|
}}
Η '''Ιερουσαλήμ''' ([[εβραϊκά]]: יְרוּשָׁלַיִם, [[αραβικά]]: القُدس, αναφέρεται και ως '''Ιεροσόλυμα''') είναι πόλη η οποία βρίσκεται σε ένα υψίπεδο στα όρη της [[Ιουδάια|Ιουδαίας]], ανάμεσα στη [[Μεσόγειος|Μεσόγειο]] και τη [[Νεκρά Θάλασσα]]. Το καθεστώς της πόλης είναι αντικείμενο διαμάχης ανάμεσα σε [[Ισραήλ]] και [[Κράτος της Παλαιστίνης|Παλαιστίνη]]. Το Ισραήλ την έχει ανακηρύξει παρανόμως πρωτεύουσά του από το 1949,. καιΤο παράλληλα[[Ανατολική αποτελείΙερουσαλήμ|ανατολικό τμήμα]] της πόλης θεωρείται από την μεγαλύτερηδιεθνή πόληκοινότητα τουως κατεχόμενο τμήμα της Παλαιστίνης<ref>{{cite news|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-11709617|title=Israel plans 1,300 East Jerusalem Jewish settler homes|work=BBC News|date=9 November 2010|quote=East Jerusalem is regarded as occupied Palestinian territory by the international community, but Israel says it is part of its territory.}}</ref><ref>{{Cite book|title=The Question of Palestine & the United Nations|publisher=United Nations Department of Public Information|chapter=The status of Jerusalem|chapter-url=http://www.un.org/Depts/dpi/palestine/ch12.pdf|quote=East Jerusalem has been considered, by both the General Assembly and the Security Council, as part of the occupied Palestinian territory.}}</ref><ref>[[Ισραήλ]http://domino.un.org/unispal.nsf/0/441329a958089eaa852560c4004ee74d?OpenDocument Resolution 298 September 25, 1971:] "Recalling its resolutions... concerning measures and actions by Israel designed to change the status of the Israeli-occupied section of Jerusalem,..."</ref>Μεγαλύτερη, πόλη:μετά τον [[πόλεμος των έξι ημερών|πόλεμο των έξι ημερών]], το 1967, όταν οι Ισραηλινές δυνάμεις το κατέλαβαν την διοικούμενη από την [[Ιορδανία]] Δυτική Όχθη. Στην Ιερουσαλήμ χτίστηκε παρανόμως η [[Κνεσέτ]] (το κοινοβούλιο του Ισραήλ), η προεδρική και η πρωθυπουργική κατοικία και το Ανώτατο δικαστήριο του Ισραήλ.
* "... modern Jerusalem, Israel's largest city ..." (Erlanger, Steven. [http://travel2.nytimes.com/2006/04/16/travel/16jerusalem.html Jerusalem, Now], ''[[The New York Times]]'', April 16, 2006.)
* "Jerusalem is Israel's largest city." ("[http://encarta.msn.com/encyclopedia_761575008_3/Israel.html Israel (country)]{{Dead link|date=September 2010}}", [[Microsoft]] [[Encarta]], 2006, p. 3. Retrieved October 18, 2006. [http://www.webcitation.org/5kwrqG7Gx Archived] 2009-10-31.)
* "Since 1975 unified Jerusalem has been the largest city in Israel." ([http://www.britannica.com/ebi/article-203247 "Jerusalem"], [[Encyclopædia Britannica|Encyclopædia Britannica Online]], 2006. Retrieved October 18, 2006. [http://web.archive.org/web/20080621103517rn_1/student.britannica.com/comptons/article-203247/Jerusalem Archived] 2008-06-21)
* "Jerusalem is the largest city in the State of Israel. It has the largest population, the most Jews and the most non-Jews of all Israeli cities." (Klein, Menachem. ''Jerusalem: The Future of a Contested City'', New York University Press, March 1, 2001, p. 18. ISBN 0-8147-4754-X)
* "In 1967, Tel Aviv was the largest city in Israel. By 1987, more ''Jews'' lived in Jerusalem than the total population of Tel Aviv. Jerusalem had become Israel's premier city." (Friedland, Roger and Hecht, Richard. ''To Rule Jerusalem'', University of California Press, September 19, 2000, p. 192. ISBN 0-520-22092-7).</ref>, αλλά το [[Ανατολική Ιερουσαλήμ|ανατολικό τμήμα]] της πόλης θεωρείται από την διεθνή κοινότητα ως κατεχόμενο τμήμα της Παλαιστίνης<ref>{{cite news|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-11709617|title=Israel plans 1,300 East Jerusalem Jewish settler homes|work=BBC News|date=9 November 2010|quote=East Jerusalem is regarded as occupied Palestinian territory by the international community, but Israel says it is part of its territory.}}</ref><ref>{{Cite book|title=The Question of Palestine & the United Nations|publisher=United Nations Department of Public Information|chapter=The status of Jerusalem|chapter-url=http://www.un.org/Depts/dpi/palestine/ch12.pdf|quote=East Jerusalem has been considered, by both the General Assembly and the Security Council, as part of the occupied Palestinian territory.}}</ref><ref>[http://domino.un.org/unispal.nsf/0/441329a958089eaa852560c4004ee74d?OpenDocument Resolution 298 September 25, 1971:] "Recalling its resolutions... concerning measures and actions by Israel designed to change the status of the Israeli-occupied section of Jerusalem,..."</ref>, μετά τον [[πόλεμος των έξι ημερών|πόλεμο των έξι ημερών]], το 1967, όταν οι Ισραηλινές δυνάμεις το κατέλαβαν από την [[Ιορδανία]]. Στην Ιερουσαλήμ βρίσκονται η [[Κνεσέτ]] (το κοινοβούλιο του Ισραήλ), η προεδρική και η πρωθυπουργική κατοικία και το Ανώτατο δικαστήριο του Ισραήλ.
Είναι αρχαία πόλη, η οποία αποτελεί [[Ιουδαϊσμός|ιουδαϊκό]], [[Χριστιανισμός|χριστιανικό]] και [[Ισλάμ|ισλαμικό]] κέντρο θρησκευτικής και ιστορικής σημασίας. Πιθανώς πρόκειται για την αρχαία πόλη της [[ΣαλήμΧαναάν|Χαννάν]],. τηςΗ οποίαςπαλιά βασιλιάςπόλη υπήρξετης οΙερουσαλήμ [[Μελχισεδέκ]].αποτελεί Τηνμνημείο πόληπαγκόσμιας πολιτιστικής αυτήκληρονομιάς, ηπεριβαλλόμενη οποίααπό μεταγενέστεραέναν ονομαζότανοχυρωμένο [[Ιεβούς]],τοίχο κατέλαβεκαι οδιαιρεμένη βασιλιάςσε [[Δαβίδ]]τέσσερις απόσυνοικίες: τουςτην [[Ιεβουσαίοι|Ιεβουσαίους]].αρμένικη, Μετάτην χριστιανική, τη [[διαίρεσημουσουλμανική τουκαι έθνουςτην τουεβραϊκή. Ισραήλ]]Λόγω ητων ΙερουσαλήμΑγίων κατέστηΤόπων πρωτεύουσαπαρουσιάζει καισημαντική άγιατουριστική πόληκίνηση. τωνΑξιοθέατα Ισραηλιτώντης καιαποτελούν τουτο νοτίουΚάστρο (24 π.Χ.), ο [[βασίλειοΚαθεδρικός τουΝαός ΙούδαΑγίου Ιακώβου (Ιερουσαλήμ)|βασιλείουΚαθεδρικός Ναός του ΙούδαΑγίου Ιακώβου]]. Επίσηςτου στην12ου πόληαιώνα, αυτή ο βασιλιάςτο [[ΣολομώνΌρος του Ναού]]τας έχτισε(Χαράμ τοναλ-Σαρίφ), το [[ναόςτέμενος του Σολομώντα|μεγαλοπρεπή ιουδαϊκό ΝαόΑλ-Ακσά]] (705–715), ο οποίος [[ΚαταστροφήΤρούλος τηςτου ΙερουσαλήμΒράχου|καταστράφηκεΤρούλος (ή Θόλος) του Βράχου]], λίγουςτο αιώνεςΔυτικό αργότερατείχος, απότο τους[[Φρούριο Βαβυλώνιους.Αντωνία]], Σήμεραο σώζεται[[Ναός μόνοτου έναΠανάγιου τμήμαΤάφου]], τουο τείχους[[κήπος απότης τηνΓεσθημανής]], περίοδοοι τουΤάφοι Δεύτερουτων Ναού,Βασιλέων και το γνωστό «[[τείχοςΌρος των δακρύωνΕλαιών]]» ή ορθότερα «Δυτικό Τείχος».
Η παλιά πόλη της Ιερουσαλήμ αποτελεί μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, περιβαλλόμενη από έναν οχυρωμένο τοίχο και διαιρεμένη σε τέσσερις συνοικίες: την αρμένικη, την χριστιανική, τη μουσουλμανική και την εβραϊκή. Λόγω των Αγίων Τόπων παρουσιάζει σημαντική τουριστική κίνηση. Αξιοθέατα της αποτελούν το Κάστρο (24 π.Χ.), ο [[Καθεδρικός Ναός Αγίου Ιακώβου (Ιερουσαλήμ)|Καθεδρικός Ναός του Αγίου Ιακώβου]] του 12ου αιώνα, το [[Όρος του Ναού]] (Χαράμ αλ-Σαρίφ), το [[τέμενος Αλ-Ακσά]] (705–715), ο [[Τρούλος του Βράχου|Τρούλος (ή Θόλος) του Βράχου]], το Δυτικό τείχος, το [[Φρούριο Αντωνία]], ο [[Ναός του Πανάγιου Τάφου]], ο [[κήπος της Γεσθημανής]], οι Τάφοι των Βασιλέων και το [[Όρος των Ελαιών]].
== Ετυμολογία ==
Το όνομα Ιερουσαλήμ ετυμολογείται συχνά ως «θεμέλιο (σουμεριακά γιερού, να θεμελιώσει) του θεού [[Σαλίμ]]»<ref>Meir Ben-Dov, ''Historical Atlas of Jerusalem'', Continuum International Publishing Group, 2002, p. 23.</ref><ref name="Stephen J. Binz">{{cite book|title=Jerusalem, the Holy City|last=Binz|first=Stephen J.|authorlink=|year=2005|publisher=Twenty-Third Publications|location=Connecticut, USA.|isbn=9781585953653|page=2|pages=|url={{Google books |id=7zLuDlzdTFYC |page=1 |plainurl=yes }} |accessdate=17 December 2011}}</ref>, και έτσι ο θεός Σαλίμ θεωρείται ως πρώτος «πολιούχος» του πόλη της εποχής του ορείχαλκου.<ref>G. Johannes Bottereck, Helmer Ringgren, Heinz-Josef Fabry, (eds.) ''Theological Dictionary of the Old Testament,'' tr. David E. Green, vol. XV, pp. 48–49 William B. Eeerdmanns Co. Grand Rapids, Michigan/Cambridge UK 2006, pp. 45–6</ref> Η μορφή Ιερουσαλήμ ή Ιερουσαλαγίμ πρωτοεμφανίζεται στη [[Βίβλο]], στο [[Ιησούς του Ναυή (βιβλίο)|βιβλίο του Ιησού του Ναυή]]. Σύμφωνα με ένα [[Μιδράς]], το όνομα είναι συνδυασμός του Yhwh Yir'eh («ο Θεός θα το είδε», το όνομα που ο [[Αβραάμ]] έδωσε στο μέρος όπου ξεκίνησε να [[θυσία του Ισαάκ|θυσιάζει το γιο του]]) και της πόλης Σαλήμ.<ref name="Louis Ginzberg">{{cite web|url=http://www.gutenberg.org/dirs/etext98/1lotj10.txt|title=The Legends of the Jews Volume 1|author=Louis Ginzberg|authorlink=Louis Ginzberg|date=October 1998}}</ref>
Η πρώτη αναφορά πέρα των βιβλικών Εβραίων της λέξης Ιερουσαλήμ χρονολογείται από τον 6ο ή 7ο αιώνα ΠΚΕ<ref>''Writing, Literacy, and Textual Transmission: The Production of Literary'' by Jessica N. Whisenant p. 323</ref><ref>''King Manasseh and Child Sacrifice: Biblical Distortions of Historical Realities'' by Francesca Stavrakopoulou p. 98</ref> και ανακαλύφθηκε στο Χιρμπέτ Μπέιτ Λέι το 1961. Η επιγραφή αναφέρει «Είμαι ο Γιαχβέ ο Θεός, θα αποδεχθώ τις πόλεις της Ιουδαίας και θα λυτρώσω την Ιερουσαλήμ»,<ref>''Oral World and Written Word: Ancient Israelite Literature'' by Susan Niditch p. 48</ref><ref>''The Mountain of the Lord'' by Benyamin Mazar p. 60</ref><ref>''Blessing and Curse in Syro-Palestinian Inscriptions'' by T. G Crawford p. 137</ref> ενώ άλλοι μελετητές την αποδίδουν ως «Ο Γιαχβέ είναι ο Θεός όλης της γης. Τα βουνά της Ιουδαίας του ανήκουν, στον Θεό της Ιερουσαλήμ».<ref name=Naveh2001>{{cite journal |author=Joseph Naveh |title=Hebrew Graffiti from the First Temple Period |journal=Israel Exploration Journal |volume=51 |number=2 |year=2001 |pages=194–207}}</ref><ref>''Discovering the World of the Bible'' by LaMar C. Berrett p. 178</ref>
Σαλίμ ή Σαλήμ ήταν το όνομα του θεού του λυκόφωτος στη θρησκεία των [[Χαναανιτών]], του οποίου το όνομα βασίζεται στην ίδια ρίζα Σ-Λ-Μ από την οποία προέρχεται η εβραϊκή λέξη για τηνσημαίνει «ειρήνη» (Σαλάμ ή Σαλόμ στα σύγχρονα αραβικά και εβραϊκά).<ref>{{cite book|title=Jerusalem|last=Elon|first=Amos|url=http://www.usna.edu/Users/history/tucker/hh362/telavivandjerusalem.htm|isbn=0-00-637531-6|accessdate=26 April 2007|publisher=HarperCollins Publishers Ltd|quote=The epithet may have originated in the ancient name of Jerusalem—Salem (after the pagan deity of the city), which is etymologically connected in the Semitic languages with the words for peace (shalom in Hebrew, salam in Arabic).}}</ref><ref>Ringgren, H., ''Die Religionen des Alten Orients'' (Göttingen, 1979), 212.</ref> Οπότε, το όνομα μπορούσε να ετυμολογηθεί ως «Πόλη της Ειρήνης»<ref name="Stephen J. Binz"/><ref name=Hastings>{{cite book|title=A Dictionary of the Bible: Volume II: (Part II: I – Kinsman), Volume 2|last=Hastings|first=James|authorlink=James Hastings|year=2004|publisher=Reprinted from 1898 edition by University Press of the Pacific|location=Honolulu, Hawaii|isbn=1-4102-1725-6|page=584|pages=|url={{Google books |id=0wvtFPz03GsC |page=584 |plainurl=yes }} |accessdate=17 December 2011}}</ref> ή «Καταφυγίο της Ειρήνης»,<ref name=Bosworth>{{cite book|title=Historic cities of the Islamic world|last=Bosworth|first=Clifford Edmund|authorlink=Clifford Edmund Bosworth|year=2007|publisher=Koninklijke Brill NV|location=The Netherlands|isbn=90-04-15388-8|page=|pages=225–226|url={{Google books |id=UB4uSVt3ulUC |page=226 |plainurl=yes }} |accessdate=17 December 2011}}</ref><ref name=DeGarmo>{{cite web|url=http://centre4conflictstudies.org/wanderingthoughts/category/denise-degarmo/|title=Abode of Peace?|author=Denise DeGarmo|date=9 September 2011|work=Wandering Thoughts|publisher=Center for Conflict Studies|accessdate=17 December 2011}}</ref> εναλλακτικά «Όραμα της Ειρήνης» για κάποιους Χριστιανούς συγγραφείς.<ref name=Harrison>{{cite book|title=Millennium: a Latin reader, A|last=Bosworth|first=Francis Edward|year=1968|publisher=Oxford University Press|location=Oxford, United Kingdom|asin=B0000CO4LE|page=183|pages=|url={{Google books |id=5sC2pJYlzbsC |page=183 |plainurl=yes }} |accessdate=17 December 2011}}</ref> Η κατάληξη ''-αγίμ'' δηλώνει το διττό, οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι το όνομα Ιερουσαλαγίμ αναφέρεται στο γεγονός ότι η πόλη είναι κτισμένη πάνω σε δύο λόφους.<ref>{{cite book|isbn=0-405-10298-4|last=Wallace|first=Edwin Sherman|title=Jerusalem the Holy|date=August 1977|page=16|quote=A similar view was held by those who give the Hebrew dual to the word|publisher=Arno Press|location=New York}}</ref><ref>{{cite book|title=Jerusalem: The Topography, Economics and History from the Earliest Times to A.D. 70|last=Smith|first=George Adam|year=1907|publisher=Hodder and Stoughton|page=251|quote=The termination -aim or -ayim used to be taken as the ordinary termination of the dual of nouns, and was explained as signifying the upper and lower cities|isbn=0-7905-2935-1}} (see here {{Google books |id=Nf4QAAAAIAAJ |page=251 |title= }})</ref>
Ο πιο αρχαίος οικισμός της Ιερουσαλήμ, ο οποίος ιδρύθηκε την εποχή του χαλκού στο λόφο πάνω από την πηγή Γκιχόν, σύμφωνα με τη Βίβλο ονομαζόταν [[Ιεβουσαίοι|Ιεβούς]].<ref name=Gagrinp113>[https://books.google.gr/books?id=lNV6-HsUppsC&pg=PA113&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false The Oxford encyclopedia of ancient Greece and Rome, Volume 1], p. 113</ref> Αρχικά ονομαζόταν οχυρό Σιών, αλλά ο [[Δαυίδ]] την ονόμασε Πόλη του Δαβίδ,<ref>2 Samuel 5:7,9. cited Israel Finkelstein, Amihay Mazar, Brian B. Schmidt, (eds) ''The Quest for the Historical Israel'', Society of Biblical Literature, 2007 p.127.</ref> και έτσι ήταν γνωστή στην αρχαιότητα.<ref>{{cite book|last=Bar-Kochva|first=Bezalel|year=2002|title=Judas Maccabeus: The Jewish Struggle Against the Seleucids|page=447|url={{Google books |id=SIKuW_bl6LAC |page=447 |plainurl=yes }} |location=Cambridge, United Kingdom|publisher=Cambridge University Press|isbn=0-521-01683-5}}</ref><ref>{{cite book|last=Mazar|first=Eilat|title=The Complete Guide to the Temple Mount Excavations|year=2002|publisher=Shoham Academic Research and Publication|location=Jerusalem|isbn=965-90299-1-8|page=1}}</ref> Το όνομα [[Σιών]] αρχικά χρησιμοποιούταν μόνο για ένα τμήμα της πόλης, αλλά στη συνεχεία έφτασε να σημαίνει όλη τη πόλη και τη βιβλική [[Γη του Ισραήλ]]. Στα ελληνικά και στα λατινικά, το όνομα της πόλης είναι Ιεροσόλυμα ή Ιερουσαλήμ, συσχετίζοντας το όνομα ετυμολογικά με τη λέξη «ιερός».<ref>Alexander Hopkins McDannald (editor), ''The Encyclopedia Americana, Volume 16'', Americana Corporation, 1947, entry ''Jerusalem''</ref><ref>Gerhard Kittel (editor), Gerhard Friedrich (editor), Geoffrey W. Bromiley (editor),''Theological Dictionary of the New Testament: Abridged in One Volume'', Eerdmans, 1985, entry ''Sion [Zion], Ierousalem [Jerusalem], Hierosolyma [Jerusalem], Hierosolymites [inhabitants of Jerusalem]''</ref>
== Ιστορία της Ιερουσαλήμ ==
Η Ιερουσαλήμ είναι μια από τις αρχαιότερες πόλεις της παγκόσμιας ιστορίας. Την ίδρυσαν οι Καναανίτες το 2000 π.Χ. Το 1400 π.Χ. ήταν υποτελής στον Φαραώ της Αιγύπτου. Το 1000 π.Χ. ο [[Δαβίδ]] την έκανε πρωτεύουσα του Ισραηλιτικού έθνους κι αργότερα ο [[Σολομώντας]] έχτισε εκεί τον περίφημο ναό του για τη λατρεία του [[Θεός της Παλαιάς Διαθήκης|Θεού των Εβραίων]], καθιστώντας την και θρησκευτικό κέντρο. Όταν ο Σολομώντας πέθανε και το κράτος του Ισραήλ χωρίστηκε στα δύο, η Ιερουσαλήμ ήταν πρωτεύουσα του βασιλείου του Ιούδα. Η πόλη πέρασε στα χέρια των Βαβυλωνίων το 586 π.Χ. οπότε και καταστράφηκε μαζί με τον ναό του Σολωμόντα. Στη συνέχεια πέρασε στην κατοχή των Περσών, των Ελλήνων, των Σελευκιδών, των Πτολεμαίων και των Ρωμαίων γνωρίζοντας και άλλες καταστροφές, αλλά πάντοτε αναστηλωνόταν. Στα χρόνια μάλιστα του [[Αντίοχος Δ' Επιφανής|Αντιόχου Δ΄ του Επιφανούς]] (175 -164 π.Χ.), η πόλη έλαβε προσωρινά την ονομασία '''Αντιόχεια'''. [[Πολιορκία της Ιερουσαλήμ (70 μ.Χ.)|Η πιο μεγάλη καταστροφή έγινε το 70 μ.Χ. από τους Ρωμαίους]] με αφορμή την επανάσταση των ΕβραίωνΧανααναίων. Η πόλη ξαναχτίστηκε το 134 μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Αδριανό ως νέα πόλη με το όνομα Αιλία Καπιτωλίνα. ΣτηνΣτη καταστροφή του 70 μ.Χ. καταστράφηκε και ο δεύτερος ναός της Ιερουσαλήμ, ο οποίος είχε οικοδομηθεί πάνω στα ερείπεια του πρώτου το 516 π.Χ. Μετά τους Ρωμαίους,συνέχεια η πόλη περιήλθε στην [[Βυζαντινή αυτοκρατορία]]. Ο [[Μέγας Κωνσταντίνος]] της απόδωσε το παλιό της όνομα, έχτισε με τη μητέρα του την [[Αγία Ελένη]] το ναό της Ανάστασης στο λόφο του Γολγοθά και τη στόλισε με πολλά μνημεία. Το 637 μ.Χ. κατέλαβαν την Ιερουσαλήμ οι Άραβες οι οποίοι την έλεγαν Κουντούς Σερίφ, που σημαίνει ιερή πόλη. Οι Άραβες έχτισαν το 691 μ.Χ. πάνωστο σταΙερό ερείπια του δευτέρου ναούΒράχο της Ιερουσαλήμ ένα περίλαμπρο [[τζαμί]], το [[Τέμενος του Ομάρ]]. Το 1099 την πήραν οι Σταυροφόροι, οι οποίοι την έκαναν έδρα βασιλείου. Το 1187 την ανακατέλαβαν οι Άραβες, ενώ αργότερα την κατέλαβαν εκ νέου οι Σταυροφόροι.{{πηγή}} Το 1517 την πήραν οι Τούρκοι και το 1917 οι Βρετανοί, οι οποίοι αποχώρησαν από εκεί όταν άρχισε να γίνεται αντικείμενο σφοδρής διαμάχης μεταξύ των Αράβων και των Εβραίων. Τελικά, το 1947 ένα τμήμα της έγινε εβραϊκό και το άλλο αραβικό, ενώ από το 1967 βρίσκεται υπό πλήρη Ισραηλινή κατοχή.
==Φωτογραφίες==
|
