται το μπιζέλι, ο σπόρος του σουσαμιού, το βαμβάκι. Επίσης, εξημέρωσαν ένα ευρύ φάσμα κατοικίδιων ζώων, ανάμεσα στα οποία συμπεριλαμβανόταν ο υδροβούβαλος, ένα ζώο ουσιαστικό ακόμη και σήμερα για τη γεωργική παραγωγή σε όλη την Ασία.

 

 

 

Χαρακτηριστικά, οι πόλεις διαιρούνται σε δύο τμήματα. Η πρώτη περιοχή περιλαμβάνει ένα εξυχωμένο, χωμάτινο ανάχωμα, που ονομάστηκε «ακρόπολη» από τους πρώτους αρχαιολόγους. Η δεύτερη περιοχή, η «κάτω πόλη», περιέχει σφιχτοδεμένα μεταξύ τους σπίτια και καταστήματα, σε καθορισμένες με σαφήνεια οδούς που σχεδιάστηκαν βάσει ακριβούς σχεδίου. Χρησιμοποιείτο ομοιόμορφο σύστημα μέτρων και σταθμών, ενώ οι δρόμοι και οι αλέες ήταν άκαμπτα δομημένες με ομοιόμορφο πλάτος σε όλες ουσιαστικά τις Χαράπειες περιοχές. Το κύριο οικοδομικό υλικό ήταν η πλίνθος, ψημμένη ή άψητη, σε αυστηρά τυποποιημένη μορφή. Οι μεγαλύτερες πόλεις αυτού του προ-ινδουϊστικού πολιτισμού φαίνεται πως φιλοξενούσαν τουλάχιστον 30.000 ανθρώπους.

[[Αρχείο:Mohenjodaro_Sindh.jpeg|μικρογραφία|150px|Τα ερείπια του Μοχέντζο ντάρο, όπως προβάλλουν από τις ανασκαφές.]]

 

 

Η αλήθεια είναι βέβαια ότι οι άνθρωποι του πολιτισμού της κοιλάδας του Ινδού δεν εξαφανίστηκαν. Ως συνέπεια της κατάρρευσης του πολιτισμού τους, προέκυψαν οι περιφερειακοί πολιτισμοί, οι οποίοι διατήρησαν –αν και σε διαφορετικό βαθμό- την πολιτισμική επιρροή των προηγούμενων αιώνων. Στη μεγάλη πόλη της [[Χαράππα]] βρέθηκαν ταφικά συμπλέγματα που αντιστοιχούν σε έναν περιφερειακό πολιτισμό, τον οποίο οι αρχαιολόγοι ονόμασαν [[Πολιτισμός του Νεκροταφείου Η|Πολιτισμό του Νεκροταφείου Η]], γιατί βρέθηκε στην περιοχή Η των ανασκαφών. Άλλοι φαίνεται πως ταξίδεψαν ανατολικά και άφησαν τα ίχνη τους στα υψίπεδα του Γάγγη. Αυτό που εξαφανίστηκε δεν ήταν οι άνθρωποι, αλλά ο τεχνολογικός πολιτισμός: οι πόλεις, το σύστημα γραφής, τα εμπορικά δίκτυα και –τελικά- η ιδεολογία που προφανώς αποτέλεσε τη διανοητική βάση για την ολοκλήρωση αυτού του πολιτισμού.

Στις αρχές του εικοστού αιώνα, οι αρχαιολόγοι υποστήριξαν ότι η κατάρρευση ήταν τόσο ξαφνική, που πρέπει προκλήθηκε από κάποια εισβολή μιας υποθετικής άριας φυλής. Αυτή η ιδέα βασίστηκε στην από μακρού υφιστάμενη αντίληψη ότι οι «ανώτεροι» [[άριοι]] εισβολείς, με τα άλογα και τα άρματά τους κατέκτησαν τους «πρωτόγονους» και «αδύναμους» λαούς που αντιμετώπισαν στην αρχαία Ν. Ασία. Στη συνέχεια, αυτοί οι «λευκοί» εισβολείς αναμίχθηκαν με το γηγενή «σκουρόχρωμο» πληθυσμό και έγιναν «αδύναμοι», υποτελείς συνεπώς σε μια ενδεχόμενη νέα εισβολή. Στην πραγματικότητα όλα τα παραπάνω είναι τμήμα μιας μυθοπλασίας που είχε ως στόχο της τη νομιμοποίηση της αγγλικής αποικιοκρατίας επί των «αδύναμων» και «μελαμψών» λαών της Ινδίας. Αυτές οι ιδέες αναπτύχθηκαν πριν από την ανακάλυψη του πολιτισμού της κοιλάδας του Ινδού και μποορύσε να περάσει η άποψη πως οι προ-άριοι ινδικοί πληθυσμοί ζούσαν με πρωτόγονες μεθόδους. Όταν ανακαλύφθηκε ο πολιτισμός του Ινδού στη δεκαετία του '20, όλα αυτά τα επιχειρήματα αναπροσαρμόστηκαν για να παρουσιάσουν του Ινδο-άριους ως βάρβαρους πολεμιστές που νίκησαν έναν ειρηνικό αστικό πολιτισμό.

 

 

 

Η σχέση μεταξύ του πολιτισμού του Ινδού και του πρόωρου [[Σανσκριτική γλώσσα|σανσκριτικού]] γλωσσικού πολιτισμού που παρήγαγαν τα ινδουϊστικά βεδικά κείμενα είναι ασαφής. Τα αρχαιότερα βεδικά κείμενα μιλούν για έναν όμορφο ποταμό, τον Σαρασβάτι. Καταγράφουν τις μνήμες ενός εξελιγμένου, ουτοπιστικού τρόπου ζωής που αναπτύχθηκε στις όχθες του. Τα πιο πρόσφατα κείμενα περιγράφουν επίσης τη λυπημένη ιστορία της εξαφάνισης του ποταμού. Με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία είναι, λοιπόν, οι αρχαίες βεδικές αναφορές στον ποταμό Σαρασβάτι καθαρά μυθολογικές; Μάλλον όχι, αν και ακόμα βρισκόμαστε στη σφαίρα της υπόθεσης. Σύμφωνα με μια θεωρία οι υποτιθέμενοι «άριοι» μετανάστες που έφθασαν στην Ινδία είναι εκείνοι οι λαοί που μετανάστευσαν στη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη στην ίδια περίοδο και έφεραν μαζί τους τη λατρεία ενός ηλιακού θεού. Στην Ινδία αυτές οι πεποιθήσεις εξελίχθηκαν στην περίπλοκη θρησκευτική παράδοση του [[Ινδουϊσμός|Ινδουϊσμού]], που αποδέχεται τις πανάρχαιες ''[[Βέντα]]'' ως πηγή νομιμότητας. Είναι σαφές ότι η κληρονομιά του πολιτισμού του Ινδού συνέβαλε στην ανάπτυξη του Ινδουϊσμού. Όπως έχουν σημειώσει διάφοροι αρχαιολόγοι, υπάρχει κάτι το απερίγραπτα «ινδικό» στον πολιτισμό κοιλάδων του Ινδού ποταμού. Κρίνοντας από τα άφθονα ειδώλια αφιερωμένα στη θηλυκή γονιμότητα που άφησαν πίσω τους οι άνθρωποι του πολιτισμού του Ινδού -όπως οι σύγχρονοι Ινδουϊστές- είχαν μια ειδική θέση στη λατρεία τους για τη μητέρα-θεά και τις αρχές που αντιπροσωπεύει στη ζωή (βλ. [[Σάκτι]] και [[Κάλι]]). Οι σφραγίδες τους απεικονίζουν τα ζώα με έναν τρόπο που προτείνει σεβασμό στο ζωικό βασίλειο και πιθανώς από εκεί προέρχονται οι αντιλήψεις των Ινδών σχετικά με την ιερότητα των βοοειδών. Όπως Ινδουϊστές σήμερα, έτσι και οι άνθρωποι πολιτισμού της κοιλάδας του Ινδού φαίνεται πως απέδιδαν υψηλή αξία στο λούσιμο, την προσωπική καθαριότητα και τη ζωή του ατόμου σε μια εκτεταμένη οικογένεια.