Γυναίκες στην αρχαία Ελλάδα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Αντίθετα απ’ ό,τι συνέβαινε στην Αθήνα, η τελετή του γάμου στη Σπάρτη φαίνεται πως δεν αποτελούσε δημόσιο γεγονός. Όπως περιγράφει ο [[Πλούταρχος]], ένας διαδεδομένος τύπος σύστασης του γάμου είναι ''δι' αρπαγής'': Χωρίς παρουσία οικογενειών ή προσκεκλημένων, την γυναίκα απήγαγεαπήγε τελετουργικά κατά τη διάρκεια της νύχτας ο μέλλων σύζυγός της. Με την βοήθεια της ''νυμφεύτριας'', της ξύριζαν το κεφάλι, της φορούσαν ανδρικά ρούχα και την άφηναν ξαπλωμένη στο σκοτάδι να περιμένει. Ο σύζυγος μετά την ερωτική συνάντησή τους όφειλε να επιστρέψει στους κοιτώνες του και εξακολουθούσε να ζει εκεί με τους ''συνηλικιώτες'' στις ''αγέλες'', έως ότου συμπλήρωνε τα τριάντα έτη του. Έως τότε συγκατοίκηση των συζύγων δεν προβλεπόταν. Είναι σαφές πως αυτή η διαδικασία είχε ως στόχο αποκλειστικά την τεκνοποίηση. Εξάλλου, εξ αιτίαςεξαιτίας του οξυμένου δημογραφικού προβλήματος της Σπάρτης, οποιοσδήποτε Λακεδαιμόνιος μπορούσε να ενωθεί ερωτικά με μια Σπαρτιάτισσα, με στόχο την παιδοποιία, αρκεί ο πατέρας ή και ο σύζυγός της να ήταν εκ των προτέρων σύμφωνος. Έτσι λειτούργησε και ο θεσμός της [[πολυανδρία]]ς, η θέσμισηθέσπιση της οποίας αποδίδεται στον ίδιο τον θρυλικό νομοθέτη [[Λυκούργος (νομοθέτης)|Λυκούργο]]. Η [[πολυανδρία]] συνιστά σπάνια μορφή πολυγαμίας, όπου η σύζυγος τεκνοποιούσε νομίμως με περισσοτέρους συζύγους ταυτόχρονα. Η σπαρτιατική πολυανδρία είχε εντυπωσιάσει τον [[Πλάτων]]α, τον [[Ξενοφών]]τα και τους αθηναϊκούς φιλοσοφικούς κύκλους των αρχών του 4ου π.Χ. αιώνα. Τον επόμενο αιώνα, ο [[Πολύβιος]] καταγράφει στην Σπάρτη και την αρχαιότερη γνωστή μαρτυρία για την λεγόμενη «αδελφική πολυανδρία», όπου οι πολυάριθμοι σύζυγοι της Σπαρτιάτισσας είναι εξ αίματος αδελφοί ή στενοί φίλοι. Σε αυτό το σχήμα οργάνωσης της οικογένειας η περιουσία παραμένει αδιαίρετη και η πατρότητα των τέκνων (τα οποία θεωρούνται κοινά) ασκείται συλλογικά. Όμως, στην Σπάρτη η συλλογική άσκηση της πατρικής εξουσίας είναι νόμιμη και συνηθισμένη.

Άλλη μορφή σύστασης γάμου στη Λακεδαίμονα ήταν ο εγκλεισμός νέων και νεανίδων, μαζί, σε σκοτεινό οίκημα, όπου -καθώς περιγράφει ο [[Αθήναιος]] μεταφέροντας πληξροφορίαπληροφορία του Ερμίππου- η συνάντηση στα τυφλά των δύο νέων δέσμευε τον νεαρό Σπαρτιάτη, ο οποίος όφειλε πλέον να θεωρεί ως σύζυγο την γυναίκα που γνώρισε με αυτόν τον τρόπο, και μάλιστα χωρίς να λάβει προίκα. Η μη τήρηση αυτού του τύπου μπορούσε να προκαλέσει την ποινική δίωξη του άνδρα, καθώς μαρτυρείται για τον [[Λύσανδρος|Λύσανδρο]] που προτίμησε μιαν ομορφότερη γυναίκα αντί εκείνης που του υπέδειξε στα τυφλά η τύχη.

Ο γάμος ''δι' εγγύης'' μνημονεύεται επίσης σε πηγές, και αυτό μάλλον σημαίνει πως για την σύστασή του είχε προηγηθεί συμφωνία μεταξύ μέλλοντος πενθερού και γαμβρού με αντικείμενο την προίκα. Ο τελετουργικός τύπος σύστασης του γαμηλίου δεσμού μάλλον πρέπει να ήταν εκείνος που περιγράφει ο [[Πλούταρχος]] (δηλαδή δι' αρπαγής).

Όμως, ήη κοινωνική θέση της γυναίκας στη Σπάρτη δεν ήταν περιορισμένη όπως στην Αθήνα. Η Σπαρτιάτισσα διοικούσεδιαχειριζόταν η ίδια την περιουσία της, ακόμη και όταν δεν ήταν ''πατρούχος'' (όπως ονομάζει ο [[Ηρόδοτος]] την ''επίκληρο''), και μπορούσε να επιλέξει άλλο σύζυγο, αν ο δικός της απουσίαζε επί μακρόν. Πολλοί Έλληνες συγγραφείς την θεωρούν αιτία ανταγωνισμών και διεκδικήσεων ανάμεσα σε οίκους, ενώ παραμένει ενεργή και στο παρασκήνιο της πολιτικής, επηρεάζοντας δημοσίους άρχοντες, για τους οποίους ο [[Αριστοτέλης]] χρησιμοποιεί τον βαρύ χαρακτηρισμό «γυναικοκρατούμενοι». Παραδείγματα όπως αυτό της Γοργούς και της Αργείας αναγκάζουν τον [[Ηρόδοτος|Ηρόδοτο]] να αναφέρεται με σεβασμό στις γυναίκες της Σπάρτης, κάτι ασυνήθιστο για άρρενααρχαίο Έλληνα συγγραφέα.