Γκεμπεκλί Τεπέ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

{{coord|37|1213|3023|N|38|55|0021|E|display=title|region:TR_type:landmark_source:dewiki}}

Το Γκιομπεκλί Τεπέ είναι μιαένα τοποθεσίαύψωμα 760 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της Τουρκίαςθάλασσας, που βρίσκεται στη Νοτιοανατολική Τουρκία, κοντά στα σύνορα με τη [[Συρία]] και απέχει 1512 χιλιόμετρα από την πόλη [[Ούρφα]]. Σε αυτή την περιοχή έχουν βρεθεί προϊστορικοί ναοί της [[Νεολιθική εποχή|νεολιθικής εποχής]] που έχουν χρονολογηθεί γύρω στο 11.500 π.Χ. και είναι οι αρχαιότεροι στον κόσμο. Πιστεύεται ότι κατασκευάστηκαν από [[Κυνηγός-συλλέκτης|κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες]].

Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν το [[1964]] από την Αμερικανό αρχαιολόγο [[Πήτερ Μπένεκτιτ|Πήτερ Μπένεντικτ]] ο οποίος προσδιόρισε μόνο ότι στην περιοχή υπήρχε δραστηριότητα κατά τη Νεολιθική εποχή. Το [[1994]] τις ανασκαφές συνέχισαν Τούρκοι αρχαιολόγοι του [[Γερμανικό αρχαιολογικό ινστιτούτο|Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου]] υπό τη διεύθυνση του [[Αρχαιολόγος|αρχαιολόγου]] [[Κλάους Σμιθ]] του [[Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης|Πανεπιστήμιου της Χαϊδελβέργης]], μέχρι το θάνατο του τελευταίου το 2014. Μέχρι τότε τον λόφο χρησιμοποιούσαν γεωργοί καλλιεργώντας τον και συχνά μετακινούσαν μεγάλες πέτρες σε [[Αρμακάς|αρμακάδες]]. Οι πρώτες έρευνες των αρχαιολόγων έδειξαν ότι δεν πρόκειται για φυσικό λόφο και αργότερα ανακάλυψαν τους πρώτους μεγάλιθους σε σχήμα '''Τ'''.

[[Αρχείο:Gobekli Tepe 2.jpg|thumb|Στήλη με ανάγλυφες αναπαραστάσεις ζώων από τον Περίβολο Β (Στρώμα ΙΙΙ). Πρόκειται μάλλον για ταύρο, αλεπού και γερανό.]]

Ανακαλύφθηκαν στρώματα που δείχνουν ανθρώπινη δραστηριότητα πολλών χιλιετιών. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ο χώρος χρησιμοποιούνταν για τελετές γονιμότητας και πιστεύουν ότι οι μεγάλιθοι στο κέντρο των κύκλων συμβολίζουν τη γυναίκα. Το αρχαιότερο στρώμα πιστεύεται ότι ίσως φτάνει και στη [[Μεσολιθική εποχή]]. καιΣτο περιλαμβάνειεπόμενο στρώμα (Στρώμα Ι) εμφανίζονται κυκλικοί περίβολοι («τεμένη») διαμέτρου από 10 έως 30 μέτρων. Το χαρακτηριστικότερο εύρημα είναι μεγάλιθοι σχήματος '''Τ''', μεγάλιθουςτοποθετημένοι σε κυκλικότάξη σχήμαανάμεσα σε παχείς τοίχους ακατέργαστης λιθοποιίας. ΤονΤέσσερις χώροτέτοιοι περιβάλειπερίβολοι χτιστόςέχουν πέτρινοςανασκαφεί τοίχοςμέχρι σήμερα, ωστόσο γεωφυσικές έρευνες δείχνουν ότι υπάρχουν και άλλοι 16, που περιλαμβάνουν συνολικά περίπου 200 μεγαλίθους. Το δεύτεροσύμπλεγμα χρονολογικά στρώμα χρονολογείταιτοποθετείται στην ''προ-Β'Προκεραμική ΚεραμικήΝεολιθική Α'''. Στην επόμενη φάση, '''Προκεραμική Νεολιθική Β''', ανήκει το επόμενο στρώμα (Στρώμα ΙΙ), στο οποίο απεκάλυψεαποκαλύφθηκαν πολλά παρακείμενα ορθογώνια δωμάτια. Το πιο πρόσφατο στρώμα (Στρώμα Ι) αποτελείται από ιζήματα, ως το αποτέλεσμα της διάβρωσης και της γεωργικής δραστηριότητας.

Οι ναοί έχουν μεγάλες διαστάσεις, ενώ η ύπαρξη πολλών μεγαλίθων τοποθετημένων ανά ζεύγη υποδεικνύει την ύπαρξη πολλών ιερών. Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Κλάους Σμιθ, ο οποίος προχωρά σε μυθολογικές εικασίες, οι μεγάλιθοι με το σχήμα '''Τ''' ίσως συμβόλιζαν μυθικά πλάσματα, πιθανόν προγόνων, ή και θεότητες. Ο Κλάους πιστεύει ότι πιθανόν να έχουν σχέση με τη μυθολογία των αρχαίων Σουμερίων, οι οποίοι πίστευαν ότι στο ιερό βουνό Du-Ku κατοικούσαν οι θεότητες Annuna, πολύ αρχαίοι θεοί χωρίς επιμέρους ονόματα. Είναι επίσης εμφανές ότι τοοι ζώοεικόνες καιτων άλλες εικόνεςζώων είναι ειρηνικού χαρακτήρα και δεν παρέχουν ενδείξεις οργανωμένης βίας.

Οι ναοί περιλαμβάνουν μεγάλιθους σε κυκλικό σχήμα, οι οποίοι δεν ξεπερνούν τα 30 μέτρα, οι πέτρινοι στύλοι έχουν σχήμα '''Τ''' και επάνω τους έχουν χαραχθεί ανάγλυφες μορφές ζώων όπως αλεπούδες σκορπιοί φίδια κ.ά. Στο κέντρο κάθε κύκλου υπάρχουν δύο μεγάλιθοι. Οι τοίχοι είναι κατασκευασμένοι από ακατέργαστη ξηρή πέτρα, ενώ το δάπεδο από ασβεστολιθικές πέτρες. Πολύ κοντά στο χώρο (100 μέτρα περίπου) βρέθηκε και το λατομείο εξόρυξης των μεγαλίθων, όπου βρέθηκαν και μισοτελειωμένοι μεγάλιθοι.

Όλες οι δηλώσεις σχετικά με τον αρχαιολογικό χώρο πρέπει να θεωρηθούν προκαταρκτικές, αφού μόνο το 1,5% του χώρου της συνολικής έκτασης έχει ανασκαφεί μέχρι σήμερα (2008). Οι ανασκαφές έφεραν στο φως μέχρι σήμερα πολύ λίγα στοιχεία για οικιστική χρήση. Μέσω της μεθόδου χρονολόγησης με άνθρακα 14, το τέλος του στρώματοςΣτρώματος ΙΙΙ θα μπορούσε να προσδιορίζεται περίπου στο 9000 π.Χ. Το στρώμαΣτρώμα Ι εκτιμάται στο 11.000 π.Χ. ή και νωρίτερα. Το IIΣτρώμα στρώμαII χρονολογείται περίπου στο 8.000 π.Χ. Επομένως το σύμπλεγμα δημιουργήθηκε πριν από τη λεγόμενη Νεολιθική Επανάσταση, δηλαδή πριν από την αρχή της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, η οποία θεωρείται ότι άρχισε μετά το 9000 π.Χ.