Υλισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''υλισμός''' είναιήταν ένα από τα δύο κύρια μεταφυσικά ρεύματα της φιλοσοφικής σκέψης του 19ου αιώνα, το οποίο υποστηρίζει πως το κύριο οντολογικό συστατικό του Σύμπαντος είναι η ''ύλη'', και πως όλα τα φαινόμενα που παρατηρούνται μπορούν να εξηγηθούν ως "''υλικές αλληλεπιδράσεις"''. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε πως ο υλισμός είναι μεταφυσική (οντολογική) θεωρία και όχι γνωσιοθεωρητική, καθώς εκφέρει μία θέση σχετικά με την μεταφυσική σύσταση των όντων και όχι με οποιοδήποτε ερώτημα γνώσης αυτών των όντων: Στην ερώτηση "Ποιό είναι το έσχατο οντολογικό θεμέλιο των όντων;", ο υλισμός απαντά με την έννοια της <u>ύλης</u>, σε αντίθεση με τον ιδεαλισμό που απαντά (σε γενικές γραμμές) με την έννοια της <u>ιδέας</u>. Σύμφωνα με τον μαρξικό υλισμό, "η ανθρώπινη ύπαρξη καθορίζει την συνείδηση και όχι η συνείδηση την ανθρώπινη ύπαρξη" κάτι το οποίο, έρχεται σε αντίθεση με την αντίστοιχη εγελιανή θεώρηση.

Κριτική στον υλισμό δεν έχουν ασκήσει μόνον οι ιδεαλιστές φιλόσοφοι, αλλά κυρίως οι στοχαστές προσκείμενοι στον [[λογικό θετικισμό]], σύμφωνα με τον οποίο, η έννοια της ύλης είναι αντίστοιχη με εκείνη της ιδέας και συνιστά ολίσθημα σε μια απαρχαιωμένη μεταφυσική χωρίς δυνατότητα εμπειρικής διάψευσης. Γενικότερα, σήμερα το status του υλισμού στην ακαδημαϊκή κοινότητα έχει κατά κύριο λόγο ιστορικό χαρακτήρα, καθώς όχι μόνο οι λογικοί νεο-θετικιστές αλλά και άλλοι έχουν εγκολπωθεί εν μέρει αυτήν την κριτική, όπως οι [[νατουραλιστές]]. Σύμφωνα με τον [[μεθοδολογικό νατουραλισμό]] το σύνολο των παρατηρήσιμων φαινομένων εξηγείται στα πλαίσια της εμπειρικής επαγωγικής επιστημονικής μεθόδου, δηλαδή σύμφωνα με την μεθοδολογία των φυσικών επιστημών (εξου και νατουραλισμός). Φυσικά, ο νατουραλισμός ως γνωσιοθεωρητική προσέγγιση, δεν απαιτεί - αλλά ούτε και αποκλείει - οποιαδήποτε μεταφυσική αναφορά στην έννοια της ύλης.