Ναβάρρα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 30:
== Ιστορία ==
{{κύριο|Βασίλειο της Ναβάρρας}}
Την εποχή της [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]], το έδαφος της επαρχίας κατοικήθηκε από τους [[Βάσκοι|Βάσκονες]], μια προ-Ρωμαϊκή φυλή που κατοικούσε τις νότιες πλαγιές των [[Πυρηναία|Πυρηναίων]], απόγονοι των οποίων είναι οι σύγχρονοι Βάσκοι. Οι Βάσκονες κατάφεραν να διατηρήσουν την ιδιαίτερη [[Βασκική γλώσσα]] τους και τις παραδόσεις του ακόμη υπό τον [[Αρχαία Ρώμη|Ρωμαϊκό]] ζυγό.
 
Η περιοχή ποτέ δεν κατακτήθηκε πλήρως είτε από τους [[Βησιγότθοι|Βησιγότθους]] είτε από τους [[Άραβες]]. Το [[778]] μ.Χ. οι Βάσκοι νίκησαν ένα [[Φράγκοι|Φραγκικό]] στρατό στην [[Μάχη του Περάσματος Ρονσεβώ]]. Δύο γενιές μετά, το [[824]], ο οπλαρχηγός Ινιίγκο Αρίστα εκλέχθηκε [[Βασίλειο της Παμπλόνα|Βασιλιάς της Παμπλόνα]], αποτελώντας ένα θεμέλιο για το μεταγενέστερο [[Βασίλειο της Ναβάρρας]]. Αυτό το βασίλειο έφθασε στο [[ζενίθ]] του κατά τη βασιλεία του [[Σάντσο Γ' της Ναβάρρας]] και κάλυψε την περιοχή της σημερινής Ναβάρρας, της [[Χώρα των Βάσκων (αυτόνομη κοινότητα)|Χώρας των Βάσκων]], και της [[Λα Ριόχα (Ισπανία)|Λα Ριόχα]], μαζί με τμήματα της σύγχρονης [[Κανταβρία]]ς, της [[Καστίλη και Λεόν|Καστίλης και Λεόν]], και της [[Αραγωνία]]ς.
 
Αφού ο Σάντσο Γ' πέθανε, το Βασίλειο της Ναβάρρας διαιρέθηκε μεταξύ των γιων του και ποτέ δεν ανέκτησε πλήρως την αίγλη του. Ο στρατός της Ναβάρρας πολέμησε στο πλάι άλλων Χριστιανών [[Ισπανία|Ισπανικών]] βασιλείων στην αποφασιστική [[Μάχη του Λας Νάβας δε Τολόσα]] το [[1212]], μετά από την οποία οι Μουσουλμανικές κατακτήσεις στην [[Ιβηρική χερσόνησος|Ιβηρική Χερσόνησο]] μειώθηκαν σταδιακά σε ένα μικρό έδαφος στο νότο.
 
Το [[1515|1515 μ. Χ.]], ο όγκος της Ναβάρρας κάτω από τα Πυρηναία—Άνω Ναβάρρα—απορροφήθηκε σε ένα επανενωμένο Βασίλειο των [[Ισπανία|Ισπανιών]] αλλά διατήρησε κάποια ειδικά δικαιώματα του.. Το μικρό τμήμα της Ναβάρρας στα βόρεια τωνΠυρηναίων—των Πυρηναίων—[[Άνω Ναβάρρα]]ς—αργότερα τέθηκε υπό Γαλλικό έλεγχο, όταν [[Ουγενότος]] μονάρχης του έγινε ο Βασιλιάς [[Ερρίκος Δ' της Γαλλίας]]· με την διακήρυξη της [[Γαλλική Δημοκρατία|Γαλλικής Δημοκρατίας]] και την εκτέλεση του [[Λουδοβίκος ΙΣΤ'|Λουδοβίκου ΙΣΤ']], ο τελευταίος Βασιλιάς της Γαλλίας και της Ναβάρρας, το βασίλειο συγχωνεύθηκε σε ένα ενωμένο Γαλλικό κράτος.
 
<center>
Γραμμή 49:
[[Αρχείο:Roncesvalles-Collegiate-Church-2010.jpg|right|thumb|160px|Ένα παρεκκλήσι στο [[Ρονθεσβάγιες]].]]
 
Η κοινότητα διοικείται ως αυτόνομη περιοχή με το δικό της κοινοβούλιο (''Parlamento de Navarra'') και τη δική της κυβέρνηση (''Gobierno de Navarra''). Όπως σε άλλες αυτόνομες περιοχές στην Ισπανία, οι πολιτικές της υγείας, της εργασίας, της εκπαίδευσης, και οι κοινωνικές υπηρεσίες, μαζί με την στέγαση, της αστικής ανάπτυξης, και της περιβαλλοντική προστασίας είναι υπό την ευθύνη των δικών της ινστιτούτων. Αντίθετα από άλλες περιοχές (και όπως στην [[Χώρα των Βάσκων (αυτόνομη κοινότητα)|Χώρα των Βάσκων]]), έχει σχεδόν πλήρη ευθύνη για την συλλογή και την διανομή των φόρων η οποία πρέπει να ακολουθεί τις γενικές οδηγίες που έχει εγκαθιδρυθεί από την Ισπανική κυβέρνηση αλλά μπορεί να έχει κάποιες μικρές διαφορές.
 
Συνίσταται από 272 [[Κατάλογος δήμων στη Ναβάρρα|δήμους]] και έχει συνολικό πληθυσμό 601.874 (2006), από τον οποίο περίπου το ένα τρίτο ζει στην πρωτεύουσα, την [[Παμπλόνα]], (πληθυσμός 195.769), και το μισό της μητροπολιτικής περιοχής της πρωτεύουσας (315,988 pop.). Δεν υπάρχουν άλλοι μεγάλοι δήμοι στην περιοχή. Ο επόμενος μεγαλύτερος είναι η [[Τουδέλα (Ναβάρρα)|Τουδέλα]] (32.802), [[Μπαρανιάιν]] (22.401), [[Μπουρλάδα]] (18.388), [[Εστέγια - Λιθάρρα]] (13.892), [[Θιθούρ Μαγιόρ]] (13.197), [[Ταφάγια]] (11.040), [[Βιγιάβα/Αταρράμπια]] (10.295), και [[Ανσοάιν]] (9.952).
Γραμμή 56:
 
=== Κλίμα ===
Το κλίμα της Ναβάρρας αναμειγνύει επιρροές από τα Πυρηναία όρη και την κοιλάδα του ποταμού [[ΈμπροΈβρος (Ισπανία)|Έβρου]], δημιουργώντας μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ των κλιμάτων στα βόρεια (πολύ πιο υγρός και με συχνή βροχόπτωση) και στα νότια (πιο [[Μεσογειακό κλίμα|Μεσογειακό]] με υψηλότερες θερμοκρασίες και πιο σποραδική πτώση χιονιού ή βροχής). Κάποιος μπορεί να περάσει από τις υγρές [[ΚανταβριανόςΚανταβρία|Κανταβριανές]] πεδιάδες στα βόρεια προς τις άνυδρες, -σαν [[στέπα|στέπες]]- [[Μπαρντένας Ρεάλες]] στις όχθες του ποταμού ΈμπροΈβρου σε μόλις μερικά χιλιόμετρα πιο μακρυά.
 
== Πολιτιστική κληρονομιά ==
[[Αρχείο:Leire.jpg|right|thumb|180px|Το [[Μοναστήρι της Λέυρε]]]]
Η Ναβάρρα είναι μια ανάμειξη της αρχαίας παράδοσης και των [[Μεσόγειος|Μεσογειακών]] επιρροών από τον [[ΈμπροΈβρος (Ισπανία)|Έβρο]]. Η κοιλάδα του [[Έμπρο]]Έβρου είναι πρόσφορη για [[σιτάρι]], [[λαχανικό|λαχανικά]], [[κρασί]], ακόμη και [[ελαιόδεντρο|ελαιόδεντρα]] όπως στην [[Αραγωνία]] και την [[Λα Ριόχα]]. Ήταν τμήμα της [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]], και το Μεσαίωνα έγινε το βασίλειο [[ταϊφά]] της [[Τουδέλα]]. Κατά την [[Χριστιανική ανακατάκτηση της Ιβηρικής χερσονήσου|Ανακατάκτηση (Reconquista)]], οι Βόρειοι επεκτάθηκαν νότια. Τον [[Μεσαίωνα]], η [[Παμπλόνα]] ήταν ένα σταυροδρόμι για τους [[Γασκώνη|Γασκώνους]] πέρα από τα [[Πυρηναία]] και για τους [[Ρωμανικές γλώσσες|ομιλούντες Ρωμανικές γλώσσες]].
 
== Πολιτική ενέργειας ==
Γραμμή 70:
== Γλώσσες ==
[[Αρχείο:Navarra - Mapa densidad euskera 2001.svg|thumb|right|Χάρτης που δείχνει την πυκνότητα των ομιλητών της [[Βασκική γλώσσα|Βασκικής]]]]
Τα [[Ισπανική γλώσσα|Ισπανικά]] είναι η επίσημη γλώσσα στη Ναβάρρα, μαζί με τα [[Βασκική γλώσσα|Βασκικά]] τα οποία είναι επίσης μια επίσημη γλώσσα αλλά μόνο στην Βασκόφωνη περιοχή.<ref>http://www.parlamento-navarra.es/castellano/pdfs/amejoramiento.pdf</ref> TοΤο βορειοδυτικό μέρος της κοινότητας είναι ευρέως Βασκόφωνο, ενώ το νότιο μέρος είναι σχεδόν τελείως Ισπανόφωνο. Η πρωτεύουσα [[Παμπλόνα]] είναι στην μικτή περιοχή. Η Ναβάρρα διαιρείται σε τρία μέρη γλωσσικά: τις περιοχές που τα Βασκικά είναι ευρέως διαδεδομένα (την Βασκόφωνη περιοχή), τις περιοχές όπου είναι παρόντα τα Βασκικά (την μικτή περιοχή), και τις περιοχές όπου τα Βασκικά απουσιάζουν (την Ισπανόφωνη περιοχή).<ref>[http://www.parlamento-navarra.es/castellano/obralegislativa/Obraleg1/Obraleg1leyesforales089.pdf O. Leg. I - Ley Foral 18/1986 de 15-12-1986<!-- Bot generated title -->]</ref>
 
== Βλέπε επίσης ==
* [[Βασκική γλώσσα]]
* [[Χώρα των Βάσκων|Euskadi]]
* [[Βασίλειο της Ναβάρρας]]
* [[Βασιλείς της Ναβάρρας]]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Ναβάρρα"