Βικιπαίδεια

Πραξικόπημα του 1974 στην Κύπρο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
TGE-927364 (συζήτηση | συνεισφορές)
3.043 επεξεργασίες
ό.π.
TGE-927364 (συζήτηση | συνεισφορές)
3.043 επεξεργασίες
σύνδεσμοι, απαλοιφή έντονης γραμματοσειράς
Γραμμή 11:
|αρχηγός1=[[Νίκος Σαμψών|Νικόλαος Σαμψών]] <br />[[Δημήτριος Ιωαννίδης]]
|πλευρά2=[[Αρχείο:Flag_of_Cyprus_(1960-2006).svg|border|22px|link=Κύπρος]] [[Κυβέρνηση της Κύπρου]]
*Προεδρική Φρουρά
*Εφεδρικό Σώμα της Αστυνομίας▼
*[[Αστυνομία Κύπρου]]
▲*[[Εφεδρικό Σώμα της Αστυνομίας Κύπρου|Εφεδρικό Σώμα]]
|αρχηγός2=[[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄|Μακάριος Γ΄]]
|πόλεμος=Μέρος του [[Κυπριακό (ζήτημα)|κυπριακού προβλήματος]]
Γραμμή 24 ⟶ 26 :
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος επέστρεψε στην Κύπρο τον Δεκέμβρη του 1974. Έδωσε "κλάδο ελαίας" (απονομή χάριτος) στους πραξικοπηματίες και στα μέλη της [[ΕΟΚΑ Β΄|ΕΟΚΑ Β]]<ref>{{Cite web|url=http://archive.philenews.com/el-gr/arthra-apo-f-a-michailidis/85/153820/i-atimorisia-kai-o-klados-elaias|title=Η ατιμωρησία και ο κλάδος ελαίας|last=Μιχαηλίδης|first=Άριστος|date=16/7/2013|website=Ο Φιλελεύθερος|publisher=|accessdate=31/7/2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.rizospastis.gr/story.do?id=2435772|title=Τα πρακτικά μιας πολύ σημαντικής και ελάχιστα γνωστής σύσκεψης|last=|first=|date=8/8/2003|website=Ριζοσπάστης|publisher=|accessdate=31/5/2017}}</ref>'- οι οποίοι υπολογίζονται γύρω στις πεντε χιλιάδες ενεργά μέλη<ref>Σπυρου Παπαγεωργιου «Απο την ΕΟΚΑ στην ΕΟΚΑ Β΄» 2009, Σελ. 13</ref> <ref>Σπύρου Παπαγεωργίου «Μακάριος διά Πυρός και Σιδήρου» 1976, Σελ. 157</ref>. Από το 1974 μέχρι σήμερα συνεχίζονται [[Συνομιλίες για επίλυση του Κυπριακού Προβλήματος|συνομιλίες]] για ειρηνική και δίκαιη επίλυση του Κυπριακού Προβλήματος.
 
== Ιστορικό Πλαίσιοπλαίσιο ==
 
=== Κύπρος ===
Γραμμή 32 ⟶ 34 :
 
==== Διακοινοτικές Ταραχές και έλευση UNFICYP ====
Τον Νοέμβριο του 1963 ο Μακάριος κατέθεσε τα ''13 σημεία'' του για την τροποποίηση του Συντάγματος με σκοπό την άμβλυνση του δικοινοτικού χαρακτήρα του κράτους. Αυτό οδήγησε στις [[Διακοινοτικές Ταραχές του 1963|διακοινοτικές ταραχές του 1963]], οι οποίες οδήγησαν τους τουρκοκύπριους να μετακινηθούν εντός θυλάκων.<ref name=":0" /> Στις διακοινοτικές ταραχές δρούσαν παραστρατιωτικές Εθνικιστικές Οργανώσεις των Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Πιο συγκεκριμένα, οι Ελληνοκύπριοι είχαν συγκροτήσει την ΕΟΚ (Εθνική Οργάνωσις Κύπρου), πιο γνωστή ως «'''Οργάνωση Ακρίτας'''». Οι Τουρκοκύπριοι είχαν συγκροτήσει πριν από την ΕΟΚ την '''ΤΜΤ''' «Τurk Mukavemet Teskilati», δηλαδή Τουρκική Αντιστασιακή Οργάνωση.Η ΕΟΚ δημιουργήθηκε στο τέλος του 1961. Αρχηγός της ήταν ο υπουργός Εσωτερικών [[Πολύκαρπος Γιωρκάτζης]] και υπαρχηγός ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων [[Τάσσος Παπαδόπουλος]]. Ο «επιτελάρχης» ήταν ο βουλευτής του Πατριωτικού Μετώπου Νίκος Κόσης.<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.kathimerini.gr/862573/article/epikairothta/kosmos/diakoinotikes-sygkroyseis-sthn-kypro|title=Διακοινοτικές συγκρούσεις στην Κύπρο|last=ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ|first=ΑΓΓΕΛΟΣ|date=5/6/2016|website=η Καθημερινή|publisher=|accessdate=31/5/2016}}</ref> Τους θύλακες τους συντηρούσε οικονομικά και με στρατιωτικό εξοπλισμό η Τουρκία. <ref name=":1" />
 
Ο ΟΗΕ στις 4 Μαρτίου 1964 αποφάσισε την σύσταση Ειρηνευτικής Δύναμης (UNFICYP) για την διατήρηση της ειρήνης στην Κύπρο. <ref name=":1" />
 
==== Δημιουργια της Εθνικής Φρουράς με Έλληνες Αξιωματικούς και μυστική έλευση Ελληνικής Μεραρχίας ====
Στις 25 Φεβρουαρίου 1964, αποφασίστηκε η δημιουργία της Εθνοφυλακής, ένα είδος εθελοντικής Εθνοφρουράς. Η βάση της δημιουργίας της ήταν τα «υπαρχηγεία» της «Οργάνωσης Ακρίτας». Σημαντική στην Εθνική Φρουρά ήτανε η «Βασική διαταγή υπ’ αριθ. 1» και προνοούσε '''δυαδική αρχηγία''' σε όλα τα επιτελεία της εθελοντικής Εθνοφρουράς: ένας Ελληνοκύπριος και ένας Ελλαδίτης αξιωματικός. Η εθελοντική συμμετοχή όμως δημιουργούσε προβηματα και ετσι, στις 13 Μαρτίου 1964, σε σύσκεψη στο καστρί υπό του πρωθυπουργου της Ελλάδας, Γεώργιου Παπανδρέου τίθεται ως επικεφαλής του ιδρυθέντος Ειδικού Μικτού Επιτελείου Κύπρου ('''ΕΜΕΚ'''), που στόχο είχε να «επιλαμβάνεται παντός στρατιωτικού ζητήματος διά την Κύπρον», ο '''στρατηγός Γεώργιος Γρίβας'''. Ταυτόχρονα, δημιουργήθηκε στην Κύπρο η Στρατιωτική Διοίκηση Κύπρου (ΣΔΙΚ), η οποία έπαιρνε εντολές από το ΕΜΕΚ, ενώ παράλληλα αποφασίστηκε και η '''μυστική''' '''αποστολή ελληνικής μεραρχίας''' που θωράκισε το νησί. Μέχρι τον Ιούνιο του 1964 δημιουργήθηκε η '''[[Εθνική Φρουρά (Κύπρος)|Εθνική Φρουρά''']].<ref name=":1" />
 
==== Σχέδιο Άτσεστον (διπλή ένωση με ~10% στην Τουρκία) ====
Ο μεσολαβητής για το Κυπριακό, πρώην υπουργός Εξωτερικών, Ντιν Ατσεσον κατέθεσε σχέδιο (παρουσιαστήκανε δυο περίπου όμοιες εκδοχες) το 1965 που προέβλεπε την εγκατάσταση τουρκικής βάσης κατά κυριαρχία σε ευρεία εδαφική ζώνη στη χερσόνησο της Καρπασίας ίση με το 10%-11% του εδάφους του νησιού ως αντάλλαγμα για την ένωση του υπολοίπου της Κύπρου με την Ελλάδα. Για τους Τουρκοκύπριους που δεν θα μετέβαιναν στην τουρκική ζώνη προβλεπόταν εκτεταμένη αυτοδιοίκηση σε καντόνια εντός της ελληνικής ζώνης. Ηταν μια λύση που προσέγγιζε περισσότερο στην έννοια της διπλής ένωσης, της διανομής του νησιού μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.Η λύση αυτή θεωρείτο ριζική και οριστική από την αμερικανική οπτική καθώς έθετε την Κύπρο υπό τον έλεγχο δύο κρατών-μελών του ΝΑΤΟ και ταυτόχρονα εξάλειφε μια εστία διαμάχης μεταξύ συμμάχων στην ανατολική Μεσόγειο. Η Τουρκία όμως, δεν δεχότανε εκμίσθωση, αλλά ζητούσε κυριαρχία. Ούτε ο Μακάριος αποδέκτηκε το σχέδιο και εγκαταλήφθηκε.<ref>{{Cite web|url=http://www.kathimerini.gr/870314/article/epikairothta/kosmos/to-sxedio-atseson-gia-to-kypriako|title=Το Σχέδιο Ατσεσον για το Κυπριακό|last=ΡΙΖΑΣ|first=ΣΩΤΗΡΗΣ|date=7/8/2016|website=η Καθημερινή|publisher=|accessdate=31/5/2017}}</ref>
 
==== Το καθεστώς της 21ης Απριλίου υπονομεύει τον Μακάριο, ίδρυση ΕΟΚΑ Β'Β΄ ====
Το καθεστώς της 21ης Απριλίου επιθυμώντας την ένωση κινείτο προς την κατεύθυνση της υπονόμευσης του Μακαριακού καθεστώτος. Τον Νοέμβριο του 1967 ο Γρίβας επιχειρεί κατά του τουρκοκυπριακού χωριού Κοφίνου που προκάλεσε πιέσεις προς την Αθήνα και στην τελική απόσυρση των απεσταλμένων εκεί ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων. Την άνοιξη του 1968 ξεκινούν σειρά διακοινοτικών συνομιλιών με θέμα την εσωτερική δομή της Κυπριακής Δημοκρατίας που πλησίασαν τη συμφωνία.Την ίδια χρονιά επανεκλέγεται στο προεδρικό αξίωμα ο Μακάριος.
 
Το 1970 σημειώνεται '''απόπειρα δολοφονίας''' κατά του Μακαρίου, του οποίου η πολιτική επιβραβεύεται στις βουλευτικές εκλογές του ίδιου έτους. Από το προηγούμενο έτος είχε αρχίσει να δρα στο νησί το ''Εθνικό Μέτωπο''. Το 1970 επίσης δολοφονείται ο [[Πολύκαρπος Γεωρκάτζης]] ο οποίος συνδέθηκε με την απόπειρα κατά του Μακαρίου.<ref>Παύλος Τζερμιάς, «Η Κυπριακή Δημοκρατία. Από τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου ως και την Τουρκική εισβολή (1959-1974)»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.476-477</ref>
 
Ο Γρίβας επιστρέφει στην Κύπρο στις αρχές του φθινοπώρου 1971 και δημιουργεί την ΕΟΚΑ Β'Β΄.
 
Το 1972, εξελίχθηκε το "[[Εκκλησιαστικό πραξικόπημα 1972-1973 (Κύπρος)|εκκλησιαστικό πραξικόπημα]]". Τρεις Κύπριοι μητροπολίτες απαιτώντας από τον Μακάριο να παραιτηθεί από το κοσμικό του αξίωμα (του προέδρου της Δημοκρατίας) τον καθαίρεσαν από αρχιεπίσκοπο το 1972, αλλά τελικά υπερίσχυσε ο Μακάριος καθώς η μείζων Σύνοδος τους καθαίρεσε το 1973.
 
Τον Οκτώβριο του 1973 γίνεται '''νέα δολοφονική απόπειρα''' κατά του Μακαρίου. Μετά το θάνατο του Γρίβα η ΕΟΚΑ Β΄ τελούσα υπό άμεση εξάρτηση από την χούντα των Αθηνών ασκεί δριμεία πολεμική σε βάρος του Μακαρίου.
 
Τον Ιούλιο του 1974 ο Μακάριος ζητάει την απόσυρση των Ελλήνων αξιωματικών της Εθνικής Φρουράς, καθώς, συμφωνα με πληροφορίες που είχε, ανησυχούσε για τυχόν Πραξικόποιημα εναντίον του από στελέχη που ελέγχονται από το καθεστώς της Χούντας των Αθηνών<ref>Παύλος Τζερμιάς, «Η Κυπριακή Δημοκρατία. Από τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου ως και την Τουρκική εισβολή (1959-1974)»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.478-481</ref>
Γραμμή 69 ⟶ 71 :
{{multiple image|image1=Makarios III and Robert F. Wagner NYWTS cropped.jpg|width1=115|image2=Νικος Σαμψών.jpg|width2=180|footer=[[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄]], ο ανατραπείς πρόεδρος (στα αριστερά), και [[Νίκος Σαμψών]] ο δικτάτορας (στα δεξιά).}}Τον Μάρτιο του 1974, η Κυπριακή Υπηρεσία Πληροφοριών ανακάλυψε εγγραφα της ΕΟΚΑ Β' τα οποία κατέγραφαν πλάνα για διενέργεια πραξικοπήματος υποβοηθούμενο απο την Χούντα των Αθηνών. <ref>{{cite web|url=http://www.cyprus-conflict.net/makarios%20to%20ghizikis.htm|title=Makarios writes General Ghizikis|date=July 1974|publisher=Cyprus-conflict.net|accessdate=2008-11-23}}</ref> <ref name="TIME">{{Cite journal|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,911440,00.html|title=CYPRUS: Big Troubles over a Small Island|date=July 29, 1974|journal=[[TIME]]}}</ref>
 
Στις 2 Ιουλίου του [[1974]], ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ'Γ΄, απαίτησε την παραίτηση των Ελλήνων αξιωματικών που ήταν μέλη της κυπριακής Εθνικής Φρουράς. η Χούντα των Αθηνών, διέταξε τότε πραξικόπημα, για ανατροπή του Μακαρίου, ο οποίος με την πολιτική του, απομακρυνόταν από τον στόχο της Ένωσις Κύπρου-Ελλάδας.
 
Στις 15 Ιουλίου πραγματοποιήθηκε το πραξικόπημα. Μονάδες της Εθνικής Φρουράς βομβάρδισαν το προεδρικό, το οποίο υπερασπίστηκαν δυνάμεις της Αστυνομίας, ονομαζόμενες "[[Εφεδρικό" Σώμα της Αστυνομίας Κύπρου|Εφεδρικό]]. Ο Μακάριος διέφυγε, ανακοίνωσε μέσω ραδιοφώνου πως είναι ζωντανός. Πρόεδρος της νέας Κυβέρνησης τοποθετήθηκε ο Νίκος Σαμψών ο οποίος ανακύρηξε την "'''Ελληνική Δημοκρατία της Κύπρου"''' .<ref name=":9" /><ref name=":10" />
 
Η Τουρκία, αντιλαμβανόμενη ότι το συγκεκριμένο πραξικόπημα στόχευε στην ένωση της [[Ένωσις|Κύπρου με την Ελλάδα]] δια της βίας, [[Τουρκική εισβολή στην Κύπρο|εισέβαλε στο βόρειο τμήμα του νησιού]] για να προστατέψει την [[Τουρκοκύπριοι|τουρκική κοινότητα]] καθώς και τα εθνικά της συμφέροντα.
Γραμμή 77 ⟶ 79 :
Το πραξικόπημα στέφθηκε από αποτυχία και ο Σαμψών δεν παρέμεινε στην εξουσία παρά μόνο για διάστημα εννέα ημερών από τις 15 ως τις 23 Ιουλίου<ref>{{en}} Histoire moderne de Chypre, Bill Mallinson.</ref>, 3 μέρες μετά την εισβολή της Τουρκίας. Την ίδια μέρα, κατέρρευσε και το στρατιωτικό καθεστώς στην Αθήνα. Κατά το πραξικόπημα 91 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 250 τραυματίστηκαν.<ref>{{Cite web|url=http://gr.euronews.com/2016/07/15/kypros-42-xronia-apo-to-praksikopima-tis-15is-iouliou|title=42 χρόνια από το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974.|last=|first=|date=|website=Euronews|publisher=|accessdate=31/5/2017}}</ref>
 
===''' 15 Ιουλίου''' ===
 
==== Έναρξη Πραξικοπήματος ====
Γραμμή 88 ⟶ 90 :
 
==== Συγκρούσεις Εθνικής Φρουράς- Εφεδρικού ====
Την κρίσιμη στιγμή εκείνη και ενώ πίσω του βάλλεται και πυρπολείται το προεδρικό μέγαρο, φθάνει απόσπασμα του [[Εφεδρικό Σώμα της Αστυνομίας Κύπρου|Εφεδρικού]] που σπεύδει να προστατέψει τον Μακάριο. Τελικά αστυνομικό όχημα ακολουθώντας αγροτικούς δρόμους μεταφέρει τον Πρόεδρο με ασφάλεια σε ένα μοναστήρι, στο όρος [[Τρόοδος]]. Εκεί ο Πρόεδρος ακούει τον ραδιοφωνικό σταθμό της Λευκωσίας, που ήδη είχε περιέλθει στους πραξικοπηματίες, να επαναλαμβάνει το θάνατό του.
 
Στις 11:00 ο [[ταξίαρχος]] Γεωργίτσης ενημερώνει τον ομόβαθμό του Ιωαννίδη στον ειδικό θάλαμο επιχειρήσεων του τότε Πενταγώνου (στην Αθήνα), που παρακολουθεί την εξέλιξη μαζί με τους αρχηγούς των Όπλων<ref name="ΤΟΤΕ2" /> ότι η επιχείρηση τελείωσε με επιτυχία. Μία ώρα αργότερα ενημερώνεται για τη διαφυγή του Μακάριου.
Γραμμή 188 ⟶ 190 :
 Το "Αφροδίτη 2" θα εφαρμοζόταν στην περίπτωση που η Εθνική Φρουρά ήταν αυτή που θα αναλάμβανε την πρωτοβουλία των κινήσεων. Προέβλεπε αιφνιδιασμό των Τούρκων, με εκκαθαριστικές επιχειρήσεις κατά των τουρκοκυπριακών θυλάκων σε όλη την Κύπρο. Η κύρια προσπάθεια θα ήταν η διάλυση του θυλάκου του Κιόνελι, που ήταν ο μεγαλύτερος και ο σημαντικότερος και εκτεινόταν μεταξύ Λευκωσίας - Αγύρτας, στη νότια πλευρά του Πενταδακτύλου. Την αποστολή αυτή θα την αναλάμβανε η ΕΛΔΥΚ.<ref name=":3">{{Cite web|url=http://www.makarios.eu/cgibin/hweb?-A=4391&-V=search&-w=%D3%C9%D3%CA%CF@|title=Η επίθεση απελπισίας της ΕΛΔΥΚ|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|date=|website=Μακάριος Δρουσιώτης|publisher=|accessdate=31/5/2017}}</ref>
 
  Στις 20 Ιουλίου, η ηγεσία της Εθνικής Φρουράς, αντί να δώσει διαταγή για εφαρμογή του σχεδίου "Αφροδίτη Ένα", αφού την πρωτοβουλία την είχαν αναλάβει οι Τούρκοι και βρισκόταν σε εξέλιξη αποβατική επιχείρηση, άρχισαν να εφαρμόζουν το "Αφροδίτη Δύο"! Αντί το βράδυ της 20ής Ιουλίου η ΕΛΔΥΚ να επιχειρήσει εκκαθάριση του προγεφυρώματος στην Κερύνεια, διατάχθηκε να επιτεθεί κατά του θυλάκου Κιόνελι.<ref name=":3" />
 
=== 21 Ιουλίου ===
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Πραξικόπημα_του_1974_στην_Κύπρο"