Χρυσός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''χρυσός''' (στα λατινικά ''Aurum'' και στα αγγλικά ''Gold'') είναι [[χημικό στοιχείο]], με [[χημικό σύμβολο]] '''Au, ''' [[ατομικός αριθμός|ατομικό αριθμό]] [[79 (αριθμός)|79]], [[Ατομικό βάρος|σχετική ατομική μάζα]] 196,966569, [[θερμοκρασία τήξης]] 1.064,43&nbsp;°C και [[θερμοκρασία βρασμού]] 2.807&nbsp;°C Ο χημικά καθαρός χρυσός, στις [[κανονικές συνθήκες|συνηθισμένες συνθήκες]], δηλαδή σε [[θερμοκρασία]] 25&nbsp;°C και υπό [[πίεση]] 1 [[Ατμόσφαιρα (μονάδα)|atm]], είναι [[πυκνότητα|πυκνό]], μαλακό, αστραφτερό, [[Ελασιμότητα|ελατό]] και [[Ολκιμότητα|όλκιμο]] κίτρινο [[στερεό]]<ref>Εννοείται στις [[κανονικές συνθήκες|συνηθισμένες συνθήκες]], δηλαδή σε [[θερμοκρασία]] 25°C και υπό [[πίεση]] 1 [[ατμόσφαιρα (πίεση)|atm]]</ref> [[μέταλλα|μέταλλο]]. Ο χρυσός και ο [[χαλκός]] είναι τα δυο μοναδικά «[[χρώμα|έγχρωμα]] μέταλλα». Οι παραπάνω αναφερόμενες ιδιότητες παραμένουν ίδιες και όταν ο χρυσός εκτεθεί στον [[ατμόσφαιρα|ατμοσφαιρικό αέρα]] ή σε [[νερό]]. Χημικά, ο χρυσός είναι [[Στοιχεία μετάπτωσης|μέταλλο μετάπτωσης]]. Πιο συγκεκριμένα, ο χρυσός ανήκει στην [[Ευγενή μέταλλα|ομάδα 11]] (πρώην I_B) του [[Περιοδικός πίνακας των χημικών στοιχείων|περιοδικού συστήματος]]. Είναι ένα από τα λιγότερο δραστικά χημικά στοιχεία. Για το λόγο αυτό βρίσκεται συχνά στην ελεύθερη στοιχειακή μορφή, συνήθως στη μορφή σβώλων ή κόκκους, ανάμεσα σε [[Πέτρωμα|πετρώματα]], σε «φλέβες» ή και σε προσχωσιγενή κοιτάσματα. Έχει βρεθεί, επίσης, σε μορφή διαφόρων στερεών [[διάλυμα|διαλυμάτων]] με επίσης στοιχειακό [[άργυρος|άργυρο]] (Ag) , καθώς και σε φυσικά [[κράμα]]τα με [[χαλκός|χαλκό]] (Cu) και [[παλλάδιο]] (Pd). Λιγότερο συχνά, βρίσκεται σε [[ορυκτό|ορυκτά]] που περιέχουν [[χημική ένωση|χημικές ενώσεις]], συχνά με το χημικό στοιχείο [[τελλούριο]] (Te).

 

 

Ο χρυσός αντιστέκεται στην προσβολή από μεμονωμένα [[οξύ|οξέα]], αλλά μπορεί να [[διάβρωση|διαβρωθεί]] από το αποκαλούμενο [[βασιλικό ύδωρ]] (ή νιτροϋδροχλωρικό οξύ), που είναι [[μίγμα]] πυκνού [[υδροχλωρικό οξύ|υδροχλωρικού οξέος]] (HCl) και πυκνού [[νιτρικό οξύ|νιτρικού οξέος]] (HNO₃), σε [[Αναλογία (μαθηματικά)|αναλογία]] μίξης 3:1. Το συγκεκριμένο μείγμα ονομάστηκε «βασιλικό ύδωρ» ακριβώς επειδή μπορεί να διαβρώσει και το χρυσό, το «βασιλιά των μετάλλων», δηλαδή το κατ' εξοχήν «ευγενές» μέταλλο. Με την επίδραση του βασιλικού ύδατος στο χρυσό παράγεται διαλυτό στο νερό [[τετραχλωροχρυσικό οξύ|τετραχλωροχρυσικό ιόν]] ([AuCl]^-). Ο χρυσός [[διάλυμα|διαλύεται]], επίσης, σε [[βάση|αλκαλικά]] διαλύματα [[ιόν|ανιόντων]] [[υδροκυάνιο|κυανίου]] (CN^-), ιδιότητα που αξιοποιείται συνήθως ευρύτατα κατά την [[εξόρυξη]] του μετάλλου από τα κοιτάσματά του. Ακόμη, ο χρυσός διαλύεται (ακόμη) σε [[υδράργυρος|υδράργυρο]] (Hg), με τον οποίο σχηματίζει [[αμάγαλμα|αμαγάλματα]]. Πάντως, ο χρυσός είναι αδιάλυτος στο νιτρικό οξύ, που όμως διαλύει τον άργυρο (Ag) και τα υπόλοιπα βασικά μέταλλα, μια ιδιότητα που χρησιμοποιείται για να επιβεβαιωθεί η παρουσία χρυσού σε αντικείμενα. Η συγκεκριμένη διεργασία ονομάζεται «δοκιμασία οξέος» (''acid test'').