Τόμας Τσάτερτον

Ο Τόμας Τσάτερτον (20 Νοεμβρίου 1752 – 24 Αυγούστου 1770) ήταν Αγγλος ποιητής.

Αν και ορφανός από πατέρα μεγαλωμένος μέσα στην φτώχεια, ήταν ένα εξαιρετικά φιλομαθή παιδί, που εξέδωσε  ώριμο έργο από την ηλικία των έντεκα ετών. Επινόησε το ψευδώνυμο Thomas Rowley, με το οποίο υπέγραφε ποιήματα και ιστορίες που πολλοί στο τέλος πίστεψαν ότι ήταν αληθινά και ότι τα είχε, πράγματι, γράψει ένας μοναχός του 15ου αιώνα. Στα δεκαεφτά, αναζήτησε διεξόδους για τα πολιτικά του γραπτά στο Λονδίνο, αφού εντυπωσίασε και τον Δήμαρχο του Λονδίνου  William Beckford αλλά και τον ηγέτη των ριζοσπαστων John Wilkes. Δυστυχώς τα κέρδη του δεν ήταν αρκετά και τελικά αυτοκτόνησε. Η ασυνήθιστη ζωή και ο θάνατος προσέλκυσε μεγάλο ενδιαφέρον ανάμεσα στους ρομαντικούς ποιητές, και ο Alfred de Vigny έγραψε ένα θεατρικό έργο που εξακολουθεί παίζεται μέχρι και σήμερα. Η ελαιογραφία Ο Θανάτους του Chatterton από τον Προ -Ραφαηλίτη καλλιτέχνη Henry Wallis θεωρείτε κλασσικός.

Παιδική ηλικία

Ο Τόμας Τσάτερτον γεννήθηκε στο Μπρίστολ , στις 20 Νοεμβρίου, 1752. Ή οίκογένειά του ήταν πιο πολύ οικογένεια παπαδων. Ο θείος του, Richard Phillips ήτανε παπάς στήν εκκλησία « St. Mary Redcliffe » του Bristol, μια άπό τις ωραιότερες εκκλησίες τής ’Αγγλίας. Ό πατέρας του ήταν μουσική μεγαλοφυία, λιγάκι ποιητής, και ασχολιόταν και λίγο καί μέ τις απόκρυφες τέχνες. Πέθανε τέσσερις μήνες πριν γεννηθή ό ποιητής, κ’ έτσι ό Chatterfon επηρεάστηκε σ’ όλη του τή ζωή μοναχα απο τή μητέρα του.  Ή κληρονομική ιερατική οικογένεια του Chatterton κατάντησε να θεωρή τήν εκκλησία «St. Mary Redcliffe» δική της.

Ο τοίχος δεξιά στη φωτογραφία είναι ότι από το σπίτι όπου ο Τόμας Τσάτερτον μεγάλωσε.

Μετά την γέννηση του Τσάτερον (15 εβδομάδες μετά το θάνατο του πατέρα του στις 7 Αυγούστου 1752), η μητέρα του, ιδρύσε ένα σχολείο θηλέων και ασχολήθηκε με το ράψιμο και τα διακοσμητικά κεντήματα. Ο Τσάτερον εισήχθη στο σχολείο " Edward Colston " στο οποίο το πρόγραμμα σπουδών ήταν περιορισμένo σε ανάγνωση, γραφή, αριθμητική και κατήχηση.

Ο Τσάτερον, ωστόσο, ήταν πάντα γοητευμένος με το θείο του τον νεωκόρο και την εκκλησία του St Mary Redcliffe. Οι ιππότες, οι κληρικοι, οι πολιτικοι αξιωματούχοι μέσω των ταφικων μνημείων τους έγιναν πρόσωπα οικεία στον νεαρό Τσάτερον. Σε πολύ μικρή ηλικία βρήκε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον σε παλία δρύινα κιβώτια φυλαγμένα μέσα στον ναο μεσα στα οποία βρίσκονταν κάτι ξεχασμένες περγαμηνές χρονολογούμενες απο την εποχή των Πολέμων των Ρόδων . Ο Τσάτερον έμαθε τα πρώτα του γράμματα από το εικονογραφημένο  παλιό μουσικό βιβλίο και έμαθε να διαβάζει από μια Βίβλο. Δεν του άρεσε,κατα την αδελφή του, η ανάγνωση μικρών βιβλίων. Ακυβέρνητο από τα πρώτα χρόνια, και αδιάφοροι στα παιχνίδια των άλλων παιδιών, ήταν εκπαιδευτικά προς τα πίσω. “Οταν μιά μέρα ή άδελφή του τον ρώτησε τι θάθελε νά γράψουν απάνω σ’ ένα βάζο πσύ θά τού δώριζαν, αύτός απάντησε: «Ζωγραφίστε μου έναν άγγελο με φτερά και σάλπιγγα, νά σαλπίζει το  όνομά μου στα πέρατα τής γης !»

Από τα πρώτα χρόνια της ζωής του βυθιζόταν σε ατελείωτες ονειροπολήσεις. Του άρεσαι να κάθεται με τις ώρες σε αυτό που φαινόταν σαν μια έκσταση, ή κλαίει χωρίς λόγο. Οι μοναχικές συνθήκες στις οποίες μεγάλωσε συμβάλλαν στην συστολή του  και στην αγάπη του για το μυστήριο. Όταν ο Τσάτερον ήταν έξι χρονών, η μητέρα του άρχισε να αναγνωρίζει τις ικανότητες του. Στα οχτώ του ήταν μπορούσε να περάσει όλη τη μέρα διαβάζοντας και γραφοντας αν δεν τον διέκοπτε κανείς. Στην ηλικία των έντεκα, είχε γίνει ένας αρθρογραφος στην εφημερίδα του Μπριστολ  Felix Farley".

Η βάπτιση του τον ενέπνευσε να γράψει μερικά θρησκευτικά ποιήματα. Το 1763 ένας Σταυρός, που κοσμούσε την εκκλησία του St Mary Redcliffe για πάνω από τρεις αιώνες, καταστράφηκε από ένα νεωκόρο .Μετά το γεγονός έστειλε στην τοπική εφημερίδα στις 7 Ιανουαρίου 1764 μια σάτιρα για την ενορία βανδάλων. Του άρεσε επίσης να κλειδώνετε  σε μια μικρή σοφίτα που είχε διατεθεί ως γραφείο του, και εκεί, με τα βιβλία, αγαπημένες περγαμηνές,  το παιδί ζούσε με τη σκέψη του με τους ήρωες και ηρωίδες του 15ου αιώνα .

Η πιο διάσημη εικόνα του Chatterton είναι ο πίνακας  Ο Θάνατος του Chatterton (1856) του Χένρι Wallis,  Πρόκειται για μια ελαιογραφία σε καμβά του Άγγλου ζωγράφου Henry Wallis που σήμερα βρίσκεται στη Tate Britain του Λονδίνου, ενώ δύο αντίτυπα (σκίτσο και αντίγραφο) στεγάζονται το ένα στο Birmingham Museum and Art Gallery και το άλλο στο Yale Center for British Art. Η ελαιογραφία του Tate, η οποία ολοκληρώθηκε το 1856, έχει διαστάσεις 62,2 εκ x 93,3 εκ. και έχει ως θέμα τον 17χρονο Άγγλο ποιητή του πρώιμου Ρομαντισμού Thomas Chatterton, νεκρό μετά την αυτοκτονία του με κατάποση αρσενικού, έχοντας γίνει στα 86 χρόνια που είχαν μεσολαβήσει από τον θάνατό του, σύμβολο των νέων καλλιτεχνών που πάσχιζαν για την αναγνώριση.

Ο πίνακας έχει όλα τα τυπικά γνωρίσματα των Προ-Ραφαηλιτών και κυρίως τα έντονα χρώματα και την πληθώρα συμβολισμών χρησιμοποιώντας υποδειγματικά την φωτεινή αντίθεση του chiaroscuro στο φως που πέφτει από το παράθυρο να φωτίσει το θέμα του σε σκοτεινό χώρο. Ο Wallis ζωγράφισε τον πίνακα αυτόν στο σπίτι ενός φίλου του στο Gray’s Inn, με τον χαρακτηριστικό τρούλο του καθεδρικού του Αγίου Παύλου στο βάθος, το οποίο βρισκόταν πολύ κοντά στο κτίριο όπου ζούσε ο Chatterton. Ο ζωγράφος χρησιμοποίησε για μοντέλο τον 27χρονο George Meredith, Άγγλο ποιητή και διηγηματογράφο της Βικτωριανής εποχής, όταν ακόμη ήταν άσημος. Επρόκειτο για τον πρώτο πίνακα που εξέθεσε ο Wallis καθώς τον παρουσίασε στην Θερινή Έκθεση της Βασιλικής Ακαδημίας του 1856 με μια επιγραφή στην κορνίζα, ένα ρητό από το «Tragedy of Doctor Faustus» του Christopher Marlowe: «Cut is the branch that might have grown full straight, And burned is Apollo’s laurel bough». Έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής με τον διάσημο τεχνοκριτικό John Ruskin να τον χαρακτηρίζει αψεγάδιαστο και υπέροχο και πλήθος κόσμου έσπευσε να δει τον πίνακα στις εκθέσεις του Μάντσεστερ το 1857 και του Δουβλίνου το 1959 και ενώ είχε πωληθεί ήδη από το 1856 στον ζωγράφο Augustus Egg. Ο Henry Wallis στο «Τhe Death of Chatterton» απεικονίζει έναν νεαρό γερμένο στο κρεβάτι του με τα μάτια κλειστά, το αριστερό του χέρι διπλωμένο στο στήθος και το δεξί πεσμένο στο πάτωμ, σε στάση που θυμίζει «Pieta». Κάτω από το γερμένο κεφάλι του υπάρχει ένα μικρό ανοιχτό σεντούκι με χαρτιά σχισμένα σε μικρά κομμάτια, άρθρα του για την «Middlesex Journal» και άλλες εφημερίδες της εποχής. Στο σκοτεινό δωμάτιο υπάρχει ακόμη ένα έντονο κόκκινο μεταξωτό σακάκι (σε συνδυασμό και με το λινό πουκάμισο που φορά πιστοποιούν την φήμη του ως δανδή) ένα τραπέζι πάνω στο οποίο βρίσκονται ένα κομμάτι χαρτί και ένα φθηνό κηροπήγιο με ένα κερί που έχει μόλις έχει καεί ολοσχερώς. Το κερί, ο καπνός που ακόμη βγαίνει από το παράθυρο, το τριαντάφυλλο που μαραίνεται στην γλάστρα και τα πεσμένα πέταλά του μπροστά από το παράθυρο απ’ όπου –με φόντο το Λονδίνο- μπαίνει το απογευματινό φως του ήλιου που δύει, όλα αυτά συνιστούν ισχυρά σύμβολα θανάτου. Οι χρωματικές αντιθέσεις είναι έντονες, όπως για παράδειγμα το σχεδόν αφύσικα ωχρό χρώμα του προσώπου και του λαιμού του ποιητή κόντρα στο έντονα κόκκινο μαλλί ή ο ισχυρός φωτισμός που έρχεται από το παράθυρο κόντρα στις σκούρες επιφάνειες του σκοτεινής σοφίτας , με τις αντιθέσεις αυτές να τονίζουν αμφότερες την δραματική στιγμή ενός θανάτου.