Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Γραμμή 90:
Θα μπορούσε όμως να είχε φύγει όπως τον παρακάλεσε και ο Παπαρρηγόπουλος. Μάλιστα όταν ο Παπαρρηγόπουλος τον ενημέρωσε ότι πολύ σύντομα θα ξεσπούσε η επανάσταση, ο πατριάρχης φέρεται να δήλωσε ότι ήταν φρονιμότερο να περιμένουν ένα ρωσοτουρκικό πόλεμο προσθέτοντας «''Λυπούμαι, μήπως η πατρίς πάθει όσα έπαθε και άλλοτε''». Κατά τον πατριάρχη η επανάσταση έπρεπε να ξεκινούσε αργότερα μετά την καταστροφή του Αλή πασά και μάλιστα από την Πελοπόννησο και όχι από την Μολδοβλαχία.
Μετά την εκδήλωση της επανάστασης του Υψηλάντη στη Βλαχία, άρχισαν μαζικές διώξεις κατά των χριστιανών της Κωνσταντινούπολης, με σφαγές και φυλακίσεις. Μεταξύ των άλλων φυλακίστηκαν ή εκτελέστηκαν πολλοί επίσκοποι, όπως ο Εφέσου Διονύσιος Καλλιάρχης που απαγχονίστηκε πρώτος «κατά την οδόν ιχθυοπωλείου (Μπαλούκ-παζάρ)» (Φιλήμων, Β', σ. 114), φυλακίστηκαν οι Νικομηδείας Αθανάσιος και Δέρκων Γρηγόριος, ο Αγχιάλης Ευγένιος, ενώ ο Σουλτάνος διέτασε τον Πατριάρχη να στείλει και άλλους για φυλάκιση.[[Αρχείο:Γρηγόριος Ε´ - Αποκήρυξη της Ελληνικής επανάστασης του 1821.jpg|thumb|371x371px|Επιστολή του Γρηγορίου Ε´με την οποία αποκηρύσσεται η εξέγερση και αφορίζεται ο [[Αλέξανδρος Υψηλάντης (Φιλικός)|Αλέξανδρος Υψηλάντης]]
Ο πρώτος αφορισμός αναφέρει ότι «''Ὑπεγράφη συνοδικῶς ἐπὶ τῆς ἁγίας Τραπέζης''».<ref>{{cite book|last=Κανδηλώρος|first=Τάκης|title=Ιστορία του εθνομάρτυρος Γρηγορίου Ε΄|page=40|year=1909}}</ref> Ο ίδιος ο Υψηλάντης, έχοντας προβλέψει το ενδεχόμενο, καθησύχαζε με επιστολή του της 29ης Ιανουαρίου τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη ότι «''ο μεν Πατριάρχης βιαζόμενος παρά της [[Υψηλή Πύλη|Πόρτας]] σας στέλλει αφοριστικά και εξάρχους παρακινώντας σας να ενωθήτε με την Πόρτα, εσείς όμως να τα θεωρείτε ταύτα ως άκυρα, καθότι γίνονται με βία και δυναστείαν και άνευ θελήσεως του πατριάρχου''»<ref>{{cite book |last=Δεσποτόπουλος|first=Αλέξανδρος|editor-first=Αλέξανδρος|editor-last=Δεσποτόπουλος|series=Ιστορία του Ελληνικού Έθνους|title=Η Ελληνική Επανάσταση και η δημιουργία του Ελληνικού κράτους (1821-1832). Τόμος ΙΒ'|publisher=Εκδοτική Αθηνών|year=1977|page=36|chapter=Η Επανάσταση στη Μολδοβλαχία}}</ref>.
Σύμφωνα με τον [[Τάκης Κανδηλώρος|Τάκη Κανδηλώρο]], βιογράφο του Πατριάρχη, ο Γρηγόριος «''ως αντιπρόσωπος του Χριστού ουδέποτε έπρεπεν να υπογράψει έγγραφον εις το οποίον δεν επίστευεν. Αλλ' ως αρχηγός κινδυνεύοντος έθνους ώφειλε να στέρξει μέτρον, όπερ έστω και προσωρινώς έσωζε τους ανίσχυρους και εμπεπιστευμένους αυτώ πληθυσμούς εκ της σφαγής''» και έδρασε εκβιαζόμενος.<ref>{{cite book|last=Κανδηλώρος|first=Τάκης|title=Ιστορία του εθνομάρτυρος Γρηγορίου Ε΄|pages=219-220|year=1909|url=http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/6/1/2/metadata-b6b67504ff0288dbf7709219ee3fdcb4_1245247904.tkl&do=84506_w.pdf&pageno=112&pagestart=1&width=841&height=595&maxpage=149&lang=el}}</ref> Ο Ιωάννης Κολιόπουλος χαρακτηρίζει τον αφορισμό ως «μνημείο της εκκλησιαστικής γλώσσας που είχε φιλοτεχνήσει η Ανατολική Ορθόδοξος Εκκλησία τους αιώνες της τουρκικής κυριαρχίας» και τον ερμηνεύει στο συγκείμενο της αναγνώρισης από την Εκκλησία της νομιμότητας του καθεστώτος του Σουλτάνου, του οποίου αποτελούσε οργανικό τμήμα, και της εναντίωσης στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό του εθνικού κινήματος των Ελλήνων.<ref>{{cite book |first=Ιωάννης Σ.|last=Κολιόπουλος||year=2000|title=Ιστορία της Ελλάδος από το 1800. Τεύχος Α': Το έθνος, η πολιτεία και η κοινωνία των Ελλήνων|pages=214, 63-64, 53-57|publisher=Βάνιας|isbn=9602880724}}</ref>. Ο [[Τάκης Σταματόπουλος]] θεωρεί ότι ο Πατριάρχης αντέδρασε στην επανάσταση και αναφέρει ''«πως μ'αλεπάλληλα έγγραφά του και αφορισμούς συνιστούσε πάντα πίστη και τυφλήν υποταγή στους Τούρκους.».<ref name="Σταματόπουλος">Τάκης Σταματόπουλος, ''Ο εσωτερικός αγώνας'', εκδόσεις Κάλβος, Αθήνα 1979, τόμος Α΄, σελ. 198</ref>
|