Αλεξάνδρεια: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Διορθώσεις |
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 1:
{{άλλεςχρήσεις4|
{{coord|31.2|29.9167|type:city(3810000)|format=dms|display=title}}
Γραμμή 38:
{{κύριο|Αρχαία Αλεξάνδρεια}}
Η πόλη ιδρύθηκε από τον [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Αλέξανδρο τον Μέγα]] το 331 π.Χ.<ref>Fowden Garth, ''The Egyptian Hermes: A Historical Approach to the Late Pagan Mind'', Princeton University Press, New York 1993, σ. 20· Fraser Peter M., ''Ptolemaic Alexandria'', OUP, Oxford 1972, τόμ. 1, σ. 107· Ψελλός Μιχαήλ'', Ἑκατονταετηρὶς Βυζαντινῆς Ἱστορίας,'' Κ. Ν. Σάθα'','' ΜΒ, τόμ. Δ΄, σ. 123· Στράβων ''Γεωγρ''. 16.2.5.</ref><ref name=":0">Για πολλούς αιώνες η Αλεξάνδρεια δεν θεωρείτο μέρος της Αιγύπτου. Αναφερόταν συνήθως ως «Αλεξάνδρεια η πλησίον της Αιγύπτου» και παρέμενε πάντοτε κάτω από ιδιότυπο καθεστώς, ως να επρόκειτο για νησί μακριά από την ηπειρωτική χώρα. Σε αυτό ίσως να έπαιξε κάποιο ρόλο και ο Όμηρος· από μια σχετική αναφορά του Πλούταρχου (''Περί Ίσιδος και Οσίριδος'' 351 Stefanus page 367 section B line 10) προκύπτει ότι η νήσος Φάρος δεν θεωρούνταν μέρος της Αιγύπτου ήδη από την εποχή του επικού ποιητή. Στην ενδοχώρα, πέρα από τα νερά της λίμνης Μαρεώτιδας, η Αίγυπτος περνούσε σχεδόν απαρατήρητη.
</ref> Άρχισε να ακμάζει, όταν έγινε πρωτεύουσα της Αιγύπτου μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου, κατά τη βασιλεία του [[Πτολεμαίος ο Σωτήρ|Πτολεμαίου Α' Σωτήρα]] (367–283 π.Χ), γιου του [[Λάγος|Λάγου]] και ιδρυτή της δυναστείας των [[Δυναστεία των Πτολεμαίων|Πτολεμαίων ή Λαγιδών]]. Ο τελευταίος επικράτησε το 321 π.Χ. στη σύγκρουση των επιγόνων για την κατοχή της σορού του Αλέξανδρου που θεωρούνταν σύμβολο ισχύος και εξουσίας και τη μετέφερε στην Αλεξάνδρεια από όπου τελικά χάθηκε μετά την απομάκρυνσή της από τη θέση που φυλασσόταν.<ref>O'Connor, Lauren (2009) "The Remains of Alexander the Great: The God, The King, The Symbol," Constructing the Past: Vol. 10: Iss. 1, Article 8.</ref> [[Αρχείο:Pharos Alexandria (Fischer von Erlach).jpg|μικρογραφία|Ο Φάρος της Αλεξάνδρειας|320x320εσ]]
Την πόλη κοσμούσε ο [[Φάρος της Αλεξάνδρειας]] καθώς και το [[Μουσείο της Αλεξάνδρειας|Μουσείο]], μέρος του οποίου ήταν η διάσημη [[βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας]].
Υπό
=== Ρωμαϊκή και Βυζαντινή εποχή ===
{{κύριο|Αρχαία Αλεξάνδρεια}}
Το 48 π.Χ. ο [[Ιούλιος Καίσαρας]] έθεσε προσωρινά την Αλεξάνδρεια
Κατά τη διανομή του κράτους στους επιγόνους του Ιούλιου Καίσαρα ο [[Μάρκος Αντώνιος]] πήρε την Αίγυπτο και συγκυβέρνησε με τη βασίλισσα [[Κλεοπάτρα Ζ']], την τελευταία των Πτολεμαίων.
Το 31 π.Χ. ο [[Οκταβιανός Αύγουστος|Οκταβιανός]] (ο μετέπειτα Αύγουστος) νίκησε τον στόλο της Κλεοπάτρας στη [[ναυμαχία του Ακτίου]] και ύστερα από ένα χρόνο η Αλεξάνδρεια έγινε επισήμως μέρος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Ήταν τότε η μεγαλύτερη από τις επαρχιακές πρωτεύουσες, με πληθυσμό 300.000 κατοίκων και πολυάριθμων σκλάβων. Το 115 μ.Χ., επί [[Τραϊανός|Τραϊανού]],
Μετά τη διαίρεση της διοίκησης της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας σε [[Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Δυτική]] και [[Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ανατολική]] το 381 μ.Χ., η επαρχία της Αιγύπτου πέρασε στη δικαιοδοσία των [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινών]] ως [[Διοίκηση Αιγύπτου]]. Ο Κυβερνήτης της έφερε τον τίτλο του "Αυγουστάλιου Επάρχου" και είχε την έδρα του στην Αλεξάνδρεια[[Αλεξάνδρεια|.]] Το 619 η Αλεξάνδρεια πέρασε στα χέρια των [[Αυτοκρατορία των Σασσανιδών|Σασσανιδών Περσών]]. Χάρη στη συμφωνία του αυτοκράτορα [[Ηράκλειος|Ηράκλειου]] με τον Πέρση στρατηγό Σαρβαραζά οι Βυζαντινοί την επανάκτησαν το 629 και την κράτησαν για δεκατρία ακόμη χρόνια.
Γραμμή 57:
=== Αραβική περίοδος ===
[[File:Guillaume-François Colson 001.jpg|thumb|''Είσοδος του Βοναπάρτη στην Αλεξάνδρεια'', λάδι σε καμβά, περ. 1800, Βερσαλλίες|318x320εσ|αριστερά]][[File:ModernEgypt, Muhammad Ali by Auguste Couder, BAP 17996.jpg|μικρογραφία|Μωχάμετ Άλη|339x339εσ]][[File:Philip James de Loutherbourg - The Battle of Alexandria, 21 March 1801 - Google Art Project.jpg|thumb|Η Μάχη της Αλεξάνδρειας|235x339εσ]]Όταν οι Άραβες κατέλαβαν την Αλεξάνδρεια το 642 η πόλη είχε απολέσει την παλιά της ευημερία, πράγμα που οφειλόταν κατά κύριο λόγο στη μείωση του θαλάσσιου εμπορίου. Η παρακμή της συνεχίστηκε περαιτέρω λόγω της μεταφοράς της πρωτεύουσας στο [[Κάιρο]] το 969 από τους σιίτες [[Φατιμίδες]]. Το χαλιφάτο των Φατιμιδών διατηρήθηκε μέχρι το 1171 όταν ο [[Σαλαντίν]] ίδρυσε τη δυναστεία των Αγιουβιδών και ενσωμάτωσε το κράτος των Φατιμιδών στο σουνιτικό χαλιφάτο των [[Αββασίδες|Αββασιδών]].<ref>Baer Eva, ''Metalwork in Medieval Islamic Art,'' SUNY Press, Albany N.Y., 1983. p. xxiii. <nowiki>ISBN 9780791495575</nowiki>. ''"''Ωστόσο, κατά τον ύστερο ενδέκατο και τον δωδέκατο αιώνα το χαλιφάτο των Φατιμιδών άρχισε να παρακμάζει με ταχείς ρυθμούς και το 1171 η χώρα κατελήφθη από τον Σαλαντίν, τον ιδρυτή της δυναστείας των Αγιουβιδών. Ο Σαλαντίν αποκατέστησε την παλαιότερη πολιτική ισχύ της Αιγύπτου, την επανένταξε στο χαλιφάτο των Αββασιδών και εγκαθίδρυσε την επικυριαρχία των Αγιουβιδών, όχι μόνο επί της Αιγύπτου και της Συρίας, αλλά επίσης, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, επί της Βόρειας Μεσοποταμίας για μικρό χρονικό διάστημα".
</ref> Το 1250 οι [[Μαμελούκοι]] ανέτρεψαν τους Αββασίδες και εγκαθίδρυσαν φεουδαρχικό σύστημα.<ref>Clifford Winslow William, Conermann Stephan, επιμ. ''[https://books.google.com/books?id=lu9IHN5VZj4C&pg=PA70 State Formation and the Structure of Politics in Mamluk Syro-Egypt, 648-741 A.H./1250-1340 C.E.]'' Bonn University Press'','' Goettingen 2013. <nowiki>ISBN 9783847100911</nowiki></ref> Η παρακμή της Αλεξάνδρειας επιταχύνθηκε τον 14ο αιώνα όταν το κανάλι που
Το 1825, σε μια τολμηρή αλλά αποτυχημένη καταδρομική ενέργεια, ο [[Κωνσταντίνος Κανάρης|Κανάρης]] επιχείρησε να κάψει τον Αιγυπτιακό στόλο που ήταν ελλιμενισμένος στην Αλεξάνδρεια, έτοιμος να μεταφέρει στρατεύματα στην [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]].<ref>Θεοφανίδης Ιωάννης, ''Ιστορία του ελληνικού ναυτικού, ο αγών της ανεξαρτησίας, Σεπτέμβριος 1824 - Απρίλιος 1826, Νεόκαστρον - Καφηρεύς - Αλεξάνδρεια - Μεσολόγγιον'', Έκδοση Ναυτικής Επιθεωρήσεως, Αθήνα 1932, σσ. 181-212.</ref> Τον Απρίλιο του 1843 ιδρύθηκε η Ελληνική Κοινότητα της Αλεξάνδρειας. Πρώτος πρόεδρός της διετέλεσε ο [[Μιχαήλ Τοσίτσας]]. Τον διαδέχθηκαν ο [[Στέφανος Ζιζίνιας]], ο [[Δημήτριος Ρίζος]] κ.α. Μεταξύ των προσωπικοτήτων που ανέλαβαν αργότερα τα ινία της Ε.Κ.Α. σημαντικό ρόλο διαδραμάτισαν οι [[Θεόδωρος Ράλλης]] και [[Γεώργιος Αβέρωφ]]. Κατά τον 19ο αιώνα εγκαταστάθηκαν στην Αλεξάνδρεια πολλοί ξένοι, οι οποίοι το 1907 έφτασαν να αποτελούν το 25% του συνολικού πληθυσμού. Το 1882 κατά τη διάρκεια πατριωτικής εξέγερσης με ηγέτη τον συνταγματάρχη Άχμεντ Ουράμπι ή Αράμπι Πάσα (επανάσταση του Ουράμπι) εναντίον της ευρωπαϊκής επικυριαρχίας σημειώθηκαν επεισόδια εις βάρος των ξένων τα οποία πρόσφεραν το πρόσχημα στους Άγγλους για να βομβαρδίσουν την πόλη.<ref>Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. Γ', σσ. 609 β΄-613 α'. </ref> Μετά την κατάληψη του Καΐρου οι τελευταίοι ανακήρυξαν την Αίγυπτο αγγλικό προτεκτοράτο και παρέμειναν εκεί μέχρι το 1922. Όντας η κύρια ναυτική βάση των συμμάχων στην Ανατολική Μεσόγειο κατά τον [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]], η Αλεξάνδρεια βομβαρδίστηκε από τους [[Ναζιστική Γερμανία|Γερμανούς]].
=== Από την άνοδο του [[Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ|Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ]] μέχρι σήμερα ===
[[File:الرئيس جمال عبد الناصر.jpg|thumb|Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ|250x339εσ]]Η πολυάριθμη ελληνική παροικία της Αιγύπτου (αριθμούσε 62.973 μέλη το 1907) ενισχύθηκε περαιτέρω από το μεταναστευτικό ρεύμα της δεκαετίας του 1920, το οποίο αποτελούνταν κυρίως από Έλληνες Ιταλούς και Εβραίους. Στην απογραφή του 1927 καταγράφτηκαν στην Αλεξάνδρεια 37.106 ομογενείς που κατοικούσαν γύρω από την εκκλησία και το μοναστήρι του Αγίου Σάββα. Στην ίδια περιοχή υπήρχε ομογενειακό νοσοκομείο και λειτουργούσε Ελληνικό σχολείο και ξενώνας. Το 1952 ξέσπασε εξέγερση με ηγέτη τον [[Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ|Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ]] που επεδίωκε την εθνική και οικονομική ανεξαρτησία της χώρας. Έκτοτε η κατάσταση για τους ξένους επιδεινώθηκε λόγω της εχθρικής στάσης του εγχώριου πληθυσμού. Η κρίση κορυφώθηκε το 1956, μετά την εθνικοποίηση της διώρυγας του Σουέζ και την επακόλουθη αποτυχημένη επέμβαση βρετανικών, γαλλικών και ισραηλιτικών δυνάμεων. Ο Νάσερ απάντησε το 1957 με την κρατικοποίηση των βιομηχανιών, τη δήμευση των περιουσιών των αλλοδαπών και την υλοποίηση της ιδέας του Σοσιαλιστικού Παναραβισμού μέσω της ίδρυσης της Ενωμένης Αραβικής Δημοκρατίας (1958). Παράλληλα τέθηκαν σε ισχύ νέοι νόμοι που απέκλειαν τους εποίκους από το εξωτερικό εμπόριο, τις δημόσιες υπηρεσίες, τη γεωργία, ορισμένους τομείς της βιομηχανίας κλπ. Οι εξελίξεις αυτές ανάγκασαν χιλιάδες Έλληνες και άλλους ξένους να εγκαταλείψουν τη χώρα. Πολλά ελληνικά σχολεία, ιδρύματα, και εκκλησίες διέκοψαν τη λειτουργία τους και η [[Ελληνική διασπορά|Ελληνική Διασπορά]] συρρικνώθηκε σε λιγότερους από 5.000 ομογενείς. Σύμφωνα με μια νέα άποψη η αποχώρηση των Ελλήνων από την Αίγυπτο δεν συνδέεται με τις κρατικοποιήσεις του Νάσερ στο βαθμό που θέλει η επικρατούσα αντίληψη. Υποτίθεται αντίθετα ότι οι Αιγυπτιώτες έγιναν σταδιακά ξένοι σε ένα περιβάλλον υπό μετασχηματισμό με αφετηρία το 1937, τη χρονιά δηλαδή που καταργήθηκαν τα αποικιακού τύπου προνόμια των διομολογήσεων. Η διαδικασία της αποχώρησης των ομογενών υπήρξε μακρόχρονη με ορόσημα αφενός το πραξικόπημα των Ελεύθερων («εκσυγχρονιστών») Αξιωματικών το 1952 και αφετέρου την άνοδο στην εξουσία του Νάσερ. Κατά το διάστημα αυτό η ελληνική παροικία στην Αίγυπτο βρέθηκε σε σύγχυση και χωρίς καθαρό προσανατολισμό μπροστά στις νέες προκλήσεις. Σε αυτό συνέβαλε κατά κάποιον τρόπο και η συγκεχυμένη μεταναστευτική πολιτική του ελληνικού κράτους.<ref>Νταλαχάνης Αγγελος, ''Ακυβέρνητη Παροικία. Οι Έλληνες στην Αίγυπτο από την κατάργηση των προνομίων, στην έξοδο 1937-1962'', Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης Ηράκλειο 2015.</ref><ref>''Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια'', Συμπλήρωμα, τόμ. Α', σσ. 299 β', 304 β'-305.</ref> Η οικονομική κατάσταση στην Αλεξάνδρεια επιδεινώθηκε το 1967, όταν λόγω του Πολέμου των Έξη Ημερών με το Ισραήλ έκλεισε η [[διώρυγα του Σουέζ]] και επλήγη το εμπόριο. Παρά τη δραματική μείωση του πληθυσμού της εκεί παροικίας, η σύγχρονη Αλεξάνδρεια είναι έδρα του ομώνυμου [[Πατριαρχείο Αλεξανδρείας|Ορθόδοξου Πατριαρχείου]] και της Πατριαρχικής Θεολογικής Σχολής.
== Γράμματα ==
[[File:Constantine Cavafy with cane and hat in hand Photograph dated 1896 Alexandria Egypt.jpg|thumb|Ο ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης (1896)]] [[File:Library of Alexandria (sepia).jpg|thumb|Η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας|αριστερά|270x270εσ]]Από τα χρόνια του Πτολεμαίου Σωτήρα (332-283 Π.Κ.Ε.) είχαν συγκεντρωθεί στην Αλεξάνδρεια τα βιβλία, οι θρησκείες, οι λόγιοι και οι φιλοσοφίες όλου του κόσμου, γεγονός που οδήγησε στην ανάπτυξη έντονης πνευματική ζωής. Η πόλη είχε δύο διάσημες βιβλιοθήκες που βρίσκονταν η μία στο Μουσείο (στο βασιλικό διαμέρισμα του Βρουχείου) και η άλλη στο Σαράπειο (η λεγόμενη «Θυγάτηρ Βιβλιοθήκη»).<ref>Μουτσούλας Ηλίας Δ., «Τό “Περὶ μέτρων καὶ σταθμῶν” ἔργον Ἐπιφανίου τοῦ Σαλαμῖνος». Εἰσαγωγή-Κριτικὴ ἔκδοσις-Σχόλια (Ε´) [σελ. 157-209], ΘΕΟΛΟΓΙΑ Τόμος ΜΔ´ (1973) Τεύχος 1&2, σ. 171, γρ. 325.</ref><ref>Progymnasmata, επιμ. H. Rabe, Aphthonii progymnasmata [Rhetores Graeci 10. Leipzig: Teubner, 1926]: σσ. 1-51., 40. 4.</ref> Ο δανεισμός επιτρεπόταν αποκλειστικά στην τελευταία και γι’ αυτό τον λόγο περιείχε κυρίως πλεονάζον υλικό της βιβλιοθήκης του Μουσείου. Πολλοί σημαντικοί Έλληνες λόγιοι διετέλεσαν διευθυντές της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. Μεταξύ τους διακρίνονται ο λογοτέχνης και κριτικός Ζηνόδοτος ο Εφέσιος, ο μαθηματικός και γεωγράφος Ερατοσθένης ο Κυρηναίος, ο ειδικός στα Ομηρικά Έπη Αριστοφάνης ο Βυζαντινός και ο επίσης ομηριστής Αρίσταρχος από τη Σαμοθράκη. Στον κύκλο των δραστηριοτήτων της Βιβλιοθήκης περιλαμβάνονταν οι μεταφράσεις, η φιλολογική κριτική των αρχαίων κειμένων (με την οποία ασχολήθηκε ο Αρίσταρχος ο Σαμόθραξ) και η κατάρτιση εξειδικευμένων λεξικών. Μάλιστα, ο Αριστοφάνης ο Βυζάντιος (περ. 275-180 π.Χ.) θεωρείται ο ιδρυτής της επιστημονικής λεξικογραφίας και θεμελιωτής της φιλολογικής επιστήμης. Σε αυτόν αποδίδεται η εισαγωγή των τονικών σημείων [οξείες, βαρείες, δασείες κ.ο.κ.] στα έως τότε άτονα κεφαλαιογράμματα των αρχαίων κειμένων, που αποσκοπούσε στην πιστότερη απεικόνιση του μέτρου στα έργα του Ομήρου. Είναι κατά συνέπεια προφανές ότι οι οφειλές της εν λόγω επιστήμης στους αλεξανδρινούς λογίους είναι μεγάλες.
Το κοσμοπολίτικο περιβάλλον της νεότερης Αλεξάνδρειας σε συνδυασμό με την ιστορία της αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για λογοτέχνες διεθνούς εμβέλειας, όπως ο ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης και ο συγγραφέας Στρατής Τσίρκας. Τα ενδιαφέροντα των Αιγυπτιωτών συγγραφέων ήταν στραμμένα κατά κύριο λόγο προς τη Μητρόπολη και, παράλληλα, προς το περιβάλλον τους. Η έγνοιά τους, όσον αφορά
== Επιστήμες και τέχνες ==
Γραμμή 74:
== Θρησκείες ==
[[File:Emmanuel Tzanes - St. Mark the Evangelist - 1657.jpg|thumb|Άγιος Μάρκος ο Ευαγγελιστής]]Η Αλεξάνδρεια θεωρείται γενέτειρα της χριστιανικής θεολογίας και ο ρόλος της στη διαμόρφωση παράλληλων απόψεων μεταξύ των χριστιανών, των νεοπλατωνικών και των Γνωστικών είναι τεκμηριωμένος. Εκεί αντιπαρατέθηκαν οι οπαδοί των κυριότερων θρησκευτικών ομάδων και έδρασαν σημαντικές προσωπικότητες όπως ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, ο Ωριγένης<ref>Μαυράκης Νίκος, ''Ανατολικές επιρροές στην ελληνική σκέψη και τον δυτικό πολιτισμό''. Σοκόλης, (Αθήνα 2016), σ. 534, [[Ειδικό:ΠηγέςΒιβλίων/9786185139322|<u><font color="#0066cc">ISBN 978-618-5139-32-2</font></u>]]</ref> και ο Φίλων ο Ιουδαίος που επηρέασε τη χριστιανική θεολογία ταυτίζοντας τον Λόγο των Στωικών με τη θεϊκή σοφία δια της οποίας κτίστηκε ο κόσμος. Αποτέλεσμα του αναπόφευκτου συγκρητισμού ήταν η δημιουργία διάφορων θεολογικών σχολών και αιρέσεων όπως ο μονοφυσιτισμός (Κόπτες), ο αρειανισμός και ο βασιλειδιανισμός. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί τυχαίο το γεγονός ότι η μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης στα ελληνικά (γνωστής ως Mετάφραση των Eβδομήκοντα) έλαβε χώρα στην Αλεξάνδρεια. Ο πολυπολιτισμικός χαρακτήρας της πόλης ενισχυόταν και από
Ιδρυτής της αλεξανδρινής Εκκλησίας θεωρείται ο [[Απόστολος Μάρκος|Απόστολος Μάρκος.]] Σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση ο [[Απόστολος Μάρκος|Μάρκος]] ήρθε στην Αλεξάνδρεια το έτος [[42]] και παρέμεινε επίσκοπός της επί 22 έτη. Κατά τη ρωμαϊκή εποχή η Αλεξάνδρεια θεωρούνταν το τρίτο σημαντικότερο κέντρο του χριστιανισμού, μετά τη Ρώμη και την Κωνσταντινούπολη. Ο Πάπας της ήταν δεύτερος τη τάξη μετά από τον επίσκοπο Ρώμης ενώ στη δικαιοδοσία της Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας εντάσσονταν το μεγαλύτερο μέρος της Αφρικής. Μετά τη Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο της Χαλκηδόνας, που συγκλήθηκε στο ομώνυμο προάστιο της Κωνσταντινούπολης το 451 με κύριο στόχο την καταδίκη της αιρέσεως του μονοφυσιτισμού, η Εκκλησία της Αλεξάνδρειας υπέστη σχίσμα και χωρίστηκε σε δύο μέρη, τους μονοφυσίτες και τους Μελκίτες (τους «βασιλικούς»). Οι πρώτοι προχώρησαν στη συγκρότηση της Κοπτικής Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας ενώ οι Μελκίτες συνέστησαν την Ελληνορθόδοξη Εκκλησία της Αλεξάνδρειας. Κατά τον 8ο, τον 9ο και τον 11ο αιώνα ξέσπασαν διωγμοί εναντίον των Κοπτών κατά τους οποίους πολλοί πιστοί εξαναγκάστηκαν σε βίαιο εξισλαμισμό και καταστράφηκαν πολυάριθμες εκκλησίες τους. Από τον 10ο αιώνα ξεκίνησε η εκλογή αραβόφωνων Πατριαρχών. Τον 19ο αιώνα Καθολικοί και προτεστάντες ιεραπόστολοι προσηλύτισαν αρκετούς από τους ακόλουθους των ορθόδοξων Εκκλησιών στα αντίστοιχα δόγματά τους. Παρότι η θρησκευτική ελευθερία στην Αίγυπτο είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη, οι Κόπτες ισχυρίζονται ότι υφίστανται διακρίσεις, θρησκευτικές και πολιτικές. Στη σύγχρονη Αλεξάνδρεια το 94% του πληθυσμού ασπάζεται τον ισλαμισμό (σουνιτικό δόγμα) που είναι η επίσημη θρησκεία. Το υπόλοιπο 6% αποτελείται κυρίως από Κόπτες χριστιανούς με επικεφαλής τοπικό πατριάρχη και από μια μικρή κοινότητα Εβραίων. Στην Α. βρίσκεται επίσης η έδρα του Ορθόδοξου Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής. Η κάποτε ακμάζουσα εβραϊκή κοινότητα παρήκμασε γρήγορα μετά τον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1948. Κατά τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 οι περισσότεροι από τους 50.000 Εβραίους της παροικίας μετανάστευσαν στο νεοσύστατο κράτος του Ισραήλ, τη Γαλλία τη Βραζιλία και σε άλλες χώρες. Η σημαντικότερη Συναγωγή στην Αλεξάνδρεια είναι αυτή του Ελιάχου Χαναβί.
== Οικονομία ==
Γραμμή 393:
== Σχολεία ==
[[File:Saint-Marc Alexandria.jpg|thumb|Το Κολλέγιο του Αγίου Μάρκου]]Η Αλεξάνδρεια έχει μακρά παράδοση ως προς τη λειτουργία ξένων μορφωτικών ιδρυμάτων. Τα πρώτα ευρωπαϊκά σχολεία χρονολογούνται στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν Γάλλοι ιεραπόστολοι ξεκίνησαν να ιδρύουν σχολεία φιλανθρωπικού χαρακτήρα τα οποία απευθύνονταν στο εγχώριο στοιχείο. Ένα από γνωστότερα γαλλικά καθολικά σχολεία είναι το κολλέγιο αρρένων του Αγίου Μάρκου που ιδρύθηκε το 1928 από τους Λασαλιανούς Αδελφούς. Τα αγγλόγλωσσα σχολεία είναι σήμερα τα πλέον δημοφιλή. Στην Αλεξάνδρεια εδράζεται η Τοσιτσαία-Πρατσίκειος Σχολή, ένα αμιγώς ελληνικό δημοτικό σχολείο το οποίο λειτουργεί στο πλαίσιο της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης εξωτερικού. Στην πόλη λειτουργούν επίσης το Αβερώφειο Γυμνάσιο-Λύκειο που αναγέρθηκε με
== Αθλητισμός
=== Στάδια ===
Γραμμή 428:
[[File:Biblioteket i Alexandria - 78 (1).jpg|thumb|Η νέα βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας|300x300εσ]]
* Το Εθνικό Μουσείο της Αλεξάνδρειας διαθέτει περισσότερα από 1800 αντικείμενα
* Το Ελληνορωμαϊκό Μουσείο ιδρύθηκε το 1892 και διαθέτει μεγάλη συλλογή αρχαιοτήτων της πτολεμαϊκής και της ρωμαϊκής εποχής, από τον 3ο αιώνα π.Χ.-7ο αιώνα μ.Χ. Στις αίθουσές του εκτίθενται αγάλματα, αμφορείς, κεραμική, μωσαϊκά, κοσμήματα, σαρκοφάγοι, μούμιες, τάπητες και διάφορα αντικείμενα από γυαλί, μάρμαρο και χαλκό. Είναι κλειστό λόγω ανακαίνισης από το 2008.
* Το Μουσείο Βασιλικών Κοσμημάτων περιέχει διάφορα κοσμήματα και πολύτιμους λίθους. Άνοιξε πρόσφατα τις πόρτες του για το κοινό μετά από γενική ανακαίνιση.
Γραμμή 458:
== Σημεία ενδιαφέροντος ==
* Η Στήλη του Πομπήιου, ένα από τα πιο γνωστά μνημεία της Αλεξάνδρειας, βρίσκεται στην αρχαία ακρόπολή της, κοντά στο αραβικό νεκροταφείο. Το συνολικό ύψος της (συμπεριλαμβανομένης της βάσης) είναι 26,85 μέτρα και για την κατασκευή της χρησιμοποιήθηκε μονόλιθος γρανίτη. Η ονομασία της είναι παραπλανητική καθώς δεν σχετίζεται με τον Πομπήιο. Πρόκειται για θριαμβική στήλη προς τιμήν του αυτοκράτορα Διοκλητιανού, που ανεγέρθηκε το 297/298 για να απαθανατίσει τη νίκη του επί των στασιαστών οι οποίοι είχαν ανακηρύξει αυτοκράτορα τον Λούκιο Δομίτιο Δομιτιανό.
* Οι κατακόμβες Κομ Ελ Σουκάφα (αραβική μετάφραση της αρχαιοελληνικής ονομασίας «Λόφος των οστράκων») βρίσκονται σε μικρή απόσταση από τη στήλη του Πομπήιου και είναι προσβάσιμες μέσω μιας μεγάλης ελικοειδούς σκάλας. Αποτελούνται από λαβύρινθο πολλαπλών επιπέδων στον οποίο υπάρχουν δεκάδες θάλαμοι κοσμημένοι με
* Ο ναός του Όσιρι στο προάστιο Αμπουκίρ<ref>«Αμπού-Κιρ» σημαίνει στα αιγυπτιακά πατήρ Κύρος (ένας από τους Αγίους Αναργύρους).</ref> (αρχαία Ταπόσιρι Μάγκνα), δυτικά της Αλεξάνδρειας· χτίσθηκε κατά την εποχή των Πτολεμαίων. Σήμερα είναι ερειπωμένος και σώζονται μόνο ο εξωτερικός τοίχος και οι πυλώνες. Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν στην περιοχή νεκρόπολη ζώων, καθώς και τεκμήρια που στοιχειοθετούν την άσκηση της λατρείας τους. Εξάλλου, η ύπαρξη ερειπίων
[[File:Κατακόμβες Κομ Ελ Σουκάφα.jpg|μικρογραφία|Κατακόμβες Κομ Ελ Σουκάφα|290x300εσ]]
* Το Κάστρο Κάιτ Μπέη βρίσκεται στην είσοδο του ανατολικού λιμένα, στην ανατολική πλευρά της νήσου του Φάρου, εκεί που υψωνόταν κάποτε ο ομώνυμος φάρος. Κτίστηκε από τον Μαμελούκο σουλτάνο Αμπντούλ-Νάσερ Κάιτ Μπέη το 1477 για να προστατεύει την πόλη από τις επιδρομές των Σταυροφόρων. Σήμερα λειτουργεί ως ναυτικό μουσείο.
Γραμμή 477:
<gallery mode="packed-hover" heights="130" widths="120" perrow="8" caption="Όψεις της Αλεξάνδρειας" class="center">
File:Alexandria, Kirche St. Katharina.jpg|''[[Ναός Αγίας Αικατερίνης]]''
File:AlexEliyahuHanaviSynagogue.jpg|''[[Εβραϊκή Συναγωγή Ελιάχου Χαναβί (του Προφήτη Ηλία)]]''
File:Abu-I-Abbas-al-Mursi- mosque.jpg|''[[Τζαμί Ελ Μουσρί Αμπούλ Αμπάς]]''
Γραμμή 521:
'''Η ιστορία της καθιέρωσης του Σάραπη ως πολιούχου θεότητας'''
Σύμφωνα με τον θρύλο ο Πτολεμαίος Σωτήρας ονειρεύτηκε το κολοσσιαίο άγαλμα κάποιου θεού, ο οποίος τον πρόσταξε να τον μεταφέρει το συντομότερο στην Αλεξάνδρεια. Επειδή δεν γνώριζε πού βρισκόταν το άγαλμα διηγήθηκε το όραμα στον πολυταξιδεμένο Σωσίβιο, ο οποίος του είπε ότι είχε δει έναν τέτοιον κολοσσό
'''Η καταστροφή των βιβλίων της Βιβλιοθήκης από τους Άραβες'''
Γραμμή 534:
Αμέσως μετά το γάμο του [[Πτολεμαίος Γ΄ Ευεργέτης|Πτολεμαίου Γ΄ Ευεργέτη]] και της [[Βερενίκη Β΄ της Αιγύπτου|Βερενίκης Β΄]] ο βασιλιάς αναχώρησε από την Αίγυπτο για να υποστηρίξει την αδερφή του, που ονομαζόταν επίσης [[Βερενίκη Φερνοφόρος|Βερενίκη]], στον [[Τρίτος Συριακός πόλεμος|Τρίτο Συριακό πόλεμο]]. Ο [[Καλλίμαχος]] <nowiki/>μάλιστα αναφέρει πως άφησε τη βασίλισσα στο νυφικό της κρεβάτι. Ο θρύλος λέει πως η Βερενίκη αφιέρωσε στη θεά [[Αφροδίτη (μυθολογία)|Αφροδίτη]] και συγκεκριμένα στον ναό της στο Ζεφύριο, τα πλούσια πανέμορφα μαλλιά της, προκειμένου ο Πτολεμαίος να επιστρέψει ασφαλής. Τελικά ο φαραώ επέστρεψε νικηφόρος και η Βερενίκη εκπλήρωσε το τάμα της. Την άλλη μέρα όμως τα μαλλιά της είχαν εξαφανιστεί από τον ναό. Ο [[Κόνων ο Σάμιος|Κόνων]] από τη [[Σάμος|Σάμο]], μαθηματικός και αστρονόμος που ζούσε στην αυλή, υποστήριξε πως οι θεοί τοποθέτησαν τη χαμένη κόμη ανάμεσα στα αστέρια. Ο αστερισμός αυτός φέρει ακόμη και σήμερα το όνομα «Κόμη της Βερενίκης» (Coma Berenice) ή «Πλόκαμος της Βερενίκης». Ο [[Καλλίμαχος]] απαθανάτισε το γεγονός σε ποίημά του από το οποίο σώζονται μικρά αποσπάσματα και μια μετάφρασή του στα λατινικά από τον [[Κάτουλλος|Κάτουλλο]].<ref>''Ἐπίτομον Ἐγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν τῆς "Πρωΐας"''. Αθήνα: ΠΡΩΪΑ. 1932.</ref>
== Η Αλεξάνδρεια στον κινηματογράφο, το θέατρο και τη λογοτεχνία
Η αρχαία πόλη και οι άνθρωποί της αποτελούν ανεξάντλητη παρακαταθήκη από την οποία έχουν αντλήσει έμπνευση πολλοί σεναριογράφοι, σκηνοθέτες και δημιουργοί κινουμένων σχεδίων. Στο επίκεντρο της σχετικής μυθοπλασίας βρίσκονται κατά κύριο λόγο ιστορικές προσωπικότητες, όπως η Κλεοπάτρα, ο Μάρκος Αντώνιος και η Υπατία. Παραδείγματα τέτοιων παραγωγών είναι τα εξής: ''Αντώνιος και Κλεοπάτρα'' (φιλμ του 1908, 1913, 1972, 2015)· ''Αντώνιος και Κλεοπάτρα,'' τηλεοπτικό δράμα του 1974· ''Αντώνιος και Κλεοπάτρα,'' τραγωδία του Ουίλιαμ Σαίξπηρ (1607)· ''Καίσαρ και Κλεοπάτρα'', θεατρικό έργο που γράφτηκε το 1898 από τον Τζορτζ Μπέρναρντ Σω· ''Κλεοπάτρα'', μίνι τηλεοπτική σειρά· ''Αστερίξ και Κλεοπάτρα,'' ταινία κινουμένων σχεδίων· ''Αστερίξ και Οβελίξ: Αποστολή Κλεοπάτρα''· ''Αγορά'' (με θέμα την Υπατία) του Αλεχάντρο Αμενάμπαρ· ''Υπατία'' (θεατρικό έργο του 1900 στο οποίο πιθανώς πρωταγωνιστούσε η Μαίρη Άντερσον)· τηλεοπτική σειρά ''Κόσμος: Ένα προσωπικό ταξίδι·'' ο Καρλ Σαγκάν δίνει εδώ μια λεπτομερή περιγραφή του θανάτου της Υπατίας, συνδέοντάς τον με την καταστροφή της Βιβλιοθήκης· ''Τα μαθηματικά της Υπατίας'', θεατρικό έργο του 2016.
Γραμμή 551:
{{παραπομπές|3}}
==
{{Col-begin}}
{{Col-2}}
|