Πομάκοι: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Ατεκμηρίωτο |
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 3:
==Όνομα==
Η ετυμολογία της λέξης ''πομάκος'' δεν είναι ξεκάθαρη. Εικάζεται ότι προέρχεται από το σλαβικό ρήμα βοηθώ<ref name="brill_encyclopedia_islam_pomaks_p320">{{cite encyclopedia | title=Pomaks | accessdate=2012-12-02 | encyclopedia=The Encyclopedia of Islam | year=1995 | volume=8 | publisher=E. J. Brill | location=Leiden | pages=320}}</ref> (''πομότσι/pomoći'' - [[IPA]]: ''/pǒmotɕi/'' <ref>{{cite web | url=http://en.wiktionary.org/wiki/pomo%C4%87i | title=Λήμμα pomoći | accessdate=2012-12-04 | publisher=en.wikidictionary.org}}</ref>), συνεπώς Πομάκος σημαίνει «αυτός που βοηθάει». Εξίσου αμφιλεγόμενη είναι η άποψη πως προέρχεται από την Βουλγάρικη λέξη ''μακ'' που σημαίνει ''βασανισμένος''. Έχει επίσης προταθεί πως ο όρος σχετίζεται με τη βουλγαρική λέξη ''poturnjak'' («εκείνος που έγινε Τούρκος»), ενώ άγνωστο παραμένει αν το ίδιο ισχύει και με την τουρκική λέξη ''çomak'' («ρόπαλο»).<ref name="brill_encyclopedia_islam_pomaks_p320"/> Στην ελληνική βιβλιογραφία, έχει υποστηριχτεί πως ο όρος προέρχεται από την ελληνική γλώσσα. Παραδίδονται οι εκδοχές πως συνδέεται με την ονομασία αρχαίας θρακικής πόλης ή με τη λέξη ''πομάξ'' που δηλώνει τον πότη<ref>Βλ. Μαγκριώτης Γ., ''Πομάκοι ή Ροδοπαίοι;'', Αθήνα 1990, όπως παρατίθεται στο Turan, Omer. "Pomaks, their past and present", ''Journal of Muslim Minority Affairs'' 19. 1 (Apr 1999): 69-83</ref>. Κατά μία άλλη ελληνική εκδοχή, προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ιππομάχος. Οι ιππομάχοι ήταν αυτοί που απάρτιζαν το φοβερό ιππικό του Μ. Αλεξάνδρου.
Επίσης μια ακόμη εκδοχή είναι, το όνομα Πομάκος να προέρχεται από την ελληνική λέξη απόμαχος (πόμαχος --> πομάκος). Ο Βυζαντινός στρατός ο οποίος άρχισε να υφίσταται, σαν οργανωμένο σύνολο, κυρίως από την εποχή τού Αναστασίου Α’ (491 518), περιελάμβανε και τους Απόμαχους. Οι Απόμαχοι ήταν οι στρατιώτες πού απομακρύνονταν μετά το όριο ηλικίας των 40 ετών. Πρέπει δε να ήταν και όσοι έγιναν ανίκανοι για τον στρατό, από προηγουμένη πολεμική υπηρεσία. Αυτές οι ομάδες των Απομάχων, εγκαταστάθηκαν κατά μήκος του ορεινού όγκου της Ροδόπης, με τα μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού τους να βρίσκεται στην σημερινή Βουλγαρία, και οι οποίοι αργότερα κατά την Οθωμανική κυριαρχία, εξισλαμίστηκαν.
Η χρήση του όρου ''Πομάκος'' έχει χρησιμοποιηθεί περιστασιακά από [[Βούλγαροι|Βούλγαρους]] στο παρελθόν για να χαρακτηρίσουν τους μουσουλμάνους οι οποίο μιλούσαν [[Σερβική γλώσσα|Σέρβικα]] στην δυτική [[ΠΓΔΜ]] οι οποίοι εκεί συνήθως καλούνται με τον όρο "Τόρμπες" (στα σλαβικά ''τομπέσι''/''torbeši'', στον ενικό λέγονται και ''τόρμπες''/''torbeš'') - η λέξη προέρχεται από την λέξη [[τορβάς]] και η ονομασία οφείλεται στο ότι οι ''τορμπέσι'' έφεραν σάκους και ζητιάνευαν <ref name="conflicting_loyalties_pomaks_torbesi">{{cite book | title=Conflicting Loyalties in the Balkans: The Great Powers, the Ottoman Empire and Nation-Building | author=Hannes Grandits, Nathalie Clayer, Robert Pichler | year=May 15, 2011 | publisher=Tauris Academic Studies | pages=311 | isbn=978-1848854772 | url=http://books.google.gr/books?id=xHEnVxnHIHgC&pg=PA311#v=onepage&q&f=false}}</ref>. Ανάλογα με την επίδραση της βουλγαρικής εκπαίδευσης και λογοτεχνίας, ο όρος Πομάκος εξακολούθησε να χρησιμοποιείται περιστασιακά, μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, για να περιγράψει αυτούς τους σερβόφωνους μουσουλμάνους, ωστόσο θα ήταν ακριβής μόνο για να περιγράψει μουσουλμάνους που μετανάστευσαν εκεί από τη Βουλγαρία. Τέτοια μετανάστευση έγινε για παράδειγμα τη περίοδο 1877-8.<ref name="brill_encyclopedia_islam_pomaks_p320"/><ref name="Macedonia_Bradt_torbesi">{{cite book | title=Macedonia | author=Thammy Evans | year=2012 | publisher=Bradt | pages=44 | isbn=978-1841623955 | url=http://books.google.gr/books?id=10Tjsyz69UwC&pg=PA44#v=onepage&q&f=false}}</ref> Έχει υποστηριχθεί πως οι Γκοράνοι και οι Τορμπές συνδέονται στενά με τους Πομάκους της Βουλγαρίας και της Ελλάδας, θεωρώντας τους Τορμπές υποομάδα των Πομάκων της Βουλγαρίας ή απόγονους αυτών <ref name="islamic_culture_aspects_p96"/>, με αποτέλεσμα οι Πομάκοι να ονομάζονται και Τορμπές στην πΓΔΜ ή Γκοράνοι στην Αλβανία και το Κόσοβο. Ωστόσο, τόσο οι Πομάκοι όσο και οι Τορμπές ή οι Γκοράνοι δεν αποδέχονται την ταύτισή τους και οι διαφορές τους γίνονται αντιληπτές ακόμα και σε κοινότητες όπου συνυπάρχουν Τορμπές και Γκοράνοι<ref>Ali Dikici, "The Torbeshes of Macedonia: Religious and National Identity Questions of Macedonian-Speaking Muslims", ''Journal of Muslim Minority Affairs'', Vol. 28, No. 1, April 2008</ref>.
Γραμμή 11 ⟶ 13 :
[[Εικόνα:20091128 Medusa Xanthi Thrace Greece 1.jpg|right|thumb|200px|Το χωριό [[Μέδουσα Ξάνθης|Μέδουσα]] (Μέμκοβα) στην ορεινή Ξάνθη.]]
Οι χώρες όπου ζουν οι Πομάκοι διεκδικούν την εθνική τους καταγωγή. Τόσο η [[Βουλγαρία]] όσο και η [[Ελλάδα]], η [[Τουρκία]] αλλά και οι υπόλοιπες χώρες έχουν διεκδικήσει τους Πομάκους, παρουσιάζοντας διαφορετικά ιστορικά στοιχεία προκειμένου να ενισχύσουν τους εθνικούς μύθους προσεταιρισμού τους <ref name="eminov_101">{{cite book | title=Turkish & Other Muslim Minorities | author=Ali Eminov | year=1997 | publisher=C. Hurst & Co. (Publishers) | pages=101 | isbn=1-85065-319-4 | url=http://books.google.gr/books?id=q9ZS0B0dYHMC&pg=PA101#v=onepage&q&f=false}}</ref>. Δύο αδιαμφισβήτητα δεδομένα είναι ότι οι Πομάκοι είναι Βουλγαρόφωνοι και είναι μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα <ref name="Ghodsee_pomaks_p38"/>. Για την προέλευση των Πομάκων έχουν διατυπωθεί διάφορες αντικρουόμενες θεωρίες:
* Στην Ελλάδα ιστορικοί υποστηρίζουν ότι οι Πομάκοι είναι απόγονοι του [[Παίονες|Παιονικού φύλου]] των [[Αγριάνες|Αγριάνων]] <ref name="abc_clio_ethnic_encyclopedia_pomaks">{{cite book | title=Ethnic Groups of Europe: An Encyclopedia / Pomaks | author=Jeffrey Cole | year=May 2011 | publisher=ABC-CLIO | isbn=978-1-59884-302-6 | url=http://books.google.gr/books?id=Wlth0GRi0N0C&pg=PA288#v=onepage&q&f=false}}</ref>. Σύμφωνα με τους Έλληνες ο αρχαίος αυτός θρακικός λαός αναμίχτηκε με ελληνικά φύλα και στη συνέχεια εκσλαβίστηκε γλωσσικά και ασπάστηκε την ισλαμική θρησκεία κατά την οθωμανική περίοδο. Σήμερα η γλώσσα που μιλάνε οι Πομάκοι στην Ελλάδα είναι ουσιαστικά η ίδια σλαβική γλώσσα με την Βουλγάρικη διάλεκτο <ref name="minorityrights_turks_pomaks">{{cite web | url=http://www.minorityrights.org/1533/greece/turks-and-pomaks.html | title=Turks and Pomaks | accessdate=2012-12-13 | publisher=Minority rights groups international}}</ref> η οποία ομιλείται στην περιοχή Μαντάν και Ρούντοζεμ (βορείως της Ξάνθης στην Βουλγαρία) <ref name="Ghodsee_pomaks_p38"/>. Οι Βούλγαροι υποστηρίζουν ότι οι Πομάκοι είχαν Βουλγαρική συνείδηση αλλά λόγω πολιτικής της Ελλάδας τα τελευταία 50 χρόνια, έχουν αποκτήσει την Τουρκική συνείδηση.<ref name="tvxs_pomakoi_boulgarikh_tourkikh_syneidhsh">{{cite news | url=http://tvxs.gr/news/%CE%AD%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%88%CE%B1%CE%BD-%CE%B5%CE%AF%CF%80%CE%B1%CE%BD/%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CE%BA%CE%BF%CE%B9-%CE%B8%CF%81%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82-%C2%AB%CE%BF%CE%B9-%CF%84%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%BA%CE%BF%CE%B9-5-%CE%B1%CE%B9%CF%8E%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B4%CE%B5%CE%BD-%CE%BC%CF%80%CF%8C%CF%81%CE%B5%CF%83%CE%B1%CE%BD-%CE%BD%CE%B1-%CE%BC%CE%B1%CF%82-%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CE%BF%CF%85%CE%BD-%CF%84%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%BA%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%BF%CE%B9-%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5 | title=Μεταφρασμένο ολοσέλιδο ρεπορτάζ από την εφημερίδα «Σεγκα», της Τάνια Μανγκαλάκοβα: Πομάκοι Θράκης: «Οι Τούρκοι 5 αιώνες δεν μπόρεσαν να μας κάνουν Τούρκους, οι Έλληνες μας έκαναν σε 50 χρόνια». | accessdate=2012-12-13 | date=2010-10-06}}</ref>
* Οι Βούλγαροι ιστορικοί θεωρούν τους Πομάκους εξισλαμισμένους [[Βούλγαροι|Βούλγαρους]]. Κατά την Σοσιαλιστική Βουλγαρία χρηματοδοτήθηκαν έρευνες με σκοπό να παρουσιαστεί ότι οι Πομάκοι είναι εθνικά Βούλγαροι Σλάβοι χριστιανοί οι οποίοι υιοθέτησαν το ισλάμ στο παρελθόν. Σε αυτή τη θεωρία το αναπάντητο ερώτημα είναι αν οι Πομάκοι έγιναν μουσουλμάνοι ατομικά ή μαζικά αλλά και αν έγινε χρήση βίας για να αλλαξοπιστήσουν. Τη θεωρία μαζικής μετατροπής των Πομάκων σε μουσουλμάνους υιοθέτησε η κομμουνιστική προπαγάνδα πριν το 1989. Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία Βουλγάρων ιστορικών οι Πομάκοι που συγκεντρώνονταν στην οροσειρά της Ροδόπης αλλαξοπίστησαν στο ισλάμ κατά την οθωμανική αυτοκρατορία, με δική τους πρωτοβουλία, κυρίως για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους. Συγκεκριμένα στην θεωρία αναφέρεται ότι οι Πομάκοι ζούσαν σε άγονη περιοχή με περιορισμένη γεωργική παραγωγή. Οι Πομάκοι ως μέλη του χριστιανικού Μιλλέτ είχαν μεγαλύτερη φορολόγηση από την οθωμανική διοίκηση σε σχέση με το Μουσουλμανικό Μιλλέτ.<ref name="Ghodsee_pomaks_p39-40">{{cite book | title=Muslim Lives in Eastern Europe: Gender, Ethnicity, and the Transformation of Islam in Postsocialist Bulgaria | author=Kristen Ghodsee | year=2009 | publisher=Princeton University Press | pages=39-40 | isbn=978-0691139555 }}</ref> Εδώ αξίζει να σημειωθεί συν τις άλλοις ότι, από τους Κώδικες της Μητροπόλεως Φιλιππουπόλεως, προκύπτει ότι τα μέσα του 17ου αιώνα (το 1628 κατά τους Βούλγαρους, κατ' άλλους το 1636 – 1672) οι πρόκριτοι των Πομάκων, για λόγους επιβίωσης αποφάσισαν ομαδικό εξισλαμισμό. Το γεγονός αυτό αποδέχονται και οι ιστορικοί, ο Τσέχος Κ. Jerecek και ο Βούλγαρος πρώην πρεσβευτής στην Ελλάδα (ελληνικής καταγωγής από την μητέρα του), πρόεδρος της βουλγαρικής βουλής Ν. Todorov. Ειδικότερα, κατά τον προαναφερθέντα Τσέχο ιστορικό, ο εξοπλισμός που άρχισε σταδιακά τον 16ο αιώνα επί Σελίμ Α (1512 -1520), ολοκληρώθηκε επί Μεχμέτ Δ (1641 – 1661). Τότε οι πρόκριτοι των Πομάκων παρουσιάσθηκαν στις αρχές της Φιλιππουπόλεως και γνωστοποίησαν την απόφασή τους να προσχωρήσουν στο ισλάμ. Ο Τούρκος διοικητής φοβήθηκε το σκάνδαλο και τους παρέπεμψε στο Μητροπολίτη Φιλιππουπόλεως Γαβριήλ (1636 – 1672). Ο τελευταίος προσπάθησε να τους αποτρέψει, αλλά προσέκρουσε στην απόφασή τους να απαλλαγούν από την τουρκική καταπίεση και να εκδικηθούν για την παλαιά βουλγαρική καταδυνάστευσή τους. Κατά την παράδοση των Ελλήνων της Φιλιππουπόλεως, η περιτομή έγινε πανηγυρικά στο παλαιό τζαμί κοντά στο Διοικητήριο. Με την επιστροφή τους στη Ροδόπη εξισλαμίστηκαν και οι ομόφυλοί τους. Οι Πομάκοι στην Βουλγαρία δεν αναγνωρίζονται ως ξεχωριστή μειονότητα και αναγνωρίζονται μόνο ως Βούλγαροι <ref name="USA_Library_of_Congress_Country_Studies_Pomaks">{{cite web | url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field%28DOCID+bg0085%29 | title= A Country Study: Bulgaria, "Pomaks" | accessdate=2012-12-14 | publisher=Library of Congress Country Studies | date=1992-06|archiveurl=https://archive.is/e9de|archivedate=2012-12-12}}</ref>.
* Κατά τους Τούρκους ιστορικούς είναι [[Τουρκικά φύλα|Τούρκοι]] "Κουμάνοι" οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Ροδόπης πριν την Οθωμανική κατάκτηση της περιοχής. Τα φύλα αυτά που λόγω της γειτνίασης με Σλάβους έμαθαν τη [[Βουλγαρική γλώσσα|Βουλγαρική]] γλώσσα με την συνεχή επαφή με τους Βούλγαρους χριστιανούς <ref name="Ghodsee_pomaks_p38"/>.
* Οι [[Σλαβομακεδόνες]] ιστορικοί υποστηρίζουν ότι οι Πομάκοι είναι Σλαβομακεδόνες οι οποίοι ασπάστηκαν βίαια το Ισλάμ από τους Οθωμανούς <ref name="Ghodsee_pomaks_p38"/>.
| |||