Δημήτριος Καντεμίρ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Δημήτριος Καντεμίρης''' (''Dimitrie Cantemir'', [[26 Οκτωβρίου]] [[1673]] - [[21 Αυγούστου]] [[1723]]) ήταν [[Μολδαβία|Μολδαβός]] στρατιωτικός, πολιτικός και λόγιος. Ήταν ηγεμόνας της Μολδαβίας, ειδήμονας της ελληνικής, λατινικής, αραβικής και ρωσικής γλώσσας. Διετέλεσε δύο φορές βοεβόδας της Μολδαβίας (1693 και 1710-11). Κατά την δεύτερη ηγεμονία του συντάχθηκε με την Ρωσία κατά των Οθωμανών επικυριάρχων του, αλλά η ήττα της Ρωσσίας είχε ως αποτέλεσμα την οριστική έκπτωση της οικογενείας του και τον εφεξής διορισμό Ελλήνων Φαναριωτών ως ηγεμόνων. Είχε άριστη εκπαίδευση στη φιλοσοφία, την πολιτική τέχνη και την ιστορία. Έγραψε την ιστορία της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής Αυτοκρατορίας]], εξαίρετο βιβλίο που μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες. Έγραψε επίσης χρονικό της Μολδαβίας. Ήταν επίσης γεωγράφος, μουσικοθεωρητικός, ουμανιστής και εγκυκλοπαιδιστής. Αδελφός του ήταν ο [[Αντίοχος Καντιμήρης|Αντίοχος Καντεμίρης]], γιος του ήταν ο [[Αντίοχος Δ. Καντιμήρης|Αντίοχος Δ. Καντεμίρης]].

Γεννήθηκε στις [[26 Οκτωβρίου]] [[1673]] στην [[Σιλιστένη]] της [[Ρουμανία]]ς. Η γενέτειρά του αργότερα, γιαονομάστηκε ναπρος τοντιμήν τιμήσει, ονομάστηκετου «Δημήτριος Καντεμίρης». Πατέρας του ήταν ο βοεβόδας [[Κωνσταντίνος Β΄ Καντιμήρης|Κωνσταντίνος Β΄ Καντεμίρης]]. Ήταν γόνος της παλιάς [[Βογιάρος|βογιάρικης]] οικογένειας ''Καντεμίρη'', η οποία ήταν οικογένεια της κατώτερης αριστοκρατίας της Μολδαβίας, Ταταρικής προελεύσεως. Μητέρα του ήταν η τρίτη γυναίκα του πατέρα του, Άννα Μπαντάς, επίσης αριστοκράτισσα, με σημαντική μόρφωση, και διανοούμενη του Διαφωτισμού. Ο μικρός ΔημήτρηςΔημήτριος, μαζι με τον αδερφό του [[Αντίοχος Καντιμήρης|Αντίοχο]], διδάχτηκε τα ελληνικά και λατινικά γράμματα στο σπίτι. Δάσκαλός του ήταν ο Έλληνας [[Ιερεμίας Κακαβέλας]], και απόκτησε βαθιά γνώση των αρχαίων κλασικών και εκκλησιαστικών Σλάβων συγγραφέων, λογική, φιλοσοφία και ρητορική. Έφηβος ακόμα αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα του και να πάει στην Κωνσταντινούπολη, παιδί όμηρος και σκλάβος των Τούρκων γιακατά νατην έχουνδιάρκεια τοντης πατέραηγεμονίας του στοπατέρα χέριτου. Ο Δημήτριος αντικατέστησε τον αδερφό του Αντίοχο, ο οποίος από το 1685 ήδη εκπλήρωνε την ίδια θητεία.

Διέμεινε εκεί από το 1688, σπούδασε στην [[Ελληνική ΑκαδημίαΜεγάλη του ΟρθόδοξουΓένους ΠατριαρχείουΣχολή]], έμαθε τουρκικά, ελληνικά, γαλλικά, ρωσικά, αραβικά και περσικά, και σπούδασε φιλολογία, μαθηματικά, φιλολογία, ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και μουσική. Το 1691 επέστρεψε στο Ιάσιο, ενώ ο αδερφός του Αντίοχος ήρθεαντικατασταθείς στην Κωνσταντινούπολη για να τον απαλλάξειομηρία από τον ρόλοαδελφό του ομήρουΑντίοχο. Το 1693, όταν ο πατέρας του πέθανε, ο Δημήτριος εκλέχτηκεανέλαβε βοεβόδας της Μολδαβίας, αλλά ο Σουλτάνος [[Αχμέτ Β΄]] αρνήθηκε να τον αναγνωρίσει, διορίζοντας τον [[Κωνσταντίνος Δούκας|Κωνσταντίνο Δούκα]]. Ο Δημήτριος επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη και, συνέχισε τις σπουδές, και έγινε προσωπικός φίλος του μεγάλου βεζίρη Ραμί Μεχμέτ Πασά. Το 1697 πολέμησε με τοστο μέροςπλευρό των Οθωμανών στη [[μάχη της Ζέντας]], στην οποία οι Τούρκοι ηττήθηκαν από τους Αυστριακούς. Το 1698 ηγεμόνας της Μολδαβίας έγινε ο αδερφός του Αντίοχος. Ο Δημήτριος τον βοηθούσε από την Κωνσταντινούπολη ως απεσταλμένος και σύμβουλός του. Την εποχή αυτή γνωρίστηκε με τους πρέσβεις της Γαλλίας, της Ρωσίας και της Ολλανδίας.

Στις 14 Νοεμβρίου 1710 ανέλαβε ο ίδιος το αξίωμα του βοεβόδα και επέστρεψε στην Μολδαβία. Ηγεμόνευσε για ένα έτος, μέχρι το 1711. Προτίμησε να συμμαχήσει με τον [[Πέτρος Α΄ της Ρωσίας (ο Μέγας)|Μεγάλο Πέτρο]] της Ρωσίας, υπογράφοντας μυστικά το σύμφωνο του Λουτσκ τον Απρίλιο του 1711, το οποίο εξασφάλιζε την κληρονομική ηγεμονία για την οικογένειά του. Στο μικρό χρονικό διάστημα της βασιλείας του ο Καντιμίρης ξεκίνησε μεταρρυθμιστικό έργο, ιδιαίτερα στον τομέα της αριστοκρατίας και της εκπαίδευσης. Έθεσε τη Μολδαβία υπό την εξουσία της Ρωσίας, και πήρε μέρος στον πόλεμο εναντίον των Τούρκων. Όμως, μετά απότην μια χαμένη μάχηήττα των ρωσικών δυνάμεων στο [[εκστρατεία του Προύθου | Στανιλέστι]], στον ποταμό Προύθο, τον Ιούλιο του 1711, αναγκάστηκε να καταφύγει στην Ρωσία και να εγκατασταθεί εκεί. Τιμήθηκε από την Ρωσία με τον τίτλο του πρίγκιπα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας(knyaz), ενώ ο αυτοκράτορας [[Κάρολος ΣΤ']] του απένειμε τον τίτλο του πρίγκιπα της [[Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]] [[Κάρολος ΣΤ']] τον τίμησε με το αξίωμα του δούκα. Εγκαταστάθηκε στο Χάρκοβο, αλλά συχνά βρίσκονταν στην Αγία Πετρούπολη, ως κύριος σύμβουλος του Πέτρου.

Παντρεύτηκε στο [[Ιάσιο]] στις 9 Μαΐου 1699 την [[Κασσάνδρα Καντακουζηνή]] (1682-1713), και στις 14 Ιανουαρίου 1717 ξαναπαντρεύτηκε, στην Αγία Πετρούπολη, την [[Αναστασία Τρουμπέσκαγια]] (1700-1755). Απεβίωσε στις 21 Αυγούστου 1723 στην Δημητρόφκα, κοντά στο [[Χάρκοβο]] της [[Ουκρανία]]ς.

* Η [[Μαρία Καντιμήρη|Μαρία Καντεμίρη]], (1700–1754) εντυπωσίασε τον [[Πέτρος Α΄ της Ρωσίας (ο Μέγας)|Πέτρο της Ρωσίας]] τόσο, που ήθελε για χάρη της να διαλύσει τον γάμο του με την [[Αικατερίνη Α΄ της Ρωσίας|ΚατερίναΑικατερίνη]] για να την παντρευτεί. Όταν όμως ο Πέτρος ανέβηκε στο θρόνο, η Μαρία κλείστηκε σε μοναστήρι.

* Η Σμαράγδα Καντεμίρη (1720–1761), μοναδικό παιδί από το δεύτερο γάμο του, ήταν φημισμένη καλλονή της εποχής της, και σύζυγος του πρίγκιπα Δημήτριου ΚαλιτζίνηΓκολίτσιν.

Το έτος 1714 ο Καντεμίρης έγινε μέλος της Βασιλικής Πρωσικής Ακαδημίας των Επιστημών στο Βερολίνο. Τα έτη 1711 έως 1719 ήταν τα πιο καρποφόρα, αφού τότε έγραψε τα σημαντικότερα έργα του. Συγκαταλέγεται ανάμεσα στους αξιολογότερους γλωσσολόγους της εποχής του, ενώ χαρακτηριστικάκαι μιλούσε άπταιστα ένδεκα γλώσσες. Σημαντικό έργο του είναι η «Ιστορία της Οθωμανικήςακμής Αυτοκρατορίας,και απόπαρακμής τηντης απαρχήΟθωμανικής ως την πτώση τηςΑυτοκρατορίας». Αρχικά κυκλοφόρησε ως χειρόγραφο ανά την Ευρώπη, και τελικά δημοσιεύτηκε το 1734 στο Λονδίνο. Μεταφράστηκε στα γερμανικά και γαλλικά, και ήταν το κατεξοχήναξιολογότερο έργο για το θέμα αυτό, μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα. Έγραψε επίσης διάφορα βιβλία για τη μουσική της [[Εγγύς Ανατολή]]ς, και το πρώτο βιβλίο της ιστορίας της Ρουμανίας, με τίτλο ''Historia Hieroglyphica''. Άλλο έργο του ήταν το φιλοσοφικό δοκίμιο με τίτλο ''Divanul, sau Gâlceava Înțeleptului cu lumea sau Giudețul sufletului cu trupul'', το οποίο μεταφράστηκε στα ελληνικά, τα αραβικά και τα γαλλικά (''LeΤο divanΝτιβάνι, ouή laΗ disputeαντιδικία duτου sageσοφού avecμε leτον mondeκόσμο ouή leΗ jugementδιάκριση deτης l'âmeΨυχής avecαπό leτο corpsΣώμα''), καιτο ταοποίο αγγλικάμεταφράστηκε (''Theστα DivanΕλληνικά, orτα TheΑραβικά, Wiseτα Man'sΓαλλικά Parleyκαι withτα the World or The Judgement of the Soul with the Body'')Αγγλικά.

Το 1714 δημοσίευσε στο Βερολίνο την πρώτη γεωγραφική, εθνογραφική, και οικονομική σύνοψηπεριγραφή της Μολδαβίας με τίτλο ''Descriptio Moldaviae'', τοη οποίοοποία μεταφράστηκε στα γερμανικά και τυπώθηκε το 1769 σε αποσπάσματα και το 1772 ως μονογραφία. Για το βιβλίο αυτό ο Καντεμίρης σχεδίασε τον πρώτο γεωγραφικό χάρτη της Μολδαβίας. Ο χάρτης τυπώθηκε το 1737 στην Ολλανδία.